1. Nda wa lombolola ndati epata lia Tiago?

TIAGO, manji a Yesu, wa kulila vepata limue okuti lia pamele konepa yespiritu. * Olonjali viaye, okuti Yosefe la Maria va solele calua Yehova kuenda va likolisilako oku U vumba. Tiago wa kuatele esumũlũho likuavo liokuti, huvaye wa kala Mesiya wa likuminyiwile. Ocili okuti esumũlũho linene Tiago a kuatele lioku panga onepa kepata eli!

2. Nye ca kokela Tiago oku sumbila huvaye?

² Tiago wa kuatele asunga alua oku sumbila huvaye. (Mat. 13:55) Ndeci, eci Yesu a kuata 12 kanyamo wa kũlĩhĩle ciwa Ovisonehua okuti, wa komõhisa alongisi vo ko Yerusalãi. (Luka 2:46, 47) Citava okuti Tiago wa talavaya ndukalupindelu kumue la Yesu. Nda Tiago wa ci linga, citava okuti wa kũlĩhĩle ciwa manjaye. Manji Nathan H. Knorr wa enda oku popia hati: “Ove o kũlĩha ciwa omunu umue, eci o talavaya laye.” * Tiago wa ponduilevo oku mola ndomo ‘Yesu amamako oku kula kolondunge, ketimba, loku soliwa la Suku kuenda lomanu.’ (Luka 2:52) Omo liovina evi, tu pondola oku sima okuti, Tiago wa kala umue pokati ka vana va linga tete olondonge via Yesu. Pole, hacoko ca pita.

3. Nye Tiago a simĩle eci Yesu a fetika upange waye woku kunda?

³ Vokuenda kupange woku kunda wa Yesu palo posi, Tiago ka lingile umue pokati kolondonge viaye. (Yoa. 7:3-5) Kuenje citava okuti Tiago wa kala umue pokati kepata wa simĩle  okuti Yesu “wa linga eyui.” (Mar. 3:21) Kuenda ka kuli laumue uvangi u lekisa okuti Tiago wa kala la ina yaye Maria, eci Yesu a valeliwa kuti wekangiso.—Yoa. 19:25-27.

4. Ovina vipi tu konomuisa?

⁴ Vokuenda kuotembo, Tiago weya oku kolela Yesu kuenda weya oku kala ukulu umue wekongelo wa sumbiwile vekongelo Liakristão. Vocipama cilo, tu konomuisa ovina vivali tu lilongisila ku Tiago ndeci: (1) esunga lieci tu sukilila oku amamako oku kala ambombe kuenda (2) ndomo tu kala alongisi vawa.

5. Nye Tiago a linga eci Yesu a molẽha kokuaye noke lioku pinduiwa?

⁵ Otembo yipi Tiago a linga ondonge ya koleliwa ya Yesu? Eci Yesu a pinduiwa kolofa “wa molẽha ku Tiago, noke kovapostolo vosi.” (1 Va Kor. 15:7) Noke lioku lisanga la Yesu, Tiago weya oku linga ondonge yaye. Eci ovapostolo va kala oku lavoka oku tambula espiritu sandu lia va likuminyiwile vohondo yosapalalo ko Yerusalãi, Tiago hapovo a kala. (Ovil. 1:13, 14) Noke Tiago weya oku kuata esumũlũho lioku vumba vocimunga cosungu yakulu vokocita catete. (Ovil. 15:6, 13-22; Va Gal. 2:9) Osimbu unyamo 62 K.K. ka ya pitĩlile, eye wa vetiyiwa oku soneha ukanda umue Kakristão olombuavekua. Ukanda waco, u kasi oku tu kuatisa koloneke vilo, cikale okuti elavoko lietu kilu, ale palo posi. (Tia. 1:1) Ulume umue u Yudea ukuasapulo o tukuiwa hati Josefo, wa soneha hati, Tiago wa tumiwa oku pondiwa Locitunda Cinene wo ko Yuda Ananiya. Tiago wamamako lekolelo ku Yehova toke kesulilo liomuenyo waye palo posi.

