1, 2. Momo lie tu konomuisila ovolandu olosoma vikuãla vioko Yuda?

NDA wa mola omunu umue vonjila okuti wa sielena kuenje wa kupuka citava okuti, ove o kuata utate woku pita vonjila yaco. Olonjanja vimue, eci tu konomuisa akulueya a pita komuenyo womanu vakuavo, ci pondola oku tu kuatisa oku yuvula akulueye aco. Etu tu pondola oku lilongisa kakulueya omanu va tukuiwa Vembimbiliya.

² Olosoma vikuãla vio ko Yuda tua lilongisa vocipama ca pita, va vumba Yehova lutima wosi. Pole, ovo va lingavo akandu anene. Ovolandu avo a sonehiwa Vembimbiliya oco tu a sokolole kuenda oku tu longisa ovina vialua. Nye tu lilongisa kovina ovo va linga kuenda tu pondola oku yuvula ndati akulueya avo?—Tanga Va Roma 15:4.

3-5. (a) Ndaño okuti Asa wa kolelele lutima wosi ku Yehova, ekandu lipi a linga? (b) Momo lie Asa a kolelela komanu eci a liyaka la Baasia?

³ Tete tu konomuisi ulandu wa soma Asa. Eye wa kolelele ku Yehova eci asualali valua vo ko Etiopia va yaka la va Yuda.  Pole, eye ka kolelele ku Yehova eci a linga uyaki la Baasia, soma ya va Isareli. Asa wa yonguile okuti Baasia, o liwekapo oku kuatisa Rama, okuti olupale lumue lua kuatele esilivilo lia velapo ko Isareli, ocipepi luviali wo Yuda. (2 Asapulo 16:1-3) Asa wa nõlapo oku linga ocitukiko losoma ya Suria oco o kuatise. Eci va Asuria va yaka lalupale a va Isareli, Baasia “wa liwekapo oku tunga Rama, wa lembulula ovopange aye.” (2 Asapulo 16:5) Kefetikilo Asa wa simĩle okuti wa nõla onjila ya sunguluka.

⁴ Nye Yehova a yeva vutima? Yehova wa yeva esumuo omo okuti Asa ka lekisile ekolelo kokuaye kuenda eye wa tuma uprofeto Hanani oco a lungule Asa. (Tanga 2 Asapulo 16:7-9.) Hanani wa sapula Asa hati: “Tunde cilo o ka sanga ovita.” Asa wa tẽla oku lava olupale luo Rama, pole vokuenda kuomuenyo waye wosi, eye kumue lomanu vaye va linga ovoyaki alua.

⁵ Vocipama ca pita tua lilongisa okuti Yehova wa sanjukila Asa. Ndaño okuti Asa ka lipuile pole, Suku wa limbuka okuti Asa wa liecele kokuaye lutima wosi. (1 Olosoma 15:14) Pole, eci eye a nõla onjila ka ya sungulukile wa liyaka lovitangi vialua. Momo lie Asa a nõlelapo oku likolela eye muẽle loku kolelavo omanu vakuavo okuti Yehova hayeko? Citava okuti, Asa wa kuata ocisimĩlo cokuti nda wa kuama lutate ovoloño atiamẽla kovoyaki, o pondola oku yula uyaki waco. Citava okuti eye wa yevelela alungulo omanu vakuavo.

6. Nye tu pondola oku lilongisa kakulueya a Asa? Tukula ulandu umue.

⁶ Nye tu pondola oku lilongisa kakulueya a Asa? Tu lilongisilako okuti tu sukila oku kolela ku Yehova kovina viosi tu linga, okuti kovisimĩlo vietu muẽle hacoko. Tu sukilavo oku pinga ekuatiso kokuaye poku liyaka lovitangi, ci kale ovitangi vinene ale vievi vitito. Omo liaco, ca sunguluka oku sokolola kapulilo amue ndeci: Anga hẽ olonjanja vimue tua siata oku likolela etu muẽle poku tetulula ovitangi? Ale olonjanja viosi tete tua siata oku kũlĩhĩsa eci Embimbiliya li popia loku ecelela okuti olonumbi viaco vi tu kuatisa oku potolola ovitangi vietu? Sokolola ndoco: Epata liove li ku tateka oco ku ka ende kohongele yekongelo ale kohongele yimbo. Anga hẽ o ka pinga ku Yehova oco a ku kuatise oku kũlĩha ovina o sukila oku linga poku liyaka locitangi caco? Pamue noke lioku pita otembo yalua okuti ku kuete upange, o pondola oku sanga omunu umue o yongola oku ku ĩha upange umue. Anga hẽ o sapuila komunu waco okuti olosemana viosi o sukila oku enda kolohongele kuenda o kapa kohele epuluvi lioku kuata upange waco? Ndaño lovitangi tu pondola oku liyaka lavio, tu ivaluki olondaka viukualosamo wa popia hati: “Kundika ku Yehova onjila yove. U kolela, kuenje eye o ci linga.”—Osamo 37:5.

