1. Momo lie omanu vamue va sesamẽla esumbilo kuenda nye tu lilongisa vocipama cilo?

TU PONDOLA oku lekisa ndati esumbilo komanu? Tu pondola oku ci linga poku va kapako. Ocili okuti, tu lekisa esumbilo komanu vana va siata oku linga ovina vimue okuti, va sesamẽla oku sumbiwa ale komanu vana va kuete ovikele vimue via velapo. Vocipama cilo tu lilongisa omunu o sesamẽla oku sumbiwa kuenda esunga lieci tu sukilila oku ci linga.

2, 3. (a) Momo lie Yehova eye lika o sesamẽla oku sivayiwa calua? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama cilo.) (b) Helie Kameme wa tukuiwa kelivulu Liesituluilo 5:13 kuenda momo lie tu sukilila oku eca esivayo kokuaye?

² Elivulu Liesituluilo 5:13 li lekisa okuti, “Una wa tumãla kocalo” kuenda “Kameme” va sesamẽla esivayo. Ondaka yokuti, “Una wa tumãla kocalo,” yi tiamisiwila ku Yehova. Kelivulu Liesituluilo kocipama 4, ovilulikilo vio kilu vi lekisa esunga lieci Yehova “Una o kasi lomuenyo oloneke vi enda ño-o hũ ka vi pui” a sesamẽla esivayo. Ovo va popia vati: “A Yehova Suku  yetu, ove o sesamẽla oku tambula ulamba, lesivayo kuenda unene, momo ove wa lulika ovina viosi, ovio vi kasilili kuenda via lulikiwa omo liocipango cove.”—Esituluilo 4:9-11.

³ “Kameme” wa tukuiwa kelivulu Liesituluilo 5:13, Yesu Kristu. Tua ci kũlĩha ndati? Eci a kala palo posi, Yesu wa tukuiwile hati: “Kameme ka Suku, una upa akandu oluali!” (Yoano 1:29) Kua kala hẽ osoma yikuavo ya lekisa onjongole yoku eca omuenyo waye ndocisembi oco a yovole omanu vaye? Eli olio esunga lieci eye a sesamẽla oku sivayiwa. Yesu o sesamẽla esivayo momo, “Eye Soma yolosoma haeye Ñala yoloñala yava va viala.” (1 Timoteo 6:14-16) Citava okuti, o pondola oku kuata ovisimĩlo ndevi viovilulikilo viokilu va imba ocisungo vati: “Okameme kana ka pondiwa ka sesamẽla oku tambula unene, ukuasi, olondunge, ongusu, esivayo, ulamba kuenda esumũlũho.”—Esituluilo 5:12.

4. Momo lie ca sungulukila kokuetu oku eca esivayo ku Yehova la Yesu?

⁴ Elivulo lia Yoano 5:22, 23 li lekisa okuti, Yehova wa nõla Yesu oco a kale onganji yomanu vosi. Eli olio esunga lieci, tu sukilila oku eca esivayo ku Yesu. Poku ci linga, tu kasivo oku eca esivayo ku Yehova. Eci tu nõlapo oku eca esivayo ku Yesu kuenda ku Isiaye, tu pondola oku kuata omuenyo ko pui.—Tanga Osamo 2:11, 12.

5. Momo lie omanu vosi va sesamẽla oku sumbiwa?

⁵ Omanu va lulikiwa ‘lesetahãlo lia Suku.’ (Efetikilo 1:27) Eci ci lekisa okuti omanu valua va pondola oku lekisa ovituwa ndevi via Suku, ndeci: Ocisola, ohenda kuenda ocikembe. Omanu va lulikiwavo luloño woku tepisa eci ciwa leci cĩvi, loku kala ukuacili ale ukuaciliko kuenda oku nõla ovina via sunguluka levi ka via sungulukile. (Va Roma 2:14, 15) Handi vali, omanu valua va sole ovina via yela levi via fina kuenda va yongola oku kala lombembua lomanu vakuavo. Eci ka ci komohĩsa momo Yehova eye Suku yombembua haeye ukuakusokiya ciwa ovina. Ocili okuti, omanu va lulikiwa lonjila yimue okuti va pondola oku setukula Yehova volonjila via litepa. Eli olio esunga lieci, omanu vaco va sesamẽla esumbilo.—Osamo 8:5.

6, 7. Olombangi Via Yehova via litepa ndati lomanu vakuavo koku lekisa esumbilo komanu?

