Apongoloko Nda Linga, a Ndi Nenela Asumũlũho

Ulandu wa Lomboluiwa la Manji James A. Thompson

Nda citiwa kunyamo wo 1928 volupale lumue lu kasi kombuelo yo Estados Unidos. Otembo yaco, vofeka mua kala ocihandeleko cokuti, omanu va tekãva, ka citava oku litenga lovindele. Omanu vana ka va pokuile kocihandeleko caco, va enda oku kapiwa vokayike.

OMO liocihandeleko colonepele ca kala ko Estados Unidos, Olombangi Via Yehova okuti ovindele, via kala vakongelo a litepa la vamanji va tekãva, kuenda va kuata olomitavaso vi nyula akongelo avo. Kunyamo wo 1937, isia yange wa linga omitavaso yekongelo lia vamanji va tekãva, (okuti cilo va tukuiwa hati, asongui vakulu vekongelo) volupale luo Chattanooga, kocivanja co Tennessee. Manji Henry Nichols wa kala omitavaso vekongelo lia vamanji ovindele.

Ndi ivaluka ovina vimue via enda oku ndi nenela esanju eci nda kala umalẽhe. Kuteke nda enda oku tumãla posamua yonjo yetu, osimbu Isia yange a sapela la Manji Nichols. Ndaño okuti, ovina vimue ka via ndi lombolokele ciwa, pole, nda kuata esanju poku tumãla ponele ya Isia yange loku yevelela eci va enda oku sapela catiamẽla kupange woku kunda.

Kefetikilo liunyamo wo 1930, tua pita locitangi cimue vepata lietu. Ina yange wa fa eci a kuata 20 kanyamo. Omo liaco, isia yange wa fetika oku tata mukãi wange Doris okuti, wa kuata anyamo akuãla, kumue lame okuti, otembo yaco nda kuata lika anyamo avali. Otembo yaco, isia yange ndopo a papatisiwile, pole, wa kula lonjanga kespiritu.

Ongangu Yiwa ya Ndi Kuatisa

Kunyamo wo 1933, Isia yange wa yongola manji umue wa posoka calua, o tukuiwa hati, Lillie Mae Gwendolyn Thomas, noke veya oku likuela. Ame la mukãi wange Doris, tua kuatisiwa longangu yavo yoku vumba Yehova lekolelo.

Kunyamo wo 1938, kua lingiwa esokiyo liokuti, vamanji ka va lingi vali ocela coku nõla akulu vekongelo, pole, va nõliwa oku upisa ko Brooklyn, ko Nova Yorke. Noke yepongoloko liaco, vamanji vamue volupale luo Chattanooga, va kala latatahãi oku tava kesokiyo liaco. Pole, Isia  yange wa tava kepongoloko liaco. Ongangu yolonjali viange yi kasi oku ndi kuatisa toke koloneke vilo.

Epapatiso Lupange Wakundi Votembo Yosi

Kunyamo wo 1940, vamanji vekongelo lietu, va fetela okalela toke kohongele yofeka ya lingiwila ko Detroit, kocivanja co Michigan. Vamanji vamue tua linga lavo ungende, va papatisiwila kohongele yaco. Omo okuti nda fetika oku kunda eci nda kuata anyamo atãlo, omanu vamue va ndi pulisa esunga lieci sia papatisiwilile.

Pole, nda va tambulula ndoco: “Sia kũlĩhĩle ovina viosi via kongela voku papatisiwa.” Eci isia yange a yeva etambululo liaco, wa komõha calua. Oku upisa keteke liaco, wa fetika oku ndi kuatisa oco ndi kuate elomboloko liovina via kongela vepapatiso kuenda esilivilo liaco. Kuenje, keteke 1 ya Mbalavipembe kunyamo wo 1940, nda papatisiwa vociva cimue ca kala ocipepi lolupale luo Chattonooga.

