1-2. (a) Apililo api tu konomuisa? (b) Nye ci lekisa okuti Yehova o kuete onjongole yoku tu kuatisa?

 YEHOVA o pondola oku tu kuatisa oku liyaka lovitangi vietu komuenyo kuenda oku kuata esanju kupange u kola tu u lingila. O tu kuatisa volonjila vipi? Tu upa ndati esilivilo kekuatiso Yehova a tu ĩha? Apulilo a-a a katambuluiwa vocipama cilo. Omo liaco, osimbu ka tua konomuisile atambululo aco, tu kũlũhĩsa epulilo liokuti, Yehova o kuete hẽ onjongole yoku tu kuatisa?

² Ondaka yimue ya tukuiwa lupostolo Paulu kukanda waye a sonehela va Heveru, yi pondola oku tu kuatisa oku sanga etambululo. Paulu wa soneha ndoco: “Yehova eye oñuatisi yange; si ka kuata usumba. Omunu hẽ o ndinga nye?” (Va Hev. 13:6) Vambimbiliya akuavo ondaka “oñuatisi,” ndomo ca lekisiwa vocinimbu eci, yi kuete elomboloko liomunu umue o lupuka oco a ka kuatise umue o kasi oku pinga ekuatiso. Sokolola Yehova o ku lupuka oco a ka popele omunu umue o kasi lovitangi. Olondaka evi, vi situlula okuti Yehova o kuete onjongole yalua yoku tu kuatisa. Omo liaco, la Yehova konẽle yetu, tu pondola oku pandika kovitangi vietu lesanju.

3. Kolonepa vipi vitatu Yehova a tu kuatisa oku pandikisa kovitangi lesanju?

³ Kolonepa vipi Yehova a tu kuatisa oku pandikisa kovitangi lesanju? Oco ku tambuluiwe epulilo eli, tu konomuisa onepa yimue yelivulu lia Isaya. Momo lie? Momo ovitumasuku vialua Isaya a vetiyiwa oku soneha, vi tiamisiwila kafendeli va Suku koloneke vilo. Handi vali, olonjanja vialua Isaya o tukula Yehova lolondaka vina okuti ci leluka kokuetu oku  kuata elomboloko. Ndeci, ku Isaya ocipama 30, tu sangako ovovangi amue. Kocipama eci, Isaya o tukula ovindekaise viwa oco a lombolole ndomo Yehova a kuatisa afendeli vaye, (1) poku yevelela lutate kuenda oku tambulula olohutililo vietu, (2) poku tu ĩha olonumbi kuenda (3) poku tu sumũlũisa cilo kuenda kovaso yoloneke. Tu konomuisa ovina viaco vitatu Yehova a siata oku kuama oco a tu kuatise.

4. (a) Nye Yehova a popia catiamẽla ku va Yudea vo koloneke via Isaya kuenda nye Eye a ecelela okuti oco ci pita? (b) Elavoko lipi Yehova a eca ku vakuekolelo? (Isaya 30:18, 19)

⁴ Olondaka viatete viocipama 30 ca Isaya, Yehova o tukula va Yudea okuti ‘omãla va huka’ haivo “va vokiya ekandu kekandu.” Eye wamisako hati: “Ovo omanu vamue va sina, . . . ka va yongola oku yevelela ocihandeleko ca Yehova.” (Isa. 30:1, 9) Omo okuti omanu va likala oku yevelela, Isaya wa popele okuti, Yehova wa ponduile oku ecelela okuti ovo va tala ohali. (Isa. 30:5, 17; Yer. 25:8-11) Handi vali, va laikele oku ambatiwa kumandekua ko Bavulono. Pole, pokati ka va Yudea pa kala vamue va kuekolelo kuenje Isaya wa kuatele esapulo limue lielavoko liatiamẽla kokuavo. Eye wa va sapuila okuti eteke limue Yehova o ka ecelela okuti va tiuka vali ko Yerusalãi. (Tanga Isaya 30:18, 19.) Eci oco ceya oku pita. Yehova wa va yovola ko Bavulono. Pole, pa pita anyamo alua oco Yehova a va yovole. Olondaka viokuti, “Yehova o kevelela lepandi oco a lekise kokuene ohenda,” vi lekisa okuti kua laikele oku pita otembo yimue oco vakuekolelo va yovuiwe. Ocili okuti, va Isareli va kala kumandekua ko Bavulono ci soka 70 kanyamo osimbu ka kua eceliwile okuti ocisupe cimue ci tiukila ko Yesusalãi. (Isa. 10:21; Yer. 29:10) Eci va Isareli va tiukila kofeka yavo, asuẽlela esumuo a piñanyiwa lasuẽlela esanju.