7, 8. Akulueya api Yehosafata a linga kuenda nye ceyililako? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama.)

⁷ Kaliye tu kũlĩhĩsi ulandu wa Yehosafata omõla a Asa. Eye wa lekisa ovituwa vialua viwa okuti Yehova wa vi sanjukila. Eci eye a lekisa ekolelo ku Yehova, wa linga ovina vialua viwa. Pole, eye wa nõla olonjila vimue ka via sungulukile. Eye wa ecelela okuti omõlaye ulume o kuela omõla ufeko wa Soma Ahava una wa kala ongangala. Noke, Yehosafata wa likongela ku Ahava kuenje va yaka la va Asuria, ndaño okuti uprofeto Mika wo lunguile oco ka ka ci linge. Kuyaki waco, Yehosafata nda wa pondiwa la va Asuria. (2 Asapulo 18:1-32) Eci a tiuka ko Yerusalai, uprofeto Yehu wo pula ndoco: “Ca ku sesamẽla hẽ oku kuatisa ondingaivi loku sola ava va suvuka Yehova?”—Tanga 2 Asapulo 19:1-3.

⁸ Anga hẽ Yehosafata wa lilongisila kovina a lipita lavio kuenda kelungulo liuprofeto? Sio ka ci lingile. Momo ndaño okuti eye wa kuatela Yehova ocisola kuenda wa yonguile oku u sanjuisa, Yehosafata wa linga vali ukamba lulume umue okuti, ka yonguile oku fendela Yehova. Ulume waco wa kala Soma Ahasiya, omõla wa Ahava. Yehosafata kuenda Ahasiya va tungila kumosi olonaviyu. Pole, osimbu handi ka va talavayele lolonaviyu viaco, ovio via nyõleha.—2 Asapulo 20:35-37.

9. Nye ci pondola oku pita love nda wa nõla lãvi akamba?

⁹ Nye tu lilongisa kovina via pita la Yehosafata? Yehosafata wa linga ovina via sunguluka kuenda “wa sandele Yehova lutima waye wosi.” (2 Asapulo 22:9) Pole, eye wa  nõlapo oku linga ukamba lomanu vana okuti ka va kaile afendeli va Yehova kuenje eci co kokela ovitangi vialua. Ovina viaco nda viokokela olofa. Ivaluka olusapo Luembimbiliya luokuti: “U endaenda la vakualondunge o lingavo ukualondunge, u puãi endaenda laveke o yambuiwa.” (Olosapo 13:20) Etu tu yongola oku sapuilako omanu vakuavo catiamẽla ku Yehova. Pole, oku linga ukamba lomanu vana okuti ka va fendela Yehova ci koka ovitangi.

10. (a) Nda tu yongola oku kuela nye tu lilongisila kulandu wa Yehosafata? (b) Nye tu sukila oku ivaluka?

¹⁰ Nda tu kuete ocisimĩlo coku kuela, nye tu lilongisila kulandu wa Yehosafata? Citava okuti, tu fetika oku kuata ovisimĩlo vioku kuela lomunu umue okuti ka fendela Yehova. Tu pondola oku kuata ovisimĩlo viokuti ka tu ka sanga omunu umue tu pondola oku kuela pokati kafendeli va Suku. Ale, pamue vangandietu va pondola oku tu sapuila okuti tu sukila oku kuela osimbu ka tua lingile akulu. Ocili okuti, Yehova wa tu lulika lonjongole yoku sola kuenda oku soliwa. Pole, nda ka tua sangele omunu wa tu sungulukila oco tu likuele laye, nye tu sukila oku linga? Ocina cimue ci pondola oku tu kuatisa oku sokolola kovina via pita la Yehosafata. Eye wa kuata ocituwa coku pinga ku Yehova oco o songuile. (2 Asapulo 18:4-6) Pole, Yehosafata ka kapeleko elungulo lia Yehova eci a linga ekamba lia Ahava una ka lekisile ocisola ku Yehova. Pamue Yehosafata wa ivaluka okuti, “ovaso a Yehova a vanja vanja kuosi kilu lieve ha lekisa unene waye kuvakuavitima vio sungulukila.” (2 Asapulo 16:9) Tu sukilavo oku ivaluka okuti Yehova o yongola oku tu kuatisa. Eye wa kũlĩha ekalo lietu kuenda o tu kuetele ocisola. Wa kolela hẽ okuti Yehova Suku omo liocisola kuenda ohenda, o ka eca kokuove ovina viosi o sukila? Kolela okuti, eye o ka ci linga!

