1. Vekalo lipi Daviti a sangiwile?

DAVITI wa kala oku tila omo okuti umue wa yonguile oku u ponda. Saulu, soma umue wa kemalele ko Isareli, wa yonguile oku u ponda. Eci Daviti a sukilile okulia, eye wa talama vimbo lio Nove kuenje wa pinga lika olombolo vitãlo. (1 Sam. 21:1, 3) Noke eye kumue lalume vaye va sanga ocitililo veleva limue. (1 Sam. 22:1) Momo lie Daviti a sangiwile vekalo eli?

2. Saulu wa likokelele ndati eye muẽle ohele? (1 Samuele 23:16, 17)

² Saulu wa kuata esepa lialua, omo omanu va solele calua Daviti kuenda vo sivaya omo a yula ovoyaki alua. Saulu wa kũlĩhĩlevo okuti omo liocituwa caye coku sinĩla Yehova, ca kokela Yehova oku u likala ndosoma ya va Isareli kuenda Yehova wa nõlele Daviti oco a piñale usoma. (Tanga 1 Samuele 23:16, 17.) Pole, Saulu okuti handi wa kala soma ya va Isareli, wa kuata olohoka vialua kuenda oloñuatisi vikuavo kuenje Daviti wa sukilile oku tila. Saulu wa simĩle hẽ okuti wa ponduile oku imũla ocipango ca Suku coku nõla Daviti oco a kale osoma? (Isa. 55:11) Embimbiliya ka lia ci popele, pole, tu pondola oku kolela okuti: Saulu eye muẽle wa likokelele ohele. Vana va seteka oku tateka ocipango ca Suku ka va kuata onima yiwa.

3. Daviti wa liyeva ndati ndaño ekalo liaye ka lia lelukile?

³ Daviti wa kala ulume umue embombe. Hayeko wa nõla  oku kala soma yo Isareli. Yehova eye wo nõlele oku kala osoma. (1 Sam. 16:1, 12, 13) Saulu wa tendele Daviti ndunyali umue. Pole, Daviti ka popele atonãi Yehova omo liovitangi a kala oku liyaka lavio; kuenda Daviti ka liyeyele omo liokulia kutito a kuatele loku salama veleva. Pole, osimbu a kala oku salama veleva liaco, wa soneha ocisungo ca posoka calua cesivayo, oku kongelamo olondaka viocisonehua kua kunamẽla osapi yocipama cilo viokuti: “Vana va sanda Yehova ka va ka kambela cimue ciwa.”—Osa. 34:10.

4. Apulilo api tu konomuisa kuenda momo lie a kuetele esilivilo?

⁴ Koloneke vilo, afendeli va Yehova ka va kuete okulia ku tẽla, ale ovina vikuavo va sukila oco va litekule. * Eci ci letiwe ca piãla enene kotembo yilo yefengi. Kuenje ‘lohali ya piãla’ yi kasi ocipepi, handi tu lavoka oku liyaka lohali yalua vali. (Mat. 24:21) Poku kũlĩha ovina evi, tu sukila oku tambulula apulilo akuãla ndeci: Konepa yipi Daviti ‘ka kambelele cimue ciwa’? Momo lie tu sukilila oku sanjukila ovina tu kuete? Momo lie tu kolelela okuti Yehova o ka tu tata? Kuenda tu pondola oku lipongiyila ndati cilo ovina vi keya kovaso?

5-6. Ndamupi Olosamo 23:1-6, yi tu kuatisa oku kuata elomboloko liolondaka via Daviti eci eye a popia hati, afendeli va Suku “ka va ka kambela cimue ciwa”?

⁵ Nye Daviti a yonguile oku tukula eci eye a popia hati, afendeli va Yehova “ka va ka kambela cimue ciwa”? Tu pondola oku kuata elomboloko liaco poku kũlĩhĩsa olondaka vimuamue vi sangiwa Kolosamo 23. (Tanga Olosamo 23:1-6.) Daviti wa fetika lolosamo viaco poku popia hati: “Yehova eye Ungombo wange. Lacimue ci ñambela.” Olondaka vikuãimo violosamo viaco, Daviti o tukula ovina vi kuete esilivilo lialua ndeci, ovina viwa Yehova o wĩhile omo lioku  tenda Yehova Ndungombo waye. Yehova wo “songuila volonjila viesunga” kuenje Eye wa kuatisa Daviti kotembo yiwa kuenda kotembo ĩvi. Daviti wa limbukile okuti ndaño omuenyo waye u “puyuka” peka lia Yehova, ka ca lombolokele okuti eye ka kuatele ovitangi. Olonjanja vimue, Daviti wa enda oku sumua ndu okuti, wa kala oku endela “vocimbota cowelema walua” kuenda eye wa kuatele ovanyãli. Pole, omo Yehova wa kala Ungombo waye, Daviti ‘lacimue cĩvi co yokokisa.’

