1. Ndaño okuti olohuela vi nena esaju, pole ovina vipi ulume lukãi waye va lavoka? (Tala elitalatu kefetikilo liocipama cilo.)

ECI sandombua a tala ndomo ndombua yaye a posuisiwa keteke liuvala wavo, va kuata esanju lialua. Osimbu va amamako oku namulãla, ocisola va likuetele pokati ci livokiya, kuenje va kuata onjongole yoku kuela, kuenda va likuminya oku likolela pokati. Noke liuvala wavo, va sukila oku linga apongoloko amue oco va kuate esanju volohuela. Omo okuti Yehova eye Usovoli wolohuela, wa yonguile okuti vana va li kuele va kuata esanju volohuela. Omo liaco, Yehova wa siata oku eca alungulo awa a sangiwa Vembimbiliya. (Olosapo 18:22) Olio li tu sapuila hati, omo okuti ka tua lipuile, tu pondola oku liyaka lovitangi volohuela, ale “ohali yoketimba.” (1 Va Korindo 7:28) Nye olohueli vi sukila oku linga oco vi tepulule ovitangi vimue pokati kavo? Akristão va pondola oku kuata ndati esanju volohuela?

2. Ocisola cipi olohueli va sukila oku lekisa?

 ² Embimbiliya li longisa okuti ocisola ci kuete esilivilo lia velapo. Pole, kuli olonjila vialua ulume lukãi va sukila oku kuama oco va lekise ocisola cavo volohuela. Ovo va sukila oku lekisa ocisola ca siata pokati komanu va likuele. Nda va kuete omãla, va sukilavo oku lekisa ocisola kokuavo. Pole, ocisola cina ci lekisiwa lolonumbi Viembimbiliya oco ci kuatisa olohueli oku kuata esanju. Upostolo Paulu wa lombolola eci catiamẽla kocisola caco poku popia hati: “Omunu lomunu pokati kene a sole ukãi waye ndeci a li sole eye muẽle; handi vali, ukãi o sukila oku lekisa esumbilo liocili kulume waye.”—Va Efeso 5:33.

3. Ocisola cipi ci sukila oku kala pokati kulume lukãi waye?

³ Paulu wa popia hati: “Ene alume, amamiko oku sola akãi vene ndeci Kristu a sola ekongelo kuenda wa ecela omuenyo waye ekongelo.” (Va Efeso 5:25) Koloneke vilo Akristão va kuãi ongangu ya Yesu yoku li sola pokati, ndeci Yesu a linga lolondonge viaye. (Tanga Yoano 13:34, 35; 15:12, 13.) Ulume kumue lukãi waye, va sukila oku li kuatela ocisola cocili pokati, okuti ci va vetiya oku fila omunu lukuavo. Pole, eci olohueli vimue vi liyaka lovitangi, vi pondola oku kuata ocisimĩlo cokuti ocisola vi likuetele pokati ca tepuluka. Nye ci pondola oku va kuatisa? Ocisola ci songuiwa lolonumbi Viembimbiliya “cecaila ovina viosi, ci kolela ovina viosi, ci lavoka ovina viosi, ci pandakaisa kovina viosi.” Ocisola caco “lalimue eteke ci tokoka.” (1 Va Korindo 13:7, 8) Olohueli vi sukila oku ivaluka ohuminyo va linga pokati kavo. Ovo va likuminya oku li sola kuenda oku li kolela pokati. Poku ivaluka olonumbi viaco, ci ka vetiya olohueli oku sanda ekuatiso lia Yehova kuenda oku tetuluila kumosi ovitangi viavo.

4, 5. (a) Omo okuti ulume eye utue wepata, ocikele cipi a kuete? (b) Ukãi o sukila oku tenda ndati ocikele culume coku songuila epata? (c) Apongoloko api olohueli vimue via linga?

⁴ Paulu wa tukula ovikele omunu lomunu a kuete volohuela eci a popia hati :“Akãi va pokole kalume vavo ndeci vu Ñala, momo ulume eye utue wukãi waye ndeci Kristu okuti eye utue wekongelo.” (Va Efeso 5:22, 23) Pole, eci ka ci lomboloka okuti ulume wa velapo ukãi waye. Yehova wa lekisa ndomo akãi va kuete esilivilo poku popia hati: “Ulume oku kala ño lika waye haciwako; ndu lulikila oñuatisi a sesamẽla.” (Efetikilo 2:18) Ukãi o sukila oku kuatisa ulume waye oku kala usongui uwa wepata. Ulume o sukilavo oku setukula ongangu ya Yesu okuti, eye “utue wekongelo.” Nda ulume o ci linga ci kuatisa ukãi waye oku limbuka okuti, wa kapiwako kuenje ci leluka kukãi oku lekisa esumbilo kuenda oku u kuatisa.

