1. Momo lie Olombangi Via Yehova vi kuetele esanju? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama.)

OLOMBANGI VIA YEHOVA omanu vamue va sanjuka calua. Kuosi va kasi, nda kolohongele viekongelo, nda kolohongele vimbo, ale poku lia kumosi lavamanji, ovo va sapela loku yola yola omunu lukuavo. Momo lie va sanjukila calua? Momo va kũlĩha okuti Yehova, eye “Suku ukuesanju.” Ovo vo vumba kuenda va likolisilako oku u setukula. (1 Timoteo 1:11; Osamo 16:11) Yehova eye Ono yesanju kuenje o yongola okuti tu sanjukavo kuenda o tu ĩha ovina vialua vi tu kuatisa oku kuata esanju.—Esinumuĩlo 12:7; Ukundi 3:12, 13.

2, 3. (a) Nye ci lomboloka oku kuata esanju? (b) Momo lie ka ca lelukilile oku kuata esanju?

² Nye ci popiwa catiamẽla kokuove? O kuete hẽ esanju? Oku kuata esanju ci lomboloka oku liyeva ciwa ale oku yeva esanju kutima. Embimbiliya li lekisa okuti vana va sumũlũisiwa la Yehova va pondola oku kuata esanju liocili. Pole, momo lie voluali lulo ca tĩlila oku kuata esanju?

 ³ Ci tĩla calua oku kuata esanju eci tu pita locitangi cimue ndeci, eci tu fisa umue tu sole, ale ceci umue a tundisiwa vekongelo, eci olohuela vietu vi panda koku linyãla, ale ceci tu tundisiwa kupange. Ci tĩlavo oku kuata esanju nda vonjo ka muli ombembua omo lioku lihoyisa calua, eci omunu tu talavayela kumosi ale tu tangela kumosi a tu sanumula, ale ceci tu lambalaliwa, ale ceci tu kapiwa vokayike omo lioku vumba Yehova. Pamue ka tu kuete uhayele uwa, ale tu kuete uveyi umue ukasi osimbu yalua, ale pamue tu kasi lesumuo lialua. Pole, oku ivaluka okuti Yesu Kristu eye ‘una ukuesumũlũho kuenda Ukuonene’ ale ombiali, ocisola caye ci lembeleka omanu kuenda ci va sanjuisa. (1 Timoteo 6:15; Mateo 11:28-30) Vohundo ya lingiwila Komunda, Yesu wa lombolola ovituwa vimue vi pondola oku tu kuatisa oku kuata esanju ndaño ceci tu kuete ovitangi vialua kuenda tu kasi voluali lua Satana.

4, 5. Nye tu sukila oku linga oco tu kuate esanju loku amamako lesanju?

⁴ Ocina catete Yesu a tukula ci kuete esilivilo lialua. Eye wa popia hati: “Va sumũlũha vana va kũlĩha okuti va sukila oku lilongisa ovina via tiamẽla ku Suku, momo Usoma wo kilu wavo.” (Mateo 5:3) Nda tua kũlĩha okuti tu sukila oku lilongisa ovina via tiamẽla ku Suku, tu ka limbuka okuti tu sukila oku kũlĩha Suku, lekuatiso liaye kuenda oku songuiwa laye. Ndamupi tu ci linga? Poku lilongisa Embimbiliya, poku pokola ku Suku kuenda poku tenda efendelo lietu ku Yehova ndocina cimue ca velapo komuenyo wetu. Oku linga ovina viaco ci ka tu kuatisa oku kuata esanju. Ekolelo lietu kolohuminyo via Suku li ka pamisiwa. Kuenje “elavoko liesanju,” lina li sangiwa Vembimbiliya li ka tu vetiya.—Tito 2:13.

⁵ Nda tu yongola oku kuata esanju tu sukila oku amamako oku pamisa ukamba tu kuetele Yehova, ndaño okuti ekalo lietu pamue li pongoloka. Upostolo Paulu wa soneha ndoco: “Sanjukili vu Ñala olonjanja viosi. Mopia vali siti, Sanjuki!” (Va Filipoi 4:4) Oco tu kale akamba va Yehova tu sukila oku kuata olondunge vio kilu. Ondaka ya Suku ya popia hati: “Wa sumũlũha omunu o sanga Ndunge, kuenda omunu o limuisa uloño. Eye uti womuenyo kuava vo kuatelela. Ava vosi vo kuata va sumũlũha.”—Olosapo 3:13, 18.

