1. Tu limbuka ndati omunu umue wa koleliwa?

 OMUNU wa koleliwa o tẽlisa olohuminyo viaye kuenda o vangula ocili. (Osa. 15:4) Omanu va kũlĩha okuti, va pondola oku u kolela. Tu yongolavo okuti vamanji va tu tenda lonjila ndeyi. Nye tu sukila oku linga oco ovo va tu kolele?

2. Tu lekisa ndati okuti tua koleliwa?

² Ka tu sukila oku kisika vakuetu oku tu kolela. Oco ovo va tu kolele, tu sukila oku ci lekisa kovilinga. Kua siata oku popiwa okuti, oku koleliwa ci kasi ndolombongo. Oku vi kuata ka ca lelukile, pole, oku vi pumba ca leluka. Yehova wa siata oku tu kolela. Omo liaco, olonjanja viosi tu pondola oku u kolela, momo “ovina viosi eye a linga via koleliwa.” (Osa. 33:4) Eye o lavoka okuti tu u setukula. (Va Efe. 5:1) Tu konomuisi ovolandu amue afendeli va Yehova va setukula Isiavo wo kilu kuenda va lekisa okuti va koleliwile. Tu konomuisavo ovituwa vitãlo vi tu kuatisa oku kala omanu va koleliwa.

3-4. Uprofeto Daniele wa lekisa ndati okuti wa koleliwile kuenda eci ci tu vetiya oku linga apulilo api?

³ Uprofeto Daniele wa sia ongangu yiwa yoku kala omunu umue wa koleliwa. Ndaño wambatiwile kumandekua la va Bavulono, noke liotembo yimue eye wa lekisa okuti wa ponduile oku koleliwa. Weya oku kũlĩhĩwa calua eci a situlula olonjoi via Nevukandesa Soma yo Bavulono lekuatiso lia Yehova. Vepuluvi limue, Daniele wa sapuila soma okuti, Yehova wa sumuile  laye, pole, lia kala esapulo limue osoma yimue ka ya yonguile oku yeva. Daniele wa sukilile utõi omo okuti Nevukandesa wa temele calua! (Dan. 2:12; 4:20-22, 25) Noke liotembo yimue, Daniele wa lekisa vali okuti wa koleliwile eci a situlula esapulo lielumbu lia molẽha vocimano celombe lia soma ko Bavulono. (Dan. 5:5, 25-29) Noke Dariu u Media kuenda vakesongo vaye va limbukavo “espiritu limue lia velapo” ku Daniele. Ovo va kũlĩhĩlevo okuti Daniele “wa koleliwa kuenda ka kaile ukuacekelela ale omunu umue okuti ukuavitukiko.” (Dan. 6:3, 4) Ndaño muẽle olombiali via fendelele olosuku viesanda, via limbukilevo okuti oku fendela Yehova ku koka oku koleliwa!

⁴ Poku sokolola kulandu wa Daniele, tu sukila oku lipula ndoco: ‘Ocituwa cipi nda siata oku lekisa ku vana okuti Halombangiko Via Yehova? Anga hẽ nda kũlĩhĩwa ndomunu o tẽlisa ovikele viaye kuenda o pondola oku koleliwa?’ Momo lie ci kuetele esilivilo oku tambulula apulilo a-a? Momo tu sanjuisa Yehova nda tua koleliwa.

5. Nye ca kuatisa Hananiya oku tendiwa ndomunu wa koleliwile?

⁵ Kunyamo 455 O.Y., noke lia Nguluvulu Nehemiya oku tumbulula ovingululu vio Yerusalãi, eye wa sandiliya alume va koleliwa oco va tate olupale luaco. Pokati kalume vaco wa nõlapo umue oco a kale kesongo Kombonge okuti, Hananiya. Embimbiliya li tukula Hananiya okuti “wa kala ulume umue [una] wa koleliwa kuenda eye wa sumbilile Suku yocili okuti, omanu valua vakuavo ci sule.” (Neh. 7:2) Ocisola kuenda esumbilo Hananiya  a kuatela Yehova, vio vetiya oku likolisilako oku tẽlisa ocikele cosi a tambuile. Ovituwa evi, vi tu kuatisavo oku kala omanu va koleliwa kupange tu lingila Suku.