⁵ Manji umue ukãi o tukuiwa hati, Cathy okuti o kuele la manji Fred wa popia hati: “Osimbu sia kuelele nda kuata elianjo lialua kuenda nda enda oku li tata ame muẽle. Pole, olohuela via pongolola ekalo liomuenyo wange momo nda sukilile oku lilongisa oku tava kovisimĩlo viulume wange. Oku ci linga ka ca lelukile, pole, omo lioku linga ovina ndomo Yehova a yongola, tu kuete ukamba umue u likasi volohuela vietu.” ^[1] (Tala etosi kesulilo liocipama cilo.) Manji Fred okuti, ulume wa manji Cathy wa popia  hati: “Ka ca lelukile kokuange oku nõla onjila yimue. Eci omunu a kuela ci tĩla vali momo o sukila oku nõla onjila yomanu vavali. Pole, poku sanda ekuatiso lia Yehova vohutililo kuenda oku yevelela ovisimĩlo viukãi wange, ca siata oku ndi kuatisa. Nda limbuka okuti ame ndi sukila ekuatiso liaye kuenda eye o sukilavo ekuatiso liange!”

6. Ulume lukãi waye va pondola oku lekisa ndati okuti, ocisola “ci tokeka omanu vomunga yimuamue”?

⁶ Olohuela vi pamisiwa lika, nda ulume lukãi waye ‘vamamako oku li kuatisa pokati, kuenda oku liecela pokati lutima wosi.’ Omo okuti olohueli ka via lipuile, vosi yavo va pondola oku lueya. Pole, eci va liyaka lovitangi viaco, va sukila oku lilongisila kakulueya avo, oku pinga ongecelo kuenda oku lekisa ocisola ci tiamisiwila kolonumbi Viembimbiliya. Ocisola caco oco “ci tokeka omanu vomunga yimuamue.” (Va Kolosai 3:13, 14) Ulume lukãi waye, va pondola oku likuatela ocisola pokati, oku lekisa epandi, kuenda oku yuvula oku “patekela onyeño.” (1 Va Korindo 13:4, 5) Eci pokati kolohueli pa kala ovitangi, ovo va sukila oku tetulula ovitangi viaco lonjanga yalua osimbu handi ekumbi ka lia iñilile. (Va Efeso 4:26, 27) Ci sukila oku lekisa umbombe kuenda ekolelo lioku popia hati: “Ngecele omo nda ku sumuisa,” pole oku ci linga ci pondola oku tetulula ovitangi kuenda ci kuatisa oku pamisa olohuela.

7, 8. (a) Embimbiliya lieca Onumbi yipi yatiamẽla koku lipekela volohuela? (b) Momo lie olohueli vi sukilila oku tata lohenda omunu lomunu pokati kavo?

⁷ Embimbiliya lieca onumbi ya sunguluka yi pondola oku kuatisa olohueli oku kuata ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla koku li pekela. (Tanga 1 Va Korindo 7:3-5.) Ci kuete esilivilo ulume lukãi oku limbuka ovisimĩlo kuenda olonjongole viomunu lomunu pokati kavo. Nda ulume ka tati ukãi waye lohenda citava okuti ukãi waco ka ka sola calua oku lipekela. Alume va sukila ‘oku amamako oku kala lakãi vavo lolondunge’. (1 Petulu 3:7) Oku lipekela ka ci tava okuti ku lingiwa lekisika, pole, ulume lukãi va sukila oku litava pokati. Ocili okuti ci pondola oku leluka kalume oku lipekela. Pole, ci kale ulume ale ukãi vosi va sukila oku kuata ovisimĩlo vimuamue poku li pekela.

⁸ Embimbiliya ka lieci onumbi yilikasi yi lekisa ndomo ulume lukai waye va sukila oku lekisa ocisola va likuetele pokati. Pole, tu sangamo uvangi watiamẽla kocisola caco. (Ocisungo ca Salomone 1:2; 2:6) Olohueli vi sukila oku tata lohenda omunu lomunu pokati kavo.

