1. Momo lie ka tu komõhela poku limbuka okuti omanu valua voluali lulo ka va kolelele omunu laumue?

 OMANU voluali lua Satana ka va kũlĩhĩle kuava ovo va pondola oku kolela. Ovo olonjanja viosi va sumuisiwa lovituwa via vakualomilu, via vana va panga onepa kopulitika kuenda viasongui vatavo. Kuenje valua ka va kolela kakamba vavo, ku vana va lisungue lavo kuenda kapata vavo. Eci ka ci tu komõhisa. Embimbiliya lia popele hati: ‘Koloneke via sulako, . . . , omanu. . . ka va ka kala vakuacili, . . . vakualundi, . . . olomakuli.’ Volondaka vikuavo, omanu va ponduile oku lekisa ovituwa ndevi via Satana osuku yoluali lulo okuti, ka koleliwa.—2 Tim. 3:1-4; 2 Va Kor. 4:4.

2. (a) Helie tu sukila oku kolela lutima wosi? (b) Nye vamue va siata oku lipula?

² Etu Tuakristão tua kũlĩha okuti, tu sukila oku kolela lutima wosi ku Yehova. (Yer. 17:7, 8) Tua kolela okuti eye o tu sole kuenda eye ‘lalimue eteke a ka yanduluka’ akamba vaye. (Osa. 9:10) Tu pondolavo oku kolela ku Kristu Yesu omo okuti eye wa eca omuenyo waye kokuetu. (1 Pet. 3:18) Tua siatavo oku limbuka ndomo Vembimbiliya mu sangiwa olonumbi via koleliwa. (2 Tim. 3:16, 17) Tua kũlĩha okuti tu pondola oku kolela ku Yehova, ku Yesu kuenda Kembimbiliya. Pole, vamue va li pula nda okuti olonjanja viosi va pondola oku kolela ku vamanji vekongelo. Nda okuti oco, momo lie tu va kolelela?

3. Esumũlũho lipi lilikasi tu kuete? (Marko 10:29, 30)

³ Yehova wa tu nõla oco tu pange onepa kepata liafendeli vaye voluali luosi. Eci ocina cimue cilikasi ci tu nenela asumũlũho alua. (Tanga Marko 10:29, 30.) Voluali luosi tu kuete  vamanji valua va lekisa ocisola cavo ku Yehova kuenda va likolisilako oku kapako olonumbi viaye. Elimi lietu, ovituwa vietu kuenda oku wala, citava okuti via litepa levi viavo, pole, tu va sole ndaño ceci tu lisanga lavo onjanja yatete. Etu tu va sole ca piãla enene eci tu kala kumosi oku sivaya kuenda oku fendela Isietu wo kilu ukuacisola.—Osa. 133:1.

4. Momo lie tu sukilila vamanjetu?

⁴ Cilo, tu sukila oku likuata vali calua omunga la vamanji okuti, kosimbu ci sule. Olonjanja vimue ovo va tu kuatisako oku ambata ovilemo vietu. (Va Rom. 15:1; Va Gal. 6:2) Handi vali, va tu vetiya oku likolisilako kupange wa Yehova kuenda oku amamako oku pama konepa yespiritu. (1 Va Tes. 5:11; Va Hev. 10:23-25) Sokolola ndomo nda tua liyeva nda ka tua kuatele eteyuilo vekongelo okuti, li tu kuatisa oku yula unyãli wetu Satana Eliapu kuenda oluali luaye lũvi. Satana la vana va tiamẽla kokuaye, ndopo va ka ñualelapo afendeli va Suku. Kotembo yaco, tu ka sanjukila ekuatiso vamanjetu va ka tu ĩha!