6. Tukiko wa lekisa ndati okuti wa kala ekamba lia koleliwa liupostolo Paulu?

⁶ Kũlĩhĩsa ulandu wa Tukiko ekamba lina upostolo Paulu a kolelele calua. Eci Paulu a kala vokayike wa tukula Tukiko hati “ondingupange ya koleliwa.” (Va Efe. 6:21, 22) Paulu ko kolelele lika omo lioku u tuma ovikanda, oco a viece ku vamanji va Efeso kuenda ku va Kolosai, pole, wo kolelelevo omo lioku pamisa kuenda oku lembeleka vamanji. Ulandu wa Tukiko u tu ivaluisa vamanji alume vakuekolelo va kuete ocikele coku tu tata konepa yespiritu koloneke vilo.—Va Kol. 4:7-9.

7. Nye o lilongisa kakulu vekongelo kuenda koloñuatisi viekongelo catiamẽla koku kala omunu wa koleliwa?

⁷ Koloneke vilo, tu sanjukila calua akulu vekongelo kuenda oloñuatisi viekongelo va koleliwa. Ndeci ca linga Daniele, Hananiya kuenda Tukiko, ovo va kapakovo ovikele viavo. Vokuenda kuohongele yo vokati kosemana tu limbuka okuti kua siata oku lingiwa esokiyo liolonepa viosi. Akulu vekongelo va sanjuka calua nda vamanji va tambula olonepa viavo viohongele va vi pongiya kuenda va vi lekisa kohongele! Ndocindekase, eci tu laleka ondonge yimue Yembimbiliya kesulilo liosemana, ka tu kuata ohele yoku ci linga omo tua kolela okuti, ku ka kala muẽle manji umue o ka linga ohundo. Handi vali, tua kolelavo okuti alivulu osi tu sukila kupange woku kunda, a pongiyiwa ale. Omo okuti tua siata oku tatiwa ciwa la vamanji vaco vakuekolelo, tu eca olopandu ku Yehova mekonda liupange wavo! Kolonjila vipi tu sukila oku lekisa okuti tua koleliwa?

8. Tu lekisa ndati esunguluko nda tu yongola oku kũlĩha ekalo liomuenyo wa vakuetu? (Olosapo 11:13)

⁸ Tu sole vamanji kuenda tu kuete onjongole yoku kũlĩha ekalo liomuenyo wavo. Pole, tu sukila oku lekisa esunguluko kuenda esumbilo poku ci linga. Akristão vamue vo kocita catete va kala “vakualombonde, haivo va litenga vovitangi viamãle, loku popia ovina ka va sesamẽla oku vi popia.” (1 Tim. 5:13) Etu ka tu yongola oku kuata ocituwa ndeci cavo. Pole, sokolola okuti umue o vangula letu ondaka yimue yopokolika kuenda o tu pinga oco ondaka yaco ka tu ka yi sapuile komunu ukuavo. Ndeci, manji umue ukãi pamue o tu sapuila okuti, o kasi oku liyaka locitangi cuhayele ale cimue cikuavo kuenje o tu pinga oco ka tu ka sapuileko omunu ukuavo catiamẽla kovitangi viaco. Etu tu sukila oku sumbila epingilo liaye. b (Tanga Olosapo 11:13.) Cilo, tu konomuisa olonepa vimue vi kuete esilivilo tu sukila oku ũhila ondaka yimue.

9. Omunu lomunu vepata o lekisa ndati okuti wa koleliwa?

⁹ Kala omunu wa koleliwa vepata. Omunu lomunu vepata, o sukila oku lilongisa oku seleka ondaka yopokolika. Ndeci, manji umue ukãi pamue o kuete ocituwa okuti, covinjembe kulume waye. Anga hẽ eye nda wa ci sapuila komanu vakuavo oco a kutise osõi ukãi waye? Ocili okuti, sio! Momo o sole ukãi waye kuenda lalimue eteke a yongola oku linga cimue cu sumuisa. (Va Efe. 5:33) Amalẽhe va yongola oku tatiwa lesumbilo. Ca  sunguluka nda olonjali vi kapako onjongole yaco. Olonjali ka vi ka kutise osõi omãla vavo poku situlula akulueya avo. (Va Kol. 3:21) Omãla va sukila oku lilongisa oku seleka ondaka yopokolika, oco ka va ka kutise osõi epata liosi. (Esin. 5:16) Nda omunu lomunu o tẽlisa ocikele caye coku seleka ondaka yopokolika, epata li ka li kuata omunga.

