1, 2. Noke lioku pita uteke wosi loku pipa, nye Petulu a lilongisa?

OLONDONGE via Yesu vi soka epanduvali, via pita uteke wosi loku pipa olõsi vokalunga ko Galilea. Pole, ovo ka va tẽlele oku pipa olusi laumue. Komẽle, Yesu wa pinduiwa, wa kala kohulo yo kalunga oku va tulukila. Noke Yesu wa va sapuila hati: “‘Imbi owanda konele yondio yowato kuenje vu kuata olõsi.’ Ovo va wimba, pole, ka va tẽlele oku u koka omo liolõsi vialua.”—Yoano 21:1-6.

² Yesu wa eca kolondonge viaye ombolo lolõsi oco va lie ongau. Noke wa fetika oku vangula la Simono Petulu poku u pula ndoco: “A Simono amõla a Yoano, o ndi sole vali okuti evi vi sule?” Yesu wa kũlĩhĩle okuti Petulu wa solele oku pipa. Citava okuti, Yesu wa linga epulilo liaco ku Petulu oco a limbuke nda Petulu wo solele kuenda wa solelevo ovina a kala oku longisa okuti, upange waye woku pipa olõsi ci sule. Petulu wo kumbulula hati: “A Ñala, o cĩ okuti hu kuetele ocisola cocili.” (Yoano 21:15) Oku upisa keteke liaco, Petulu wa lekisa okuti wa yonguile oku linga ovina a popia. Petulu wa lekisa ocisola caco ku Kristu poku amamako lupange woku kunda kuenda eye weya oku tambula ocikele ca velapo vekongelo Liakristão.

3. Akristão vocili va sukila oku ivaluka nye?

 ³ Nye tu pondola oku lilongisa kolondaka Yesu a sapuila Petulu? Tu sukila oku kuata utate oco ka tu ka eceleli okuti ocisola tu kuetele Yesu ci tepuluka. Yesu wa kũlĩhĩle okuti ekalo liomuenyo voluali lulo, ka li ka leluka momo omanu va laikele oku liyaka lasakalalo kuenda ovitangi. Volusapo a tukula watiamẽla kulume wa waya ombuto, Yesu wa lekisa okuti omanu vamue va laikele oku “yeva esapulo Liusoma” kuenda va laikele oku pokola kondaka yaco lesanju. Pole, ‘asakalalo ovina violuali lulo lovokuasi a yapuisa,’ a “totomisa ondaka” kuenje ombili yomanu vaco ya laikele oku tepuluka. (Mateo 13:19-22; Marko 4:19) Tu sukila oku ivaluka okuti, nda ka tua kuatele utate asakalalo tu liyaka lao komuenyo a pondola oku tateka upange tu lingila Yehova. Omo liaco, Yesu wa lungula olondonge viaye poku popia hati: “Lilavi oco ovitima viene ka vi ka lemelelue loku lia calua, loku nyua calua, lasakalalo omuenyo.”—Luka 21:34.

4. Nye ci tu kuatisa oku kũlĩha nda ocisola tu kuetele Kristu ca pama? (Tala elitalatu kefetikilo liocipama cilo.)

⁴ Ndeci ca pita la Petulu, tu pondolavo oku lekisa okuti tu sole Kristu poku pitisa kovaso upange woku kunda komuenyo wetu. Tu pondola oku kolelela ndati okuti tu ka amamako oku linga upange waco? Tu pondola oku lipula ndoco: ‘Nye ndi sole vali komuenyo wange? Anga hẽ ndi kuete esanju omo lioku fendela Yehova ale ndi kuete esanju omo lioku linga ovina vikuavo?’ Oco tu tambulule apulilo a lingiwa ndeti, tu konomuisi ovina vitatu okuti vi pondola oku onguisa ocisola tu kuetele Kristu. Ovina viaco vievi: Upange woku sanda eteku, olomapalo kuenda ovokuasi.