⁶ Tua kũlĩha okuti omanu vakuavo va sesamẽlavo esumbilo pole, citava okuti ka ci leluka oku kũlĩha esumbilo tu sukila oku lekisa kokuavo kuenda ndomo tu pondola oku ci linga. Eli olio esunga lieci okuti, omanu valua ka va lipuile va siata oku vetiyiwa lovituwa violuali lua Satana. Omanu valua va siata oku fendela alume ale akãi. Omanu va siata oku eca esivayo lesumbilo komanu vakuavo lina li sesamẽla oku eciwa ku Yehova kuenda va siata oku tenda omanu vaco ndolosuku. Omanu vaco va siata oku setukula oku wala, ovilinga, ovituwa viomanu vakuapulitika, asongui vatavo, vakuakuyoloka, vakuakulinga olofilme kuenda omanu vakuavo va kemãla.

⁷ Akristão vocili va kũlĩha okuti, ka ca sungulukile oku eca esivayo liaco komanu. Momo, pokati komanu vosi, Yesu eye lika wa sia ongangu yiwa tu sukila oku setukula. (1 Petulu 2:21) Tu sukila oku ivaluka okuti, “Vosi va linga ekandu kuenje va lipumbisa  ulamba wa Suku.” (Va Roma 3:23) Ka kuli omunu laumue o sesamẽla oku fendeliwa. Nda tu eca esivayo komanu ci sumuisa Yehova.

8, 9. (a) Olombangi Via Yehova vi tenda ndati olonumiwa violombiali? (b) Vapuluvi api ka tu pokola kolonumiwa violombiali?

⁸ Kuli omanu vamue va sesamẽla esumbilo lietu omo liovikele va kuete. Sokolola kolonumiwa violombiali kuenda kovina va siata oku ku lingila. Ovo va siata oku kuatisa oku teyuila omanu kuenda oku eca ovina omanu va sukila. Tu kuatisiwa calua omo liupange va siata oku linga. Upostolo Paulu wa lekisa okuti tu sukila oku tenda olombiali violofeka ‘ndolombiali via velapo.’ Eye wa tu vetiyavo oku pokola kolonumbi viavo poku popia hati: “Eci ku vosi eci ca va sesamẽla, ku una o pinga elisimu, elisimu” kuenda “ku una o yongola esumbilo, lekisa esumbilo kokuaye.”—Va Roma 13:1, 7.

⁹ Omo okuti, tu Lombangi Via Yehova tu likolisilako oku linga cosi ci tava, oco tu lekise kolombiali okuti tua va sumbila. Ocili okuti, kolofeka viosi kuli ovituwa via litepa. Omo liaco, olombiali ka vi lavoka oku sanga ovituwa vimuamue kovitumãlo viosi. Ndaño lovina viaco, tu sukila oku kapako upange va siata oku linga. Pole, nda va tu pinga oku linga ovina vi tu vetiya oku sinila Yehova etu ka tu pokola kokuavo. Omo liaco, tu nõlapo oku pokola ku Yehova okuti komanu hakoko.—Tanga 1 Petulu 2:13-17.

10. Afendeli va Yehova vo kosimbu va tu sila ndati ongangu yiwa koloneke vilo?

¹⁰ Tu pondola oku lilongisila kongangu yiwa yafendeli va Yehova vo kosimbu okuti, va lekisa esumbilo kolombiali kuenda kolonumiwa viavo. Yosefe la Maria va lekisa ongangu yiwa. Eci va Roma va yonguile oku kũlĩha etendelo liomanu va kala vofeka, Yosefe la Maria va linga ungende toke ko Beteleme oco va ka lisonehise, ndaño okuti pa kambele lika otembo yitito oco Maria a cite. (Luka 2:1-5) Upostolo Paulu wa lekisavo ongangu yiwa poku lekisa esumbilo komanu va kala oku viala. Eci vo lundila okuti wa linga ocina cimue cĩvi eye lesumbilo wa liteyuila eye muẽle ku Soma Herode Agripa kuenda ku Festo, ombiali yo ko Roma volupale luo Yudea.—Ovilinga 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. (a) Momo lie ka tu lekisila esumbilo lia velapo kasongui vatavo? (b) Nye ca pita Lombangi yimue ya Yehova, omo lioku lekisa esumbilo kulume umue ukuapulitika?