Eci nda tẽlisa 14 kanyamo, osimbu nda kala kepuyuko liosikola, nda fetika upange wakundi votembo yosi. Nda kundila valupale amue atito o kocivanja co Tennessee kuenda alupale akuavo a kala ocipepi locivanja co Georgia. Komẽle ndi londa vomboyo, ale vokalela kelivala liepandu lohuta yange okuti, eci ekumbi li pitĩla vongunji ndi lia onanya. Kuenje, nda enda oku lembuka kowola yepandu kekumbi. Olonjanja vimue, ohuta yaco ya enda oku pua osimbu elivala lionanya ka lia pitĩlile. Ndaño okuti nda kuata olombongo vioku landa okulia, eci onjala yimbala, sia ponduile oku iñila vovenda yimue, momo ndi tekãva. Eteke limue, eci nda iñila vovenda oco ndi lande ombolo, va ndi tundisa. Pole, ukãi umue ocindele, wa ndi kuatela ohenda kuenje, wa ndi landelako ombolo kuenda wa yi nyĩha.

Eci nda iñila kosikola ya velapo, Kombuelo yofeka kua kala ocitundo cimue ca yonguile oku teyuila omanu. Kuenje, ovitundo vimue ndeci: NAACP (okuti, Ocitundo ci Teyuila Omanu va Tekãva,) ca vetiya olondonge oku iñila vocitundo caco. Olosikola vialua viomanu va tekãva, oku kongelamo osikola nda kala oku tangela, via kisikiwa oku tiamẽla kocitundo caco. Noke va fetika oku ndi kisika oku “teyuila ekova lietu.” Pole, nda likala oku ci linga, loku va lomboluila okuti, Suku ka kuete ocame, kuenda ka velisilepo ekova limue okuti, likuavo ci sule. Nda kolela okuti, Suku o ka tetulula ocitangi caco.—Yoa. 17:14; Ovil. 10:34, 35.

Noke yoku malusula elilongiso lia velapo, nda yonguile oku ilukila kolupale luo Nova Yorke. Pole, osimbu sia pitĩlile kolupale luaco, nda kala oloneke vimue volupale luo Filadefia, kocivanja co Pensilvania, oco ndi nyule akamba vamue nda kũlĩha kohongele yofeka tua endele. Kuenje, nda limbuka okuti, vamanji ovindele lava va tekãva va lingila kumosi olohongele. Noke, eci mitavaso o nyula akongelo a linga epasu vekongelo liaco, kesulilo liohongele yimue, wa ndi vilikiyila ponele, kuenje, wa ndi sapuila hati, kohongele yi kuamamo, o ka linga onepa yimue. Elinga liaco, lia ndi vetiya oku kala vekongelo liaco.

Pokati kakamba nda kũlĩha ko Filadefia, pa kala manji umue ufeko o tukuiwa hati, Geraldine White, ale Gerri ndomo nda enda oku u tukula. Eye wa kũlĩhĩle ciwa Embimbiliya, kuenda wa loñolohele calua poku sapela lomanu kupange woku kundila konjo lanjo. Ocina cimue nda solele calua kokuaye, ceci okuti, vosi yetu tua kuata ocimãho coku litumbika kupange wakundi votembo yosi. Kuenje, tua tokekisa olohuela vietu keteke 23 ya Kupupu kunyamo wo 1949.

 Tua Lalekiwa Kosikola yo Gileada

Ocimãho catete tua kuata, coku pindisiwa Kosikola yo Gileada, oco tu kale olomisionaliu kofeka yikuavo. Omo lioku leluisa omuenyo wetu, ca tu kuatisa oku lipongiya oco tu ende ko Gileada. Omo liaco, tua lalekiwa oku kundila tete kolonepa vimue ndeci: Kolupale luo Lawnside, kuenda luo Nova Jersei. Noke, tua kundila volupale luo Chester, kocivanja co Pensilvania, kuenda volupale luo Atlantic City, kocivanja co Nova Jersei. Osimbu tua kala ko Nova Jersei, tua soneha epingilo lioku enda ko Gileada, momo pa pitile ale anyamo avali tunde eci tua kuela. Pole, epingilo lietu ka lia taviwile. Momo lie?