⁶ Kaliye tu eca atambululo kapulilo etu: Konepa yipi Daviti ‘ka kambelele cimue ciwa’? Eye wa kuatele cosi a sukilile oco a pamise ukamba waye la Yehova. Eye ka sukilile oku kuata ovina vialua oco a kuate esanju. Daviti wa sanjukilile ovina Yehova o wĩhile. Ocina ca velelepo kokuaye, esumũlũho kuenda eteyuilo lia Suku yaye.

7. Ndomo ca tangiwa ku Luka 21:20-24, ovitangi vipi Akristão va kala ko Yudea va liyaka lavio?

⁷ Volondaka via Daviti, tu pondola oku limbuka okuti ka ci kuete esilivilo oku velisapo ovokuasi. Ocili okuti tu sanjukila ovina tu kuete, pole, ka tu vi tendi ndovina via velapo komuenyo wetu. Eci ocina cimue ca kuatele esilivilo Akristão va kala ko Yudea va sukilile oku kapako. (Tanga Luka 21:20-24.) Kotembo yaco, Yesu wa va lunguile okuti olupale luo Yerusalãi lua ponduile oku “ñualiwa lasualali.” Eci ovina viaco via laikele oku fetika, ovo va sukilile oku ‘tilila kolomunda.’ Nda ovo va tundile volupale, nda vamamako lomuenyo, pole, va sukilile oku siapo ovina viosi va kuatele. Kanyamo apita, Utala Wondavululi wa popele hati: “Ovo va siapo ovapia kuenda olonjo, ka vambatele lacimue ca kala volonjo viavo. Va kolelele keteyuilo kuenda kekuatiso lia Yehova, loku pitisa kovaso efendelo liaye okuti, ovina viosi va kuatele ci sule.”

8. Nye tu lilongisila kueci ca pita Lakristão va kala ko Yudea?

⁸ Nye tu lilongisila kueci ca pita Lakristão va kala ko Yudea? Utala Wondavululi wa tukuiwa ale, wamisako hati: “Citava okuti ci kala oseteko yimue kokuetu ndomo tu tenda ovokuasi; anga hẽ ovokuasi o-o a velapo, ale ca velapo oku popeliwa omo lioku kolela ku Suku? Eci esulilo liya, pamue tu ka sukila oku pandikisa kovitangi loku likolisilako. Tu ka sukila oku ka lipongiyila ovina viosi vi keyililako, ndeci ca linga Akristão va Yudea poku tila.” *

9. Elungulo upostolo Paulo a eca ku va Heveru, li ku kuatisa ndati?

⁹ O pondola hẽ oku sokolola ndomo ca tĩlile Kakristão oku sia ovina viosi va kuatele loku fetika vali omuenyo wokaliye? Ca sukilile ekolelo ovo oku tava okuti Yehova wa ponduile oku va kuatisa oku kuata ovina va sukilile. Pole, kuli cimue ca va kuatisa. Eci kua kambele anyamo atãlo osimbu va Roma ka va ñualele ocingonja o Yerusalãi, upostolo Paulu wa eca ku va Heveru elungulo liwa hati: “Ko ka soli olombongo, pole, sanjukili ovina vu kuete cilo. Momo Suku wa popia hati: ‘Ame lalimue eteke hu sia, ale oku ku yanduluka.’ Oco tu kuate utõi walua loku popia hati: “Yehova eye oñuatisi yange; si ka kuata usumba. Omunu hẽ o ndinga nye?’” (Va Hev. 13:5, 6) Kuenje ku vana va kapeleko elungulo lia Paulu lioku sanjukila ovina va kuatele, ca lelukile kokuavo oku leluisa omuenyo. Ovo va ponduile oku kolela okuti Yehova o va kuatisa oku sanga ovina va sukilile.  Olondaka via Paulu vi tu ĩha ekolelo liokuti Yehova o tu avela ovina viosi tu sukila.