5. Ocikele cipi asongui vepata va kuete?

⁵ Petulu ka solele lika upange woku pipa olõsi. Pole, eye wa enda oku linga upange waco oco a tekule epata liaye. Koloneke vilo, Yehova wa ecavo kasongui vapata ocikele coku tekula epata liavo. (1 Timoteo 5:8) Ovo va sukila oku likolisilako oku ci linga. Pole koloneke vilo via sulako, upange woku sanda eteku u pondola oku nena asakalalo.

6. Momo lie upange woku sanda eteku u nenẽla ekavo?

⁶ Etendelo liomanu va kasi oku sandiliya upange woku sanda eteku lialua vali okuti, ovopange oku talavaya ci sule. Omo liovina viaco, ka siatele oku leluka komanu valua oku sanga upange woku sanda eteku. Handi vali, omanu vamue va siata oku talavaya olowola vialua oco va fetiwe olombongo vialua. Oloseketa viupange, vi kasi oku talavaya calua letendelo litito liolonalavayi koloneke vilo okuti kosimbu ci sule. Eli olio esunga lieci okuti olonalavayi viaco via siata oku yeva esumuo lialua, ekavo kuenda oku vela. Omanu valua va siata oku sakalala poku sima okuti va pondola oku pumba ovopange avo nda ka va tẽlisile ovina viosi cime cavo coku pange a pinga.

7, 8. (a) Kulie vali tu sukila oku kolela? (b) Ovina vipi vi kuete esilivilo lia velapo manji umue ko Tailandia a lilongisa catiamẽla kupange waye?

⁷ Omo okuti Tuakristão vocili, tu lekisa lika ekolelo ku Yehova okuti komunu ukuavo oku kongelamo cime cetu, ci sule. (Luka 10:27) Upange  wetu woku sanda eteku onjila yimue yi tu kuatisa kovina tu sukila kupange woku kunda. Pole, nda ka tua kuatele utate ocikele tu kuete kupange wetu woku sanda eteku ci pondola oku tateka efendelo lietu. Tu pondola oku lilongisila kulandu wa manji umue kofeka yo Tailandia. Eye wa popia hati: “Nda solele calua upange wange woku semulula olokombutador pole, nda enda oku pesila olowola vialua kupange waco. Omo liaco sia kuatele otembo yoku linga ovina vi pamisa ekolelo liange. Noke nda limbuka okuti oco ndi pitise kovaso Usoma, nda sukilile oku pongolola upange wange.” Nye manji a nõlapo oku linga?

⁸ Eye wa lombolola okuti: “Noke lioku sokolola vokuenda kueci ci panda unyamo umosi, nda nõlapo oku landisa o jeladu volokololo. Kefetikilo ka ca lelukile momo nda liyaka locitangi cekambo liolombongo kuenje nda yonguile oku liwekapo. Eci nda enda oku lisanga lomanu nda talavayele lavo, va enda oku ndi yola epembe loku ndi pula esunga lieci nda nõlelapo oku landisa o jeladu okuti, oku talavaya lokombutador pocitumãlo cimue ca posoka ci sule. Nda likutilila ku Yehova loku pinga kokuaye oco a ndi kuatise oku tẽlisa ocimãho cange coku kuata otembo yalua yoku linga ovina vi pamisa ekolelo liange. Ka pa pitile otembo yalua, ovina via fetika oku pongoloka. Nda kũlĩhĩle o jeladu omanu va solele calua kuenda nda kuata uloño walua woku linga upange waco. Eteke leteke nda enda oku landisa o jeladu yosi. Ndaño okuti cilo si kuete olombongo vialua ndevi nda kuata eci nda kala oku talavaya lolokombutador, pole, esanju liange lia li vokiya, momo sia siatele vali oku yeva ekavo loku kuata asakalalo ndeci nda kala kupange wolokombutador. Ca velapo ceci okuti, kaliye ukamba wange la Yehova wa pamisiwa.”—Tanga Mateo 5:3, 6.

