1. Elavoko lipi Paulu a kuata poku sonehela vamanjaye Akristão?

 UPOSTOLO Paulu eci a enda oku sonehẽla Akristão, wa lavokaile okuti, Suku la Kristu va sanjukila ovituwa viwa vi sangiwa vakongelo. Poku sonehela va Galatia, wa popia hati: ‘A vamanji, ocali ca Ñala yetu Yesu Kristu ci kale vovitima viene, omo liovituwa viwa wa lekisi. Amene.’ (Va Gal. 6:18) Olondaka via Paulu vioku popia hati, ‘ovituwa viwa wa lekisi,’ vi lomboloka nye?

2, 3. (a) Nye Paulu a yonguile oku popia poku tukula ondaka ‘ovituwa’? (b) Apulilo api tu sukila oku linga catiamẽla kovituwa tua siata oku lekisa?

² Vulandu Paulu a soneha, ondaka a tukula hati ‘ovituwa,’ yi lomboloka ovisimĩlo vi tu vetiya oku linga ocina cimue. Omunu citava okuti o lekisa ovituwa vimue ndeci: Esunguluko, umbombe, oku kala ukuacali, ale oku ecela. Embimbiliya li lombolola ciwa ovituwa vimue ndeci, ‘umbombe’ kuenda ‘utima wa tula.’ (1 Pet. 3:4; Olosap. 17:27) Citava okuti omunu o lekisavo ovituwa ka via sungulukile ndeci: Oku vangula olondaka vĩvi, oku kuata ocipululu lovokuasi, oku tema lonjanga, ale oku litumĩla eye muẽle. Kulivo omanu vamue va siata oku kuata ovisimĩlo vĩvi okuti, vi va vetiya oku lekisa esino.

³ Olondaka Paulu a popia hati, ‘ocali ca Ñala yetu ci kale vovitima viene,’ vi lekisa okuti, wa vetiya vamanji oco va kuate ovituwa vi litava locipango ca Suku, kuenda ovituwa ndevi via Kristu. (2 Tim. 4:22; tanga Va Kolosai 3:9-12.) Koloneke vilo tu sukila oku lipula ndoco: ‘Ovituwa vipi nda siata oku lekisa? Ndi lekisa ndati ovituwa vi sanjuisa Suku? Ndi vetiya ndati vamanji oku kuata ovituwa viwa?’ Kũlĩhĩsa eci catiamẽla kepia liutolo. Oloneleho  viutolo, vi kuatisa koku posuisa epia. Anga hẽ tu kasi “ndoloneleho” vi posuisa ekongelo? Tu sukila oku likolisilako oco tu kale ndoloneleho. Omo liaco, tu konomuisi ndomo tu pondola oku lekisa ovituwa vi sanjuisa Suku.

4. “Espiritu lioluali” li lomboloka nye?

⁴ Ovisonehua vi tu sapuila hati: “Etu puãi, ka tua tambuile espiritu lioluali, te espiritu lia tunda ku Suku.” (1 Va Kor. 2:12) Ondaka “espiritu lioluali” yi lomboloka nye? Ondaka yaco ya tukuiwavo kelivulu lia va Efeso 2:2, kuna tu tanga ndoco: ‘Wa endaili lespiritu lioluali lulo, loku pokola ku soma yolondele. Soma yolondele lopo o kasi loku linga upange waye vovitima via vakuesino.’ Espiritu lioluali lia tukuiwa ndeti, li lomboloka ovisimĩlo vĩvi lovituwa omanu va siata oku lekisa kolonepa viosi violuali. Olonjanja vimue, omanu valua va siata oku lekisa ovituwa viaco poku popia vati, lomue o ndi tumila, ale lomue o kuete omoko yoku ndi sapuila eci ndi sukila oku linga. Omanu vaco, va panga onepa ‘komãla vakuesino’ voluali lulo lua Satana.

5. Ovituwa vipi vĩvi vamue pokati ka va Isareli va lekisile?

⁵ Ovituwa via tukuiwa ndeti via tunda kosimbu. Kotembo ya Mose, Kora ka pokuile kolomitavaso via va Isareli. Eye ka lekisile esumbilo ku Arone kumue lomãla vaye, va kala ovitunda. Citava okuti wa mola ovina vimue vĩvi va linga, omo liekambo liavo lioku lipua. Ale wa sima okuti, Mose wa lekisa ocame poku eca ovikele kepata liaye. Ci kale okuti ovisimĩlo viaco viocili ale sio, pole, Kora wa kuata ovisimĩlo ka via sungulukile, kuenje, wa fetika oku popia lãvi olomitavaso via nõliwa la Yehova hati: ‘Wa lipamisi enene. Nye vu livelisilapo loku sima okuti owiñi wosi u sule?’ (Ate. 16:3) Datana kuenda Avirama va lisiõsũilavo Mose loku u sapuila vati, ‘o yongola oku va viala ndosoma.’ Eci Mose a va kovonga oco veye kokuaye, va tambulula lepela vati: “Ka tu iya.” (Ate. 16:12-14) Yehova ka sanjukilile ovituwa viavo. Omo liaco, wa kundula omanu vosi va sina.​—Ate. 16:28-35.