Oku upisa kunyamo wo 1950, akuenje valua va kisikiwile oku iñila kusualali oco va ende kuyaki wa pita kofeka yo Korea. Ocihandeleko coku iñila kusualali, ca kokela ovitangi Olombangi Via Yehova volupale luo Filadelfia, omo lioku likala oku litenga vopulitika. Kuenje, onganji yimue, ya ndi sapuila hati, olonalavayi vio FBI via kala oku lavulula ekalo liange, nda Ndimbangi ya Yehova, ale sio. Omo liaco, keteke 11 kosãi ya Susu kunyamo wo 1952, Usongui Woseketa Yombonge, wa eca ondimbukiso yo 4-D, ci lekisa okuti, Ndimbangi ya Yehova.

Kunyamo waco, kosãi Yenyenye, ame lukãi wange Gerri tua lalekiwa oku pindisiwa kocisoko 20 Cosikola yo Gileada ya fetikiwa kosãi Yenyenye Linene. Osimbu tua kala kosikola yaco, tua tambula elaleko lioku ka kundila kofeka yikuavo. Mukãi wange Doris, wa pindisiwa kocisoko 13 Cosikola yo Gileada, noke, wa talavaya kofeka yo Brasil. Ame lukãi wange Gerri tua komõhele calua eci tua tambula elaleko lioku nyula ovikanjo viakongelo mua kala vamanji va tekãva kocivanja co Alabama! Omo okuti, tua yonguile oku enda kofeka yikuavo, olonjanja vimue tua enda oku kuata esumuo.

Ekongelo liatete tua nyula, lia kala volupale luo Huntsville. Eci tua pitĩla volupale luaco, tua sikĩla konjo ya manji umue ukãi. Osimbu tua kala oku longolola ovikuata vietu, o telefone ya sika, kuenje, manji wa tu yekisa poku tambulula, wa popia hati: “Omãla va kasi kulo.” Omo okuti, tua kuata lika 24 kanyamo, omanu va simĩle okuti, tuamalẽhe calua. Onduko yokuti, Omãla, va tu yi luka eci tua kala oku nyula akongelo vocikanjo caco.

Kombuelo yofeka yo Estados Unidos, va enda oku tukulako hati, Kocitumãlo Cembimbiliya. Momo omanu valua va kalako, va kuatele ocituwa coku tanga Embimbiliya. Omo liaco, ca tu ĩha apuluvi alua oku sapela lomanu catiamẽla kovina vitatu ndeci:

(1) Oku va lomboluila ekalo lioluali.

(2) Embimbiliya li tu ĩha elavoko lia suapo.

(3) Tu sukila oku pokola kolonumbi Viembimbiliya.

Ovina evi, via tu kuatisa oku longisa ciwa omanu. Omo lionima yiwa nda kuata koku longisa omanu, nda tambula onepa kohongele ya lingiwila ko Nova Yorke, kunyamo wo 1953 losapi hati: Assembléia da Sociedade do Novo Mundo. Kohongele yaco, nda linga ocindekaise catosi atatu a tukuiwa.

Kunyamo wo 1953, nda nõliwa oku kala omitavaso yi nyula akongelo vovikanjo viomanu va tekãva Kombuelo yofeka. Nda enda oku nyula akongelo aco, oku upisa ko Virginia toke ko Florida, kuenda kombuelo yo Alabama lo ko  Tennessee. Ocili okuti, vana va nyula akongelo, va sukila oku leluisa omuenyo wavo. Olonjanja vimue, tua enda oku sikĩla volonjo vimue ka vi kuete apito, ka muli ovava, onjo yoku yuila ndaño ombasiya yoku kapa ovava, kuenda iko lioku teleka. Ndaño okuti volonjo viaco, ka mua kaile ovina vi sukiliwa, pole mua kuata owuya!