10. “Elumbu” lipi Paulu a tu sapuila?

¹⁰ Paulu wa eca elungulu limuamue ku Timoteo kuenda olio li kapiwakovo kokuetu. Eye wa soneha hati: “Omo liaco, nda tu kuete okulia luwalo, tu sanjuka lovina viaco.” (1 Tim. 6:8) Anga eci ci lomboloka okuti ka tu litekula vali lokulia kuwa, oku kuata onjo ya posoka, ale oku landa uwalo wokaliye olonjanja vimue? Eci hacoko Paulu a kasi oku popia. Paulu o kasi oku popia okuti, tu sukila oku sanjuka lovina tu kuete. (Va Fil. 4:12) Eli olio “elumbu” lia Paulu. Ocipiñalo cetu ca velapo tu kuete, ukamba uwa la Suku yetu, hovinako vioketimba tu kuete.—Hav. 3:17, 18.

11. Ulandu upi woku sanjukila ovina tu kuete tu lilongisila kolondaka Mose a sapuila ku va Isareli?

¹¹ Ovina tu sima okuti ovio tu sukila, citava okuti havimuamueko levi Yehova a kũlĩha okuti tu vi sukila. Kũlĩhĩsa eci Mose a sapuila va Isareli noke lioku pita 40 kanyamo vekalasoko hati: “Momo Yehova Suku yene wa ku sumũlũisi kovina viosi wa lingi. Eye wa kũlĩha okuti wa tungayali vekalasoko linene. Vokuenda kueci ci soka 40 kanyamo, Yehova Suku yene wa kala lene kuenda ka wa kambeli lacimue.” (Esin. 2:7) Ci soka 40 kanyamo, Yehova wa eca ku va Isareli omana oco va lie. Ovowalo wavo una va tunda lawo Kegito, ka wa puile. (Esin. 8:3, 4) Ndaño okuti vamue  ka va sanjukilile ovina viaco, Mose wa ivaluisa va Isareli okuti ovo va kuatele ovina viosi va sukilile. Yehova o sanjuka calua nda tua lilongisa oku sanjukila ovina tu kuete, eye o yongola okuti tu kala vakualopandu ndaño muẽle lovina vitito eye a tu ĩha, loku ci tenda ndesumũlũho kuenda ocali ci tunda kokuaye.

12. Nye ca lekisa okuti Daviti wa kolelele ku Yehova okuti kokuaye muẽle sio?

¹² Daviti wa kũlĩhĩle okuti Yehova ukuacisola ka ci pongoloka kuenda wa laikele o tata vana vo sole. Ndaño okuti omuenyo waye wa kala kohele eci a soneha Osamo 34, lovaso ekolelo Daviti wa mola “ungelo wa Yehova” oku u “teyuila.” (Osa. 34:7) Citava okuti Daviti wa sokisa ungelo wa Yehova ndesualali limue li lavulula ovanyãli vaye. Ndaño okuti Daviti wa kala ulume umue wa loñolohele kuyaki kuenda Yehova wo likuminyile okuti o kala osoma, eye ka kolelele kuloño waye woku asa ombole yimue, ale oku talavaya losipata oco a yule ovanyãli. (1 Sam. 16:13; 24:12) Daviti wa kolelele ku Yehova kuenda wa kolelelevo okuti ungelo wa Yehova ‘o yovola vana Vo sumbila.’ Kuenje koloneke vilo, ka tu lavoka oku yovuiwa locikomo. Pole, tua kũlĩha okuti, vosi vana va kolela Yehova ndaño va fa cilo, va ka tambula omuenyo ko pui.

13. Eci Goge ya Magoge va ka linga uyaki momo lie va ka tu lambalalela, pole, momo lie ka tu ka sukilila oku kuata usumba? (Tala ociluvialuvia koñoño.)

