1. Omanu voluali va tenda ndati ocituwa coku litumila ovo muẽle?

 USONEHI umue wo ko Helasi wa popia hati: “Lomue o sanjuka omo lioku kala upika.” Tunde eci a popia olondaka evi, pa pita ale 2.500 kanyamo. Koloneke vilo, omanu valua eci va tanga olondaka viaco, va tava kovisimĩlo viaye. Omanu vamue va siata oku sima okuti, oku kala upika, ci lomboloka oku kisikiwa oku talavayela omunu umue loku talisiwa ohali.

2, 3. (a) Ocikele cipi upiwa wa Kristu a sanjukila oku tẽlisa? (b) Apulilo api atiamẽla ku kalei tu konomuisa vocipama cilo?

² Yesu wa popia hati, olondonge viaye vi sukila oku kala apika vamue va lekisa umbombe. Omo okuti Akristão vocili apika va Suku, ka ci lomboloka okuti, va sukila oku talisiwa ohali. Momo, va koleliwa, kuenda va sumbiwa. Omo liaco, tu kũlĩhĩsi olondaka Yesu a popia viatiamẽla koku kala ‘upika,’ osimbu ka pondiwe handi. Eye wa eca ovikele via litepa “kukuenje wa kolelua haeye wa lunguka.”​—Mat. 24:45-47.

³ Vembimbiliya, ondaka ukuenje, yi lomboloka “kalei.” (Tanga Luka 12:42-44.) Koloneke vilo, Akristão valua va kasi palo posi, ka va pangi onepa kocisoko cukuenje wa kolelua. Pole, Ovisonehua vi lekisa okuti, afendeli vosi va Yehova va kuete ocikele coku linga upange waye. Ovina vipi via kongela vupange waco? Tu tenda ndati upange waco? Oco tu sange etambululo kapulilo a lingiwa ndeti, tu konomuisi ndomo vakalei va enda oku tẽlisa upange wavo kosimbu.

4, 5. Ovikele vipi apika va kuatele kosimbu? Tukula ovolandu amue.

⁴ Kosimbu, kalei wa kuatele ocikele coku lava onjo, ale olomĩlu via cime caye. Wa kuatavo ocikele coku tata onjo ya cime caye loku seleka ovokuasi, kuenda  oku songuila omanu vakuavo va talavaya vonjo yaco. Ulandu waco tu u limbukila ku Eliesere wa tambuile ocikele coku tata ovina via Avirahama. Onjanja yimue, Avirahama wa tumĩle Eliesere oco a ende ko Mesopotamia oku ka sandiliya ukãi una weya oku kueliwa la Isake, omõla waye. Omo liaco, Eliesere wa tambuile ocikele cimue ca kuata esilivilo lia velapo!​—Efet. 13:2; 15:2; 24:2-4.

⁵ Yosefe, una wa kala oneka ya Avirahama, wa kuata ocikele coku talavaya vonjo ya Potifara. (Efet. 39:1, 2) Kotembo yaco, Yosefe wa kuata kalei una a nõlele oco a tate ‘ovina vio vonjo yaye.’ Noke, kalei kaco, wa linga esokiyo lioku yekisa ci soka ekũi lia vamanji va Yosefe. Kalei kaco, wa kuatisa Yosefe oku tẽlisa ovisimĩlo viaye vioku seteka vamanjaye poku ‘kapa’ okopo yopalata vonjeke yavo. Omo liaco, kalei wa kuata esanju omo lioku koleliwa la cime caye.​—Efet. 43:19-25; 44:1-12.

6. Ovikele vipi akulu vekongelo va kuete koloneke vilo?

⁶ Noke lianyamo amue, upostolo Paulu wa popia hati, akulu vekongelo, va kala ‘vakalei ka Suku.’ (Tito 1:7) Koloneke vilo, akulu vekongelo va kuete ocikele coku ‘lava ocunda ca Suku,’ loku songuila akongelo. (1 Pet. 5:1, 2) Pole, va kuete ovikele via litepa. Vamue pokati kavo, va kasi lika vekongelo limosi. Vakuavo va tambula ocikele coku nyula akongelo alua. Kulivo akulu vamue vekongelo okuti, va tambula ocikele coku kala Osungu Yakulu vo Betele, oco va kuatise akongelo va sangiwa vofeka yavo. Pole, akulu vosi vekongelo va sukila oku tẽlisa ciwa ovikele viavo, momo nda ka va ci lingile, “va ka kuata ovitangi” ku Suku.​—Va Hev. 13:17, NW.

