1-3. Ovitangi vipi olohueli via siata oku liyaka lavio? (Tala elitalatu kefetikilo liocipama cilo.)

 ULUME umue o kuete esanju volohuela viaye vokuenda kueci ci soka 38 kanyamo wa popia hati: “Nda wa likolisilako oku lekisa okuti o yongola oku kuata esanju volohuela, o kuata asumũlũho a tunda ku Yehova.” Alume lakãi vavo va pondola oku kuata esanju, kuenda oku likuatisa pokati poku liyaka lovitangi.​—Olosapo 18:22.

² Olonjanja vimue olohueli via siata oku liyaka lovitangi. Embimbiliya li tukula ovitangi viaco hati, “ohali yoketimba.” (1 Va Korindo 7:28) Momo lie? Oloneke viosi ovitangi vi pondola oku nena esakalalo volohuela. Omo okuti ulume lukãi waye ka va lipuile, olonjanja vimue pokati kavo pa kala umue o popia ovina vi sumuisa ukuavo, kuenje va liwekapo oku sapela omunu lukuavo. (Tiago 3:2, 5, 8) Olohueli vialua via siata oku pesila otembo yalua kovopange avo oku sanda eteku, kuenda vi kuete ocikele coku tekula omãla. Esakalalo liovopange aco lia siata oku va tateka oku sokiya otembo yoku pamisa olohuela viavo. Ekambo liolombongo, oku vela, ale ovitangi  vikuavo via siatavo oku tepulula ocisola cavo, kuenda esumbilo pokati kavo. Ndaño okuti alume vamue kumue lakãi vavo va molẽha ndu okuti olohuela viavo via pama, pole citava okuti vi hongua omo ‘liovilinga vietimba’ ndeci: Ukahokolo, umbondo, ungangala, ema, epela, onyeño, kuenda olonamalãla.​—Va Galatia 5:19-21.

³ Omo okuti tu kasi “koloneke via sulako,” ovitangi pokati kolohueli vimue via livokiya calua omo lioku lipanda okuti ka va lekisa esumbilo ku Suku, kuenje ovituwa viaco vi nyõla olohuela. (2 Timoteo 3:1-4) Kulivo unyãli umue o yongola oku nyõla olohuela. Upostolo Petulu o tu lungula hati: “Unyãli wene Eliapu o ñuala ñuala ndohosi yi koma oku sandiliya u a lia.”​—1 Petulu 5:8; Esituluilo 12:12.

4. Olohueli vi pondola oku pamisa ndati olohuela viavo oco vi kuate esanju?

⁴ Ulume umue wo kofeka yo Japãu wa popia hati: “ Nda kuata esakalalo lialua liekambo liolombongo. Omo liaco, nda liwekelepo oku sapela lukãi wange, kuenje eye wa kalavo oku liyaka lovitangi vialua. Noke wa liyakavo locitangi coku vela. Olonjanja vimue asakalalo aco a siata oku tu kokela ovitangi vialua.” Ndaño okuti pamue tu liyaka lovitangi vimue volohuela, pole tu pondola oku vi yula. Lekuatiso lia Yehova, olohueli vi pondola oku pamisa olohuela viavo kuenda oku kuata ukamba pokati kavo. (Tanga Osamo 127:1.) Omo liaco, tu konomuisi olonjila vitãlo vi pondola oku kuatisa oku pamisa olohuela oco viamameko lesanju. Tu konomuisavo esunga lieci olohueli vi sukilila oku lekisa ocisola oco vi pamise olohuela viavo.

5, 6. Nye alume lakãi vavo va sukila oku linga oco va kongele Yehova volohuela viavo?

⁵ Nda ulume lukãi waye va lekisa ekolelo  kuenda va pokola ku Yehova, olohuela viavo vi kala ndociseveto cimue ca pama. (Tanga Ukundi 4:12.) Nda va kapako olonumbi viocisola vi sangiwa Vembimbiliya, ci va kuatisa oku kongela Yehova volohuela viavo. Embimbiliya li popia hati: “Eci vu tiamẽla kondio pamue kepĩli oco ovatũi ene a yeva ondaka yi tundilila konyima yene, yiti: ‘Enjui, eyi oyo onjila, endelimo.” (Isaya 30:20, 21) Koloneke vilo, olohueli vi pondola oku “yeva” ondaka ya Yehova poku tangela kumosi Embimbiliya. (Osamo 1:1-3) Ovio vi pamisa olohuela viavo poku amamako oku linga efendelo liepata okuti li va nenela esanju. Nda ulume lukãi waye va likutilila kumosi eteke leteke, ci va kuatisa oku pamisa olohuela viavo, kuenje va pandikisa kelambalalo lioluali lulo lua Satana.