¹³ Kovaso yoloneke, ekolelo tu kuetele unene wa Yehova woku tu teyuila, u ka kapiwa voseteko. Eci Goge ya Magoge, okuti ocimunga cimue comanu vakualofeka va ka ñualilapo afendeli va Suku, omuenyo wetu u ka molẽha ndu okuti u kasi kohele. Tu ka sukila oku kolela okuti Yehova o kuete unene kuenda o tu yovola. Ku vakualofeka, tu ka molẽha ndolomeme ka vi kuete u o vi teyuila. (Esek. 38:10-12) Etu ka tu ka kuata ovimalẽho, ale oku lipongiyila oku yaka. Olofeka vi ka tu tenda ndu okuti ca leluka oku tu yula. Ovo ka va ka mola eci tu ka mola lovaso etu ekolelo okuti, olohoka viovangelo via ñuala afendeli vosi va Suku oco va tu teyuile. Olofeka ka vi ka mola olohoka viaco viovangelo, momo ovo ka va kolelele ku Suku. Ovo va ka komõha calua eci olohoka viovangelo vi ka tu yakelako!—Esit. 19:11, 14, 15.

14. Nye tu sukila oku linga cilo, oco tu lipongiyile ovina vi laika oku iya?

¹⁴ Nye tu sukila oku linga cilo, oco tu lipongiyile ovina vi laika oku iya? Catete, tu sukila oku yuvula oku sokolola calua kovokuasi loku limbuka okuti eteke limue ovina evi, tu ka vi siapo. Tu sukilavo oku sanjukila ovina tu kuete kuenda oku sanjukila ukamba tu kuete la Yehova. Oku kũlĩha ciwa Suku yetu, ci ka tu kuatisa oku kolela kunene waye woku tu teyuila, eci Goge ya Magoge va ka tu ñualelapo.

15. Ulandu Daviti a pita lawo, wo longisa ndati okuti Yehova lalimue eteke o yanduluka?

¹⁵ Kũlĩhĩsa eci ca kuatisa Daviti kuenda eci ci pondolavo oku tu kuatisa oku lipongiyila oloseteko. Daviti hati: “Seteki kuenda limbuki okuti Yehova uwa; wa sumũlũha omunu o sanda ocitililo vokuaye.” (Osa. 34:8) Olondaka evi vi lekisa esunga lieci Daviti a sukililile oku kolela kekuatiso lia Yehova. Daviti wa kolelele ku Yehova kuenda Yehova lalimue eteke o yandulukile. Daviti eci a kala umalẽhe, wa liyaka locindululu  u Filisiti Goliata kuenda wo sapuila hati: “Etaili muẽle Yehova o ku eca peka liange.” (1 Sam. 17:46) Noke liotembo yimue eci Daviti a kala vemẽhi liuviali wa Saulu, Saulu wa seteka oku u ponda. Pole, “Yehova wa kala” la Daviti. (1 Sam. 18:12) Omo okuti Daviti wa kuatisiwile ale la Yehova kosimbu, eye wa kũlĩhĩle okuti Yehova wa ponduile oku u kuatisa vali koseteko eyi.

16. Volonjila vipi tu pondola oku seteka uwa wa Yehova?

¹⁶ Oku pokola kolonumbi via Yehova cilo, ci ka tu kuatisa oku kolela kunene waye woku tu yovola kovaso yoloneke. Tu lekisa ekolelo lietu ku Yehova poku pinga ku cime cetu eci tu kuata ohongele yimbo kuenda yofeka, ale oku tepulula alivala upange oco tu kale kolohongele viosi, loku kuata vali otembo kupange woku kunda. Pamue cime cetu ka tava epingilo lietu kuenje tu pumba upange wetu. Anga hẽ tu kolela okuti Yehova lalimue eteke a ka tu sia, ale oku tu yanduluka kuenda olonjanja viosi o ka tu ĩha ovina tu sukila? (Va Hev. 13:5) Valua va kasi kupange ulikasi, va lombolola ovolandu a lekisa ndomo Yehova a va kuatisa otembo yosi vo sukilile. Yehova ukuacili.

17. Cipi ocisonehua cunyamo wo 2022 kuenda momo lie ci kuetele esilivilo?

¹⁷ La Yehova konele yetu, ka tu kuata usumba leci ciya kovaso yoloneke. Suku yetu lalimue eteke a ka tu yanduluka nda tua pitisa tete kovaso Usoma. Oco tu ivaluisiwe esukila lioku lipongiya cilo ovitangi vi laika oku iya kuenda oku kolela okuti Yehova lalimue eteke a ka tu yanduluka, Osungu Yolombangi Via Yehova ya nõla Olosamo 34:10 ndocisonehua cunyamo wo 2022, ci popia hati: “Vana va sanda Yehova ka va ka kambela cimue ciwa.”