Ocitangi Colonepele Viakova

Eci tua kala kupange woku nyula akongelo, kombuelo yo Estados Unidos, poku linga ovina vimue, tua sukilile oku lavulula. Ovindele ka via tavele okuti, Volonjo vioku sukuila uwalo, mu iñila omanu va tekãva. Omo liaco, ukãi wange Gerri wa enda oku popia hati: Uwalo a yongola oku sukula wa “Ñala Thompson.” Kuenje, valua va simĩle okuti, ukãi wange wa kala oku talavaya konjo ya “Ñala Thompson.” Kotembo yaco, olomitavaso vi nyula akongelo vofeka via fetika oku lekisa osinema losapi hati: A Sociedade do Novo Mundo em Ação. Kuenje, nda tu yongola oku lekisa oviluvialuvia viaco, tu telefonalela vovenda oco tu undile onanga yimue yinene yoku lekisa oviluvialuvia loku popia okuti, “Ñala Thompson” eye wa yi pinga. Noke ndi kopa onanga yaco vovenda. Oku lavulula kuaco, kua tu kuatisa oku tẽlisa ciwa upange wetu woku kunda.

Kua kalavo olonepele viokuti, omanu vo kombuelo yofeka, ka va solele omanu vo Konano. Vukanda umue wasapulo, mua sonehiwile ndoco: James A. Thompson, Jr., onumiwa yo Sociedade Torre de Vigia de Bíblias e Tratados ko Nova Yorke, o ka vangula ovina vimue kohongele. Omanu va tanga esapulo liaco, va simĩle okuti, nda tunda ko Nova Yorke, kuenje, ka va tavele okuti tu lingila ohongele vosikola yavo. Noke, nda lomboluila usongui wosikola yaco okuti, nda tunda kosikola yo Chattanooga. Omo liaco, va tava kepingilo lioku lingila ohongele yimbo vosikola yaco.

Olonepele lungangala vieya oku li vokiya oku upisa kunyamo wo 1950. Kohongele yimue ya lingiwa Kunyamo wo 1954, Olombangi Via Yehova, via sumuĩle calua omo okuti, vamanji va tekãva ka va tambuile olonepa kohongele yaco. Noke, tua va vetiya oco va kuate epandi, kuenje, unyamo ukuavo kotembo yondombo, nda tambula ohundo. Omo liaco, vamanji valua va tekãva va kala Kombuelo yofeka va tambulavo olonepa kohongele yaco.

Vokuenda kuotembo, olonepele viapata lungangala via kala Kombuelo yofeka, via tepuluka, kuenje, vamanji ovindele lava va tekãva, va fetika oku likongela vakongelo amuamue. Omo liaco, ca sukilile oku sokiya akundi, ovikanjo viakongelo alua, kuenda vamanji va songuila akongelo aco. Vamanji vamue ovindele lava va tekãva ka va solele esokiyo liokaliye. Pole, vamanji valua, va kuama ongangu ya Yehova, Isietu wokilu yoku yuvula olonepele. Eliangiliyo liaco, lia kuatisa vamanji valua oku linga ukamba la vamanji vakuekova lia litepa. Epata lietu lia pitile ale locitangi caco kunyamo wo 1930, kuenda wo 1940, osimbu nda kala omõla.

Nda Tambula Ocikele Cokaliye

Kosãi ya Susu, kunyamo wo 1969, ame kumue lukãi wange Gerri, tua tava kelaleko lioku ka talavaya kofeka yo Giyana ko Amerika do Sul. Tete tua enda ko Brooklyn, ko Nova Yorke, oku pindisiwa oco ndi songuile upange woku kunda vofeka yo Giyana. Tua pitĩla ko Giyana kosãi Yevambi linene kunyamo wo 1969. Noke yoku talavaya ci soka 16 kanyamo kupange woku nyula akongelo, tua linga apongoloko anene oku kala lika pocitumãlo cimuamue. Ukãi wange Gerri wa enda oku linga upange woku kunda oloneke viosi, kuenda ame nda talavaya kofiliale.