6. Omanu vamue kocita catete va lekisa ndati ocituwa cĩvi, kuenda nye va ci lingila?

⁶ Omanu vamue kocita catete, va popiavo lãvi vana va kuatele ‘ovikele vekongelo.’ (Yuda 8) Omo okuti omanu vaco ka va sanjukilile ovikele viavo, va seteka oku vetiya vakuavo oku likongela kesino lioku pembula olomitavaso viekongelo via kala oku tẽlisa ovikela viavo va tambula ku Suku.​—Tanga 3 Yoano 9, 10.

7. Koloneke vilo, ocituwa cipi tu sukila oku yuvula vekongelo?

⁷ Vekongelo Liakristão, ka citava okuti mu kala ocituwa caco. Eli olio esunga lieci tu sukilila oku yuvula oku popia lãvi vamanji. Olomitavaso vio koloneke via Mose levi vio kotembo yupostolo Yoano, ka via lipuile. Cimuamue haico ci pita lakulu vekongelo koloneke vilo okuti, ka va lipuile. Citava okuti va lingavo ovina vimue vi tu sumuisa. Nda tua limbuka ovina viaco, tu yuvuli ocituwa coluali coku popia hati, ocitangi cange ci tetuluiwe ciwa, ale “manji u o sukila oku pindisiwa!” Olonjanja vimue, Yehova ka kapiko akulueya atito. Anga hẽ, ka tu sukila oku kuama ongangu yaye? Vamanji vamue ka va siatele oku pokola kakulu vekongelo, omo liovituwa vimue vĩvi va limbuka kokuavo. Kuenje, nda va linga ekandu, ka va tava oku li sanga lakulu vekongelo va nõliwa oco va kuatisiwe. Ocituwa caco, ci sokisiwa lomunu ovela okuti, ka yongola  oku sakuiwa la ndotolo, omo liocituwa cĩvi a limbuka ku ndotolo yaco.

8. Ovinimbu vipi Viembimbiliya vi tu uatisa oku lekisa ovituwa via sunguluka ku vamanji va songuila ekongelo?

⁸ Oco tu yuvule ocituwa caco, tu sukila oku ivaluka okuti, Yesu Vembimbiliya wa tukuiwa hati, ‘peka liaye liondio pali olombungululu epanduvali.’ Olombungululu viaco, vi lomboloka Akristão olombuavekua, oku kongelamo akulu vekongelo. Yesu o pondola oku songuila “olombungululu” vi kasi peka liaye lonjila yimue ya sunguluka. (Esit. 1:16, 20) Omo okuti Yesu eye Utue wekongelo Liakristão, wa kũlĩha ovina viosi vi pita lakulu vekongelo. Nda umue pokati kakulu vekongelo o sukila elungulo, Yesu okuti o kuete ‘ovaso a moleha ndulienge wondalu,’ o sandiliya onjila yoku kuatisa manji yaco votembo ya sokiyiwa. (Esit. 1:14) Osimbu Yesu ka tetuluile ocitangi caco, tu sukila oku lekisa esumbilo kakulu vekongelo va nõliwa lespiritu sandu, poku kapako olondaka via Paulu wa popia hati: “Pokoli kasongui vene loku linga eci va tuma, momo va kasi oku lavulula ovimuenyo viene, kuenda va kũlĩha okuti, va ka li lombolola ku Suku. Pokoli kokuavo okuti va ci linga lesanju, haloku lisiõsiõlako, momo nda va ci linga loku lisiõsiõla, ka cu vu kuatisi.”​—Va Hev. 13:17, NW.

9. (a) Oseteko yipi Ukristão a pondola oku pita layo nda wa lunguiwa? (b) Ocituwa cipi tu sukila oku lekisa eci tu lunguiwa?