⁶ Manji Gerhard wo kofeka yo Alemanya wa popia hati: “Ndaño okuti esanju lietu lia siata oku tepuluka omo liovitangi, pole, elungulo li sangiwa Vembimbiliya lia siata oku tu kuatisa oku lekisa epandi kuenda oku liecela pokati.” Eye wa popiavo hati, ovituwa viaco via tu kuatisa oku pamisa olohuela vietu. Nda alume lakãi vavo va likolisilako oku kongela Yehova volohuela viavo poku u vumbila kumosi, ci va kuatisa oku kuata ukamba laye, kuenda oku pamisa ukamba wavo.

7. Ulume o sukila oku tata ndati ukãi waye?

⁷ Onjila ulume a kuama poku songuila epata liaye yi pondola oku pamisa olohuela viavo okuti va kuata esanju. Embimbiliya li popia hati: “Utue wukãi ulume waye; utue wa Kristu Suku.” (1 Va Korindo 11:3) Eci ci lomboloka nye? Alume va sukila oku tata ciwa akãi vavo ndeci Kristu a tata olondonge viaye. Yesu ka lekisile ungangala kolondonge viaye. Eye wa lekisa ovituwa ndeci: Ocisola, umbombe, esunguluko, esuluviko, kuenda eliketiso.​—Mateo 11:28-30.

8. Ulume o pondola oku sumbiwa ndati lukãi waye?

⁸ Alume vana okuti Akristão ka va kisika akãi vavo oku va lekisa esumbilo. Pole, va vetiyiwa oku amamako oku ‘kala lakãi vavo lolondunge, kuenda oku va sumbila ndocikuata ca leñela.’ (1 Petulu 3:7) Alume va sukila oku sapela lakãi vavo lolondaka viesumbilo, kuenda oku lekisa ohenda kokuavo ci kale pokati komanu, ale pokolika. Alume va lekisa lika okuti va kapako akãi vavo poku va tata ciwa kuenda oku sapela lavo lonjila yimue ya sunguluka. (Olosapo 31:28) Nda ulume o lekisa ocisola poku sapela lukãi waye, eye o lekisavo ocisola kokuaye, kuenda u sumbila, kuenje Yehova o sumũlũisa olohuela viavo.

9. Ukãi o lekisa ndati okuti ukuepokolo?

⁹ Oku lekisa ocisola cocili ku Yehova okuti ci tiamisiwila kolonumbi viaye, ci tu kuatisa oku lekisa umbombe ‘vemehi lieka Liaye lia pama.’ (1 Petulu 5:6) Ukãi o lekisa lika okuti wa sumbila omoko ya Yehova yoku songola, nda o kuatisa ulume waye. Embimbiliya li popia ndoco: “Ene akãi, [pokoli ku] vaveyene ndeci ca sesamẽla ava vakasi vu Ñala.” (Va Kolosai 3:18) Citava okuti ukãi pamue ka sanjukila onjila ulume waye a nõlapo okuti oyo va sukila oku kuama. Nda onjila ulume a nõlapo ka yi lipatãla lovihandeleko via Yehova, ukãi ukuepokolo o tava oku eca ekuatiso kokuaye.​—1 Petulu 3:1.

10. Momo lie ocisola lepokolo ci kuetele esilivilo?

 ¹⁰ Yehova wa kapako ocikele akãi va kuete vepata liavo, momo eye ‘oñuatisi’ yulume waye. (Malakiya 2:14) Nda ulume lukãi waye va likuatisa pokati poku nõla onjila va yongola oku kuama vepata liavo, ukãi ukuesumbilo o tukula ocisimĩlo caye catiamẽla kondaka yaco pole, o ci linga lesumbilo. Ulume ukualondunge o yevelela lutate ocisimĩlo cukãi waye. (Olosapo 31:10-31) Ocisola lepokolo ci pondola oku nena esanju vepata kuenda ombembua. Nda ulume lukãi waye va ci linga, va kuata esanju omo lioku kũlĩha okuti va kasi oku sanjuisa Yehova.​—Va Efeso 5:22.