¹¹ Nye ci popiwa catiamẽla kasongui vatavo? Tu sukilavo oku lekisa esumbilo kokuavo? Tu lekisa esumbilo limuamue tu lekisa komanu vakuavo. Pole, ka ca sungulukile oku eca esivayo kokuavo, ndaño okuti va tu kisika oku ci linga. Momo lie? Momo asongui vatavo esanda ka va longisa ocili catiamẽla ku Suku kuenda Kondaka yaye, Embimbiliya. Yesu wa pisa alongisi va tavo esanda kuenda wa va tukula hati, vakuambambe kuenda asongui vãvi. (Mateo 23:23, 24) Oku lekisa esumbilo lilikasi kolonumiwa violombiali kacĩviko. Momo olonjanja vimue va tu kuatisa omo lioku lekisa esumbilo kokuavo.

¹² Umue pokati kolonumiwa viaco, Dr. Heinrich Gleissner okuti, wa kala ulume umue ukuapulitika kofeka yo Austria. Vokuenda Kuyaki Wavali wa Pita Voluali Luosi, eye wa kuatiwa lasualalali Olonazista. Eci eye a kapiwa vocila cimue coku talisa ohali omanu, wa lisanga la manji Leopold Engleitner, wa kala Ombangi yimue ya  Yehova kofeka yo Austria. Manji Engleitner lesumbilo wa lombolola eci catiamẽla kovina a lilongisa Vembimbiliya ku Dr. Gleissner, kuenje eye wa yevelela lutate. Eci uyaki wa pua, Dr. Gleissner wa kuatisa Olombangi Via Yehova kofeka yo Austria. Citava okuti, ove wa kũlĩha ovolandu akuavo a pita Lakristão omo lioku lekisa esumbilo kolonumiwa violombiali.

13. Helie o sesamẽla esumbilo lietu kuenda momo lie?

¹³ Vamanjetu va sesamẽla oku sumbiwa. Capiãla enene vamanji va kuete ovikele vioku songola ndeci: Akulu vekongelo, Akulu vakuakunyula akongelo, Ocisoko Cakulu vo ko Betele kuenda Osungu Yolombangi Via Yehova. (Tanga 1 Timoteo 5:17.) Vosi yavo va siata oku kuatisa afendeli va Suku kuenda Embimbiliya li tukula alume vaco okuti, “olongavelo komanu.” (Va Efeso 4:8) Omo liaco, tu sukila oku lekisa esumbilo kokuavo ndaño okuti, va kuete ovina via litepa letu ndeci: Ofeka va citiwila, kosikola va tangela, ekalo liomuenyo ale ovina vikuavo va kuete. Akristão kocita catete va tu sila ongangu yiwa. Ovo va lekisa esumbilo kalume va kuatele ovikela vioku songola kuenda koloneke vilo tua siatavo oku ci linga. Eci tu kasi lalume vaco, ka tu va tati ndovangelo okuti, va velapo omanu. Pole, tu lekisa esumbilo kokuavo omo liupange walua va siata oku linga kuenda umbombe va siata oku lekisa.—Tanga 2 Va Korindo 1:24; Esituluilo 19:10.

14, 15. Akulu vekongelo va litepa ndati lasongui vatavo?

¹⁴ Akulu vekongelo va kasi ndangombo vomboka. Ovo, ka va yongola okuti tu va  tata ndomanu vamue va likasi. Akulu vekongelo va litepa lasongui vatavo esanda vokoloneke vilo kuenda ka va sokisiwavo ndasongui vatavo vokoloneke via Yesu. Eye wa popia eci catiamẽla kokuavo hati: “Va sole ovitumãlo via velapo kovipito kuenda oku tumãla kolomangu vio kovaso volosunangonga, va solevo oku lamiwa lomanu povitanda.”—Mateo 23:6, 7.

¹⁵ Akulu vekongelo va pokola kolondaka via Yesu viokuti: “Ko ka tukuiwi hoti, Rambei, momo Ulongisi wene umosi lika kuenda vosi yene vu vamanji. Ko ka tukuli laumue palo posi hoti, Isiene, momo Isiene umosi lika, Una o kasi kilu. Kuenda ko ka tukuiwi vati asongui, momo Usongui wene umosi lika, Kristu. Pole, u wa velapo pokati kene, a linge ukuenje wene. Wosi o likapa kunene, amisua kutito kuenda wosi o likapa kutito, amisua kunene.” (Mateo 23:8-12) Eci akulu vekongelo voluali luosi va lekisa umbombe kuenda va pokola kolondaka via Yesu, vamanjavo va ka lekisa ocisola kuenda esumbilo kokuavo.

16. Momo lie tu sukilila oku likolisilako oku lekisa esumbilo?

¹⁶ Ocili okuti, ka ca lelukile oku sumbila omanu vakuavo. Ovina viaco via pitavo Lakristão vokocita catete. (Ovilinga 10:22-26; 3 Yoano 9, 10) Pole, ci sukila oku likolisilako. Eci tu lekisa esumbilo komanu ndomo Yehova a yongola, tu tambula asumũlũho alua.