10. Voku kala ekamba liocili mua kongela nye? (Olosapo 17:17)

¹⁰ Kala omunu umue wa koleliwa lakamba. Olonjanja vimue tu kuata onjongole yoku sapuilako ekamba lietu ondaka yimue yopokolika. Pole, oku ci linga ka ci leluka. Pamue ka tua siatele oku situluilako vakuetu ovina viatiamẽla lika kokuetu, momo tu sumua calua nda tua yeva okuti ekamba lietu lia sandeka ovina viaco komanu vakuavo. Pole, tu sanjuka nda ekamba lina tua sapuila ondaka yopokolika ka yi sandekele komanu vakuavo! Omunu waco, “ekamba liocili.”—Tanga Olosapo 17:17.

11. (a) Akulu vekongelo kumue lakãi vavo va lekisa ndati okuti va koleliwa? (b) Nye tu lilongisila kukulu umue wekongelo wa tata ocitangi cimue copokolika cekongelo kuenda cepata liaye? (Tala ociluvialuvia.)

¹¹ Kala omunu una wa koleliwa la vamanji. Akulu vekongelo vana va kũlĩhĩwa locituwa coku ũhila ondaka yimue, va kasi “ndocitumãlo coku tila ofela, ndocitumãlo cimue coku vunda” ca vamanjavo. (Isa. 32:2) Tua kũlĩha okuti tu pondola oku lianja poku sapela lalume vaco, lekolelo liokuti eci tua va sapuila ka va ka ci sandeka. Etu ka tu va kisika oku tu sapuila ondaka yopokolika. Handi vali, tu pandula calua akãi vakulu vekongelo, omo okuti ka va kisika alume vavo oco va va sapuile ondaka yimue yopokolika. Ocili okuti esumũlũho linene nda ukãi wukulu umue wekongelo ka sandeka olondaka viopokolika viatiamẽla ku vamanji. Manji umue okuti ukãi wukulu wekongelo wa lombolola ndoco: “Ndi pandula calua ulume wange, omo lioku soleka ondaka yokolika ya vamanji vana eye a siata oku linga epasu, ale ya vana va sukila  ekuatiso limue konepa yespiritu okuti ndaño olonduko viavo ka vi tukula. Ndi pandula ulume wange omo lioku soleka ondaka yopokolika, oco si ka sakalale lovitangi vina okuti si tẽla oku vi potolola. Kuenje eci ci ñuatisa oku lianja la vamanji vosi vekongelo. Nda kolela okuti, eci ndi sapuila ulume wange ondaka yimue yopokolika, ale ovina viatiamẽla komuenyo wange, eye ka vi sandekavo.” Ocili okuti, vosi yetu tu yongola oku kũlĩhĩwa ndomanu vamue va koleliwa. Ovituwa vipi vi ka tu kuatisa oku ci tẽlisa? Tu konomuisi vitãlo pokati kavio.

12. Momo lie tu popela okuti ocisola ociseveto coku koleliwa? Ci lombolola.

¹² Ocisola oco ociseveto coku koleliwa. Yesu wa popia hati, ovihandeleko vivali via velapo vievi, oku sola Yehova kuenda vana va lisungue letu. (Mat. 22:37-39) Ocisola tu kuetele Yehova ci tu vetiya oku setukula ongangu yaye ya lipua yoku koleliwa. Ndeci, ocisola tu kuetele vamanji ci tu vetiya oku seleka olondaka viavo viopokolika. Lalimue eteke ka tu ka sandeki cimue ci pondola oku koka ovitangi, esumuo, ale evalo.—Yoa. 15:12.

13. Umbombe u tu kuatisa ndati oku kala omanu va koleliwa?

¹³ Umbombe u tu kuatisa oku koleliwa. Ukristão embombe ka seteka oku komõhisa vakuavo poku situlula tete ondaka yimue a yeva. (Va Fil. 2:3) Eye ka kokela vakuavo oku sima okuti, wa kũlĩha ovina vialua vina ka kuete omoko yoku vi sandeka. Umbombe u tu kuatisavo oku yuvula oku sandeka ovina ka via kunamẽlele Vembimbiliya, ale valivulu etu.