11. Momo lie oku ecela ku kuetele esilivilo?

¹¹ Oco olohuela vi amameko, alume kumue lakãi vavo va sukila oku liecela pokati. Nda ulume lukãi waye ‘va kuete utima woku kuamelela loku lisola pokati,’ va pamisa ukamba wavo. (Va Kolosai 3:13) Pole, olohuela vi pondola oku nyolẽha nda ulume lukãi waye ka va liecela pokati akulueya avo, kuenje va pitolola akulueya aco oco va lihoyise. Ndeci ci pita locimano conjo okuti nda ca toka onjo yaco yi teka, ocikumbiti lonyeño vi tateka ulume lukãi waye oku liecela pokati, kuenda oku lingila kumosi ovopange. Pole, olohuela vi pamisiwa lika nda ulume kumue lukãi waye va liecela pokati, ndeci Yehova a siata oku va ecela.​—Mika 7:18, 19.

12. Ocisola ci tuvika ndati “akandu a lua”?

¹² Ocisola “ka ci kuete onya.” Pole, “ci tuvika akandu a lua.” (1 Va Korindo 13:4, 5, tanga 1 Petulu 4:8.) Nda tua lekisa ocisola komanu vakuavo, ka tu tendi olonjanja tu ecela vana va tu lueyela. Eci upostolo Petulu a pula olonjanja a sukilile oku ecela umue wo lueyela, Yesu wo sapuila hati: “Akũi epanduvali kolonjanja kolonjanja epanduvali.” (Mateo 18:21, 22) Olondaka evi via Yesu vi lomboloka nye? Eye wa yonguile oku popia hati, Ukristão wocili ka tendi olonjanja a sukila oku ecela omanu vana vo lueyela.​—Olosapo 10:12. a (Tanga etosi pombuelo yemẽla.)

13. Tu pondola oku yuvula ndati ocituwa cokuti ka tu ecela vakuetu?

¹³ Ukãi umue o tukuiwa hati Annette, wo kofeka yo Alemanya wa popia hati: “Nda ulume lukãi waye ka va yongola oku liecela pokati, ocikumbiti kuenda ekambo lioku likolela pokati li livokiya, kuenje ci pondola oku nyõla olohuela. Oku liecela pokati ci pamisa olohuela, kuenda ci vokiya ukamba wavo.” Eca olopandu kuenda lekisa esanju. Tiamisila utima wove kovina viwa oco o pandiye ohueli yove. Kuenje, ci ku kuatisa oku yuvula ocituwa cokuti ku ecela vana va ku lueyela. (Va Kolosai 3:15) Nda wa ci linga, o kuata ombembua yo vutima, elitokeko, kuenda o taviwa la Yehova Suku.​—Va Roma 14:19.

14, 15. Nye ci lomboloka ocihandeleko coku sola omanu, kuenda oku kapako onumbi yaco ci pamisa ndati olohuela?

¹⁴ Ocili okuti o yongola oku tatiwa ciwa lesumbilo. O kuata esanju nda omanu vakuavo va ku yevelela kuenda va kapako ovisimĩlo viove. Anga hẽ wa yevele ale omunu umue wa popia hati: “Ndeci eye a ndinga haico ndu lingilavo”? Pamue tu sima okuti ocisimĩlo eci ca sunguluka. Pole Embimbiliya li tu sapuila hati: “Ku ka linge tuti, ‘Ndu linga ndomo a ndinga ame.’” (Olosapo 24:29) Yesu wa longisa omanu ndomo va pondola oku tetulula ovitangi ka via lelukile. Yesu poku tukula ocihandeleko coku sola omanu wa popia hati: “Ndeci vu yongola okuti oco omanu vo lingi ene, haico ene vu lingavo lavo.” (Luka 6:31) Yesu wa popia okuti tu sukila oku tata vakuetu ndomo tu yongola oku tatiwa, pole, ka tu va tati ndomo va siata oku tu tata. Olondaka evi vi lomboloka okuti, tu sukila oku kapako ovina vi pamisa olohuela vietu.

¹⁵ Olohueli vi pamisa ukamba wavo nda omunu lomunu pokati kavo o kapako ovisimĩlo viukuavo. Ulume umue ohueli wo kofeka yo Afrika do Sul wa popia hati: “Tua siata oku likolisilako oku kapako ocihandeleko coku sola omanu. Ndaño okuti olonjanja vimue tu sumua, pole tua siata oku likolisilako olonjanja viosi oco tu tate vakuetu ndomo tu yongola okuti tu tatiwavo ciwa lesumbilo.”

