1, 2. Momo lie o sukilila oku sokolola lutate catiamẽla koku ecela vana va ku lueyela?

ONDAKA ya Yehova, yi tu kuatisa oku limbuka ndomo tu tenda ekandu, kuenda onjila tu kuama nda tua lueya. Oyo, yi lekisa ndomo tu sukila oku ecela vana va tu lueyela. Vocipama ca pita, tua lilongisa ndomo ovituwa via Daviti levi via Manase, via vetiya Yehova oku ecela akandu avo. Ovo va likekembela lutima wosi ku Yehova, kuenda va yuvula oku pitulula akandu aco. Omo liaco, Yehova wa ecela akandu avo.

² Tu konomuisi ndomo tu pondola oku ecela vana va tu lueyela. Ovisimĩlo vipi ove nda wa kuata, nda umue ukuepata liove wa pondiwile omo liovina vĩvi Manase a linga? Nda wa tẽla hẽ oku ecela Manase? Epulilo eli, li kuete esilivilo koloneke vilo, momo tu kasi voluali lua vĩha, lue yuka ungangala, kuenda omanu ka va pokola kovihandeleko. Momo lie Ukristão wocili a sukilila oku ecela vana vo lueyela? Nda va ku lundila ovina vimue, nye ci ku kuatisa oku yuvula onyeño oco o sanjuise Yehova loku ecela omunu waco?

3-5. (a) Olusapo lupi Yesu ata okuti lua kuatisa olonjeveleli viaye oku limbuka esilivilo lioku ecela? (b) Olusapo lua Yesu lu sangiwa kelivulu lia Mateo 18:21-35, lu tu longisa nye?

³ Tu sukila oku ecela vamanji va tu lueyela, ale omanu vakuavo. Nda tua ci linga, tu kuata ombembua lepata lietu, lakamba, kumue lomanu vakuavo, kuenda Yehova. Ovisonehua vi lekisa okuti, tu sukila oku pokola konumbi yoku ecela vana va tu lueyela, ndaño va tu linga ovina vi tu kokela esumuo. Omo liaco, Yesu wa ta olusapo luatiamẽla konalavayi yimue ya levala olombongo.

⁴ Omo okuti onalavayi yaco ya levalele olombongo vialua, ya sukilile oku talavaya akũi epandu kolohuluwa violoneke, oco yi fete ofuka yaco. Pole, onalavayi yaco, ya endele kekamba liaye liupange lio levalele olombongo vina okuti, oco li fete ofuka yaco, li sukila oku talavaya lika ocita coloneke. Ekamba lia levala, lia pinga kokuaye oco a kevelele toke eci a sanga olombongo viaco. Pole, onalavayi ya levalele olombongo vialua ku cime caye, ya kapa vokayike ekamba liaye. Ocituwa caco ca temisa cime cavo, kuenje, wo pulisa hati: ‘Ku sukila hẽ oku kuatela ohenda ukuene, ndeci nda ku kuatela ohenda? Elinga liaco lia temisa cime caye, kuenje, wo weca kolondavululi vio vokayike, oco a fete olombongo viosi o levalele.’​—Mat. 18:21-34.

⁵ Olusapo lua Yesu lu tu longisa nye? Poku malusula olusapo luaco wa popia hati: ‘Cimuamue haico Tate o kasi kilu a pondola oku linga lene, nda ka weceli vakuene lutima wosi.’ (Mat. 18:35) Olusapo lua Yesu lu kuete esilivilo kokuetu. Momo, akandu tua siata oku linga omo liekambo lioku lipua, a lekisa okuti, ka tu tẽla oku pokolola kolonumbi viosi via Yehova. Pole, eye o kuete onjongole yoku tu ecela okuti noke ka ivaluka vali akandu tua linga. Omunu wosi o yongola oku kala ekamba lia Yehova, o sukila oku ecela vana vo lueyela. Vohundo Yesu a lingila Komunda, wa popia hati: “Nda weceli omanu akulueya avo, Isiene o kasi kilu ecelavo akulueya ene. Pole, nda ka weceli omanu akulueya avo, Isiene ka ecela akulueya ene.”​—Mat. 6:14, 15, NW.

