Skip to content

Skip to table of contents

Va Yovuiwa Ketavo Liesanda

Va Yovuiwa Ketavo Liesanda

“Amanu vange, tundimo.”​—ESITULUILO 18:4.

OVISUNGO: 72, 82

1. Tua kũlĩha ndati okuti afendeli va Suku va laikele oku yovuiwa ko Bavulono Yinene, kuenda apulilo api a ka tambuluiwa?

VOCIPAMA capita, tua lilongisa okuti Akristão vakuekolelo va kala kumandekua ko Bavulono Yinene. Olondaka viwa vievi okuti ovo ka va laikele oku kala kumandekua otembo ka yi pui. Tua kũlĩha ovina viaco momo Vembimbiliya Suku wa handeleka afendeli vaye oku ‘tunda’ vocisoko cetavo liesanda. (Tanga Esituluilo 18:4.) Ovina viaco vi lekisa okuti Akristão va laikele oku yovuiwa ko Bavulono Yinene. Etu tu sanjukila oku lilongisa otembo ovo va yovuiwa! Pole, tete tu sukila oku tambulula apulilo akuãimo ndeci: Nye vakuakulilongisa Embimbiliya va nõlapo oku linga lo Bavulono Yinene osimbu ka va pitĩlile kunyamo wo 1914? Vamanjetu va lekisa ndati ombili kupange woku kunda vokuenda Kuyaki Watete wa Lingiwa Voluali Luosi? Momo lie Afendeli va Suku va kala kumandekua ko Bavulono, va sukilile oku tambula elungulo?

“OKU KUNDUIWA KUO BAVULONO”

2. Nye vakuakulilongisa Embimbiliya va nõlapo oku linga osimbu Uyaki Watete wa Lingiwa Voluali ka wa fetikile?

2 Vokuenda kuanyamo alua osimbu Uyaki watete wa Lingiwa Voluali Luosi ka wa fetikile (1914-1918), manji Charles Taze Russell kumue lomanu vakuavo vakuakulilongisa Embimbiliya, va limbuka okuti, Etavo Liesanda ka lia kalele oku longisa ocili Cembimbiliya. Omo liaco, ovo ka va yonguile oku likongela letavo liesanda. Kunyamo wo 1879, Utala Wondavululi wa lombolola okuti atavo ana a popia okuti va kolela ndombua ya Kristu pole, va siata oku kuatisa olombiali, va panga onepa ko Bavulono Yinene yina Embimbiliya li tukula okuti ocipuepue.​—Tanga Esituluilo 17:1, 2.

3. Nye va kuakulilongisa Embimbiliya va linga oco va lekise okuti ka va yongola oku panga onepa ketavo liesanda? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama.)

3 Omanu vakuekolelo va kũlĩhĩle okuti nda va amamako oku kuatisa etavo liesanda ka va tambula esumũlũho li tunda ku Suku. Omo liaco, omanu valua va tuma ovikanda volonembele viavo loku popia hati, ka va yongola vali oku panga onepa konembele yaco. Omanu vamue va tanga ovikanda viavo muẽle vonembele. Kovitumãlo vina ka ca tavele oku ci linga, va enda oku tuma ovikanda viaco komanu vokonembele. Vakuakulilongisa Embimbiliya va lekisa okuti ka va yongola oku panga onepa ketavo liesanda! Kosimbu ovo nda va pondiwa poku linga ovina viaco. Pole, kunyamo wo 1870, olombiali viokolofeka vialua ka va endele oku kuatisa atavo ndeci va enda oku linga. Omanu va kuata elianjo lioku vangula eci catiamẽla Kembimbiliya ndaño okuti oku ci linga ca enda oku sumuisa atavo.

4. Vokuenda Kuyaki Watete wa Lingiwa Voluali Luosi, vakuakulilongisa Embimbiliya va situlula ndati ovohembi o Bavulono Yinene? Ci lombolola.

4 Vakuakulilongisa Embimbiliya va kuata elomboloko liokuti, epata liavo, akamba kuenda omanu vokonembele havoko lika va sukila oku kũlĩha okuti ka va pangi onepa ketavo liesanda. Ovo va yonguile okuti, omanu voluali luosi va kũlĩha okuti o Bavulono Yinene etavo limue lia siata oku linga upuepue! Omo liaco, kosãi ya Cembanima yunyamo wo 1917 toke kefetikilo liunyamo wo 1918, etendelo limue litito lia vakuakulilongisa Embimbiliya, va lekisa ombili poku sandeka ci soka 10.000.000 kotuikanda oku kongelamo ocipama cimue losapi hati, “Oku Kunduiwa Kuo Bavulono.” Okokanda kaco ka situlula uhembi watiamẽla Ketavo Liesanda. Ocili okuti, asongui vatavo va temẽle calua! Pole, vakuakulilongisa Embimbiliya ka va liwekelepo oku linga upange waco. Ovo va nõlapo oku amamako oku kunda kuenda oku pokola “ ku Suku ndombiali, komanu hakoko.” (Ovilinga 5:29) Ovina viaco vi tu longisa nye? Vi tu longisa okuti vokuenda Kuyaki Watete wa Lingiwa Voluali Luosi, Akristão vaco ka va kalele kumandekua, pole, va kala oku yovuiwa ketavo liesanda kuenda va kala oku kuatisa omanu vakuavo oku ci linga.