7. Tua kũlĩha ndati okuti Akristão vosi apika va Yehova?

⁷ Nye ci popiwa catiamẽla ku vamanji vana okuti ka va tambuile ocikele coku kala akulu vekongelo? Vukanda upostolo Petulu, a sonehela Akristão vocili, wa va sapuila hati: “Omo okuti wakalei, omunu lomunu a talavaye ciwa longavelo a tambula ku Suku, oco a kuatise vakuavo. Pole, va ci linga volonjila via litepa.” (1 Pet. 1:1; 4:10, NW) Omo liohenda Suku a tu kuetele, wa tu ĩha olombanjaile vimue ndeci, ovokuasi, uloño, kuenda ovina vikuavo vi tu ĩha epondolo lioku kuatisa vamanji. Omo okuti tuafendeli va Yehova, tua linga apika vaye va sumbiwa, kuenda tu kuete ocikele coku tẽlisa upange tua tambula kokuaye.

8. Etosi lipi lia velapo tu sukila oku ivaluka?

⁸ Omo okuti vosi yetu tuapika va Suku, tu sukila oku kũlĩhĩsa atosi atatu. Liatete: Vosi yetu tua tiamẽla ku Suku, kuenda tu sukila oku linga ovina viu sanjuisa. Paulu wa soneha ndoco: “Ka wa tiamẽleli kokuene muẽle, pole, wa landiwi” losonde ya Kristu. (1 Va Kor. 6:19, 20) Omo okuti tua tiamẽla ku Yehova, tu sukila oku pokola kovihandeleko viaye momo, ka vilemi. (Va Rom. 14:8; 1 Yoa. 5:3) Tua lingavo apika va Kristu, kuenda tu kuete elianjo lioku li nõlela ovina tu yongola oku linga, ndeci ca pita lapika kosimbu. Pole, elianjo lietu ka li lomboloka okuti, tu linga ovina viosi tu yongola. Tu sukila oku pokola kolonumbi tua tambula, oco tu tẽlise ciwa ovikele vietu. Ndaño tua sanjukila oku tẽlisa ovikele viupange wetu, pole, tua kũlĩha okuti, tu kasi oku vumba Suku, kuenda tulondonge via Kristu.

9. Yesu volusapo ata wa lekisa ndati ukamba u kasi pokati ka cime lupika?

⁹ Yesu o tu kuatisa oku kuata elomboloko liukamba u kasi pokati ka cime lupika waye. Onjanja yimue, Yesu wa sapuila olondonge viaye catiamẽla kupika umue wa endele konjo ya cime caye noke yoku  linga upange eteke liosi. Eye wa pula hati, anga hẽ, cime o sapuila lika upika waye hati: “Enju lonjanga ndo tumale, oco olie?” Sio, ka ci lingi. Pole, u sapuila hati: “Nelekele ondalelo. Wala uwalo wove woku teleka okulia. Nyihe ovina viosi ndi sukila osimbu ndi lia loku nyua. Noke oco o lia noke loku nyua.” Nye Yesu a yonguile oku longisa kolondonge viaye eci a popia olondaka evi? Wa yonguile oku vi sapuila hati: “Lenevo haico vu sukila oku linga okuti, eci vu tẽlisa ovina viosi vo tumi, popi hati: ‘Tuapika vaño. Momo tua tẽlisa ocikele cetu.’”​—Luka 17:7-10, NW.

10. Nye ci lekisa okuti Yehova o sanjukila elikolisilo lietu lioku u vumba lutima wosi?

¹⁰ Yehova o sanjukila elikolisilo lietu lioku u vumba lutima wosi. Embimbiliya li tu sapuila hati: “Suku hokuanyako okuti ivalako upange wene kuenda ocisola wa lekisi vonduko yaye, poku kuatisa vamanjene, kuenda oku amamako oku ci linga.” (Va Hev. 6:10, NW) Yehova wa siata oku tu ĩha lika upange una tu tẽla oku linga. Momo, o tu yonguila ovina viwa, kuenda ka tu kisika upange una ka tu tẽla oku linga. Pole, volusapo Yesu ata, wa lekisa okuti, upika ka pitisa kovaso olonjongole viaye muẽle. Olusapo luaco lu lomboloka okuti, eci tua litumbika ku Yehova, tua nõlapo oku pitisa kovaso ocipango caye. Ove hẽ, ku tava kondaka yaco?

11, 12. Ovituwa vipi tu sukila oku kuata, kuenda nye tu sukila oku yuvula?

¹¹ Etosi liavali tu sukila oku ivaluka lieli: Omo okuti vosi yetu tuapika va Yehova, tu sukila oku pokola kolonumbi viaye. Kuli ovikele vimue okuti, vi eciwa lika ku vamanji vamue. Pole, Yehova o yongola okuti, tu tẽlisa ovikele vietu. Omo okuti tulondonge via Kristu, kuenda Tulombangi Via Yehova, tu sukila oku lekisa ocisola komanu vosi. Yesu wa popia hati, ocisola oco ondimbukiso Yakristão vocili. (Yoa. 13:35) Tu sukilavo oku lekisa ocisola ku vamanji voluali luosi, kuenda komanu vana okuti, ka va lilongisa Embimbiliya. Omo liaco, tu likolisiliko oku ci linga.