5. Momo lie ca tĩlila ku vamanji vamue oku kolela ku vakuavo?

⁵ Ku vamanji vamue ca tĩla oku kolela ku vakuavo, momo pamue va sapuila manji umue ondaka yopokolika kuenje manji yaco o ci sandeka komanu vakuavo. Ale, manji umue vekongelo o popia, pamue o linga cimue ci va sumuisa calua. Kuenje omo liovina viaco, ci tĩla calua omunu umue oku kolela kukuavo. Nye ci pondola oku tu kuatisa oku amamako oku kolela ku vamanji?

6. Ocisola ci tu kuatisa ndati oku kolela vakuetu? (1 Va Korindo 13:4-8)

⁶ Ocisola oco ociseveto coku kolela vamanji. Kukanda watete ku va Korindo ocipama 13, ku lombolola olonepa vialua viocisola okuti, ci tu kuatisa oku kolela vakuetu. (Tanga  1 Va Korindo 13:4-8.) Ndeci, kocinimbu 4 ku popia okuti, “ocisola ci pandikisa kuenda ci lingainga uwa.” Yehova o pandikisa letu ndaño ceci tu u lueyela. Kuenje tu sukilavo oku kala vakuepandi la vamanji ndaño ceci va popia, ale va tu lingila ovina vi tu sumuisa. Kocinimbu 5 camisako ndoco: “[Ocisola] ka ci temi lonjanga. Ka ci amamako oku patekela onyeño.” Etu ka tu yongola oku “amamako oku patekela onyeño” okuti, oku ivaluka ovina vĩvi vamanjetu va tu linga. Kelivulu Liukundi 7:9, ku tu sapuila hati: “Ku ka teme lonjanga.” Ca sunguluka oku kapako olondaka vi sangiwa kukanda ku Va Efeso 4:26 ku popia hati: “Ekumbi ka li ka iñile osimbu handi wa temi”!

7. Olonumbi vi sangiwa kelivulu lia Mateo 7:1-5, vi tu kuatisa ndati oku kolela vakuetu?

⁷ Onjila yikuavo yoku kolela vamanji oku va tenda ndeci Yehova a va tenda. Suku o va sole kuenda ka luluvalela kakulueya avo. Eci oco tu sukilavo oku linga. (Osa. 130:3) Ka tu sukila oku luluvalela kakulueya avo, pole, tu sukila oku luluvalela kovituwa viavo viwa kuenda oku sokolola kovina viwa va siata oku linga. (Tanga Mateo 7:1-5.) Etu tu cĩ okuti ovo va yongola oku linga ovina viwa momo, ocisola “ci kolela ovina viosi.” (1 Va Kor. 13:7) Olondaka evi ka vi lomboloka okuti, Yehova o yongola okuti tu tava ño vupeke ovina viosi omanu va tu sapuila, pole; eye o lavoka okuti, tu va kolela momo ovo va lekisa okuti va koleliwa. b

8. O pondola oku kolela ndati ku vamanji?

⁸ Oco omunu umue a koleliwe loku sumbiwa, cambata otembo. O pondola oku kolela ndati ku vamanji? Poku va kũlĩha ciwa. Sanda oku sapela lavo kolohongele. Linga esokiyo lioku talavaya lavo kupange woku kunda. Lekisa epandi kokuavo kuenda epuluvi lioku lekisa okuti ovo va koleliwa. Kefetikilo, citava okuti ove ku yongola oku vangula ovina viosi viatiamẽla kokuove komunu umue o kasi oku kũlĩha. Pole, osimbu vu pamisa ukamba wene, o pondola oku lianja poku u sapuilako ovina viatiamẽla kokuove. (Luka 16:10) Pole, nye o linga nda manji umue wa kolela o ku sumuisa? Ku ko yanduluke lonjanga, pole, eca kokuaye epuluvi likuavo. Ku ka ecelele okuti ovituwa via vamanji vamue vi ku tateka oku kolela vamanji vakuavo. Omo liaco, tu konomuisi ongangu yafendeli valua va Yehova vakuekolelo vo kosimbu okuti, ndaño va sumuisiwile lomanu vamue, ovo ka va liwekelepo oku kolela omanu vakuavo.