OMBILI VOKUENDA KUYAKI WATETE WA LINGIWA VOLUALI LUOSI

5. Momo lie tu popela okuti vamanji va lekisa ombili vokuenda Kuyaki Watete wa Lingiwa Voluali Luosi?

5 Kosimbu, tua kuata ocisimĩlo cokuti afendeli va Suku ka va kuatele ukamba uwa laye vokuenda Kuyaki Watete wa Lingiwa Voluali Luosi momo, ka va lekisile ombili kupange woku kunda. Omo liaco, tua kuata elomboloko liokuti Yehova wa ecelela okuti va kapiwa kumandekua ko Bavulono Yinene vokuenda kuotembo yimue. Pole, vamanji vakuekolelo va kala oku fendela Suku vokuenda kunyamo wo 1914 toke 1918, va lombolola okuti va likolisilako oku amamako lupange woku kunda. Oku kuata elomboloko liasuapo liovina via lipita la vakuakulilongisa Embimbiliya ci tu kuatisa oku kuata elomboloko liovolandu amue a sangiwa Vembimbiliya.

Vamanji vakuekolelo va kala oku fendela Suku vokuenda kunyamo wo 1914 toke 1918, va likolisilako oku amamako lupange woku kunda

6, 7. (a) Ovitangi vipi vakuakulilongisa Embimbiliya va liyaka lavio vokuenda Kuyaki Watete wa Lingiwa Voluali Luosi? (b) Nye ca lekisa okuti Vakuakulilongisa Embimbiliya va kala vakuambili?

6 Vokuenda Kuyaki Watete wa lingiwa Voluali Luosi, vakukulilongisa Embimbiliya va lekisa ombili kupange woku kunda. Pole, va liyakavo lovitangi vialua. Tu konomuisi ovitangi vivali va liyaka lavio. Catete, vakuakulilongisa Embimbiliya, ka va lilongisile lika oku kunda lekuatiso Liembimbiliya. Ovo va enda oku eca alivulu a lombolola ocili Cembimbiliya. Omo liaco, eci elivulu losapi hati, O Mistério Consumado lia tatekiwa lombiali kefetikilo liunyamo wo 1918, ka ca lelukile ku vamanji valua oku linga upange woku kunda. Ocitangi cavali ceci okuti, vunyamo waco kua fetika uvei umue u tukuiwa hati, gripe Espanyola. Uveyi waco, wa enda oku sambuka calua kuenda ka ca lelukile ku vamanji oku linga ovongende oco va ka kunde. Ndaño va liyaka lovitangi viaco, vakuakulilongisa Embimbiliya va amamako lupange wavo woku kunda.

Vakuakulilongisa Embimbiliya va lekisa ombili kupange woku kunda! (Tala ocipama 6, 7)

7 Kunyamo wo 1914, vakuakulilongisa Embimbiliya, va lekisa o “Foto-Drama da Criação.” Ondalama yaco ya lekisiwa lalitalatu kumue loviluvialuvia vi pita osimbu ku sikiwa ovileñi kuenda ca kala ocina cimue cokaliye kotembo yaco. Ondalama yaco ya lekisa ulandu womuenyo womanu oku pisa koku lulikiwa kua Adama toke kesulilo Liuviali wa Kristu. Olio lia fetika oku lekisiwa kunyamo wo 1914, kuenda kunyamo waco, ci pitãhãla 9.000.000 komanu va tala ondalama yaco. Sokolola ovina viaco. Etendelo liaco li pitahãla etendelo Liolombangi Via Yehova vi kasi voluali luosi koloneke vilo! Ulandu ukuavo wa lekisa okuti, kunyamo wo 1916, cipitahãla 809.000 komanu va kala kohongele ya lingiwa kofeka yo Estados Unidos, kuenda kunyamo wo 1918, etendelo liaco lia livokiya eci ci soka 950.000. Ocili okuti Vakuakulilongisa Embimbiliya va lekisa ombili kupange woku kunda!

Vamanji va likolisilako oku eca alivulu atiamẽla Kembimbiliya kuenda oku pamisa vosi Vakuakulilongisa Embimbiliya

8. Nye vamanji va linga oco va pamise ekolelo lia Vakuakulilongisa Embimbiliya vokuenda Kuyaki Watete wa Lingiwa Voluali?