9. Momo lie ka ca sungulukilile oku linga ocitiokoso omunu umue okuti hahueli yetuko?

⁹ Ocisola tu kuetele Suku kuenda omanu tu lisungue lavo, ci kuete esilivilo momo ci tu kuatisa oku yuvula oku kapa kohele olohuela vietu ale viomanu vakuavo. Omanu vamue va siata oku nyõla olohuela viavo omo lioku tala omanu va kasi epõlola haivo va linga umbondo. Tu sukila oku yuvula ovina vi vetiya oku tala omanu va kasi epõlola  haivo va linga umbondo ale ovina vikuavo ka via sungulukile. Tu sukilavo oku yuvula oku linga ovina viosi vi molẽha ndu okuti tu kasi oku lingila ocitiokoso manji umue okuti hahueli yetuko. Nda tua ci linga tu lekisa ekambo liocisola. Tu sukila oku ivaluka okuti Suku wa kũlĩha ovisimĩlo vietu kuenda ovina tua siata oku linga. Ovina viaco vi ka tu kuatisa oku pamisa onjongole yetu yoku sanjuisa Suku kuenda oku kala vakuacili lohueli yetu.—Tanga Mateo 5:27, 28; Va Heveru 4:13.

10, 11. (a) Oku linyãla kua siata ndati? (b) Nye Embimbiliya li popia catiamẽla koku litepa? (c) Nye ci tu kuatisa oku tetulula lonjanga ovitangi?

¹⁰ Olohueli vimue via siata oku nõlapo oku li tepa ale oku li nyala eci pokati kavo pa kala ovitangi vimue okuti ka va tẽla oku vi tetulula. Volofeka vimue olohueli vialua via siata oku linyãla. Ocili okuti ovina viaco ka via siatele calua vekongelo Liakristão vocili. Pole, vamanji valua Akristão va siata oku liyaka lovitangi vialua volohuela viavo.

¹¹ Embimbiliya lieca olonumbi viatiamẽla kolohueli hati: “Ukãi ka ka litepe lulume waye. Pole, nda wa litepa, ka ka kuele, hĩse a lisunguluise la veyaye; kuenda ulume ka ka litepe lukãi waye.” (1 Va Korindo 7:10, 11) Olohueli vimue via siata oku sima okuti ovitangi viavo vialua calua okuti va sukila oku litepa. Pole, Yesu wa lekisa ohele yi tundilila koku litepa eci a pitulula olondaka via Yehova Suku viatiamẽla kolohueli eci a popia hati: “Ca tokekisa Suku, lomue ka ka ci tepe.” (Mateo 19:3-6; Efetikilo 2:24) Yehova o yongola okuti ulume lukãi waye vamamako oku kala kumosi. (1 Va Korindo 7:39) Oku kũlĩha okuti tu ka lombolola ku Yehova ovina tua siata oku linga, ci tu kuatisa oku tetulula ovitangi vietu lonjanga yalua osimbu handi ka via livokiyile.

12. Nye ca siata oku vetiya olohueli oku litepa?

¹² Momo lie olohueli vimue via siatela oku liyaka lovitangi vialua? Vamue ka va lavokaile oku kuata olohuela viaco. Omo liaco, ovo va sumua ale va kuata onyeño. Handi vali, ovitangi vi pondola oku tunda kovituwa via litepa kuenda kovisimĩlo viomunu lomunu. Omo okuti vamue ka va tẽla oku kala ciwa lolondatembo kuenda va litatamisa omo liolombongo ale ndomo va tekula omãla, ovina viaco vi pondolavo oku nena ovitangi. Pole, ci sanjuisa oku limbuka ndomo olohueli vialua Akristão vi sandiliya onjila yoku tetulula ovitangi viavo momo vi ecelela okuti Suku o va songuila.

13. Ovina vipi vi pondola oku vetiya olohueli oku litepa?

¹³ Kuli ovitangi vimue okuti olohueli vi pondola oku kuata esunga lioku nõlapo oku litepa. Esunga lieci omanu vamue va siatela oku nõlapo oku litepa, lieli okuti, ohueli yimue yi likala oku tekula epata liaye, o tata lavĩ ohueli yaye kuenda o kapa kohele ekolelo liohueli yaye. Eci olohueli vi liyaka lovitangi vialua, vi sukila oku pinga ekuatiso kakulu  vekongelo. Akulu vaco va loñoloha calua kuenda va pondola oku kuatisa olohueli, oco vi kapeko olonumbi via Suku komuenyo wavo. Handi vali, eci olohueli vi pinga espiritu sandu lia Yehova ci pondola oku va kuatisa oku kapako olonumbi Viembimbiliya kuenda oku lekisa ovituwa Viakristão vocili. (Va Galatia 5:22, 23) ^[2]—Tala etosi kesulilo liocipama.