9. (a) Hana wa lekisa ndati ekolelo kesokiyo lia Yehova ndaño loku sumuisiwa lomanu vamue Yehova a ĩhile ocikele coku songola? (b) Ulandu wa Hana u ku longisa nye catiamẽla koku kolela kesokiyo lia Yehova? (Tala ociluvialuvia.)

⁹ Ove hẽ wa sumuisiwile ale omo liocituwa ca manji umue o kuete ovikele vekongelo? Nda oco, o kuatisiwa poku konomuisa ulandu wa Hana. Kotembo yaco Ocitunda Cinene Eli, eye wa kala oku songuila efendelo lia Yehova ko Isareli. Pole, vakuepata liaye ka va kaile vakuangangu yiwa. Omãla vaye vana va kala ovitunda olonjanja viosi, va enda oku linga ovina ka via sungulukile haivio vi kutisa osõi; ndaño ndoco, isiavo ka va lunguile lonjila yimue ya suapo. Vepuluvi liaco, Yehova kopile Eli kocikele caye. Ndaño ndoco, Hana ka liwekelepo oku fendela votavernakulu osimbu Eli a kala ocitunda cinene. Eci Eli a mola Hana oku likutilila lesumuo lialua, eye wa simĩle okuti Hana  wa kolua. Omo okuti ka konomuisile vali ovina via kala oku pita, wa pisa Hana. (1 Sam. 1:12-16) Ndaño leci ca pita laye, Hana wa linga ohuminyo yokuti, nda eye wa kuata omõla umue, wa ponduile oku u nena oco a vumbe votavernakulu muna a laikele oku tatiwa la Eli. (1 Sam. 1:11) Anga hẽ omãla va Eli va sukilile muẽle oku lunguiwa? Oco va sukilile, momo votembo ya sokiyiwa Yehova wa va yambula omo liovilinga viavo. (1 Sam. 4:17) Omo liaco, Suku wa sumũlũisa Hana poku wĩha omõla umue okuti, Samuele.—1 Sam. 1:17-20.

10. Soma Daviti wa lekisa ndati okuti wa kolelele vakuavo ndaño kua kala vamue vo pakula?

¹⁰ Anga hẽ wa pakuiwile ale lekamba limue wa kolelele? Nda oco, kũlĩhĩsa eci ca pita la Soma Daviti. Eye wa kuatele ekamba limue li tukuiwa Ahitofele. Pole, eci Avisalome omõla a Daviti a seteka oku tambula usoma wa isiaye, Ahitofele wa likongela kesino lia Avisalome. Elinga liaco, lia sumuisile calua Daviti, omo okuti omõlaye kuenda ekamba lina eye a kolelele, vo ñualilapo! Daviti ka ecelelele okuti esuvu liaco liu tateka oku kolela omanu vakuavo. Eye wamamako oku kolela kekamba likuavo li tukuiwa Husiai, una wa likala oku likongela kesino lia vakuavo. Daviti wa kuata esunga lioku kolela Husiai. Momo Husiai wa lekisa okuti, wa kala ekamba limue lia koleliwa ndaño ca sukilile oku kapa omuenyo waye kohele oco a kuatise Daviti.—2 Sam. 17:1-16.