8 Vokuenda Kuyaki Watete wa Lingiwa Voluali Luosi, vamanji va likolisilako oku eca alivulu atiamẽla Kembimbiliya kuenda oku pamisa vosi Vakuakulilongisa Embimbiliya. Eliangiliyo liaco, lia va kuatisa oku amamako lupange woku kunda. Manji Richard H. Barber wa kuatele ombili kupange woku kunda vokuenda kuotembo yaco, wa popia hati: “Tua kuata onima yiwa kupange woku nyula akongelo kuenda oku amamako oku sandeka Utala Wondavululi toke eci ya pitĩla kofeka yo Kanada kuna lia tatekiwa.” Eye wa amisako hati: “Nda kuata esumũlũho lioku eca olokopia vielivulu losapi hati, O Mistério Consumado ketendelo limue lia vamanji vana okuti alivulu avo a tambuiwa lombiali. Manji Rutherford wa tu vetiya oku linga ohongele yofeka kalupale o konano yo Estados Unidos kuenda oku tuma vamanji oco va pamise vamanji vosi.”

APONGOLOKO AMUE A SUKILIWILE

9. (a) Momo lie afendeli va Suku va sukilile oku linga apongoloko amue vokuenda kunyamo wo 1914 toke 1919? (b) Ndaño okuti va sukilile oku linga apongoloko, ovisimĩlo vipi tu sukila oku yuvula?

9 Vakuakulilongisa Embimbiliya va sukilile oku linga apongoloko kolonepa vimue. Ovo ka va kuatele elomboloko lionumbi Yehova a eca yatiamẽla koku pokola kolombiali. (Va Roma 13:1) Ovo va enda oku litenga vopulitika vokuenda kuyaki. Keteke 30 yosãi ya Kupemba yunyamo wo 1918 eci ombiali yo kofeka yo Estado Unidos ya pinga komanu oco va likutilile ombembua, Utala Wondavululi wa vetiya Vakuakulilongisa Embimbiliya oco va ci lingevo. Vamanji vamue va eca olombongo oco va kuatise kuyaki kuenda vamue pokati kavo va litumbika kupange wasualali kuenje va enda ku yaki. Pole, ndaño okuti va sukilile oku linga apongoloko, ka ca sungulukile oku sima okuti eli olio esunga va kalela kumandekua ko Bavulono Yinene. Ocili okuti, ovo ka va pangele onepa kocisoko catavo esanda vokuenda Kuyaki Watete wa Lingiwa Voluali Luosi.​—Tanga Luka 12:47, 48.

Vakuakulilongisa Embimbiliya ka va kuatele elomboloko liasuapo lieci ci lomboloka Ukristão oku yuvula oku litenga kopulitika. Pole, va kũlĩhĩle okuti oku ponda omunu umue ekandu

10. Vakuakulilongisa Embimbimbiliya va lekisa ndati okuti va sumbila omuenyo?

10 Ocili okuti, Vakuakulilongisa Embimbiliya ka va kuatele elomboloko liasuapo lieci ci lomboloka Ukristão oku yuvula oku litenga vopulitika. Pole, va kũlĩhĩle okuti oku ponda omunu umue ekandu. Omo liaco, ndaño okuti vamanji vaco va kala asualali kuenda va enda oku ambata ovota vokuenda Kuyaki Watete wa Lingiwa voluali, pole, va enda oku yuvula oku ponda omanu vakuavo. Vana va enda oku yuvula oku ponda omanu vakuavo, va enda oku tumiwa kovaso yolohoka oco va pondiwe.

11. Nye olombiali via linga eci Vakuakulilongisa Embimbiliya va likala oku ponda omanu vuyaki?

11 Eliapu lia temẽle calua omo okuti vamanji va lekisile ekolelo ku Suku. Omo liaco, eye wa tumbika ‘ovihandeleko vi koka ohali.’ (Osamo 94:20) Usongui umue wasualali kofeka yo Estados Unidos o tukuiwa hati, James Franklin Bell, wa sapuila manji Rutherford kuenda manji Van Amburgh okuti ombiali ya kala oku seteka oku tumbika ocihandeleko cokaliye coku ponda omanu vosi va likala oku yaka. Eye wa kala oku tiamisila ondaka yaco ku Vakuakulilongisa Embimbiliya. Usongui waco wasualali wa temẽle, kuenje wa sapuila Manji Rutherford okuti ocihandeleko caco ka ca tumbikiwile handi momo, ombiali yo ko Estados Unidos ya kala oku tateka ocihandeleko caco. Usongui wasualali wa popia hati: “Pole, tua kũlĩha ndomo tu ci linga kuenda tu ci tẽlisa!”

12, 13. (a) Momo lie vamanji va soka ecelala va kapiwila vokayike? (b) Anga hẽ, oku kapiwa vokayike ca tateka vamanji oku pokola ku Yehova? Ci lombolola.