16. Ovina vipi alume lakãi va sukila oku yuvula oku lingila olohueli viavo?

¹⁶ Yuvula oku sapuila komanu vakuavo ahonguo ohueli yove, ale oku liyeya omo liovina ku sole viatiamẽla kokuaye, kuenda oku vangula ovina lonjila yimue ka ya sungulukile. Ivaluka okuti olohueli vi sukila oku yuvula ocituwa cokuti umue pokati kavo wa velapo ukuavo, oku vangula lolukandi, ale oku popia ovina vi sumuisa ukuavo. Omo okuti ka tua lipuile, pamue tu vangula ovina vi sumuisa vakuetu. Pole, olohueli vi sukila oku yuvula olondaka vi kutisa osõi okuti vi sumuisa umue pokati kavo, ale oku vangula ovina vi va vetiya oku litipula pokati.​—Tanga Olosapo 17:27; 31:26.

17. Alume va kuele va pondola oku kapako ndati Ocihandeleko Coku Sola Omanu?

¹⁷ Vapata amue alume va kuete ocituwa coku popia ovina vi sumuisa akãi vavo, ale oku va tipula oco va lilekise okuti va kuete ongusu yalua. Embimbiliya li popia hati: “U o livala konyeño wa velapo, ocindululu ci sule. U o pokuisa utima waye wa velapo, u o kuata imbo o sule.” (Olosapo 16:32) Ulume o sukila oku liketisa vutima oco a lekise esuluviko, ndeci Yesu Kristu, ulume wa velapo a linga. Nda ulume o kuete ocituwa coku popia ovina vi sumuisa ukãi waye, ale u tipula, ci lekisa okuti, ulume waco wa hongua, kuenda o nyõla ukamba waye la Yehova. Daviti ukualosamo wa kala ulume umue wa pamele haeye wa kala ukuotõi wa popia hati: “Kali lonyeño, puãi ko ka lingi ekandu. Sokololi lovitima viene eci vu kasi povola. Tulumuhi.”​—Osamo 4:4.

18. Momo lie oku amamako oku lekisa ocisola ci kuetele esilivilo?

¹⁸ Tanga 1 Va Korindo 13:4-7. Ocisola  oco ocituwa ca velapo volohuela. Embimbiliya li lekisa okuti, “wali ohenda kuenda ocikembe lumbombe loku unjuka kuenda epandi. Puãi ca piãla enene wali ocisola, momo ocisola oco ci kutila cosi pamosi vomunga ya kanguka.” (Va Kolosai 3:12, 14) Alume kumue lakãi vavo va sukila oku li kuatela ocisola pokati, kuenda oku kuama ongangu ya Yesu Kristu okuti wa lieca ndocilumba oco a kuatise omanu vakuavo. Nda Ulume lukãi waye va kapako ocisola caco, olohuela viavo vi pamisiwa ndaño umue pokati kavo o kuete ovituwa vi sumuisa ukuavo, oku kongelamo ovitangi vikuavo ndeci, oku vela, ekambo liolombongo, kuenda ovitangi lolondatembo.

19, 20. (a) Ulume lukãi waye va pondola oku pamisa ndati olohuela viavo loku kuata esanju? (b) Nye tu ka konomuisa vocipama ci kuãimo?

¹⁹ Oco olohuela vi ende ciwa, ulume lukãi waye va sukila oku lekisa ocisola, oku likolela pokati, kuenda oku likolisilako oku lekisa ovituwa viaco. Nda pokati kavo peya ovitangi, va sukila oku yuvula oku tepa olohuela viavo. Ovo va sukila oku amamako oku pamisa ukamba wavo. Olohueli vi sole Yehova haivio vi li sole pokati vi sukila oku nõlapo oku tetulula ovitangi viavo, momo “ocisola lalimue eteke ci tokoka.”​—1 Va Korindo 13:8; Mateo 19:5, 6; Va Heveru 13:4.

²⁰ Omo okuti tu kasi “koloneke via sulako,” ka ca lelukile oku pamisa olohuela loku kuata esanju. (2 Timoteo 3:1) Pole, lekuatiso lia Yehova ci tẽliwa. Ulume lukãi waye va sukilavo oku yuvula ocituwa comanu vakualuali va tiamisila lika utima wavo koku lipekela. Vocipama ci kuãimo, tu ka konomuisa ndomo alume kumue lakãi vavo va pondola oku amamako loku pamisa olohuela viavo.