6. Ovina vipi vikuavo tu sukila oku linga oco tu kuate esanju?

⁶ Oco tu kuate esanju, ci kuete esilivilo lialua oku amamako oku kapako ovina tu lilongisa Vembimbiliya. Yesu wa lombolola esunga lieci ci kuetele esilivilo eci eye a popia hati: “Nda wa kũlĩhi ovina evi, vu sumũlũha nda vu vi linga.” (Yoano 13:17; tanga Tiago 1:25.) Eci ci sukiliwa nda tu  yongola oku lilongisa ovina via tiamẽla ku Suku kuenda oku amamako oku kuata esanju. Pole, tu kuata ndati esanju nda tua kũlĩha okuti kuli ovina vialua vi tu tateka oku kuata esanju? Tu lilongisa eci Yesu a popia Vohundo yikuavo eye a lingila Komunda.

7. Vana va sumua va tendiwa ndati okuti va sumũlũha?

⁷ “Va sumũlũha vana va sumua, momo va ka lembelekiwa.” (Mateo 5:4) Tu pondola oku lipula ndoco, ‘Omanu va sumua va kuata ndati esanju?’ Yesu ka popele eci catiamẽla komanu vosi va sumua. Omanu valua okuti olondingaĩvi va li yeya ale va sumua omo va kasi oku pita lovitangi ‘koloneke vilo via sulako’ okuti ‘viohali yalua.’ (2 Timoteo 3:1) Pole, omanu vaco va li kapakoño ovo muẽle Yehova ka vo kapeleko, omo liaco, ovo ka va kuete ukamba laye kuenda ka va kuete esanju. Yesu wa popia eci catiamẽla komanu vana va kũlĩha okuti va sukila oku lilongisa ovina via tiamẽla ku Suku. Ovo va sumua calua omo va lete okuti omanu valua va likala Suku ale ka va kasi oku ambata omuenyo ndomo Suku a yongola. Handi vali, ovo va kũlĩha okuti vakuakandu kuenda va siata oku mola ovina vialua vĩvi voluali lulo. Yehova o lete omanu vaco vosi va sumua, o va lembeleka Londaka yaye kuenda eca kokuavo esanju liocili kuenda omuenyo.—Tanga Esekiele 5:11; 9:4.

8. Oku kala omunu womboka ci ku kuatisa ndati oku kuata esanju?

⁸ “Va sumũlũha vana vomboka, momo va ka piñala oluali.” (Mateo 5:5) Oku kala omunu womboka ci ku kuatisa ndati oku kuata esanju? Omanu valua va tema kuenda olongangala kuenje ci va kokela ovitangi vialua. Pole, eci ovo va lilongisa ocili, va linga a pongoloko komuenyo wavo kuenda va ‘wala omunu wokaliye.’ Cilo ovo va lekisa ‘ohenda locikembe, umbombe, loku omboka kuenda epandi.’ (Va Kolosai 3:9-12) Kuenje va kuete ombembua, ukamba uwa lavakuavo kuenda va sanjuka. Handi vali, Ondaka ya Suku yi likuminya okuti ovo va ka “piñala ofeka.”—Osamo 37:8-10, 29.

9. (a) Nye Yesu a yonguile oku vangula eci a popia hati, vana vomboka, va ka “piñala ofeka?” (b) Momo lie ‘vana va kasi lonjala kuenda enyona liesunga,’ va kuetele esanju?

⁹ Nye ci lomboloka eci Yesu a popia hati, vana vomboka va ponduile oku “piñala ofeka”? Olombuavekua vi ka piñala ofeka eci vi ka viala ndolosoma kuenda va ka linga ovitunda. (Esituluilo 20:6) Omanu vakuavo okuti ka va kuete elavoko lioku enda kilu va ka piñala ofeka okuti omo va ka kala otembo ka yi pui. Ovo va ka lipua kuenda va ka kuata ombembua kuenda esanju. Omanu vaco vana Yesu a popia hati: “Va sumũlũha vana va kasi onjala lenyona liesunga, momo va ka tekuiwa.” (Mateo 5:6) Onjongole yavo yoku kala voluali luesunga yi ka tẽlisiwa eci Yehova a ka malako ũvi wosi. (2 Petulu 3:13) Voluali luokaliye, omanu vakuesunga va ka kuata esanju kuenda ka va ka sumua vali omo liovina vĩvi olondingaĩvi via siata oku linga.—Osamo 37:17.

10. Oku kala ukuahenda ci lomboloka nye?

¹⁰ “Va sumũlũha vakuahenda, momo va ka lekisiwa ohenda.” (Mateo 5:7) Oku  kala ukuahenda ci lomboloka, oku kala ukuacali, ukuacisola, ukuacikembe, kuenda oku lekisa ohenda kuava va tala ohali. Handi vali, oku kala ukuahenda mua kongela ovina vialua okuti ovisimĩlo viocisola ci sule. Embimbiliya li longisa okuti voku lekisa ohenda mua kongela oku kuatisa vakuetu.