9. Tu pondola oku amamako ndati oku kuata ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla kupange woku sanda eteku?

⁹ Yehova o yeva esanju eci tu likolisilako oku talayava. Oku likolisilako oku linga upange ci nena onima. (Olosapo 12:14) Pole, tu sukila oku kũlĩhĩsa nda upange wetu woku sanda eteku u kasi oku kuata vali esilivilo lia velapo okuti upange tu lingila Yehova ci sule. Eci Yesu a lombolola catiamẽla kovina tu sukila komuenyo, wa popia hati: “Tete sandiliyi Usoma lesunga liaye kuenje ovina evi viosi viu vokiyiwi.” (Mateo 6:33) Tu pondola oku kũlĩha ndati nda tu kuete ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla kupange woku sanda eteku? Tu pondola oku lipula ndoco: ‘Anga hẽ ndi yongola oku sanga upange umue uwa hawo va feta ciwa pole, ndi tenda upange wa Suku okuti ka u kuete esilivilo?’ Oku sokolola ciwa kepulilo eli ci tu kuatisa oku limbuka ovina tu sole vali.

10. Ovina vipi vi kuete esilivilo lia velapo Yesu a longisa?

¹⁰ Yesu wa tu longisa ovina tu sukila oku pitisa  kovaso komuenyo wetu. Eteke limue wa ka nyulile vamanji vavali akãi konjo yavo okuti, Maria la Marta. Vepuluvi liaco, Marta wa fetika oku pongiya okulia oco a kuece ku Yesu, pole Maria wa tumãla ocipepi la Yesu kuenda wa kala oku yevelela ovina a kala oku longisa. Marta wa kala oku lisiõsiõla omo okuti Maria ka kaile oku u kuatisa. Yesu wa sapuila Marta hati: “Maria wa nõlapo eci ca velapo kuenda ka cu upiwa.” (Luka 10:38-42) Vepuluvi liaco, Yesu wa longisa ocina cimue ci kuete esilivilo lia velapo. Oco tu yuvule oku yapuisiwa omo liasakalalo etu loku lekisa okuti tu kuetele ocisola Kristu, tu sukila oku “nõlapo eci ca velapo.” Eci ci lomboloka okuti ukamba wetu la Yehova owo u sukila oku kuata vali eslivilo lia velapo komuenyo wetu.

11. Nye Embimbiliya li popia catiamẽla kepuyuko?

¹¹ Ocili okuti tu kuete ovina vialua tu sukila oku linga komuenyo, pole olonjanja vimue tu sulila oku puyuka. Vembimbiliya tu tangamo ndoco: “Ciwa komunu ceci, oku lia loku nyua loku sanjukila upange waye, ca velapo ka kuli.” (Ukundi 2:24) Yesu wa limbukilevo okuti olondonge viaye via sukilile oku puyuka. Noke lioku talavaya calua kupange woku kunda, Yesu wa va sapuila hati: “Enjui, tuendi pocitumãlo cimue culika oco tu puyukipo kamue.”—Marko 6:31, 32.

12. Momo lie tu sukila oku kuata utate watiamẽla koku linga olomapalo kuenda ovitalukilo? Tukula ulandu umue.

¹² Olomapalo kuenda ovitalukilo vi pondola oku tu kuatisa oku puyuka. Pole, tu sukila oku kuata utate wokuti, ovina vioku lisanjuisa etu muẽle, ka vi kala ovina vi kuete esilivilo lia velapo komuenyo wetu. Kocita catete, omanu valua va kuatele ocisimĩlo cokuti: “Tu li, tu nyui, momo hẽla tu fa.” (1 Va Korindo 15:32) Pole, ovituwa viaco via siatavo koloneke vilo. Umalẽhe umue Kombuelo yo Europa wa fetika oku endaenda kolohongele. Omo okuti wa solale calua ovitalukilo, wa liwekapo oku endaenda kolohongele. Noke wa limbuka okuti oku tiamisila utima waye kovitalukilo ca kala oku u nenela ovitangi vialua. Eye wa fetika vali oku lilongisa Embimbiliya kuenje co kuatisa oku kunda olondaka viwa. Noke lioku papatisiwa, eye wa popia hati: “Ndi livela calua omo okuti nda pesela otembo yalua osimbu sia limbukile okuti, oku fendela Yehova oyo onjila yi nena esanju okuti ovitalukilo violuali lulo ci sule.”

