Osimbu handi sia vanguile eci ceya oku pita noke, linga hulomboluile ndomo nda fetika kupange ulikasi.

Nda citiwa kunyamo 1942, kocifuka cimue ca posoka calua ko Karibe Curaçau. Isiange wa kala u Suriname, pole wa ilukila kocifuka caco omo liupange. Vokuenda kuanyamo alua osimbu sia citiwile, eye wa kala Ombangi yatete ya Yehova wa papatisiwa ko Curaçau. a Eye wa enda oku songola alilongiso Embimbiliya komãla olosemana viosi, ndaño okuti halonjanja viosiko tua yonguile oku lilongisa. Eci nda kuata 14 kanyamo, tua ilukila ko Suriname la isiange oco a tate ina yaye wa kukile.

Ko Suriname, nda fetika oku linga ukamba lamalẽhe vekongelo vana okuti, va kala vakuambili koku vumba Yehova. Ovo va kala naito akulu vange kuenda va kala akundi votembo yosi. Eci ovo va endaile oku vangula catiamẽla kovolandu upange woku kunda, nda ponduile oku limbuka esanju ovo va kuatele. Noke liolohongele, ame kumue lakamba vange tua enda oku sepela kovina viatiamẽla katosi Embimbiliya, olonjanja vimue tua enda oku ci linga eci tu tumala posamua oku luluvalela kolombululu. Akamba vaco va ñuatisa oku limbuka eci nda yonguile komuenyo; okuti oku talavayela Yehova. Kuenje nda papatisiwa eci nda kuata 16 kanyamo. Eci nda tẽlisa 18 kanyamo, nda fetika upange wakundi wotembo yosi.

Nda lilongisa ovina vialua ndukundi wotembo yosi kuenda ovina viaco via siata oku ñuatisa vokuenda kupange wange ulikasi. Ndeci, ocina catete nda lilongisa, esilivilo lioku pindisa vakuetu. Eci nda fetika upange wakundi votembo yosi, manji umue omisionaliu o tukuiwa Willem van Seijl, wa lekisa onjongole  yoku ñuatisa. b Eye wa ndongisa ndomo ndi tata ovikele viovekongelo. Kuenje sia kũlĩhĩle okuti ndi sukila epindiso. Vunyamo wa kuamamo, nda tambula ocikele cukundi olikasi kuenda vocikanjo caco nda fetika oku songuila ocimunga cimue ca kala vimbo limue ko Suriname. Ndapandula calua omo liepindiso nda tambula ku vamanji! Tunde opo, nda siata oku kuama ongangu yavo poku kuata otembo yoku pindisa vamanji vakuavo.

Ocina cavali nda lilongisa, oku leluisa omuenyo loku liongotiya ciwa. Kefetikilo liosãi losãi, ekamba liange liupange woku kunda okuti ukundi o likasi lame, tua enda oku sokiya ovina tu sukila vokuenda kuosemana. Umue pokati ketu wa enda oku linga ungende walua woku enda volupale oco a ka lande ovina tu sukila. Tua enda oku talavaya lolombongo vietu lutate, poku tetelẽla vokuenda kuosãi yosi. Eci ka tua kuatele cimue osimbu tua kala kocitumãlo caco, kua kala lika omanu vatito va enda oku tu kuatisa. Nda lilongisa okuti, oku leluisa omuenyo tunde vutila loku liongotiya ciwa, ca ñuatisa oku tiamisila utima kupange wa Yehova okuti, kelalo liomuenyo wange hakoko.

Ocina catatu nda lilongisa, oku kundila omanu kelimi liavo muẽle. Ame nda kula loku vangula elimi lio Dutch, o Ngelesi, o Papiamentu kuenda o Sranantongo (ya kũlĩhĩwavo ndo Sranan) okuti elimi lia kũlĩhĩwa calua ko Suriname. Pole, kovaimbo omanu va tava lonjanga olondaka viwa eci tu vakundila kelimi liavo muẽle. Nda kuata ocitangi coku vangula amue pokati kalimi aco ndeci, o Saramaccan okuti li vanguiwa longusu kuenda levando. Pole, nda likolisilako oku lilongisa kuenda cilo ñuete esanju. Vokuenda kuanyamo alua, nda siata oku longisa ocili komanu valua omo ndi vangula elimi liavo.