11. Olusapo wulume u Samaria u tu longisa nye?

¹¹ Tanga Luka 10:30-37. Volusapo lua Yesu luatiamẽla kulume u Samaria wa lekisa ciwa eci ci lomboloka oku kala ukuahenda. Ulume u Samaria wa kuata ohenda locikembe kulume wa kala oku tala ohali kuenje co vetiya oku kuatisa ulume waco. Eci Yesu a malusula olusapo luaco, wa popia hati: “Kuende, ka lingevo ndoco.” Omo liaco, tu li pula ndoco: ‘Nda siata hẽ oku linga ovina viaco? Nda siata hẽ oku linga eci ulume u Samaria a linga? Eci vakuetu va tala ohali ndi linga cimue oco ndi va kuatise? Ndi pondola hẽ oku kuatisa vana va kuka vekongelo, ovimbumba, ale omãla vana okuti olonjali viavo ka vi fendela Yehova? Ndi pondola hẽ ‘oku lembeleka vana va sumua’ oco ndi va pamise?’—1 Va Tesalonike 5:14; Tiago 1:27.

12. Momo lie tu kuatela esanju eci tu lekisa ohenda?

¹² Momo lie tu kuatela esanju eci tu lekisa ohenda? Eci tu lekisa ohenda ku vakuetu, tu kasi oku lekisa ocituwa coku eca kuenje Yesu wa popia hati, oku eca ku tu nenela esanju. Esunga likuavo, tua kũlĩha okuti ci sanjuisa Yehova. (Ovilinga 20:35; tanga Va Heveru 13:16.) Soma Daviti wa popia eci catiamẽla ku una o lekisa ohenda hati: “Yehova u vindikiya loku u tumalisa lomuenyo. Kilu lieve o tukuiwa ukuesumũlũho.” (Osamo 41:1, 2) Nda tua lekisa ohenda kuenda ocikembe ku vakuetu, Yehova o ka lekisavo ohenda kokuetu kuenda tu kuata esanju ka li pui.—Tiago 2:13.

13, 14. Momo lie ci kuetele esilivilo oku kala ‘vakuotima wa yela’?

¹³ Yesu wa popia hati: “Va sumũlũha vana va yela kutima, momo va ka mola Suku.” (Mateo 5:8) Oco tu kuate utima wa yela, tu sukila oku amamako oku kuata ovisimĩlo via yela lolonjongole viwa. Eci  ci kuete esilivilo lialua nda tu yongola okuti Yehova o tava efendelo lietu.—Tanga 2 Va Korindo 4:2; 1 Timoteo 1:5.

¹⁴ Vana va yela kutima va pondola oku kuata ukamba uwa la Yehova, una wa popia hati: “Va sumũlũha vana va yelisa uwalo wavo wa lepa.” (Esituluilo 22:14) Nye ci lomboloka okuti ovo va “yelisa uwalo wavo wa lepa”? Kakristão olombuavekua, ci lomboloka okuti Yehova o va tenda okuti va lipua, eye eca kokuavo omuenyo ko pui kilu okuti ka va fi vali kuenda va kuata esanju otembo ka yi pui. Kowiñi wakahandangala, okuti vana va kuete elavoko lioku kala palo posi, eci ci lomboloka okuti Yehova ecelela okuti va kala akamba vaye omo okuti eye o va tenda okuti vakuesunga. Embimbiliya li popia hati: Ovo “va sukula ovowalo avo kuenda va a yelisa vosonde ya Kameme.”—Esituluilo 7:9, 13, 14.

15, 16. Vakuotima wa yela va “mõla ndati Suku”?

¹⁵ Yehova wa popia hati: “Lomue omunu o mõla kuenje o kala vali lomuenyo.” (Etundilo 33:20) Omunu ukuotima wa yela “o mõla ndati Suku”? Kelimi lio Helasi ondaka oku “mõla” ci lomboloka oku sokolola, oku kuata elomboloko ale oku kũlĩha. Omo liaco, oku “mõla Suku” ci lomboloka oku kuata elomboloko ndomo Eye a tuwa loku sola ovituwa viaye. (Va Efeso 1:18) Yesu poku setukula ciwa ovituwa via Suku, wa popia hati: “Wosi o mola ame, o molavo Isia.”—Yoano 14:7-9.