6. Konepa yipi Tiago a litepele lalongisi vetavo vio koloneke viaye?

⁶ Tiago wa kala embombe. Momo lie tu ci popela? Konomuisa etepiso li kasi konjila ndomo Tiago a tendele Yesu kuenda ndomo alongisi vetavo vo tendele. Eci Tiago a mola uvangi wokuti Yesu Omõla a Suku, eye lumbombe wa tava. Pole, ovitunda via velapo vo ko Yerusalãi ka va ci lingile. Ndeci, ovo va likala okuti Yesu wa pindula Lasaru kolofa. Handi vali, ovo ka va tavele okuti Yesu wa tumiwa la Yehova kuenje va seteka oku ponda Yesu la Lasaru. (Yoa. 11:53; 12:9-11) Noke eci Yesu a pinduiwa kolofa, ovo va seteka oku limbika epinduko liaco komanu. (Mat. 28:11-15) Omo lialongisi vakuetevo vakuepela, omanu ka va tavele ku Mesiya.

7. Momo lie tu sukilila oku yuvula oku kala vakuepela?

 ⁷ Ceci tu lilongisilako: Yuvula epela kuenda amamako oku longisiwa la Yehova. Ndeci uvei umue u pondola oku koka okuti utima ka u veta ciwa, epela li pondolavo oku tu kokela oku tĩlisa utima wetu koku pokola olonumbi via Yehova. Va Fariseo omo liepela lialua, va likala oku tava okuti Yesu wa kuatele espiritu lia Suku kuenda wa kala Omõla a Suku. (Yoa. 12:37-40) Epela liaco, lia kala lĩvi calua okuti, lia va pumbisa oku ka kuata omuenyo ko pui. (Mat. 23:13, 33) Ci kuete esilivilo oku amamako oku ecelela okuti Ondaka ya Suku kuenda espiritu li pongolola ovituwa vietu loku songuila ovisimĩlo vietu lolonjila tu nõla! (Tia. 3:17) Omo liumbombe Tiago a lekisa eye wa ecelela oku longisiwa la Yehova. Ndomo tu ka ci konomuisa, omo liumbombe, eye weya oku kala ulongisi umue uwa.

8. Nye ca kuatisa Tiago oku kala ulongisi uwa?

⁸ Tiago ka kuatele elilongiso lialua lio kosikola. Asongui vetavo koloneke viaye vo tendele ndeci va tendele ovapostolo vakuavo Petulu la Yoano, ndomanu “vaño haivo ka va longisiwile.” (Ovil. 4:13) Pole, Tiago wa lilongisa oku kala ulongisi uwa kuenje tu ci limbuka poku tanga elivulu liambata onduko yaye. Ndeci ca kala Tiago, pamue tu kuetevo elilongiso litito lio kosikola. Ndaño ndoco, lekuatiso liespiritu lia Yehova kuenda oku pindisiwa locisoko caye, tu pondolavo oku kala alongisi vawa. Tu konomuisi ongangu Tiago a sia yoku kala ulongisi kuenda eci tu lilongisila kongangu yaye.

9. O lombolola ndati onjila ndomo Tiago a enda oku longisa?

⁹ Tiago ka endaile oku tukula olondaka via tĩla ale alomboluilo atatama. Poku kuama onjila yaco, omanu a enda oku longisa va kũlĩhĩle eci va sukilile oku linga kuenda ndomo va ci linga. Ndeci, kũlĩhĩsa onjila ya leluka Tiago a longisa ndomo Akristão va laikele oku tatiwa lekambo liesunga, pole, ka va sumua. Eye wa soneha hati: “Vana va pandikisa tu va tenda okuti va sumũlũha. Wa yevi epandi lia Yovi kuenda wa moli onima Yehova o wĩha, momo Yehova ukuacisola calua haeye  ukuahenda.” (Tia. 5:11) Limbuka okuti Tiago wa kolelele Kovisonehua poku longisa vamanjaye. Eye wa talavaya Londaka ya Suku oco a kuatise omanu a enda oku longisa oku limbuka okuti Yehova olonjanja viosi o sumũlũisa vana va sokisiwa nda Yovi okuti va kolela Kokuaye. Tiago poku longisa wa tukula olondaka via leluka kuenda ka via tĩlile. Lonjila eyi, eye ka tiamisilile ovina viaco kokuaye, pole, ku Yehova.

