1. Yehova o tenda ndati omanu vana okuti ambombe? Ci lombolola.

YEHOVA o sole omanu ambombe. Vana va lekisa umbombe wocili ovo lika va pondola oku kuata ukamba uwa laye. Pole, “Vakuepela puãi, o va vanjela ocipãla.” (Osa. 138:6) Vosi yetu tu yongola oku sanjuisa Yehova kuenda tu yongola okuti eye o kala ekamba lietu. Omo liaco, tu kuete asunga awa oku lilongisa oku kala ambombe.

2. Nye tu lilongisa vocipama cilo?

² Vocipama cilo, tu ka tambulula apulilo atatu ndeci: (1) Umbombe u lomboloka nye? (2) Momo lie tu sukilila oku lekisa umbombe? (3) Ovina vipi vi pondola oku seteka umbombe wetu? Ndomo tu ka ci lilongisa, eci tu lekisa umbombe, tu sanjuisa utima wa Yehova kuenda ci tu kuatisavo.—Olosap. 27:11; Isa. 48:17.

3. Umbombe u lomboloka nye?

³ Omunu una okuti embombe, ka simi okuti wa velapo vakuavo kuenda ka lekisa epela. Embimbiliya li lekisa okuti omunu embombe, o limbuka okuti eye o sule Yehova wa velapo kuenda o velisapovo ekalo lia vakuavo. Handi vali, omunu embombe o limbuka okuti kovina vimue vakuavo va velapo, eye o sule.—Va Fil. 2:3, 4.

4-5. Momo lie omunu una o molẽha ndembombe pamue haicoko a tuwa vokati?

⁴ Omanu vamue va lilekisa okuti ambombe. Ovo pamue vakuasõi ale omo liekalo va kulila, va lekisa esumbilo kuenda  ovituwa viwa ku vakuavo. Pole, vokati haicoko va tuwa. Kuenje, vokuenda kuotembo va pondola oku lekisa epela. Noke, va situlula eci ovo va tuwa vutima.—Luka 6:45.

⁵ Pole, omanu vana va molẽha ndu okuti va likolela kuenda va vangula cosi va sima, ka ci lomboloka okuti va kuete epela. (Yoa. 1:46, 47) Kuenje omanu vaco va sukila oku kuata utate oco ka va ka likolele ovo muẽle. Ci kale okuti tu kuete ocituwa caco ale sio, vosi yetu tu sukila oku likolisilako oku lekisa umbombe wovutima.

6. Ndomo ca tangiwa ku Va 1 Korindo 5:10, nye tu lilongisa kulandu wupostolo Paulu?

⁶ Kũlĩhĩsa ulandu wupostolo Paulu. Eye wa talavaya calua kupange wa Yehova koku tumbika akongelo valupale alua. Citava okuti wa linga vali calua kupange woku kunda okuti ovapostolo vakuavo va Yesu Kristu ci sule. Ndaño ndoco, ka litendele okuti wa velapo vamanji vakuavo. Lumbombe wa popia hati: “Ame ndi sule pokati kovapostolo kuenda si sesamẽla oku tukuiwa upostolo, momo nda lambalalele ekongelo lia Suku.” (1 Va Kor. 15:9) Kuenje ovina viosi Paulu a linga, ka vi tiamisilile kokuaye muẽle, pole, wa vi linga omo liohenda ya piãla ya Suku. (Tanga 1 Va Korindo 15:10.) Ocili okuti, Paulu wa eca ongangu yiwa koku lekisa umbombe eci a sonehela Akristão vo ko Korindo, ndaño okuti vamue vekongelo va enda oku litenda okuti va velapo Paulu!—2 Va Kor. 10:10.

7. Vamanji vana va kuete ovikele vialua vocisoko va lekisa ndati umbombe koloneke vilo? Tukula ulandu umue.

⁷ Valua pokati kafendeli va Yehova va siata oku pamisiwa lulandu womuenyo wa Manji Karl F. Klein, wa pangele o nepa Kosungu Yakulu Yolombangi via Yehova. Kulandu waye, manji Klein lumbombe wa lombolola ahonguo a liyaka lao vokuenda kuanyamo alua.  Ndeci, eye wa lombolola okuti noke yunyamo wo 1920, oco a fetika oku kunda konjo lanjo onjanja yatete. Upange waco ka wa lelulukile kokuaye kuenje wa pita anyamo avali okuti ka kundile vali. Noke eci a kala ko Betele, manji umue wo lungula, pole, eye ka ci solele kuenje vokuenda kuotembo yimue wa amamako oku temela manji yaco. Handi vali, eye wa kala locikumbiti okuti ca pita ño vokuenda kuotembo. Pole, manji Klein wa kuatavo ovikele vialua. Eye wa lekisa umbombe poku lombolola ahonguo aye! Kuenje vamanji valua va ivaluka manji Klein omo liulandu waye woku lekisa umbombe kuenda ocituwa coku lianja. *