¹⁶ Handi vali, tu “mõla Suku” eci tu limbuka ndomo eye a tu kuatisa. (Yovi 42:5) Tu pondolavo oku “mõla,” ale oku luluvalela kovina viwa Yehova a likuminya oku lingila vana vakuotima wa sunguluka haivo vo vumba lekolelo. Olombuavekua vi mola Yehova eci ovo va pinduiwa loku enda kilu.—1 Yoano 3:2.

17. Momo lie vakuambembua va kuetele esanju?

¹⁷ Noke Yesu wa popia hati: “Va sumũlũha vakuakulinga ombembua.” (Mateo 5:9) Eci tu nõlapo oku linga ombembua la vakuetu, tu kuata esanju. Ndonge Tiago wa soneha hati: “Epako liesunga puãi li kũliwa apa pali ombembua la vakuakulinga ombembua.” (Tiago 3:18) Nda o kasi oku liyaka lovitangi vioku lisunguluisa lamanji umue vekongelo ale vepata liove, pinga ku Yehova oco a ku kuatise oku kala ukuambembua. Kuenje Yehova oku ĩha espiritu sandu liaye oco li ku kuatise oku lekisa ovituwa Viukristão kuenje o kuata esanju. Yesu wa lombolola esunga lieci ci kuetele esilivilo oku linga ombembua eci eye a popia hati: “Nda wa nena ombanjaile yove kutala kuenje wa ivaluka okuti manjove u kuetele ondaka yimue, sia ombanjaile yove ocipepi lutala, kuende. Tete ka lisunguluise la manjove kuenje tiuka, oco ece ombanjaile yove.”—Mateo 5:23, 24.

18, 19. Momo lie Akristão va kuetele esanju ndaño va kasi oku lambalaliwa?

 ¹⁸ “Wa sumũlũhi eci omanu vo sepuli loku vu lambalali kuenda oku vu lundila ovina viosi vĩvi vonduko yange.” Nye Yesu a yonguile oku popia? Eye wamisako hati: “Sanjuki kuenda yoleli, momo vu kuete onima yinene kilu, ovaprofeto va lambalaliwilevo ndene.” (Mateo 5:11, 12) Eci ovapostolo va tipuiwa loku va handeleka oco va liwekepo oku kunda, “ovo va tunda Vekanga lonjolela.” Ocili okuti, ovo ka va sanjuka omo lioku tipuiwa. Pole, va sanjuka “momo va tendiwile okuti va sesamẽla oku sepuiwa” omo lionduko ya Yesu.—Ovilinga 5:41.

¹⁹ Koloneke vilo, afendeli va Yehova va pandikisavo lesanju eci va lambalaliwa omo lionduko ya Yesu. (Tanga Tiago 1:2-4.) Ndeci ca linga ovapostolo, etu ka tu sanjukilavo oku talisiwa ohali ale oku lambalaliwa. Pole, nda tuamamako oku kolela Yehova eye o tu ĩha utõi kuenda epandi tu sukila. Kũlĩhĩsa eci ca lipita la Henryk Dornik kuenda manjaye. Kunyamo 1944 kosãi Yenyenye, ovo va tumiwa kocila cimue coku talisiwa ohali. Ovanyãli va popia vati: “Ci tĩla calua oku va kisika oku linga cimue. Oku va talisa ohali ci va nenela esanju.” Henryk wa lombolola hati: “Ndaño sia yonguile oku talisiwa ohali, pole, oku kuata utõi lumbombe kuenda oku lekisa ekolelo ku Yehova ca nyĩha esanju.” Wamisako hati: “Oku likutilila olonjanja viosi ca pamisa ukamba wange la Yehova kuenda eye wa kala oñuatisi yimue ya koleliwa.”

20. Momo lie tu kuetele esanju omo lioku vumba “Suku ukuesanju”?

²⁰ Omo okuti Yehova eye “Suku ukuesanju,” eye o sanjuka letu kuenje tu kuata esanju ndaño ceci tu lambalaliwa, pamue epata lietu li tu suvuka, eci tu vela ale ceci tu kuka. (1 Timoteo 1:11) Tu kuatavo esanju omo okuti Suku yetu ‘una okuti ka kembi’ wa tu likuminya ovina vialua vi komohĩsa. (Tito 1:2) Eci Yehova a ka tẽlisa olohuminyo viaye, ka tu ka ivaluka vali ovitangi tu kasi oku liyaka lavio koloneke vilo. Tua kũlĩha okuti, ka tu pondola oku sokolola ndomo omuenyo u ka kala Voluali Luokaliye kuenda esanju tu ka kuata! Ocili, tu ka “sanjukila okusalala kualua.”—Osamo 37:11.