¹² Tu sukilavo oku lekisa ovituwa viwa, kuenda oku yuvula ovituwa vi pisiwa Londaka ya Suku. Paulu wa soneha ndoco: “Ka wa kũlĩhĩli okuti olondingaĩvi ka vi ka piñala usoma wa Suku? Ko ka kembiwi. Ndaño vakuokahonga, ndaño vakuaviteka, ndaño alume va lala lakãi vamãle, ale akãi va lala lalume vamãle, lalume va lisokisa lakãi, lalume vakuakulala lalume, lovimunu, la vakuacipululu, loloholua, la vakuakuimbula, kuenda olondiandia, ka va ka piñala usoma wa Suku.” (1 Va Kor. 6:9, 10, NW) Omo liaco, tu sukila oku likolisilako oku pokola kolonumbi via Suku. Momo, alikolisilo aco a tu kuatisa oku tambula asumũlũho alua ndeci: Oku kuata omuenyo umue u tu nenela uhayele, ukamba lomanu, kuenda oku taviwa la Suku.​—Tanga Isaya 48:17, 18.

13, 14. Ocikele cipi afendeli va Yehova va tambula? Tu tenda ndati upange waco?

¹³ Tua kũlĩha okuti, upika o kuete ocikele coku talavaya. Cimuamue haico tu sukila oku linga, omo liombanjaile yukũlĩhĩso wocili tua tambula. Kuenje, Suku o tu vetiya oco tu kundile omanu ukũlĩhĩso waco. (Mat. 28:19, 20) Paulu wa soneha ndoco: “Omanu va sukila oku limbuka okuti, tuloñuatisi via Kristu, kuenda tu vakalei kalumbu a Suku.” (1 Va Kor. 4:1, NW) Paulu wa kũlĩhĩle okuti, wa kuata ocikele coku sapuila komanu “alumbu a Suku,” oco va kuate elomboloko liaco, ndomo Yesu Kristu a tuma oku ci linga.​—1 Va Kor. 9:16.

¹⁴ Tu lekisa ocisola komanu poku valongisa Ondaka ya Suku. Omo okuti tu kuete ekalo lia litepa, ka tu pondola oku pesila olowola vimuamue kupange woku kunda. Pole, Yehova o tava upange tu linga lutima wetu wosi. Eye ka tu kisika  upange una ka tu pondola oku linga. Omo liaco, tu sukila oku lekisa ocisola ku Suku, kuenda komanu tu kundila.

15-17. (a) Momo lie ci kuetele esilivilo upika oku kala ukuacili? (b) Yesu wa tukula ndati ovitangi tu pondola oku kuata, nda ka tua kalele vakuacili?

¹⁵ Etosi liatatu tu sukila oku ivaluka lieli: Tu sukila oku koleliwa, kuenda oku lekisa esunguluko. Ndaño okuti upika o kuete ovituwa viwa, kuenda wa loñoloha koku linga ovopange, pole, nda ka koleliwa, kuenda ka tẽlisa ciwa ovikele viaye, ovituwa viaco ka vi kuata esilivilo ku cime caye. Oco upika a tẽlise ciwa upange waye, o sukila oku kala ukuacili. Ivaluka olondaka Paulu a soneha poku popia hati: “Vakalei, va sukila oku koleliwa loku lekisa esunguluko.”​—1 Va Kor. 4:2, NW.

¹⁶ Nda tua kuata ekolelo, tu ka tambula asumũlũho alua. Pole, nda ka tua ci lingile, tu kuata ovitangi. Tu pondola oku limbuka esunga liaco volusapo lua Yesu luatiamẽla kolokondu. Upika una wa koleliwa, wa linga ‘olomĩlu’ lolombongo a tambuile ku cime caye, kuenje, wa pandiyiwa, kuenda wa tambula asumũlũho alua. Upika ukuavo okuti ka talavayele ciwa lolombongo a tambuile, cime caye wo sapuila hati, ‘wa huka, ukuawesi, kuenda ka silivila.’ Omo liaco, cime caye wo tambula olokondu viaye, kuenje, wo wimba vowelema.​—Tanga Mateo 25:14-18, 23, 26, 28-30.