8. Ukanda wa 1 Petulu 5:6, u lekisa ndati okuti umbombe u sanjuisa Yehova?

⁸ Esunga lia velapo lieci tu sukilila oku lekisa umbombe, lieli okuti ocituwa caco ci sanjuisa Yehova. Upostolo Petulu wa eca elomboloko liwa. (Tanga 1 Petulu 5:6.) Poku lombolola olondaka via Petulu elivulu “Linga Ondonge Yange” lia popia ndoco: “Epela li kasi ndowule. Olio li nyõla ekalo lietu. Omunu ukuepela ka kuete esilivilo kovaso a Suku. Pole, umbombe u kuete esilivilo lialua kovaso a Yehova. [Omunu waco] o ka kuata asumũlũho alua.” *[7] Anga hẽ kuli vali ocina cikuavo tu pondola oku linga okuti oku sanjuisa Yehova ci sule?—Olosap. 23:15.

9. Momo lie ci kuetele esilivilo oku lekisa umbombe?

⁹ Nda tua lekisa umbombe tu sanjuisa Yehova kuenda tu kuata asumũlũho alua. Handi vali, nda tua lekisa umbombe, vakuetu vamela kokuetu. Oco o kuate elomboloko liesunga liaco, likapa pomangu ya vakuene. (Mateo 7:12) Valua pokati ketu, ka tu sanjuka oku kala lomanu vana okuti va lisokolola lika ovo muẽle kuenda ka va tava kovisimĩlo via vakuavo. Ci sanjuisa oku kala la vamanji vana okuti ‘vakuahenda, va likuetele ocisola, ocikembe kuenda umbombe.’ (1 Petulu 3:8) Nda tua lianja lomanu vaco, ovo va ka vetiyiwavo oku amela kokuetu, osimbu tuamamako oku lekisa umbombe.

10. Umbombe u leluisa ndati omuenyo wetu?

¹⁰ Umbombe u leluisavo ekalo liomuenyo wetu. Pamue tu limbuka okuti onjila ndomo ovina vimue vi kasi oku lingiwa, ka ca sungulukile. Soma Salomone wa popia hati: “Nda mola apika va endela kotuvalu osimbu omãla  va Soma va endela posi ndapika.” (Uku. 10:7) Omanu vana va kuete uloño, halonjanja viosiko va limbukiwa. Pole, vana ka va kuete uloño walua olonjanja vimue ovo va tatiwa ciwa. Salomone wa kuata elomboloko liokuti, tu sukila oku tava omuenyo ndomo u kasi kuenda ka tu sumua omo liovina vi pita komuenyo wetu. (Uku. 6:9) Nda tua lekisa umbombe, ci leluka oku tava ndomo ekalo liomuenyo li kasi kuenje ka tu sokisa ekalo liaco leli lia vakuetu.

11. Tu liyeva ndati eci tu lunguiwa?

¹¹ Eteke leteke tu kuete epuluvi lioku lekisa umbombe. Kũlĩhĩsa apuluvi tu sukila oku ci linga. Ceci tu lunguiwa. Tu sukila oku limbuka okuti nda umue o likolisilako oku tu ĩha elungulo, momo okuti tua lueya kuenda ka tua ci limbukile. Eci omunu a tu ĩha elungulo pamue ocina catete tu linga oku nyehula elungulo liaco. Pamue, tu popia lãvi omunu wa tu ĩha elungulo, ale onjila ndomo eye a eca elungulo liaco. Pole, nda tua lekisa umbombe tu ka likolisilako oku lekisa ocituwa ciwa.

12. Ndomo ca tangiwa Kolosapo 27:5, 6, momo lie tu sukilila oku sanjuka eci umue a tu lungula? Tukula ocindekaise cimue.

¹² Omunu embombe o sanjuka eci a tambula elungulo. Kũlĩhĩsa ocindekaise eci: Sokolola okuti o kasi kohongele yimue Yakristão. Noke yoku sapela la vamanji valua, umue pokati kavo oku vilikiya pokolika kuenje oku sapuila hati, vovayo ove mua sĩla lokulia. Ocili okuti ove o kuata osõi. Anga hẽ ku lekisa olopandu komunu waco? Ocili okuti wa yonguile okuti va ku lungula osimbu ku kasi powini! Cimuamue haico okuti, lumbombe walua tu sanjukila manji wa kuata utõi woku tu ĩha elungulo tu sesamẽla. Tu sukila oku tenda omunu waco ndekamba lietu, handunyãliko.—Tanga Olosapo 27:5, 6; Va Gal. 4:16.