11, 12. (a) Nye Hesekiya a linga okuti ca lekisa ovina via kala vutima waye? (b) Momo lie Yehova a ecela akandu a Hesekiya?

¹¹ Nye tu pondola oku lilongisa kulandu wa Hesekiya? Yehova wa kuatisa Hesekiya oku limbuka ovina via kala vutima waye. (Tanga 2 Asapulo 32:31.) Eci Hesekiya a kala oku vela calua, Suku wo sapuila okuti eye o ka kaya kuenda wo wĩha ondimbukiso yimue ya eca uvangi wokuti Suku o ka ci tẽlisa. Yehova wa ecelela okuti ulembo umue u tiukila ekũi liananga olomãhi konyima. Ci molẽha okuti olombuale vio ko Bavulono via yonguile oku kuata elomboloko liondimbukiso, omo liaco va tuma alume ku Hesekiya oku pula catiamẽla kondimbukiso yaco. (2 Olosoma 20:8-13; 2 Asapulo 32:24) Yehova ka sapuilile Hesekiya ndomo a sukilile oku tata omanu.  Embimbiliya li popia okuti, Yehova ‘wa imba ovaso kokuaye’ oco a limbuke ovina a laikele oku linga. Hesekiya wa lekisa kalume vo ko Bavulono ovokuasi osi a kuatele. Eci ca situlula ovina via kala vutima waye. Lonjila yipi?

¹² Ci sumuisa calua momo Hesekiya wa lekisa epela. Poku ci linga, ‘ka panduile ohenda lusõsi, Yehova a lekisa kokuaye.’ Embimbliya ka li lekisa esunga lieci eye a pongoluila ovilinga viaye. Pamue wa ci lingila omo lioku yula va Asuria ale omo lio ku sakuiwa la Yehova. Handi vali, citava okuti wa lekisa epela momo wa kala ohuasi kuenda wa kemalẽle. Ndaño okuti Hesekiya wa vumba Yehova lutima wosi pole, noke liotembo yimue wa lekisa epela kuenje ca sumuisa Yehova. Noke ‘Hesekiya wa likekembela’ kuenje Yehova wo wecela.—2 Asapulo 32:25-27; Osamo 138:6.

13, 14. (a) Kovina vipi tu pondola oku situlula ovina vi kasi vutima wetu? (b) Ocituwa cipi tu sukila oku lekisa eci vakuetu va tu pandiya?

¹³ Ovina vipi tu lilongisila kulandu wa Hesekiya kuenda kakulueya aye? Ivaluka okuti noke liokatembo kamue eci Yehova a kuatisa Hesekiya oku yula va Asuria kuenda oku sakuiwa kuvei waye, eye wa lekisa epela. Eci tu kuata ekalo liwa komuenyo wetu kuenda eci omanu vakuavo va tu pandiya, nye tu sukila oku linga? Ovituwa tu lekisa vi situlula ovina vi kasi vutima wetu. Citava okuti, manji umue o pondola oku lipongiya ciwa oco a linge ohundo yimue kovaso yowiñi walua. Omanu valua vo pandiya omo liohundo a linga. Ocituwa cipi a ka lekisa omo lioku pandiyiwa?

¹⁴ Olonjanja viosi tu sukila oku ivaluka olondaka Yesu a popia viokuti: “Eci vu mala oku linga ovina viosi vo handeleki, popi hoti: ‘Tuapika vaño. Eci tua linga, oco ca tu sesamẽla oku linga.’” (Luka 17:10) Ivaluka okuti Hesekiya poku lekisa epela, ka ecele olopandu konjila ndomo Yehova o kuatisa. Omo liaco, eci vakuetu va tu pandiya omo liohundo tua linga, anga hẽ tu ka amamako oku lekisa umbombe? Tu pondola oku sokolola ovina Yehova a tu lingila. Tu pondolavo oku popia ovina viatiamẽla kokuaye kuenda ndomo a siata oku tu kuatisa. Handi vali, eye wa tu ĩha Embimbiliya kuenda espiritu sandu liaye oco tu tẽle oku linga ohundo yaco.

15, 16. Nye Yosiya a linga okuti, co kokela olofa?