11. Ukuenje umue wa Nabala wa lekisa ndati ekolelo?

¹¹ Kũlĩhĩsavo ulandu wa li pita la umue pokati kakuenje va Nabala. Daviti lakuenje vaye locisola calua, va teyuila akuenje vulume umue u Isareli o tukuiwa Nabala. Noke liotembo yimue Daviti wa pinga ku Nabala ohuasi, oku eca okulia kakuenje vaye, momo eye wa kuatele epondolo liaco. Nabala eci a likala epingilo liaco lia sunguluka, ca temisa calua Daviti kuenje eye wa nõlelepo oku ka ponda akuenje vosi vo konjo ya Nabala. Noke umue pokati kakuenje va Nabala wa sapula ocitangi caco ku Avigaile ukãi wa Nabala. Omo okuti wa kala upika wo vonjo, wa kũlĩhĩle okuti Avigaile wa ponduile oku popela omuenyo waye. Eye ka tilile, wa kolelele okuti Avigaile wa laikele oku tetulula ocitangi caco. Ukuenje waco wa kuatele ekolelo liaco, momo wa kũlĩhĩle okuti Avigaile  wa kala ukãi umue ukualondunge. Eci ceya oku pita noke ca lekisa okuti eye wa kuatele asunga awa oku kolela ku Avigaile. Kuenje Avigaile lutõi walua wa tiula Daviti kelinga lĩvi nda a linga. (1 Sam. 25:2-35) Avigaile wa kolelele okuti Daviti wa ponduile oku liwekapo.

12. Yesu wa lekisa ndati okuti wa kolelele kolondonge viaye ndaño lakulueya avo?

¹² Yesu wa kolelele olondonge viaye, ndaño lakulueya avo. (Yoa. 15:15, 16) Eci Tiago la Yoano va pinga ocitumãlo cimue cilikasi Vusoma, Yesu ka va kuatelele ovisimĩlo ka via sungulukile viatiamẽla konjongole yavo yoku vumba Yehova, ale oku vopa ocikele coku kala ovapostolo. (Mar. 10:35-40) Handi vali, olondonge viosi vieya oku u yanduluka vuteke eye ambatiwa. (Mat. 26:56) Ocili okuti, Yesu lalimue eteke a liwekelepo oku vi kolela. Eye wa kũlĩhĩle ciwa akulueya avo; pole, lopo wa “vi sola muẽle toke kesulilo.” (Yoa. 13:1) Yesu noke liepinduko liaye, wa eca ocikele kovapostolo vaye vakuekolelo va soka 11, coku longisa omanu kuenda coku tata olomeme viaye. (Mat. 28:19, 20; Yoa. 21:15-17) Kuenje ekolelo a kuatela alume vaco ka va lipuile, ka lia tepulukile. Vosi yavo vamamako oku vumba lekolelo, toke kesulilo liomuenyo wavo palo posi. Ocili okuti, ci kaile Hana, Daviti, ukuenje wa Nabala, Avigaile kuenda Yesu, va sia ongangu yiwa yoku kolela omau vana ka va lipuile.

13. Ocina cipi ci tateka oku kolela vakuetu?

¹³ Anga hẽ eteke limue wa sapuilile ale manji umue ondaka yopokolika kuenje eye noke wa yi sandeka? Ocili okuti, elinga liaco li sumuisa calua. Eteke limue manji umue ukãi wa sapuila ondaka yimue yopokolika kukulu umue wekongelo lekolelo liokuti, ka ka ci sapuila laumue. Pole, veteke lia kuamamo ukãi wukulu wekongelo wa tieñela manji oco o lembeleke omo liondaka yopokolika yina a sapuilile kulume waye ukulu wekongelo. Eci ca tepulula ekolelo manji a kuatela ukulu wekongelo. Pole, manji yaco ukãi wa linga ocina cikuavo ca sunguluka kuenje wa pinga ekuatiso. Eye wa enda kukulu ukuavo wekongelo, kuenje ukulu waco wo kuatisa oku tumbulula ekolelo a kuatela akulu vekongelo.

14. Nye ca kuatisa manji umue oku kolela vali kakulu vekongelo?

¹⁴ Manji umue wa kuatela ocikumbiti akulu vavali vekongelo vokuenda kuotembo yimue kuenje ka yonguile vali oku va kolela. Noke eye wa fetika oku sokolola kocina cimue ca popiwile la manji una eye a sumbila calua. Olondaka viaco viti: “Satana eye unyãli wetu, vamanjetu havoko.” Manji wa sokolola ciwa kondaka yaco, wa likutilila kuenje wa linga ombembua lakulu vavali vekongelo.