Ocili okuti, nda pita lulandu umue uvĩ. Ndeci, eteke limue nda yonguile oku pula kondonge yimue Yembimbiliya o vangula o Saramaccan ndomo eye a kala oku liyeva, momo wa kala levalo. Pole, ndo pula nda omisi! Epulilo liaco liokutisa osõi. Ndaño okuti nda lueya poku pula, olonjanja viosi nda likolisilako oku vangula elimi liaco kocikele cange.

Kunyamo wo 1970, nda linga ukuakunyula akongelo. Kunyamo waco, nda lekisa ovideo losapi, “Oku Nyuliwa Lombala Yolombangi Via Yehova Koluali Luosi,” kovimunga vialua via kala ocipãla. Oco va sangiwe, ame kumue la vamanji tua sukilile oku linga ungende lowato poku pita volui. Owato wetu wa enda oku songuiwa logerador, ongasolina, ololampada viongasolina kuenda ovikuata vikuavo vioku lekisa olovideo. Oco tu tẽlise ocimãho caco, tua sukilile oku ambata ovikuata viaco toke kocitumãlo kua laikele oku lekisiwa olovideo. Eci ndi ivaluka vali kovongende aco ceci okuti, omanu valua kovitumãlo viaco va solaile olovideo viaco. Nda sanjukila oku kuatisa omanu  oku lilongisa catiamẽla ku Yehova kuenda konepa yocisoko caye palo posi. Oku mola ndomo omanu va pamisa ukamba wavo la Yehova, ca ndi kokela esanju lialua omo liupange nda linga.

Ndaño okuti oku kala omunu ka kuelele ca ñuatisa kupange wange, pole, nda sukilile ombandeki yimue. Omo liaco, nda fetika oku likutilila oco ndi sange ukãi umue o kuetevo onjongole yoku iñila kupange waco. Noke liunyamo, nda fetika oku sola Ethel ukundi umue o likasi okuti, lutima wosi wa lieca kupange wa Yehova ndaño ka ca lelukile kokuaye. Ethel eci a kala umalẽhe wa vetiyiwa calua omo liupange upostolo Paulu a linga kuenje wa yonguilevo oku lieca olumue kupange woku kunda. Tua kuela kosãi Yenyenye Linene kunyamo 1971 kuenje tua fetika upange woku nyũla akongelo.

Epata lia Ethel ka lia kuatele ovina vialua kuenje ca lelukile kokuaye oku litumbika kupange woku nyula akongelo kovaimbo. Ndeci, poku lipongiyila oku ka nyula akongelo kovaimbo, ka tua sukilile oku ambata ovina vialua. Tua enda oku sukula uwalo wetu loku yuila volui. Tua enda oku lia okulia vamanji va enda oku tu ĩha ndeci o iguana, o piranya ale ovina viosi va enda oku pipa volondui. Eci ka tua kuataile alonga tua enda oku lila pamela vahondio. Eci ka kua kaile olongunto, tua enda oku lia lovoko. Ame la Ethel tua limbuka okuti, omo lioku lingila kumosi alikolisilo kupange wa Yehova, ca tu kuatisa oku pamisa olohuela vietu. (Uku. 4:12) Etu ka tu piñanya ekalo liaco locina cikuavo!

Eteke limue eci tua ka nyulile vamanji kimbo liaco, oco tua pita lulandu nda tukula kefetikilo. Eci owato wa iñila kosi yovava owo wa sakele, pole, lonjanga yalua weya kilu liovava. Etu tua walele uwalo woku liteyuila kuenda ka tua wilile vovava. Pole, owato wetu weyukile ovava.  Tua sukumuila vovava ovina via kala volonjeke viokulia kuenje olonjeke viaco via kuatisa koku yovola owato.

Omo okuti lacimue coku lia ca supilepo, tua fetika oku pipa volui. Pole, ka tua pipile lacimue. Kuenje tua likutilila ku Yehova loku pinga kokuaye oco a tu ĩhe okulia kueteke. Noke lioku likutilila, manji umue wa imba onjolo yaye, ya kuata ombisi yimue yinene okuti vosi yetu tua ponduile oku liako vuteke waco.

Noke lianyamo atãlo kupange woku nyula akongelo, ame kumue la Ethel tua tambula esumũlũho limue ka tua lavokaile, tua lavokaile oku kala olonjali. Nda sanjukile oku yeva esapulo liaco, ndaño sia kũlĩhĩle ndomo ekalo lietu lia laikele oku kala. Ame la Ethel tua yonguile oku amamako kupange u likasi nda ca tavele. Kunyamo 1976, omõletu Ethniel wa citiwa. Omõletu wavali Giovanni wa citiwa noke lianyamo avali lomeyu.