¹⁵ Nye tu lilongisa kulandu wa Yosiya? Ndaño okuti Yosiya wa kala osoma yimue yiwa eye wa endavo oku lueya kuenda co kokela olofa. (Tanga 2 Asapulo 35:20-22.) Nye ca pita laye? Yosiya wa fetika oku linga uyaki la Neko, soma yo ko Egito, ndaño okuti ka kua kale esunga liaco lioku ci linga. Neko wa sapuila Yosiya okuti ka yongola oku liyaka laye. Embimbiliya li lekisa okuti olondaka via Neko “via tunda vomela wa Suku.” Pole, Yosiya wa nõlapo oku  liyaka laye kuenje wa pondiwa. Momo lie Yosiya a liyakela la Neko? Embimbiliya ka li lekisa esunga liaco.

¹⁶ Yosiya wa sukilile oku kũlĩhĩsa nda olondaka Neko a popia via tunda muẽle ku Yehova. Momo lie? Momo eye wa sukilile oku pula Yeremiya umue pokati kovaprofeto va Yehova. (2 Asapulo 35:23, 25) Handi vali, Yosiya wa sukilile oku kulĩhĩsa olondaka viaco. Neko wa kala oku enda ko Karikemisi oco a ka liyake lofeka yikuavo, okuti o Yerusalãi hayoko. Neko ka pembuile Yehova ale afendeli vaye. Yosiya ka sokoluile lutate kovina evi osimbu ka nõlele onjila a sukilile oku kuama. Ulandu owu u tu longisa nye? Eci tu liyaka locitangi cimue kuenda eci tu yongola oku ñola onjila tu kuama, tete tu sukila oku konomuisa ovina Yehova a yongola okuti tu vi linga.

17. Eci tu liyaka lovitangi tu pondola oku yuvula ndati akulueya ndeci Yosiya a linga?

¹⁷ Poku nõla onjila yimue, tete tu sukila oku sokolola ndomo olonumbi Viembimbiliya vi tu kuatisa kuenda ndomo tu pondola oku vi kapako. Olonjanja vimue, citava okuti tu linga akonomuiso alua valivulu etu ale tu pinga ekuatiso kukulu umue wekongelo. Eye o pondola oku tu kuatisa oku sokolola kolonumbi vikuavo Viembimbiliya. Sokolola ulandu ukuãimo: Manji umue ukãi wa kuela lulumue umue okuti Hambangiko ya Yehova. Eteke limue eye wa sokiya oku enda kupange woku kunda. (Ovilinga 4:20) Pole, ulume waye ka yongola okuti manjetu enda kupange woku kunda. Ulume waye u sapuila okuti, ka va siatele oku kala kavali kavo otembo yalua kuenda o yongola okuti va tundila kumosi oco va ende kocitumãlo cimue. Manjetu o konomuisa ovinimbu vimue Viembimbiliya oco viu kuatise oku nõla onjila yimue ya sunguluka. Eye wa kũlĩha okuti o sukila oku pokola ku Suku kuenda kocihandeleko Yesu a tu ĩha coku linga olondonge. (Mateo 28:19, 20; Ovilinga 5:29) Pole, eye ivaluka okuti ukãi o sukila oku lekisa esumbilo kulume waye kuenda afendeli va Suku va sukila oku lekisa esunguluko. (Va Efeso 5:22-24; Va Filipoi 4:5) Anga hẽ ulume waye o yongola okuti eye o liwekapo oku kunda, ale o yongola ño oku kala laye veteke liaco? Omo okuti tuafendeli va Yehova tu yongola oku nõla olonjila via sunguluka kuenda tu yongola oku sanjuisa utima waye.

18. Nye o pondola oku lilongisa poku sokolola kovolandu olosoma vikuãla vio ko Yuda?

¹⁸ Vokuenda kuotembo, citava okuti tu pondolavo oku lueya ndeci olosoma vikuãla vio ko Yuda via linga. Pamue (1) tu pondola oku kolela kovisimĩlo vietu muẽle, (2) tu pondola oku nõla akamba vãvi, (3) tu lekisa epela, ale (4) tu nõla onjila yimue osimbu ka tua kũlĩhĩsile ocipango ca Suku. Pole, ka tu kuete esunga lioku sima okuti lalimue eteke tu ka sanjuisa Yehova. Eye o lete ovina viwa kokuetu ndeci a linga lolosoma vikuãla. Yehova wa siatavo oku limbuka ocisola tu u kuetele kuenda ombili yoku u vumba lutima wosi. Eye wa eca kokuetu ovolandu a pondola oku tu kuatisa oco tu yuvule oku linga akandu anene. Tu sokololi kovolandu aco Embimbiliya kuenda tu eci olopandu ku Yehova omo lioku tu ĩha ovolandu aco!