13. Tu lekisa ndati umbombe eci vakuetu va tambula ovikele vekongelo?

¹³ Ceci vakuetu va tambula ovikele vikuavo. Manji umue ukulu wekongelo o tukuiwa hati Jason, wa popia hati: “Eci ndi mola okuti vakuetu va tambula ovikele, olonjanja vimue ndi lipula esunga lieci ka va nyĩhilavo ovikele.” Anga hẽ wa liyevele ale ndoco? Hacĩviko oku ‘sanda ovikele,’ kupange tu lingila Yehova. (1 Tim. 3:1) Pole, tu sukila oku kuata utate lovina tu sima. Momo nda ka tua ci lingile tu ka ecelela okuti epela li amamako oku kula vutima wetu. Ndeci, manji umue ulume o pondola oku sima okuti eye lika o tẽla oku tẽlisa  ciwa ocikele cimue. Ale, manji umue ukãi o pondola oku sima okuti ulume waye wa loñoloha vali calua okuti vamanji vakuavo ci sule! Nda tu lekisa umbombe wocili, ka tu kuata epela.

14. Nye tu lilongisila konjila ndomo Mose a liyeva eci vakuavo va tambula ovikele vimue?

¹⁴ Tu pondola oku lilongisila kulandu wa Mose ndomo a liyeva eci vakuavo va tambula ovikele. Mose wa sanjukilile ocikele caye coku songuila va Isareli. Mose wa liyeva ndati eci Yehova a nõla alume vakuavo oco vo kuatise kocikele caye? Eye ka lekisile onya. (Ate. 11:24-29) Pole, wa lekisa umbombe kuenda wa ecelela okuti vakuavo vo kuatisa kupange woku tetulula ovitangi viomanu. (Etu. 18:13-24) Omo liaco, va Isareli va kuata olonganji vialua via ponduile oku tetulula ovitangi viavo, okuti ka va kevelela otembo yalua oco va kuatisiwe. Mose ka pitisile kovaso olonjongole viaye muẽle. Eyi ongangu yimue yiwa kokuetu! Tu ivaluki okuti nda tu yongola oku amamako kupange wa Yehova, tu sukila oku kala ambombe kuenda oku yuvula oku velisapo ovoloño etu. “Yehova, ndaño unene ca piãla, haimo ivaluka [ambombe].”—Osa. 138:6.

15. Apongoloko api vamanji valua va lipita lao?

¹⁵ Ceci ovikele vietu vi pongoloka. Kanyamo a sulako, vamanji valua va kasi oku vumba Yehova vokuenda kuanyamo alua, va tambula ovikele vikuavo. Ndeci, kunyamo wa 2014, vamanji vakuakunyula akongelo vofeka kumue lakãi vavo, va tambula ovikele vikuavo. Okupisa kunyamo waco, vamanji vakuakunyula akongelo, eci va tẽlisa 70 kanyamo, va sukila oku siapo ocikele caco. Kuenda vamanji vana okuti va tẽlisa 80 kanyamo, va sukilavo oku siapo ocikele cavo coku kala olomitavaso viakulu vekongelo. Handi vali, kanyamo a sulako, vamanji valua va kala ko Betele, va  tambula ocikele cikuavo cakundi votembo yosi. Vakuavo, ca sukila oku siapo ocikele cavo cupange ulikasi omo liovitangi viuhayele, oku tata epata, ale ovitangi vikuavo.

16. Vamanji vamue va siata oku lekisa ndati umbombe eci ocikele cavo ci pongoloka?

¹⁶ Ku vamanji vaco, ka ca lelukile oku tava kapongoloko aco. Ocili okuti, ovo va solele ocikele cavo catete, omo pamue va kasi ale kupange waco anyamo alua. Vamue va yeva ‘esumuo lialua’ osimbu va kasi kocikele cokaliye. Momo lie? Momo liocisola va kuetele Yehova. Handi vali, ovo va kũlĩhĩle okuti ka va litumbikile kupange, ale kovikele va kuata, pole, va litumbika ku Suku. (Va Kol. 3:23) Kuenda va sanjukila oku vumba Yehova lumbombe kovikele viosi va tambula. Ovo va ‘yeka kokuaye ovilemo viavo viosi’, omo va kũlĩha okuti Yehova o va tata.—1 Pet. 5:6, 7.

17. Momo lie ci kuetele esilivilo oku tava Kondaka ya Suku catiamẽla koku kala ambombe?

¹⁷ Tu eca olopandu omo okuti Ondaka ya Suku yi tu vetiya oku kala ambombe! Eci tu lekisa umbombe tu likuatisa etu muẽle kuenda tu kuatisavo vakuetu. Kuenda tu litunda ciwa eci tu liyaka lovitangi. Ca velapo vali, tu kuata ukamba uwa la Isietu wokilu. Ciwa oku kũlĩha okuti ndaño Yehova eye “Tõlo, haeye wa piãla” eye o tu sole kuenda wa kapako afendeli vaye ambombe!—Isa. 57:15.