6. Momo lie pamue ka ca lelukilile oku ecela?

⁶ Citava okuti omunu o popia ndoco: ‘Ndaño tu pondola oku ecela vana va tu lueyela, pole, ka ca lelukile oku ci linga.’ Momo nda umue vo popia olondaka ka via sungulukile, o sumua. Omanu vamue va siata oku tema omo liovina vĩvi va va lingila, kuenje, va yongola okuti, ovitangi viavo vi tetuluiwa lesunga, ale va fetuluinya. Vakuavo va siata oku popia vati, ka va pondola oku ecela umue wa va lueyela. Nda o kuete ovisimĩlo viaco, o pondola ndati oku kuata ocituwa coku ecela okuti oco Yehova a yongola kokuetu?

7, 8. Nye ci pondola oku ku kuatisa oku ecela vana va ku lueyela, nda va ku popia ondaka yimue ya ku sumuisa?

⁷ Nda umue o tu popia olondaka vĩvi, ale tu sima okuti ka lekisile esumbilo poku sapela letu, tu sumua. Tu konomuisi ulandu wa pita lumalẽhe umue wa kuatele onyeño eci epata liaye lia sapela laye. Eye wa popia hati: “Eci nda tunda konjo, nda sapuila epata liange okuti, lalimue eteke ndi tiuka vali. Eteke liaco, kua kala utanya walua, kuenje, nda pita vonjila yimue yitito ya loña kocitumãlo cimue ca posoka. Eci nda pitĩla kocitumãlo caco, onyeño ya fetika oku tepuluka. Noke liolowola vimue, nda tiukila konjo, kuenje, nda pinga ongecelo kepata liange.” Ulandu wa tukuiwa ndeti u lekisa okuti, nda o kuete onyeño omo liocitangi cimue, o sukila oku pita olowola vimue oco onyeño yaco yi tepuluke. Esunguluko o lekisa, li ku kuatisa oku yuvula olondaka vimue okuti, kua yonguile oku vi popia.​—Osa. 4:4; Olosap. 14:29; Tia. 1:19, 20.

⁸ Nye o sukila oku linga nda ovisimĩlo ka via sungululukile via amamako kutima wove? Kũlĩhĩsa esunga lieci wa sumuila. Anga hẽ, va ku lundila ondaka yimue? Ale wa sumua omo liomunu umue wa ku popisa olondanga vĩvi, ndaño kuolingile cimue cĩvi? Wa ku popisa hẽ ondaka yimue yĩvi? Kũlĩhĩsa lutate ocitangi caco, kuenda sandiliya ovinimbu Viembimbiliya vi ku kuatisa oku kuata ovisimĩlo via sunguluka. (Tanga Olosapo 15:28; 17:27.) Nda wa ci linga, ci ku kuatisa oku ecela vana va ku lueyela. Ndaño pamue ka ci leluka oku ci linga, pole, Embimbiliya li ku kuatisa oku limbuka ‘ovisimĩlo lolonjongole viutima wove,’ kuenda li ku vetiya oku kuama ongangu ya Yehova yoku ecela vana va tu lueyela.​—Va Hev. 4:12.

9, 10. (a) Nda umue wa ku popia olondaka vĩvi o kala ndati? (b) Noke yoku limbuka okuti o sukila oku yuvula oku tema lonjanga, ci ku kuatisa ndati oku ecela vana va ku lueyela?

⁹ Kuli ovina vialua vi vetiya omunu oku kuata ovisimĩlo ka via sungulukile. Citava okuti, osimbu o kasi oku endisa, omunu umue o ku tusula lekãlu liaye. Nda wa pita locitangi caco o kala ndati vepuluvi liaco? Vatapalo mua siata oku pita ovitangi vialua. Kuli omanu vamue okuti, nda va tusula vekãlu liaye, va tema lonjanga, kuenje, va tipula omunu waco. Omo okuti ove Ukristão wocili, o sukila oku yuvula ocituwa caco.

¹⁰ Nda wa pita locitangi caco vetapalo, o sukila oku ci konomuisa lutate. Pamue osimbu o kasi oku endisa wa tiamisila utima kovina vikuavo, kuenje, wa tusula vekãlu limue. Citava okuti umue ekãlu liaye li kuete ocitangi. Oku limbuka esunga liocitangi caco, ci ku kuatisa oku tulumula onyeño, loku limbuka okuti, kua kũlĩhĩle ovina via kongela vocitangi cekãlu liaco. Nda wa ci linga, ci ku kuatisa oku ecela omunu wa tusula vekãlu liove. Elivulu Liukundi 7:9, li popia hati: “Ku ka teme lonjanga, momo oku tema kua tunga volonulo viaveke.” Omo liaco, tu yuvuli oku sima okuti, omanu va siata lika oku tu lingila ovina vi tu sumuisa. Olonjanja vimue omanu va siata oku tu lueyela omo liekambo lioku lipua. Ndaño okuti pamue ka va limbuka esunga liocitangi caco, pole, o sukila oku lekisa ocisola kokuavo, loku va ecela. Nda wa ci linga, o kuata esanju.​—Tanga 1 Petulu 4:8.