Omo liesukila lia kala ko Suriname kotembo yaco, o betele ya ndi sapuila oco ndamamako kupange woku nyula akongelo osimbu tu tata omãla vetu. Eci omãla vetu va kala amalẽhe, nda tumiwa oku ka nyula lika akongelo amue. Eci ca ngecelela okuti vosãi ndupamo olosemana vioku ka nyula akongelo kuenda olosemana vikuavo ndi talavaya ndukundi wotembo yosi vekongelo tua kala. Ethel kuenda omãla vetu, va enda oku enda lame koku ka nyula akongelo a kala ocipepi lonjo yetu. Pole, ndaenda oku linga ungende lika wange poku ka nyula akongelo a kala kovaimbo loku enda kolohongele vimbo.

Ndaenda oku linga ciwa esokiyo liange oco ndi tẽlise ovikele viange viosi. Olosemana viosi, nda li kapeleleko oku songola efendelo liepata. Poku ka nyula akongelo a kala kovaimbo, Ethel wa enda oku songola efendelo liepata lomãla vetu konjo. Olonjanja viosi ci tava, tua enda oku lingila kumosi ovopange ndepata. Ame la Ethel olonjanja viosi, tua enda oku linga olomapalo lomãla vetu, ale oku nyula ovitumãlo via posoka via kala ocipepi lonjo yetu. Ndaenda oku pekela ekimbu lia enda, omo lioku pongiya olohongele. Ethel wa kala ukãi umue uwa wa tukuiwa kelivulu Liolosapo 31:15, poku pasuka celo oco tu tangele kumosi ocisonehua ceteke kuenda oku lila kumosi ongau  osimbu omãla vetu ka va endele kosikola. Ndi kuete esanju lialua, omo lioku kuata ukãi umue wa siata oku ndi kuatisa oku tẽlisa ovikele viosi Yehova a nyĩha!

Ndolonjali, tua likolisilako oku kuatisa omãla vetu oku sola Yehova kuenda upange woku kunda. Tua yonguile okuti omãla vetu va kuata ocimãho coku iñila kupange wotembo yosi, hamekondako okuti oco tu yongola okuti va ci linga, pole, momo oco ovo muẽle va nõlapo. Olonjanja viosi, tua enda oku va sapuila esanju li tunda kupange wotembo yosi. Ndaño lovitangi, ka tua ivaleleko ndomo Yehova a tu kuatisa loku sumũlũisa epata lietu. Tua kũlĩhavo okuti omãla vetu va linga akamba lomanu vana va pitisa kovaso Yehova, komuenyo wavo.

Yehova wa tu ĩha ovina viosi tu sukila poku tata omãla vetu. Olonjanja viosi ndi likolisilako oku linga eci ndi tẽla. Ulandu wange osimbu handi sia kuelele poku ka nyula kovaimbo a kala ocipãla, osimbu nda kala ukundi olikasi, wa ndi longisa oku talavaya ciwa lolombongo oco tu lande ovina tu sukila. Pole, ndaño lalikolisilo aco, ka tua tẽlele oku kuata ovina viosi tua sukilile. Vapuluvi aco, nda limbuka ekuatiso lia Yehova kokuetu. Ndeci, vokuenda kunyamo wo 1980 kuenda kefetikilo liunyamo wo 1990 ko Suriname kua kala uyaki. Kanyamo aco, ca tĩlile calua oku kuata ovina vitito tua sukilile. Pole, Yehova wa tua ĩha eci tua sukilile.—Mat. 6:32.

Vokuenda kuomuenyo wetu, Yehova wa siata oku tu tata kuenda oku sanjukila ovina tu kuete. Omãla vetu, esumũlũho limue linene kokuetu kuenda oku va tata oco va vumbe Yehova. Tua yonguile okuti ovo va kuatavo ocimãho coku iñila kupange wotembo yosi komuenyo wavo. Ethniël la Giovanni va pindisiwa kolosikola viusoma kuenda cilo va kasi oku talavaya ko Betele yo ko Suriname kumue lakãi vavo.

Ame la Ethel cilo tua kuka, pole, tua litumbika kupange wa Yehova ndakundi va likasi. Tua litumbika calua kupange waco okuti sia siatele oku sanga otembo yoku liteva! Pole, si li veli. Oku sokolola kekalo liomuenyo wange, oku vangula ocili, oku nõla oku iñila kupange wotembo yosi vumalẽhe wange, ya kala onjila yiwa nda nõla.