13. (a) Tukula ocindekaise cimue ci lekisa esunga lieci oku pesila otembo yalua kolomapalo kuenda kovitalukilo ka ca sungulukilile? (b) Nye ci tu kuatisa oku kuata ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla kolomapalo?

¹³ Olomapalo vi tu kuatisa oku puyuka kuenda oku kuata ekavuluko. Olowola viñami tu pondola oku pesila kolomapalo? Oco tu tambulule epulilo eli, tu sukila oku sokolola ulandu u kuãimo. Omanu valua va sole oku lia ekende kuenda ovina vi sõsa. Pole, tua kũlĩha okuti okulia ovina viaco olonjanja viosi ci pondola oku tu nenela uvei. Nda tu yongola oku kuata uhayele, tu sukila oku litekula lokulia kuwa. Cimuamue haico okuti, nda tua pesila otembo yalua kolomapalo kuenda kovitalukilo, ovina viaco vi pondola oku tepa ukamba wetu la Yehova. Nye ci pondola oku tu kuatisa oku limbuka nda tu kuete ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla kolomapalo ale sio? Onjila yimue yoku ci linga, oku nõla osemana yimue kuenda oku soneha etendelo liolowola tu pesila kupange tua siata oku lingila Yehova ndeci: Olohongele, upange woku kunda  kuenda oku lilongisa Embimbiliya. Noke, tu pondolavo oku soneha etendelo liolowola tua siata oku pesila kosemana yaco yolomapalo ndeci: Oku tasula ombunje, oku tala o televisão kuenda oku imba olovideo game. Eci tu sokisa atendelo aco avali nye tu lilongisa kovina viaco? Anga hẽ tu sukila oku linga epongoloko limue?—Tanga Va Efeso 5:15, 16.

14. Nye ci tu kuatisa oku nõla ciwa olomapalo kuenda ovitalukilo?

¹⁴ Yehova o tu ecelela oku nõla olomapalo tu linga kuenda usongui wepata o sukilavo oku nõla olomapalo viepata liaye. Vembimbiliya, Yehova o tu ĩha olonumbi vi lekisa ndomo eye a tenda ovina viaco. Olonumbi viaco vi tu kuatisa oku nõla onjila ya sunguluka. * (Tala etosi pombuelo yemẽla.) Olomapalo viwa ‘ombanjaile ya tunda ku Suku.’ (Ukundi 3:12, 13) Omo okuti omanu valua va litepa, va solevo ovitalukilo via litepa. (Va Galatia 6:4, 5) Pole, poku nõla ovitalukilo viaco, tu sukila oku kuata utate. Yesu wa popia hati: “Oku ku kasi ukuasi wove haiko ku kala utima wove.” (Mateo 6:21) Ocisola tu kuetele Soma yetu Yesu, ci tu vetiya oku sokolola, oku vangula kuenda oku lekisa ovituwa vi lekisa okuti Usoma, owo u kuete esilivilo lia velapo okuti ovina vikuavo vi sule.—Va Filipoi 1:9, 10.

15, 16. (a) Ovokuasi a pondola oku kala ndati onjanjo kokuetu? (b) Elungulo lipi Yesu a eca liatiamẽla koku kuata ovokuasi?