11. Ovisimĩlo vipi tu sukila oku yuvula nda omanu ka va tu tambulula ciwa kupange woku kunda?

¹¹ O pondola ndati oku likandangiya, nda umue wa ku tambulula lãvi kupange woku kunda? Eci Yesu a tuma ci soka 70  kolondonge viaye, wa vi sapuila hati, vi sukila oku sia ombembua komanu va sapela lavo. Yesu wa popia hati: “Nda omunu wa sangi o sole ombembua, ombembua yene yi kala laye, pole, nda ka sole ombembua, yi tiukila kokuene.” (Luka 10:1, 5, 6, NW) Nda omanu tu sapela lavo kupange woku kunda va tu tambulula ciwa, tu kuata esanju. Momo esapulo tu va kundila li pondola oku va kuatisa. Pole, olonjanja vimue, tu sapela lomanu vana okuti ka va lekisa ombembua. Nye tu sukila oku linga? Yesu wa popia hati, nda omanu vaco ka va lekisa onjongole, ombembua yi tiukila kokuetu. Ndaño okuti omanu tu sanga kupange woku kunda va tu popia olondaka ka via sungulukile, pole, tu sukila oku lekisa ombembua poku litepa lavo. Nda tu sumua omo liomunu umue ka tu tambuluile ciwa kupange woku kunda, ka tu kuata ombembua.

12. Tu kapako ndati olondaka via Paulu vi sangiwa kelivulu lia va Efesio 4:31,32?

¹² Lekisa ombembua kovina viosi o linga oku kongelamo upange woku kunda. Oku ecela omanu ka ci lomboloka okuti, o tava kovina vĩvi va ku lingila, ale osima okuti, ovina viaco ka vi nena ovitangi. Pole, oku ecela ku lomboloka oku amamako lombembua, kuenda oku yuvula oku kuata ocikumbiti. Omanu valua va siata lika oku ivaluka ovina vĩvi va va lingila, kuenda ka va likosilisilako oku linga ovina vi koka ombembua. Pole, ku ka ecelele okuti, ovina viaco vi ku nenela esumuo. Ivaluka okuti, nda wamamako locikumbiti ku kuata esanju. Omo liaco, amamako loku ecela vana va ku lueyela!​—Tanga Va Efeso 4:31, 32.

13. (a) Ukristão o pondola ndati oku “kapa akala ondalu” kutue wovanyãli vaye? (b) Asumũlũho api eyilila koku tambulula lumbombe nda umue o tu popia olondaka ka via sungulukile?

¹³ Citava okuti o yongola oku kuatisa omunu umue wa ku tambuluile lãvi poku u kundila olondaka viwa. Upostolo Paulu wa soneha ndoco: “Nda unyãli wove o kasi lonjala, u lisa, nda o kasi lenyona, u nyuisa. Nda wa ci linga, o lundika akala ondalu ponumbutue yaye. Ku ka yuliwe leci cĩvi. Pole, eci cĩvi ci yula leci ciwa.” (Va Rom. 12:20, 21, NW) Nda wa lekisa esunguluko eci omanu va ku popia lãvi, va pondola oku siapo ovituwa viavo vĩvi, kuenje, va lekisa ovituwa viwa. Nda o likolisilako oku lekisa ohenda eci va ku popia ovina vimue ka via sungulukile, o va kuatisa oku lilongisa Ondaka ya Suku. Omo liaco, nda eci omanu va ku lingila cimue cĩvi wa yuvula oku tema, ci va vetiya oku limbuka esunga lieci o kuetele ovituwa viwa.​—1 Pet. 2:12; 3:16.