10. Ndamupi tu setukula Tiago eci tu longisa?

¹⁰ Ceci tu lilongisilako: Eca esapulo lonjila yimue yaleluka kuenda longisa londaka ya Suku. Ocimãho cetu, ka ci ka kale coku komõhisa omanu lukũlĩhĩso walua tu kuete, pole, tu sukila oku lekisa kokuavo ndomo Yehova a kuete ukũlĩhĩso walua kuenda ndomo eye a vatata. (Va Rom. 11:33) Tu sukila oku kuata ocimãho cokuti cosi tu popia ca kunamẽla Kovisonehua. Ndeci, tu yuvuli oku sapuila kolondonge Viembimbiliya eci nda tua linga kocitangi va kasi oku pita laco, pole, tu sukila oku va kuatisa oku sokolola kovolandu Embimbiliya loku kũlĩha ocisimĩlo ca Yehova kuenda ndomo a liyeva. Kuenje ovo va ka kapako ovina va lilongisa momo va yongola oku sanjuisa Yehova, okuti etu sio.

11. Ovitangi vipi Akristão vamue va liyaka lavio koloneke via Tiago kuenda elungulo lipi a eca kokuavo? (Tiago 5:13-15)

¹¹ Tiago wa kala ukuacili. Vovikanda viaye, Tiago wa kũlĩhĩle ovitangi vamanji va kala oku liyaka lavio kuenda wa eca elungulo kokuavo ndomo va ponduile oku vi yula. Ndeci, Akristão vamue ka va kaile vakuanjanga poku kapako elungulo. (Tia. 1:22) Vakuavo va velisilepo vali olohuasi. (Tia. 2:1-3) Handi vakuavo, ka va kuatele utate kovina va enda oku vangula. (Tia. 3:8-10) Akristão vaco va kuatele ovitangi vialua, pole, Tiago ka liwekelepo oku va kuatisa. Eye wa enda oku eca elungulo lumbombe pole, wa ci lingaile lutõi kuenda wa vetiya vana va sukilile ekuatiso oku pinga kakulu vekongelo oco va va kuatise oku linga apongoloko.—Tanga Tiago 5:13-15.

12. Momo lie tu sukilila oku amamako locituwa ca sunguluka eci tu kasi oku kuatisa olondonge Viembimbiliya?

¹² Ceci tu lilongisilako: Kala ukuacili, pole lekisa ocituwa ca sunguluka ku vakuene. Citava okuti valua tu songola elilongiso Liembimbiliya, ci tĩla kokuavo oku kapako elungulo. (Tia. 4:1-4) Pamue, cambata otembo yalua kokuavo oku siapo ovina vĩvi, loku kuata ovituwa Viukristão. Ndeci ca linga Tiago, tu sukila oku lekisa utõi woku sapuila kolondonge konepa va sukila oku mioñoloha. Tu sukilavo oku kuata ocituwa ca sunguluka, loku kolela okuti Yehova o ka kokela kokuaye omanu ambombe kuenda o ka va ĩha ongusu yoku linga apongoloko komuenyo wavo.—Tia. 4:10.

13. Ndomo ca lekisiwa ku Tiago 3:2, nye Tiago a limbukile?

¹³ Tiago wa kuatele ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla kokuaye muẽle. Tiago ka kuatele ovisimĩlo viokuti eye wa velelepo Akristão vakuavo va sule, omo lioku kala manji a Yesu ale omo liocikele a kuatele. Eye wa endaile oku tukula Akristão vakuavo hati, ‘vamanjange va soliwa.’ (Tia. 1:16, 19; 2:5) Eye ka setekele oku lekisa ku vakuavo okuti wa li puile. Pole, eye wa likongela volondaka viokuti: “Vosi yetu tuakuakulueya olonjanja vialua.”—Tanga Tiago 3:2.

14. Momo lie tu sukilila oku ecelela okuti tuakuakulueya?

¹⁴ Ceci tu lilongisilako: Ivaluka okuti vosi yetu tuakuakandu. Ka tu ka simi okuti tua velapo vana tu longisa. Momo lie? Nda tu lekisa kondonge ndu okuti etu ka tu lueya citava  okuti o sumua, momo eye o ka sima okuti lalimue eteke a ka tẽla oku linga eci Suku a yongola. Pole, eci tu lekisa kokuaye okuti olonjanja vialua ka ca lelukile kokuetu oku kapako olonumbi Viovisonehua kuenda oku u lomboluila ndomo Yehova a siata oku tu kuatisa oku linga apongoloko komuenyo wetu, tu ka kuatisa ondonge oku limbuka okuti, o pondolavo oku vumba Yehova.