17. Asumũlũho api eyilila koku lekisa esumbilo komanu vana va kuete ocikele coku songola?

¹⁷ Eci tu lekisa esumbilo komanu vana va kuete ovikele vioku tumĩla vimbo tu kasi, va pondola oku teyuila elianjo lietu lioku kunda. Citava okuti, ovo va kuata elomboloko lieci tu sukilila oku kunda. Eci oco ca pita vokuenda kuanyamo amue kofeka yo Alemanya, eci ukundi umue wotembo yosi o tukuiwa hati, Birgit a endele kosikola ku tangela omõlaye, keteke lioku malusula osikola yaco. Alongisi vo kosikola yaco va popia vati, tua sola calua oku kala lomãla Volombangi Via Yehova unyamo wosi. Ovo va limbuka okuti, oku kala lomãla Volombangi Via Yehova, osikola ya linga ocitumãlo cimue ciwa. Manji Birgit wa va sapuila hati, “Omãla vetu va siata oku longisiwa olonumbi via Suku viatiamẽla kovituwa kuenda vovituwa viaco mua kongela oku lekisa esumbilo kalongisi.” Ulongisi umue wa popia okuti, nda omãla vosi va kalele Olombangi Via Yehova, oku longisa nda kua leluka. Noke lioku pita olosemana vimue tunde eci omãla Volombangi Via Yehova va pandiyiwa, umue pokati kalongisi wa endele kohongele yofeka.

18, 19. Nye tu sukila oku ivaluka poku lekisa esumbilo kakulu vekongelo?

¹⁸ Olonumbi vi sangiwa Vondaka ya Suku, vi pondola oku tu kuatisa oku kuata  elomboloko lieci tu sukilila oku sumbila akulu vekongelo. (Tanga Va Heveru 13:7, 17.) Tu sukila oku va pandiya omo liupange va siata oku linga. Eci tu kuama olonumbi viavo ci va kuatisa oku linga upange wavo lesanju. Embimbiliya li popiavo okuti, tu sukila oku setukula ekolelo liavo. Pole, eci ka ci lomboloka okuti tu sukila oku “setukula” oku wala kuavo, oku vangula kuavo kuenda oku longisa kuavo. Nda tua ci linga, tu lekisa okuti tu kasi oku kuama omanu okuti Kristu hayeko. Tu ivaluki okuti akulu vekongelo ka va lipuilevo ndeci etu.

¹⁹ Eci tu sumbila akulu vekongelo okuti ka tu va tati ndomanu va kemãla, ci va kuatisa. Ci va kuatisa ndati? Ci va kuatisa oku lekisa umbombe kuenda oku yuvula oku kuata ovisimĩlo viokuti, va velapo vakuavo ale oku kuata ovisimĩlo viokuti ovina va siata oku linga olonjanja viosi via sunguluka.

20. Tu kuatisiwa ndati eci tu lekisa esumbilo komanu vakuavo?

²⁰ Oku lekisa esumbilo komanu vakuavo ci tu kuatisa oku yuvula epela kuenda oku amamako lumbombe eci tu tatiwa lonjila yimue yilikasi. Handi vali, ci tu teyuilavo momo ci tu kuatisa oku yuvula oku yapuisiwa nda omunu umue tua sumbila o linga ocina cimue ci tu sumuisa. Ci tu kuatisavo oku amamako oku kala vocisoko ca Yehova. Ocisoko caco ka ceci esivayo li sesamẽla ku Yohova komunu laumue, ci kale Kombangi ya Yehova ale sio.

21. Esumũlũho lipi lia velapo liyilila koku eca esumbilo komanu vakuavo?

²¹ Esumũlũho lia velapo li tunda koku sumbila omanu vakuavo lieli okuti, tu pondola oku sanjuisa Yehova Suku. Handi vali, tu pondolavo oku linga ovina eye a yongola kuenda oku amamako oku lekisa ekolelo kokuaye. Eci ci ka ecelela okuti Yehova eca etambululo ku Satana wa popia hati, lomue o pondola oku amamako lekolelo. (Olosapo 27:11) Omanu valua voluali ka va kuete elomboloko lia suapo liatimẽla ko ku eca esumbilo komanu vakuavo lonjila yimue ya sunguluka. Omo liaco, tu eca olopandu omo okuti tua kũlĩha ndomo tu lekisa esumbilo lonjila yimue yi taviwa la Yehova!