14. Momo lie o sukilila oku yuvula ocikumbiti, ndaño omanu va ku lingila ovina ka via sungulukile?

¹⁴ Tu sukila oku yuvula oku linga ukamba lomanu vana va tundisiwa vekongelo. Momo va linga akandu anene, kuenda ka va yongola oku likekembela. Nda wa sumua omo liomunu umue wa ku lueyela, pamue ka ci leluka oku u wecela. Ndaño omunu waco wa likekembela, pamue ove o kala otembo yalua lesumuo liaco. Nda o kasi oku liyaka locitangi caco, pinga ekuatiso ku Yehova oco a ku kuatise oku ecela una wa ku lueyela. Momo ku tẽla oku limbuka ovisimĩlo vi kasi vutima womunu waco. Pole, Yehova eye lika wa vi kũlĩha. Eye o pondola oku konomuisa ovisimĩlo viutima womunu, kuenda o lekisa epandi ku vana va lueya. (Osa. 7:9; Olosap. 17:3) Eli olio esunga lieci Embimbiliya li popela hati: ‘Ko ka fetuluinyi umue cĩvi leci cĩvi. Sandi ovina viwa kovaso omanu vosi. Kali lombembua lomanu vosi nda ci tẽliwa. Avakuetu wa soliwi, ko ka lifetuluinyi. Efetuluinyo li kale konyeño ya Yehova, momo ca sonehiwa citi, efetuluinyo liange. Ame  ndi fetuluinya. Oco Yehova a popia.’ (Va Rom. 12:17-19) Ove hẽ o sukila oku pisa omunu umue? Sio, ku sukila. (Mat. 7:1, 2) Pole, ivaluka okuti, Yehova eye lika o tẽla oku tetulula ovitangi lesunga.

15. Nye ci tu kuatisa oku yuvula oku temela omunu wa tu lueyela?

¹⁵ Nda wa limbuka okuti omunu wa ku lueyela wa likekembela, pole, ove ku yongola oku u wecela, ivaluka okuti, omunu waco wa sumuavo, momo ka lipuile. (Va Rom. 3:23) Yehova wa siata oku lekisa ohenda komanu vosi ka va lipuile. Tu sukila oku kongela volohutililo vietu una wa tu lueyela. Pole, ka ca sungulukile oku amamako loku kuatela onyeño omunu una tua siata oku kongela volohutililo oco a kuatisiwe la Yehova. Omo liaco, tu yuvuli oku kuatela ocikumbiti vana va tu lueyela, ndomo Yesu a ci popia hati: ‘Soli ovanyãli vene, kongeli volohutililo viene vana vo lambalali.’​—Mat. 5:44.

16, 17. Ovisimĩlo vipi tu sukila oku kuata, nda akulu vekongelo va sombisa umue okuti wa likekembela, kuenda momo lie?

¹⁶ Yehova wa eca kakulu vekongelo ocikele coku kuatisa vamanji vana va lueya. Ndaño okuti akulu vekongelo ka va kuete ukũlĩhĩso ndowu wa Suku, pole, poku tetulula ovitangi va kuama olonumbi vi sangiwa Vembimbiliya, kuenda va songuiwa lespiritu sandu. Poku ci linga, va likutilila ku Yehova oco a va kuatise oku kuama onjila yi likuata locipango caye.​—Mat. 18:18.

¹⁷ Tu sukila oku lekisa esunguluko poku tetulula ovitangi. Anga hẽ o tava oku ecela vana va likekembela kuenda oku lekisa ocisola kokuavo? (2 Va Kor. 2:5-8) Ka ca lelukile oku ci linga, ca piãla enene nda tua sumua omo liekandu omunu a tu lingila, ale ekandu liaco lia sumuisa umue ukuepata lietu. Pole, tu pondola lika oku linga ovina via sunguluka, nda tua kolela ku Yehova, kuenda konjila a siata oku kuama poku tetulula ovitangi vekongelo. Nda tua ci linga, ci tu kuatisa oku ecela vana va tu lueyela.​—Olosap. 3:5, 6.

18. Asũmũluho api tu pondola oku tambula nda tua ecela vana va tu lueyela?

¹⁸ Omunu wosi o pokola kolonumbi via Yehova, o limbuka esilivilo li tunda koku ecela vana vo lueyela. Nda tua yuvula onyeño, tu kuata utima wa yela. Omanu vana ka va yongola oku ecela vakuavo, citava okuti va liyaka lovitangi vimue ndeci: Oku vela, oku tepa ukamba, esakalalo, kuenda ekambo lioku sapela la vakuavo. Pole, vana va tava oku ecela vakuavo, va pondola oku kuata ukamba wocili la Yehova Suku.​—Tanga Va Kolosai 3:12-14.