¹⁷ Vepuluvi likuavo, Yesu wa tukulavo ovitangi tu pondola oku kuata nda ka tua kalele vakuacili. Eye wa popia hati: “Kua kala ulume umue ohuasi okuti wa kuata kalei wa enda oku songuila upange vonjo, kuenje, kalei kaco vo sapula kokuaye hati, wa sandola ovina viaye. Noke, cime caye wo vilikiya, kuenje, wo sapuila hati:  ‘Olondaka nda yeva viatiamẽla kokuove vi lombolola nye? Eca ovina viaco, momo ku kala vali kalei wonjo yange.’” (Luka 16:1, 2, NW) Omo okuti upika wa sandola ovokuasi osi, cime caye wo tundisa. Ulandu owu u kuete esilivilo kokuetu! Omo liaco, tu kali vakuacili poku linga upange Suku a yongola okuti, tu u tẽlisa.

18. Momo lie tu sukilila oku yuvula oku sokisa upange wetu lowu wa vakuetu?

¹⁸ Omunu lomunu pokati ketu o sukila oku lipula ndoco: ‘Ndi tenda ndati ocikele cange?’ Oku sokisa upange wetu lowu wa vakuetu, ci nena ovitangi. Embimbiliya li tu sapuila hati: “Omunu lomunu a kũlĩhĩse upange waye. Nda wa u linga ciwa, a lipandiye eye muẽle, pole, ka ka sokise upange waye lowu wa vakuavo.” (Va Gal. 6:4, NW) Tu pondola lika oku yuvula oku sokisa upange wetu lowu wa vakuetu, nda tua tiamisila utima kovina tu tẽla oku linga. Nda tua ci linga, ci tu kuatisa oku yuvula oku kuata epela, kuenda oku pua epandi. Tu sukilavo oku limbuka okuti, ekalo lietu li pondola oku pongoloka omo lioku vela, oku kuka, ale ovikele vikuavo tua tambula. Kuenje, ka tu tẽla oku linga ovopange akuavo. Citava okuti tu vokiya upange wetu okuti, una tu kasi oku linga cilo u sule. Momo lie ku setekela oku kuata ocimãho caco cilo?

19. Momo lie tu sukilila oku yuvula esumuo, nda ka tua tambuile lonjanga ovikele?

¹⁹ Tu sukila oku kũlĩhĩsa ovikele tu kuete, kuenda evi tu yongola oku tambula. Citava okuti manji umue o yongola oku kala ukulu wekongelo, ale oku tambula onepa yimue kohongele yimbo, ale yofeka. Pole, oco a tambule ovikele viaco, o sukila oku lekisa ovituwa viwa. Tu yuvuli oku sumua nda ka tua tambuile ocikele caco. Momo ka tua kũlĩhĩle esunga lieci pamue tu sukilila oku pita otembo yalua osimbu ka tua tambuile ovikele. Ivaluka okuti ndaño Mose wa nõliwile oco a songuile va Isareli eci va tunda ko Egito, pole, osimbu ka tambuile ocikele caco, wa kevelela 40 kanyamo. Kuenje, ocituwa coku kevelela, co kuatisa oku lilongisa ndomo a tẽla oku songuila ciwa va Isareli vakualonamãlala.​—Ovil. 7:22-25, 30-34.

20. Ulandu wa Yonatão u tu longisa nye?

²⁰ Citava okuti, ka tu tambula ovikele tu yongola, ndeci ca pita la Yonatão. Eye, wa kala omõla wa Saulu, kuenda wa lavokaile oku viala va Isareli. Pole, Suku wa nõla umalẽhe Daviti oco a linge osoma. Ovisimĩlo vipi Yonatão a kuata? Eye wa sanjukila ocikele Daviti a tambula, kuenda wo kuatisa ndaño okuti wa sukilile oku kapa omuenyo waye kohele. Kuenje, wa sapuila Daviti hati: “Ove o linga osoma ya va Isareli. Lame [ndi kala] konẽle yove.” (1 Sam. 23:17) Ulandu wa Yonatão u tu longisa nye? Eye ka sumuile omo liocitangi caco, kuenda ka kuatelele esepa Daviti ndeci isiaya a linga. Omo liaco, tu yuvuli oku kuatela ukuse vamanji vana va tambula ovikele, kuenda tu sanjukili upange tu kasi oku linga. Momo, tua kũlĩha okuti, voluali luokaliye, Yehova o ka tẽlisa olonjongole viosi via sunguluka viafendeli vaye.

21. Tu tenda ndati ocikele cetu coku kala va kalei?

²¹ Omo okuti tu va kalei va koleliwa, ka tu kisikiwa oku vumba cime umue ongangala. Momo, Yehova wa tu kolela, kuenda o lekisa esumbilo kokuetu. Eye wa tu ĩha upange woku kunda olondaka viwa Viusoma koloneke vilo via sulako okuti, ka u ka pituluiwa vali. Osimbu tu linga upange waco, tu sanjukila elianjo lioku tẽlisa ovikele vietu. Omo liaco, tu amamiko oku kala va kalei va koleliwa, kuenda ka tu ka ivaliko esumũlũho tu kuete lioku vumba Yehova, ombiali yoluali luosi.