¹⁵ Omanu valua va sima okuti va sukila oku  kuata uwalo wokaliye, olotelefone, olokomputador kuenda ovina vikuavo. Ovo va tiamisila utima wavo kovokuasi, loku lekisa okuti olombongo kuenda ovina vikuavo ovio lika vi kuete esilivilo lia velapo komuenyo wavo. Omo okuti Ukristão wocili, nye wa velisapo komuenyo wove? Lipula ndoco: ‘Anga hẽ nda siata oku pesela otembo yalua poku sokolola oku kuata akãlu okaliye okuti oku pongiya olohongele ci sule? Nda siata hẽ oku kuata ovina vialua vioku linga okuti si kuata otembo yoku likutilila kuenda oku tanga Embimbiliya?’ Nda ka tua kuatele utate, ocisola tu kuetele ovokuasi ci kala ocina ca velapo, okuti oku lekisa ocisola ku Kristu ci sule. Tu sukila oku sokolola olondaka via Yesu viokuti: “Lilavi kocipululu.” (Luka 12:15) Momo lie a ci popela?

¹⁶ Yesu wa popia hati: “Lomue o tẽla oku vumba vacime vavali.” Noke wa amisako loku popia hati: “Ka vu tẽla oku vumba Suku kuenda Ovokuasi.” Ka tu pondola oku vumba Yehova loku tiamisila utima wetu kovokuasi. Yesu wa lombolola okuti “pamue o suvuka umue kuenda o sola ukuavo”, ale “o kakatela umue kuenje o pembula ukuavo.” (Mateo 6:24) Omo okuti ka tua lipuile, tu ka amamako oku liyaka “lolonjongole vietimba lietu” oku kongelamo ovokuasi.—Va Efeso 2:3.

17. (a) Momo lie ka ca lelukile komanu vamue, oku kuata ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla kovokuasi? (b) Nye ci pondola oku tu kuatisa oku yuvula ovisimĩlo ka via sungulukile viatiamẽla kovokuasi?

¹⁷ Omanu valua va tiamisila utima wavo kolonjongole viavo muẽle kuenda kayele. Ovina viaco via siata oku va tateka oku kuata ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla kovokuasi. (Tanga 1 Va Korindo 2:14.) Omo okuti ka va kuete ovisimĩlo via sunguluka, ka ci leluka kokuavo oku tepisa eci ciwa leci cĩvi. (Va Heveru 5:11-14) Eli olio esunga lieci okuti, olonjongole viavo kovokuasi ya siata oku livokiya. Ndaño okuti va kuete ale ovina vialua, pole va siata oku likolisilako oku vokiya kovokuasi va kuete. (Ukundi 5:10) Kuli ocina cimue tu sukila oku linga oco tu yule ovisimĩlo viaco. Oku tanga Ondaka ya Suku ci ka tu pamisa oku tamalãla layonjo ovokuasi. (1 Petulu 2:2) Yesu wa enda oku sokolola kolondunge via Yehova kuenje co kuatisa oku tamalãla layonjo Eliapu. (Mateo 4:8-10) Koloneke vilo, nda tu yongola oku tamalãla kayonjo ovokuasi, tu sukilavo oku kapako olondunge via Yehova komuenyo wetu. Oku ci linga, ci lekisa okuti tu sole vali Yesu okuti ovokuasi ci sule.

18. Nye tua nõlapo oku linga?

¹⁸ Eci Yesu a pulisa Petulu hati, “O ndi sole vali okuti evi vi sule?” eye wa kala oku longisa Petulu okuti wa sukilile oku tiamisila omuenyo waye koku vumba Yehova. Ci komohĩsa oku limbuka okuti onduko Petulu yi lomboloka “Ewe lia Pama.” Ovituwa viwa via Petulu vi sokisiwa lewe. (Ovilinga 4:5-20) Koloneke vilo, tu yongolavo okuti ocisola tu kuetele Kristu ci pama. Omo liaco, tu nõlipo oku kuata ovisimĩlo via sunguluka komuenyo wetu viatiamẽla kupange woku sanda eteku, kolomapalo kuenda kovokuasi. Poku ci linga, tu ka popiavo olondaka via Petulu viokuti:“A Ñala, o cĩ okuti hu kuetele ocisola cocili.”