14. Elungulo lipi Embimbiliya lieca Kukristão una okuti wa kuela omunu umue ka fendela Yehova?

¹⁴ Embimbiliya li popia okuti ocina ca sunguluka omunu a sukila oku linga, oku amamako oku kala kumosi lohueli yaye ndaño okuti umue pokati kavo ka fendela Yehova. (Tanga 1 Va Korindo 7:12-14.) Ulume ale ukãi una okuti ka fendela Yehova Suku “o kola,” omo lioku kuela lomunu umue okuti o fendela Yehova. Omãla vavo va tendiwavo okuti “va kola,” kuenda va teyuiwa la Yehova. Paulu wa vetiya Akristão vana va kuelele omunu umue okuti ka fendela Yehova poku popia hati: “Ove ukãi wa kũlĩha ndati nda o popela veyove? Ove ulume wa kũlĩha ndati nda o popela ukãi wove?” (1 Va Korindo 7:16) Kuli ovolandu alua a lekisa okuti alume Akristão kuenda akãi, va siata oku kuatisa olohueli viavo oco va vumbe Yehova.

15, 16. (a) Elungulo lipi Embimbiliya lieca kakãi vana okuti alume vavo ka va fendela Yehova? (b) Nye Ukristão a sukila oku linga, nda ulume ale ukãi una okuti “hokuetavoko o yongola oku litepa lohueli yaye”?

¹⁵ Upostolo Petulu wa lungula akãi Akristão oco va lekise esumbilo kalume vavo eci a popia hati: “Nda vamue ka va tava kondaka, ndaño ka ku popiwa ondaka, va vetiyiwa lovituwa viwa viakãi vavo, momo va mola ovituwa viene viwa kuenda esumbilo.” Akãi vamue va siata oku sapela calua lalume vavo ka va fendela Yehova catiamẽla Kembimbiliya. Pole, nda ukãi o lekisa ‘utima wonjuka haiwo womboka una u kuete esilivilo lia velapo  kovaso a Suku,’ ci vetiya ulume oku lekisa onjongole yoku lilongisa Embimbiliya.—1 Petulu 3:1-4.

¹⁶ Nda ohueli yina okuti hukuetavoko o nõlapo oku litepa, nye ci lingiwa? Embimbiliya li popia hati: “Nda omunu hokuetavoko o yongola oku litepa lohueli yaye, a litepe. Ulume ukuetavo pamue ukãi, ka pandekiwile lovitangi viaco, momo Suku wa tu kovongela ombembua.” (1 Va Korindo 7:15) Ndaño okuti oku litepa ku nena ombembua yimue, pole, Embimbiliya li popia okuti, ohueli yina okuti Ukristão, ka kuete elianjo lioku kuela omunu ukuavo. Handi vali, ka sukila oku kisika ohueli yaye oco a kale laye. Vokuenda kuotembo citava okuti ohueli yina okuti hokuetavoko, o nõlapo oku tiuka, oco a tumbulule olohuela. Citava okuti kovaso yoloneke ohueli yina okuti hokuetavoko, o ka fetika oku vumba Yehova.

17. Ovina vipi olohueli Akristão vi sukila oku pitisa kovaso?

¹⁷ Omo okuti, tu kasi “koloneke via sulako,” tua siata oku liyaka ‘lohali yalua.’ (2 Timoteo 3:1-5) Omo liaco, tu sukila oku teyuila kuenda oku pamisa ukamba wetu la Yehova. Paulu wa popia hati: “Otembo ya kambako yitito. Oku upisa cilo, vana va kuete akãi va kale ndava ka va kuete, . . . kuenda vana va sakalala lovina violuali va kale ndu ka va sakalalele laluo.” (1 Va Korindo 7:29-31) Olondaka via Paulu ka vi lekisa okuti ulume ale ukãi ka sukila oku kapako ohueli yaye. Omo okuti tu kasi koloneke via sulako, olohueli vi sukila oku pitisa kovaso efendelo liavo ku Yehova.—Mateo 6:33.

18. Nye ci pondola oku kuatisa olohueli oku kuata esanju?

¹⁸ Koloneke vilo via sulako tua siata oku mola olohuela vialua via nyolẽha. Anga hẽ citava oku kuata esanju volohuela? Nda tu amamako oku kuata ukamba la Yehova kumue lafendeli vaye, loku kapako olonumbi Viembimbiliya kuenda oku songuiwa lespiritu sandu lia Yehova, tu kuata esanju volohuela. Nda tua ci linga, tu lekisa okuti, tua kapako eci “ca tokekisa Suku.”—Marko 10:9.