 Nda enda oku linga ovopange amue ndeci: Oku teta owangu, oku tumisa alivulu kueci ci soka 28 kakongelo, kuenda oku sonehela loku tuma ovikanda ko Brooklyn vo Internet. Nda endavo oku talavaya ci soka 14 ale 15 kolowola veteke. Ndaño okuti ca tilĩle oku linga upange waco, pole tua sanjukilile ocikele cetu. Eci tua pitĩla ko Giyana, kua kala lika 950 ka kundi, pole, cilo kuli 2.500 ka kundi.

Ndaño okuti ofeka yo Giyana ya posoka kuenda yi kuete apako apepa lovikũla via posoka, pole, tua kuata esanju lialua poku mola omanu va lekisa onjongole yoku lilongisa Embimbiliya loku kũlĩha ovina viatiamẽla Kusoma wa Suku. Osemana losemana, ukãi wange Gerri, wa enda oku kuatisa ci soka 20 komanu poku va longisa Embimbiliya toke eci va papatisiwa. Vamue pokati komanu vaco, va linga akundi votembo yosi, akulu vekongelo, vakuavo va pindisiwa kosikola yo Gileada kuenje, va linga olomisionaliu.

Ovitangi Loku Vela

Kunyamo wo 1983, olonjali viange ko Estados Unidos via sukilile ekuatiso. Ame la mukãi wange Doris, kuenda ukãi wange Gerri, tua sapela ovina tua sukilile oku linga oco tu vi kuatise. Mukãi wange Doris okuti, otembo yaco wa kala ale kupange wumisionaliu ci soka 35 kanyamo ko Brasil, wa nõlapo oku kuatisa olonjali vietu. Eye wa pulisa hati: Ka citava hẽ okuti, kuenda lika omunu umosi oku kuatisa olonjali oco vavali va siale kupange wumisionaliu? Osimbu olonjali vietu ka via file, mukãi wange Doris, wa kala ko Chattanooga kuenda wa amamako oku talavaya kupange wakundi va likasi.

Kunyamo wo 1995, nda kuatiwa luvei wo cancro yo prostata, kuenda nda tiukila ko Estados Unidos. Kuenje, tua endele ko Goldsboro, Konano yocivanja co Carolina, okuti, olupale luaco lua kala pocakati lolupale luo Tennessee ocipepi lepata liange lolupale luo Pennsilvania ocipepi lepata lia Gerri. Omo okuti, uvei wange wo kancro wa tepuluka, tua fetika oku talavaya vekongelo lio ko Goldsboro kupange wakundi va likasi vana ka va kuete uhayele.

Tunde eci nda iñila kupange wotembo yosi, pa pita ale 65 kanyamo. Tu eca olopandu ku Yehova omo lioku tu sumũlũisa, loku tu kuatisa oku linga apongoloko oco tu u vumbe. Nda siata oku mola oku tẽlisiwa kuolondaka Viembimbiliya vi popia ndoco: “Kukuacili [Yehova] o linga ukuacili”!—2 Sam. 22:26.

[Alitalatu kemẽla 3]

Isia yange la Manji Nichols va lekisa ongangu yiwa kokuange

[Alitalatu kemẽla 4]

Lukãi wange Gerri osimbu tua kala oku liangiliya oco tu ende ko Gileada kunyamo wo 1952

[Alitalatu kemẽla 5]

Noke yoku tunda ko Gileada, tua tambula ocikele coku nyula akongelo Kombuelo yofeka

[Elitalatu kemẽla 6]

Vamanji va nyula akongelo lakãi vavo, poku pongiya ohongele yofeka ya lingiwa kunyamo wo 1966

[Elitalatu kemẽla 7]

Tua kuata esanju lialua kupange wumisionaliu kofeka yo Giyana