⁹ Nda akulu vekongelo va lungula manji umue, ale upiwa ovikele viaye, citava okuti, o lekisa ovituwa viwa, ale vievi vĩvi. Manji umue umalẽhe, eci  a lunguiwa lakulu vekongelo omo lioku linga olomapalo viungangala, ka tavele kelungulo liaco. Kuenje, wopiwa ocikele caye coku kala oñuatisi yekongelo, momo ka pokuile Kovisonehua. (Osa. 11:5; 1 Tim. 3:8-10) Noke, umalẽhe waco wa fetika oku sapuilako vamanji vakuavo hati, ka tavele kocisimĩlo cakulu vekongelo. Kuenje, wa sonehela ovikanda ko Betele, loku popia lãvi akulu vekongelo, kuenda wa vetiya akamba vaye oku lekisa ocituwa caco. Oku li sandela esunga nda tua lueya, ci nyõla ombembua vekongelo, kuenda ka ci kuatisa vamanji. Nda tua lunguiwa omo lioku lueya, tu sukila oku tenda elungulo liaco ndepuluvi lioku limbuka akandu etu, kuenje, tu tava lonjanga kelungulo liaco.​—Tanga Asiõsuĩlo 3:28, 29.

10. (a) Lombolola ovina tu lilongisa kelivulu lia Tiago 3:16-18, viatiamẽla koku lekisa ocituwa ciwa, ale ceci cĩvi. (b) Esumũlũho lipi li tunda koku lekisa “olondunge viokilu”?

¹⁰ Elivulu lia Tiago 3:16-18, li eca onumbi yiwa yeci ci lomboloka oku lekisa ocituwa ciwa leci cĩvi vekongelo. Olio li popia hati: “Apa pa kuete onya lovilivelo vioku livelisapo lika, opo pali olonamalala lovilinga viosi vĩvi. Puãi olondunge viokilu, tete via pua evĩho, vali viombembua, haivio vionjuka kuenda via sunguluka, haivio vie yuka ohenda lapako awa, kuenda via pua atatahãi lelimbi. Epako liesunga li kũliwa vombembua la [vakuambembua].” Nda tua likolisilako oku lekisa “olondunge viokilu,” ovituwa vietu vi ka kuatisa oku nena ekalo liwa pokati ka vamanji.

11. (a) Ovituwa via sunguluka vi tu kuatisa oku yuvula nye? (b) Ongangu ya Daviti yi tu longisa nye?

¹¹ Tu sukila oku ivaluka okuti, Yehova wa nõla akulu vekongelo oco va ‘kuatise ekongelo Liaye.’ (Ovil. 20:28; 1 Pet. 5:2) Omo liaco, ci kale okuti tuakulu vekongelo ale sio, tu sukila oku sumbila olonumbi via Suku. Esunguluko li tu kuatisa oku yuvula oku sakalala loku tambula ovikele vekongelo. Eci Soma Saulu wo ko Isareli a fetika oku kuata ovisimĩlo viokuti Daviti o kasi oku kapa kohele uviali waye, wo kuatela esepa.’ (1 Sam. 18:9) Noke, soma Saulu wa fetika oku kuata ovisimĩlo vĩvi, kuenje, wa yonguile oku ponda Daviti. Omo liaco, tu yuvuli oku sakalala loku kuata ovikele, ndeci Saulu a linga, pole, tu kuami ongangu ya Daviti. Ndaño okuti eci Daviti a kala umalẽhe vo lingila ovina vialua vĩvi, pole, wa lekisa esumbilo komunu wa nõliwa la Suku.​—Tanga 1 Samuele 26:23.

12. Nye ci tu kuatisa oku kuata ukamba vekongelo?

¹² Omo okuti tu kuete ovisimĩlo via litepa, pamue ka tu lekisa esunguluko ku vamanji. Ocitangi caco ci pondolavo oku pita pokati kakulu vekongelo. Pole, Embimbiliya li tu vetiya oku kapako elungulo li popia hati: “Koku sumbila, velisipo [vakuene,]” kuenda “ko ka lipandi.” (Va Roma 12:10, 16) Olondaka evi vi lekisa okuti, tu sukila oku yuvula oku kakatela kovisimĩlo vietu, pole, tu tavi kondaka yokuti, kuli olonjila vialua via sunguluka vioku tetulula ovitangi. Oku kapako ovisimĩlo via vamanji, ci tu kuatisa oku kuata ukamba vekongelo.​—Va Fil. 4:5.