5. Ohuminyo yipi elivulu lia Isaya 30:19, li tu ĩha?

⁵ Koloneke vilo tu lembelekiwa lolondaka viokuti: “Eye o ka lekisa muẽle ohenda kokuene eci vu ka pinga lolukandi ekuatiso.” (Isa. 30:19) Isaya o tu likuminya okuti, Yehova o ka yevelela lutate eci tu lilila Kokuaye kuenda o ka tambulula lonjanga olohutililo vietu. Isaya wamisako hati: “Eye o ka vu tambululi eci a ka ci yeva.” Olondaka evi, vi tu ivaluisa okuti, Isietu wokilu o kuete onjongole yalua yoku kuatisa vana va pinga ekuatiso kokuaye. Oku ci kũlĩha, ci tu kuatisa oku pandikisa lesanju.

6. Olondaka via Isaya vi lekisa ndati okuti Yehova o yevelela olohutililo viomunu lomunu pokati kafendeli vaye?

⁶ Ovina vipi vikuavo ovinimbu evi vi tu longisa catiamẽla kolohutililo? Yehova o yevelela lutate olohutililo viomunu lomunu. Momo lie tu ci popela? Konepa yatate ku Isaya ocipama 30, ondaka yokuti “ene,” Yehova o kasi oku yitiamisila kafendeli vaye ndocimunga. Pole, kocinimbu 19, ondaka “ove,” yitiamisiwila komunu lomunu. Isaya wa soneha hati: “Ene ka vu ka lila,” “eye o ka lekisa muẽle ohenda kokuene,” “eye o ka vu tambululi.” Omo okuti Yehova Isia ukuacisola, ka popi komõlaye olondaka vi sumuisa viokuti, “Ove o sukila oku pama nda manjove, ulume, ale ukãi.” Eye wa tu kapako kuenda o yevelela lutate ohutililo yomunu lomunu pokati ketu.—Osa. 116:1; Isa. 57:15.

7. Isaya kumue la Yesu va lekisa ndati esilivilo lioku amamako oku likutilila?

⁷ Eci tu likutilila ku Suku yetu catiamẽla kasakalalo etu, Yehova lonjanga yalua o tu tambulula poku tu ĩha ongusu tu sukila oco tu tẽle oku pandikisa kovitangi. Nda okuti  ovitangi viaco vi kasi oku amamako, tu sukila oku pinga olonjanja vialua ku Yehova oco a tu ĩhe ongusu yoku pandikisa kokuavio. Eye o tu vetiya oku ci linga. Isaya wa tukula olondaka viokuti: “[Yehova] ku ko wĩhi epuyuko.” (Isa. 62:7) Eci ci lomboloka nye? Tu sukila oku lipilika oku likutilila ku Yehova, ndu okuti ka tu kasi oku ecelela Yehova oku puyuka. Olondaka via Isaya vi tu ivaluisa alusapo a Yesu atiamẽla kohutililo yi sangiwa ku Luka 11:8-10, 13. Kovinimbu viaco, Yesu o tu vetiya oku “lipilika” poku likutilila kuenda oku ‘lipilika oku pinga’ espiritu sandu. Tu pondololavo oku pinga ku Yehova, oco a tu ĩhe olonumbi tu sukila oco tu nõle olonjila viwa.

8. Kosimbu, olondaka via Isaya 30:20, 21 via tẽlisiwa ndati?

⁸ Tanga Isaya 30:20, 21. Eci olohoka vio ko Bavulono via ñuala ocingonja o Yerusalãi vunyamo umosi lomeyu, usumba omanu va kuata wa kala ndombolo lovava. Pole, ndomo ca lekisiwa kocinimbu 20 leci 21, Yehova wa likuminya ku va Yudea okuti nda ovo va likekembela loku pongolola ovituwa viavo, eye wa ponduile oku va yovola. Isaya poku tukula Yehova Ndulongisi wa Velapo, wa likuminya komanu okuti, Yehova wa laikele oku va longisa ndomo vofendela longila yi taviwa Laye. Olondaka evi, via tẽlisiwa eci va Yudea va yovuiwa kupika. Yehova wa situlula okuti wa kala Ulongisi wavo wa Velapo kuenje poku va songuila, va tẽla oku tumbulula efendelo liocili. Omo liaco, esumũlũho linene kokuetu koloneke vilo, omo lioku longisiwa la Yehova Ulongisi Wavelapo.