12 Noke ombiali ya sanga onjila yoku kangisa Vakuakulilongisa Embimbiliya. Manji Rutherford kuenda manji Van Amburgh kumue la vamanji vakuavo va soka epandu okuti va pangele onepa ko Sociedade Torre de Vigia va kuatiwa. Onganji ya kala oku sombisa vamanji wa popia hati, ovo va kala oku koka etepiso lia sualali vokofeka yo Alemanya. Eye wa va sapuilavo okuti va sepula ombiali, asualali kuenda atavo osi kuenje va laikele oku kangisiwa. [1] (Tala etosi kesulilo liocipama.) Omo liaco, Vakuakulilongisa Embimbiliya va soka ecelãla, va kapiwa vokayike loku ambatiwa volupale luo Atlanta, ko Georgia. Noke, eci uyaki wapua, ovo va yovuiwa kuenda ovina va pisiwa lavio, vio piwa.

13 Ndaño va kapiwa vokayike, alume vaco va soka ecelãla va nõlelepo oku pokola kocihandeleko ca Suku. Tua ci kũlĩha ndati? Ovo va soneha kombiali yofeka yo Estados Unidos oco va yovuiwe vo kayike. Vukanda waco, ovo va popia hati, Embimbiliya li tu sapuila okuti tu sukila oku yuvula oku ponda. Omo liaco, omunu wosi okuti wa litumbika ku Suku, pole, ka pokola kovihandeleko viaye, o pumba ukamba a kuete laye kuenje o nyõliwa. Ovo va lombolola okuti eli olio esunga lieci va yuvuila oku ponda omau vakuavo. Va lekisa utõi walua poku sonehela ukanda kombiali! Ka kuli atatãhai okuti Vamanji vaco va amamako oku pokola ku Yehova.

AFENDELI VA SUKU VA YOVUIWA!

14. Lekuatiso liovisonehua, lombolola ovina via pita kunyamo wo 1914 toke wo 1919.

14 Kelivulu lia Malakiya 3:1-3, ku lombolola ovina via pita la Vakuakulilongisa Embimbiliya vokuenda kunyamo wo 1914 kuenda kefetikilo liunyamo wo 1919. (Tanga.) Yehova Suku okuti ‘Ñala yocili’ kuenda Yesu Kristu okuti eye “omunga yocisila,” weyile oku kũlĩhisa “omãla va Lewi” va lomboloka olombuavekua. Noke Yehova wa va lungula kuenda wa va yelisa oco va lipongiyile oku tambula ovikele viokaliye. Kunyamo wo 1919, Yesu wa nõla “ukuenje wa kolelua haeye wa lunguka”oco a songuile kuenda oku eca olonumbi kafendeli vosi va Suku. (Mateo 24:45) Afendeli va Suku va yovuiwa ko Bavulono Yinene. Oku upisa kotembo yaco, ovo va siata oku lilongisa ovina viatiamẽla kocipango ca Suku, kuenda ocisola cavo kokuaye ci kasi oku livokiya. Ovo va kuete esanju lialua omo liasumũlũho aco! [2]​—Tala etosi kesulilo liocipama.

15. Tu pondola oku lekisa ndati olopandu omo lioku yovuiwa ko Bavulono Yinene?

15 Tu kuete esanju lialua omo lioku yovuiwa ko Bavulono Yinene. Satana wa siata oku seteka oku kundula efendelo liocili. Pole ka siatele oku tẽlisa onjongole yaco. Omo liaco, tu sukila oku ivaluka okuti Yehova wa tu yovola. Eye o yongola okuti omanu vosi va popeliwa. (2 Va Korindo 6:1) Pole, etavo liesanda lia siata oku tateka omanu valua va yongola oku kũlĩha ocili, kuenda omanu vaco va sukila ekuatiso lietu! Omo liaco, tu likolisiliko oku setukula ongangu ya vamanjetu vakuekolelo loku kuatisa omanu oco va yovuiwe.

^ [1] (Ocinimbu 12) tanga elivulu losapi hati: [A Fé em Marcha], de A. H. Macmillan, kemẽla 99.

^ [2] (ocinimbu 14) Kuli ovina vialua vi likuata lekalo lia va Yudea eci va kala kumandekua ko Bavulono, lovina via pita Lakristão eci unanguluke wa fetika. Omo liaco, ka tu pondola oku popia okuti va Yudea kumandekua va kala ocindekaise covina via pita Lakristão olombuavekua, momo ka kuli ocitumasuku cimue ci lombolola ovina viosi via pitako. Kuli etepiso limue. Ulandu umue wowu okuti va Yudea va kala kumandekua vokuenda kueci ci soka 70 kanyamo, pole, Akristão va kala kumandekua vokuenda kuotembo yalua.