15. O lombolola ndati ovindekaise Tiago a tukula? (Tiago 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Tiago wa tukowaile ovindekaise vi vetiya utima. Ocili okuti, eye wa kuatisiwa lespiritu sandu, pole, wa lilongisavo calua kalusapo huvaye Yesu a enda oku tukula. Ovindekaise Tiago a tukula vukanda waye, via leluka kuenda ka via tĩlile oku vi kapako.—Tanga Tiago 3:2-6, 10-12.

16. Momo lie tu sukilila oku talavaya ciwa lovindekaise?

¹⁶ Ceci tu lilongisilako: Tukula ovindekaise. Nda wa tukula ovindekaise viwa, omanu ka va ka yeva lika eci o va longisa, pole, va ka kapakovo eci va lilongisa. Oku tukula ovindekaise viwa, ove o kuatisa omanu oku sokolola ketosi o kasi oku va longisa. Kuenje eci ci kuatisa omunu oku velisapo ocili Cembimbiliya. Yesu wa loñolohele calua koku tukula alusapo kuenje manjaye Tiago wa kuamavo ongangu yaye. Tu konomuisi amue pokati kovindekaise Tiago a tukula kuenda tu kunomuisa esunga lieci ci kuetele esilivilo oku ci linga.

17. Momo lie ocindekaise ca tukuiwa ku Tiago 1:22-25, ca sungulukila?

¹⁷ Tanga Tiago 1:22-25. Ocindekaise Tiago a tukula columuĩlo ci pondola oku kapiwako volonepa vialua. Eye wa kala oku longisa ovina vimue vi sukila oku kapiwako viokuti, oco tu kuatisiwe Londaka ya Suku ka tu sukila lika oku tanga, pole, tu sukila oku kapako ovina tu tanga. Tiago wa nõla ocindekaise cimue okuti olonjeveleli lonjanga via ponduile oku li kapa pomangu yomunu o kasi oku litalela volumuĩlo. Lipi etosi eye a kala oku longisa? Etosi lieli okuti, uveke nda omunu oku vanja volumuĩlo loku mola kovina a sukila oku mioñolola kuenje ka ci lingi. Cimuamue haico okuti, uveke nda omunu oku tanga Ondaka ya Suku, noke o mola kolonepa a sukila oku linga apongoloko atiamẽla kekalo liaye, pole, ka linga lacimue.

18. Ovina vipi vitatu tu sukila oku linga poku tukula ocindekaise cimue?

 ¹⁸ Eci ku lingiwa ocindekaise cimue, ove o pondola oku setukula ongangu ya Tiago poku linga ovina vitatu ndeci: (1) Kũlĩhĩsa okuti ocindekaise ci likuata letosi o kasi oku longisa. (2) Tukula ocindekaise cina okuti omunu o longisa o kuata lonjanga elomboloko. (3) Lombolola ocindekaise lonjila yimue ya leluka ndomo ci kapiwako. Nda o kuete ocitangi coku sanga ovindekaise viwa, kuende vo Índice das Publicações da Torre de Vigia. Vemẽhi liokasapi hati “Ovindekaise,” o ka sanga ovindekaise vialua o pondola oku talavaya lavio. Ivaluka okuti ovindekaise vi kasi ndomicrofone okuti, vi pondola oku tõlisa ovina o kasi oku vangula. Kuenje kũlĩha okuti ocindekaise etosi limue ño o yongola oku longisa. Omo liaco, esunga lieci tu sukilila oku mioñoloha kuloño wetu woku longisa, ka tu ci lingila oco tu livelisepo, pole, tu ci lingila oco tu kuatise omanu valua oku panga onepa kepata lia sanjuka lia Yehova.

19. Tu lekisa ndati okuti tu sole vamanji?

¹⁹ Tiago wa kuatele huvaye wa lipuile, etu sio, pole tu kuete esumũlũho lioku vumba Yehova kumue la vamanji valua Akristão. Etu tu lekisa ocisola kokuavo poku linga ukamba lavo, oku lilongisa lavo kuenda poku talavayela kumosi kupange woku kunda loku longisa. Eci tu likolisilako oku setukula ongangu ya Tiago kovituwa vietu, kovilinga kuenda konjila yoku longisa, tu sanjuisa Yehova loku kuatisa omanu vakuavitima via sunguluka oku amẽla ku Isietu wokilu ukuacisola.