9. Lonjila yipi koloneke vilo tu tambula olonumbi via Yehova?

⁹ Poku amamako lupopi wocindekaise, Isaya o tu sokisa lolondonge vi kasi oku longisiwa la Yehova volonjila vivali. Catete, Isaya wa popia hati: “O ka mola Ulongisi wove wa Velapo lovaso ove.” Vocindekaise eci, Isaya o kasi oku popia hati, ulongisi o tãi kovaso yolondonge viaye. Esumũlũho linene tu kuete omo lioku longisiwa la Suku koloneke vilo. Ndamupi Yehova a tu longisa? Eye o ci linga pocakati cocisoko caye. Omo liaco, tu eca olopandu omo lioku tambula olonumbi viwa vi tunda kocisoko ca Yehova! Olonumbi tua siata oku tambula kolohongele viekongelo, kolohongele viofeka, valivulu etu, kovipama viobroadcast kuenda ovipama vikuavo, vi tu kuatisa oku pandika lesanju kovitangi.

10. Lonjila yipi tu yeva “ondaka yimue konyima [yetu]”?

 ¹⁰ Isaya wa tu kula onjila yavali Yehova a tu longisa, poku popia hati: “Ovatũi ene a ka yeva ondaka yimue konyima yene.” Uprofeto o popia okuti Yehova o kasi ndulongisi wa kapako olondonge viaye okuti, endela konyima yavo loku va lekisa onjila va sukila oku endela. Koloneke vilo, tu yeva ondaka ya Suku konyima yetu. Ndamupi? Pocakati Colondaka via Suku via sonehiwa Vembimbilia, tunde kosimbu. Omo liaco, poku tanga Embimbiliya, ci kasi ndoku yevelela ondaka ya Suku konyima yetu.—Isa. 51:4.

11. Oco tu pandikise lesanju, nye tu sukila oku linga kuenda momo lie?

¹¹ Tu kuatisiwa ndati lolonumbi via Yehova vi eciwa locisoko caye kuenda Londaka yaye? Kũlĩhĩsa okuti Isaya wa tukula ovina vivali. Catete, “Eyi oyo onjila.” Vali, “Endelimo.” (Isa. 30:21) Oku Kũlĩha lika “onjila” ka ci tẽla. Tu sukilavo oku ‘endelamo.’ Pocakati Condaka ya Yehova kuenda olonumbi vi eciwa locisoko caye, tu lilongisa eci Yehova a tu yonguila. Tu kũlĩhavo ndomo tu kapako ovina tu lilongisa. Oco tu pandikise lesanju kupange wa Yehova, tu sukila oku kapako ovina evi vivali. Omo liaco, nda tua kapako ovina tu lilongisa, tu koleli okuti Yehova o ka tu sumũlũisa.

12. Ndomo ca lekisiwa ku Isaya 30:23-26, Yehova o sumũlũisa ndati afendeli vaye?

¹² Tanga Isaya 30:23-26. Ndamupi ocitumasuku eci ca tẽlisiwa ku va Yudea, eci va tiuka kofeka yavo ko Isareli, noke lioku kala kumandekua ko Bavulono? Ovo va tambula asumũlũho alua, ci kale ketimba kuenda konepa yespiritu. Yehova wa sumũlũisa afendeli vaye lokulia kualua. Ocina ca velapo ceci okuti, wa eca kokuavo ovina va sukilile oco va pamise ukamba wavo laye kuenda oku u fendela lonjila yimue yi taviwa laye. Kotembo yaco, ovina viwa afendeli va Suku va tambula, lalimue eteke va vi tambuile. Kocinimbu 26 ku lekisa okuti Yehova wa eca kokuavo ovina via va kuatisa oku kuata elomboloko Liondaka yaye. (Isa. 60:2) Asumũlũho a Yehova a va kuatisa oku amamako oku u vumba lesanju kuenda lutima wosi “omo liekalo liwa liovutima.”—Isa. 65:14.

13. Ndamupi ocitumasuku coku tumbulula efendelo liocili ca siata oku tẽlisiwa koloneke vilo?

¹³ Anga hẽ ocitumasuku catiamẽla kokutumbulula efendelo liocili ci tiamisiwilavo kokuetu koloneke vilo? Oco! Lonjila yipi? Tunde kunyamo 1919 K.K., omanu valua va kasi oku yovuiwa kupika wo Bavulono Yinene,  ocisoko catavo esanda. Ovo va siata oku songuiwa kocitumãlo ca velapo, okuti Ofeka Yohuminyo yo Isareli yi sule. Va siata oku songuiwa vocumbo celau cespiritu. (Isa. 51:3; 66:8) Nye ci lomboloka ocumbo celau cespiritu?

14. Nye ci lomboloka ocumbo celau cespiritu kuenda helie o kasimo koloneke vilo? (Tala Ondaka ya Lomboluiwa.)

¹⁴ Tunde kunyamo 1919 K.K., olombuavekua vi kuete esanju lioku kala vocumbo caco celau cespiritu. b Vokuenda kuotembo, vana va kuete elavoko lioku kala palo posi, okuti “olomeme vikuavo,” va kasivo vofeka yaco yespiritu kuenda va kuete esanju lioku kuatisiwa lasumũlũho alua a tunda ku Yehova.—Yoa. 10:16; Isa. 25:6; 65:13.