15. Momo lie oku kolela vali komunu umue cambatela otembo? Tukula ulandu umue.

¹⁵ Anga hẽ ove wa pumbile ale ocikele cimue vekongelo? Nda oco, ci sumuisa calua. Manji Grete kuenda inaye va kala Olombangi Via Yehova vakuekolelo ko Alemanya Nazista vokuenda kunyamo 1930, eci upange wetu woku kunda wa kala oku tatekiwa. Manji Grete wa solele calua ocikele coku soneha Utala Wondavululi, oco u kuatise vamanji. Pole eci vamanji va yeva okuti isiaye ka solele ocili, ovo vo upa ocikele a kuatele momo va kala lusumba wokuti isiaye wa laikele oku pakula ekongelo. Eci hacoko lika ca kala ocitangi manji Grete a liyaka laco. Vokuenda Kuyaki Wavali wa Pita Voluali Luosi, vamanji ka va kolelele vali manji Grete kuenda inaye poku va ĩha olorevista, handi vali, va enda oku yuvula oku vangula lavo poku li sanga volokololo. Eci ca va sumuisile calua! Esumuo liaco lialuile calua okuti, manji Grete wa popia hati, cambata  otembo yalua oco a ecele loku kolela vali vamanji. Vokuenda kuotembo, eye wa limbuka okuti Yehova wa va ecela, omo liaco wa sukililevo oku ci linga. c

16. Momo lie tu sukilila oku likolisilako oku tumbulula ocituwa coku kolela vamanji?

¹⁶ Nda wa pita lulandu umuamue woku sumuisiwa, likolisilako oku tumbulula ocituwa cove coku kolela vamanji. Cambata otembo oku ci linga, pole, elikolisilo liove li ka kuata onima. Sokolola kocindekaise cimue, nda eteke limue tua lile okulia kumue kua tu panga lãvi, tu kuata utate woku nõla eci tu sukila oku lia. Kuenje ndaño okulia kumue kua tu panga lãvi, pole, ka tu sipo oku lia ovikulia vikuavo. Cimuamue haico okuti eci tu lipita lulandu umue u sumuisa, ka tu liwekapo oku kolela vamanji vosi tua kũlĩha, momo va citiwa lekambo lioku lipua. Nda tu likolisilako oku tumbulula ocituwa coku kolela vamanji, tu kuata esanju lialua kuenda ci ka tu kuatisa oku limbuka okuti, tu pondolavo oku kuatisa ekongelo oku kuata ocituwa coku likolela pokati.

17. Momo lie ci kuetele esilivilo oku kolela vamanji kuenda nye tu ka konomuisa vocipama ci kuãimo?

¹⁷ Oku kolela vakuetu voluali lulo lua Satana, ka ca lelukile, pole, tu sukila oku kolela vamanji omo okuti tu va sole kuenda ovo va tu sole. Ekolelo liaco, li tu kuatisa oku kuata esanju kuenda oku likuata omunga cilo, loku tu teyuila eci tu ka liyaka lovitangi kovaso yoloneke. Nda umue wa ku sumuisa, anga hẽ ku kolela vali laumue? Tenda ocitangi caco ndeci Yehova a ci tenda, kapako olonumbi Viembimbiliya, likolisilako oku sola vamanji kuenda lilongisila kovolandu Embimbiliya. Tu sukila oku yula ovisimĩlo vietu ka via sungulukile kuenda oku tumbulula ekolelo tu kuetele vamanjetu. Nda tua ci linga, tu ka sanjukila esumũlũho lioku kuata akamba valua va ‘li kakatela okuti, manjetu ketimba ci sule.’ (Olosap. 18:24) Ocili okuti, vosi yetu tu sukila oku likolela pokati. Vocipama ci kuãimo, tu ka konomuisa ndomo tu pondola oku lekisa ku vamanji okuti tua koleliwa.