13. Tu tenda ndati ovisimĩlo vietu, kuenda ulandu upi Wembimbiliya weca uvangi waco?

¹³ Nda tua limbuka okuti vekongelo muli cimue ci sukila oku pongoluiwa, anga hẽ, ka tu sukila oku eca ovisimĩlo vietu? Tu sukila oku ci linga. Kocita catete, kua kala ocitangi cimue ca nenele etatamiso vekongelo. Omo liaco, vamanji  va ‘nõla Paulu la Barnaba kuenda vakuavo, oco va ende ko Yerusalãi oku tetulula ocitangi caco lovapostolo kumue lakulu.’ (Ovil. 15:2) Ndaño poku tetulula ocitangi caco vamanji va kuatele ovisimĩlo via litepa, pole, lekuatiso liespiritu sandu, va nõla onjila ya kuamiwa, kuenda ka va vanguile vali catiamẽla kovisimĩlo viomunu lomunu. Eci vamanji va tambula ukanda wonumbi yaco, ‘va sanjukila elembeleko liaco’ kuenje va “kolisiwila vekolelo.” (Ovil. 15:31; 16:4, 5) Cimuamue haico ca siata oku lingiwa koloneke vilo okuti, nda ocitangi cimue ci tualiwa kakulu vekongelo, tu sukila oku kolela okuti, va ka ci tetulula lonjila yimue ya sunguluka.

14. Lombolola ndomo tu pondola oku lekisa ovituwa viwa ku vamanji.

¹⁴ Ukamba tu kuete la vamanji, u tu ĩha epuluvi lioku lekisa ovituwa viwa. Omunu lomunu pokati ketu o pondola oku linga ovina viwa, nda o kuete ocituwa coku ecela vakuavo. Ondaka ya Suku yi tu sapuila hati: ‘Kuati utima woku kuamelela loku lisola pokati. Nda vu likuetele olondaka, lieceli pokati. Ndeci Yehova o weceli, ecelivo.’ (Va Kol. 3:13) Ondaka yoku popia hati, “nda vu likuetele olondaka,” yi lekisa okuti, pamue tu kuata esunga lioku temẽla vakuetu. Pole, ka tu ka eceleli okuti, ovina vimue vitito viatiamẽla kovituwa via vamanji, vi tu sumuisa, kuenda vi nyõla ombembua vekongelo. Omo liaco, tu kuami ongangu ya Yehova loku ecela vakuetu oco tu amameko oku u vumba.

15. (a) Ulandu wa Yovi u tu longisa nye catiamẽla koku ecela? (b) Ohutililo yi tu kuatisa ndati oku lekisa ovituwa viwa?

¹⁵ Ulandu wa Yovi, u tu longisa ovina vialua viatiamẽla koku ecela. Olondembeleki viaye viesanda, vio popia olondaka vialua vĩvi. Pole, Yovi wa va ecela. Wa ci linga ndati? Wa ci linga ‘poku kongela akamba vaco vohutililo yaye.’ (Yovi 16:2; 42:10) Oku tukula vamanji vosi volohutililo vietu, ci pondola oku pongolola ovisimĩlo vĩvi tu va kuetele, kuenda ci tu kuatisa oku kuata utima ndowu wa Kristu. (Yoa. 13:34, 35) Tu sukilavo oku pinga espiritu sandu vohutililo. (Luka 11:13) Espiritu lia Suku li tu kuatisa oku lekisa ovituwa Viakristão vocili poku li sunguluisa la vakuetu.​—Tanga Va Galatia 5:22, 23.

16, 17. Ovituwa vipi wa nõlapo oku lekisa?

¹⁶ Nda omunu lomunu pokati ketu o likolisilako oku kuata ovituwa viwa, ekongelo liosi li kuatisiwa! Ocipama cilo, ca tu kuatisa oku limbuka ndomo tu pondola oku lekisa ovituwa viwa. Nda tua limbuka okuti tu kuete ocituwa cimue cĩvi, tu sukila oku ecelela okuti Ondaka ya Suku yi tu kuatisa oku linga apongoloko. (Va Hev. 4:12) Omo okuti Paulu wa yonguile oku lekisa ovituwa viwa vekongelo, wa popia hati: ‘Sia kũlĩhĩle eci ci ndi pisa, kuenda ka ci lomboloka okuti nda yovoka. U o netuluila Ñala Yehova.’​—1 Va Kor. 4:4.

¹⁷ Nda tua amamako oku lekisa olondunge viokilu, okuti ka tu sakalala calua loku tambula ovikele, tu kuata ovituwa vi pamisa ekongelo. Nda tua lekisa ocituwa coku ecela loku kuatela vakuetu ovisimĩlo viwa, tu kuata ombembua la vamanji. (Va Fil. 4:8) Nda tua likolisilako oku ci linga, Yehova la Yesu va sanjukila ‘ovituwa viwa tu lekisa.’​—File. 25.