15. Ocumbo caco celau cespiritu ci sangiwa pi?

¹⁵ Pi ku sangiwa ofeka yespiritu, ale ocumbo celau koloneke vilo? Afendeli va Yehova va pondola oku sangiwa kolonepa viosi viokilu lieve. Omo liaco, ocumbo celau va kasi, ci sangiwavo kolonepa viosi violuali. Kuenje koloneke vilo, kolonepa viosi violuali tu kasi, tu pondola oku panga onepa kocumbo celau osimbu tu likolisilako oku kuatisa kefendelo liocili.

16. Tu amamako ndati oku mola eposo liocumbo celau cespiritu?

¹⁶ Oco tu amameko oku kala vocumbo celau cespiritu, tu sukila oku amamako oku sanjukila ekongelo Liakristão koluali luosi. Tu ci linga ndati? Poku tiamisila utima kovituwa viwa via vamanjetu okuti kekambo liavo lioku lipua hakoko. (Yoa. 17:20, 21) Momo lie eci ci kuetele esilivilo? Sokolola kocindekaise eci. Etu tu pondola oku lavoka oku mola oviti via posoka haivio via litepa, vocumbo cimue coloneleho. Cimuamue haico okuti, vakongelo etu koloneke vilo, mu sangiwavo omanu valua va li tepa okuti va sokisiwa loviti. (Isa. 44:4; 61:3) Tu sukila oku kolela okuti tu kasi oku amamako oku tiamisila utima keposo “lioviti,” okuti kamome a sangiwa “koviti” viaco hakoko. Ka tu ka eceleli okuti ekambo lietu lioku lipua, ale lia vakuetu vekongelo,  li tu yapuisa kuenje ka tu limbuka eposo liomunga liekongelo Liakristão.

17. Nye omunu lomunu pokati ketu a sukila oku linga oco a kuatise ekongelo oku likuata omunga?

¹⁷ Nye omunu lomunu pokati ketu a sukila oku linga oco a kuatise ekongelo oku likuata omunga? Poku amamako oku koka ombembua. (Mat. 5:9; Va Rom. 12:18) Olonjanja viosi tu nõlapo oku sandiliya ombembua la vakuetu vekongelo, tu kasi oku vokiya keposo liocumbo celau cespiritu. Tu ivaluki okuti Yehova o kokela omunu lomunu o kasi vocumbo celau cespiritu kefendelo liocili. (Yoa. 6:44) Sokolola esanju Yehova a pondola oku kuata, poku tu mola okuti tu kasi oku likolisilako oku pamisa ombembua lomunga yi sangiwa pokati ka vana eye a tenda okuti, va kuete esilivilo lialua!—Isa. 26:3; Hag. 2:7.

18. Kovina vipi tu sukila oku sokolola olonjanja viosi kuenda momo lie?

¹⁸ Yehova wa siata oku eca ovina vialua viwa kafendeli vaye. Oco hẽ tu kuatisiwa ndati lovina viaco? Poku sokolola kueci tua lilongisa Vondaka ya Suku kuenda valivulu etu a kunamẽla Vembimbiliya. Oku lilongisa kuenda oku sokolola kovina viaco, ci tu kuatisa oku kuata ovituwa Viukristão, vina vi tu vetiya “oku sola vamanji” kuenda oku ‘lisola omunu lukuavo’ vekongelo. (Va Rom. 12:10) Eci tu sokolola kasumũlũho tu kuete cilo, ukamba wetu la Yehova u pama. Handi vali, eci tu sokolola kasumũlũho Yehova a tu likuminya kovaso yoloneke, tu ka amamako oku u vumba otembo ka yi pui. Ovina viosi evi, vi ka tu kuatisa oku vumba Yehova lesanju cilo.

19. (a) Ndomo ca lekisiwa ku Isaya 30:18, ekolelo lipi tu sukila oku kuata? (b) Nye ci tu kuatisa oku pandikisa lesanju?

¹⁹ Yehova o ka “katuka” oco a tu kuatise eci a ka nena esulilo lioluali lulo lũvi. (Isa. 30:18) Tua kolela okuti Yehova o “Suku yesunga” kuenda ka ka ecelela okuti oluali lua Satana lu amamako otembo yalua. (Isa. 25:9) Omo liaco, tu lavoki lepandi kumue la Yehova, oku iya kueteke liaco lieyovo. Toke opo, tu nõlipo oku amamako oku kapako esumũlũho liohutililo, lioku lilongisa loku kapako Ondaka ya Suku kuenda oku sokolola kasumũlũho tu ka kuata. Osimbu tu ci linga, Yehova o ka tu kuatisa oku pandikisa lesanju poku u fendela.