14. Olondunge vi tu kuatisa ndati oku kala omanu va koleliwa?

¹⁴ Olondunge vi kuatisa Ukristão oku tepisa “otembo yoku ũha kuenda otembo yoku vangula.” (Uku. 3:7) Kapata amue va siata oku popia hati, “oku vangula opalata, pole, oku ũha ulu.” Volondaka vikuavo, kuli apuluvi ana okuti, hĩse oku ũha oku vangula sio. Kelivulu Liolosapo 11:12, ku tu lungula hati: “Omunu o kuete elomboloko liocili amamako oku ũha.” Sokolola kocindekaise ci kuãimo. Ukulu umue wekongelo olonjanja viosi o lalekiwa oco a ka kuatise akongelo akuavo a kasi lovitangi vimue. Ukulu ukuavo wekongelo va kasi vocimunga cimosi, o lombolola eci catiamẽla kokuaye hati: “Eye olonjanja viosi o lekisa utate woku yuvula oku vangula ondaka yimue yopokolika yatiamẽla kakongelo akuavo.” Olondunge ukulu wekongelo a lekisa, via vetiya akulu vakuavo vekongelo vocimunga cimuamue oku lekisa esumbilo kokuaye. Ovo va kolela okuti, eye lalimue eteke a ka sandeka olondaka viavo viopokolika.

15. Tukula ulandu umue u lekisa ndomo oku kala ukuacili ku vetiya vakuetu oku tu kolela.

¹⁵ Oku kala ukuacili, ocituwa cikuavo tu sukila oku kuata oco tu koleliwe. Etu tu kolela komunu una ukuacili, momo tua kũlĩha okuti olonjanja viosi o vangula ocili. (Va Efe. 4:25; Va Hev. 13:18) Ndeci, sokolola okuti o yongola oku mioñoloha konjila ndomo o longisa. Kuenje ove o pinga ku manji umue oco a yevelele ohundo yove kuenda oku ku sapuila konepa o sukila oku mioñoloha. Kulie ove o sukila oku kolela oco a ku ĩhe elungulo liocili? Anga hẽ nda wa nõla manji oku sapuila lika eci o yongola oku yevelela, ale una okuti locisola oku sapuila ocili? Ove wa kũlĩha eci o sukila oku linga. Embimbiliya li popia hati:  “Ca velapo oku lungula omunu umue locili okuti, oku kuata ocisola kuenje ku ci lekisa, ci sule. Ekamba lia koleliwa li eca elungulo ndaño ceci elungulo liaco li molẽha okuti, ka liwako.” (Olosap. 27:5, 6) Ndaño okuti kefetikilo ka tu sanjukila elungulo liekamba liocili, pole, olio li ka tu kuatisa vokuenda kuotembo yalua.

16. Elivulu Liolosapo 10:19, li lombolola ndati esilivilo lioku likandangiya?

¹⁶ Oku likandangiya, ku kuete esilivilo lialua nda tu yongola oku koleliwa la vakuetu. Ocituwa eci ci tu kuatisa oku lava upopi wetu, eci tu setekiwa oku popia ondaka yimue yopokolika. (Tanga Olosapo 10:19.) Pamue ka ci leluka oku likandangiya eci tu kasi vo Internet. Nda ka tua kuatele utate, tu ka sandeka ondaka yopokolika komanu valua. Nda tua tioka polumbutãu luoku tuma esapulo, ka tu ka tẽla vali oku tateka ndomo omanu va ka tenda esapulo liaco kuenda ovitangi vi keyililako. Oku likandangiya ku tu kuatisavo oku ũha, eci ovanyãli va tu kisika oku situlula ovina vi pondola oku kapa kohele omuenyo wa vamanji. Eci ci pondola oku pita letu poku sombisiwa lakuenje velombe vofeka yina okuti efendelo lietu li kasi oku tatekiwa. Kocitangi eci ale cikuavo, tu sukila oku kapako onumbi yoku “lava omẽla [wetu] poku u munĩha.” (Osa. 39:1) Tu sukila oku kala omanu va koleliwa eci tu kasi lepata, lakamba, la vamanji, ale lomanu vakuavo. Omo liaco, oco tu kale omanu va koleliwa tu sukila oku likandangiya.

17. Tu kuatisa ndati koku sanda oku koleliwa vekongelo?

¹⁷ Tu kuete esumũlũho linene omo Yehova a tu kokela oku likongela lomanu vana vakuacisola haivo va koleliwa! Vosi yetu tu sukila oku linga alikolisilo oco tu koleliwe la vamanji. Omunu lomunu o sukila oku lekisa ocisola, umbombe, olondunge, oku kala ukuacili kuenda oku likandangiya, momo ovituwa viaco vi tu kuatisa oku koleliwa vekongelo. Tuamamiko oku lekisa ovituwa vioku koleliwa la vakuetu. Tu setukuli Suku yetu Yehova kuenda oku lekisa okuti tumanu vamue va koleliwa