1. Eci tu enda kupange woku kunda, tu sukila oku longisa ndati komanu ohutililo Yesu a longisa yi sangiwa kelivulu lia Mateo 6:9-13?

OMANU valua va kũlĩha olondaka viohutililo yi sangiwa kelivulu lia Mateo 6:9-13. Eci tu enda kupange woku kunda, tua siata oku tukula olondaka viohutililo yaco oco tu longise komanu okuti, Usoma wa Suku uviali umue wocili u ka pongolola ongongo oco yi linge yokaliye. Tua siatavo oku tukula olondaka viokuti, “onduko yove yi sumbiwe,” oco tu lekise okuti, Suku o kuete onduko, kuenda yi kola.—Mateo 6:9.

2. Tua kũlĩha ndati okuti Yesu ka yongola okuti tu pitolola olondaka vimuamue volohutililo tu linga?

² Anga hẽ Yesu o yongola okuti poku likutilila tu pitolola olonjanja vialua olondaka a tukula ndeci omanu vamue va siata oku linga? Sio. Yesu wa popia hati: “Eci vu likutilila ko ka pitololi ño-o olondaka vioku patekela.” (Mateo 6:7) Onjanja yimue eci a kala oku longisa ndomo olondonge viaye via sukilile oku likutilila, wa pitulula ohutililo yaco, pole ka tukuile olondaka vimuamue. (Luka 11:1-4) Omo liaco, Yesu wa tu sila ongangu yiwa yoku likutilila oco tu limbuke ovina tu sukila oku tukula vohutililo.

3. Apulilo api o sukila oku linga osimbu o konomuisa ohutililo Yesu a longisa?

 ³ Vocipama cilo kuenda cikuavo ci kuãimo, tu konomuisa lutate ohutililo Yesu a longisa. Osimbu tu linga akonomuiso aco lipula ndoco: ‘Ohutililo eyi yi ndi kuatisa ndati oku linga olohutililo viwa?’ Anga hẽ ‘nda kapako olondaka viohutililo Yesu a longisa?’

4. Olondaka viokuti “A Isietu” vi tu ivaluisa nye, kuenda Yehova o linga ndati Isietu?

⁴ Yesu poku likutilila wa fetika lolondaka viokuti: “A Isietu.” Olondaka evi vi tu ivaluisa okuti Yehova eye Isia ya vamanjetu va kasi kolonepa viosi violuali. (1 Petulu 2:17) Omanu vana va nõliwa la Yehova oco va ka kale kilu, va ka linga omãla vaye, kuenje eye o ka linga Isiavo lonjila yimue yilikasi. (Va Roma 8:15-17) Omanu vana va ka kala palo posi otembo ka yi pui, va ka tukulavo Yehova vati “Isia.” Momo wa eca kokuavo omuenyo kuenda ovina va sukila. Ovo va ka tukuiwa vati, ‘omãla va Suku’ eci va ka lipua okuti, va pandikisa lekolelo ku Yehova kesulilo lioseteko ya sulako.—Va Roma 8:21; Esituluilo 20:7, 8.

5, 6. Ombanjaile yipi yiwa olonjali vi sukila oku eca komãla vavo, kuenda omunu lomunu pokati komãla vaco nye a sukila oku linga lombanjaile yaco? (Tala elitalatu kefetikilo liocipama cilo.)

⁵ Nda olonjali vi kuatisa omãla vavo oku kuata elomboloko liokuti Yehova eye Isiavo wo kilu kuenda vi va longisa oku likutilila kokuaye ci lekisa okuti, vi kasi oku eca ombanjaile kokuavo. Manji umue ukuakunyula akongelo kofeka yo Afrika do Sul wa popia hati: “Tunde eci omãla vetu vakãi va citiwa, nda siata oku likutilila lavo oloneke viosi koñolosi pole, si ci lingi lika nda si kasi konjo. Pamue omãla vetu va siata oku popia okuti ka va ivaluka ciwa olondaka nda tukula volohutililo nda linga lavo koñolosi. Pole, va ivaluka okuti poku likutilila va enda oku kala pocitumãlo cimue ka pali onjuela okuti va kolapo momo lia kala epuluvi limue li kola lioku sapela la Isietu Yehova. Eci nda limbuka okuti va pondola oku likutilila nda va vetiya oku ci linga lolukandi oco ndi yevelele ovisimĩlo viavo viatiamẽla ku Yehova. Kuenje ovina viaco via nyiha epuluvi lioku limbuka ovina vi kasi kutima wavo. Noke ca ndi kuatisa oku limbuka ndomo ndi pondola oku va songuila ciwa oco va linge olohutililo viwa mua kongela olondaka viohutililo Yesu a longisa.”

⁶ Omãla vaye vakãi vamamako oku kuata ukamba la Yehova toke eci va kula. Cilo va kuela, kuenda va kasi oku vumba Yehova kupange wotembo yosi kumue lalume vavo. Ombanjaile yiwa olonjali vi pondola oku eca komãla vavo, oku va longisa okuti Yehova Omunu umue wocili kuenda va pondola oku kuata ukamba laye. Pole, omunu lomunu pokati komãla vaco o sukila oku amamako oku pamisa ukamba waye la Yehova.—Osamo 5:11, 12; 91:14.

7. Esumũlũho lipi tu kuete, kuenda nye tu sukila oku linga?

⁷ Tu kuete esumũlũho lioku kũlĩha onduko ya Suku omo lioku kala omanu ‘va nõliwila onduko yaye.’ (Ovilinga 15:14; Isaya 43:10) Tua siata oku likutilila okuti “onduko yove yi sumbiwe,” oco tu lekise okuti yi kola. Tua siatavo oku pinga ekuatiso lia Yehova oco tu yuvule oku linga cimue ale oku popia olondaka vi lekisa etombo kokuaye. Tu sukila oku yuvula oku kala ndomanu vamue vo kocita catete okuti, ka va endele oku kapako ovina va longisa komanu vakuavo oco va vi linge.  Paulu wa va sonehela ndoco: “Onduko ya Suku ya tombiwa pokati ka vakualofeka mekonda liene.”—Va Roma 2:21-24.

8, 9. Tukula ulandu umue u lekisa ndomo Yehova a siata oku kuatisa vana va yongola oku sivaya onduko yaye?

⁸ Tu sukila oku likolisilako oku linga ovina vi eca esivayo konduko ya Yehova. Manji umue ukãi wo kofeka yo Noruega wa sialele likaliaye kumue lomõlaye o kuete anyamo avali eci ulume waye a fa wa popia hati: “Nda tala ohali yalua komuenyo wange. Oloneke viosi nda enda oku likutilila olowola viosi oco ndi pamise ekolelo liange okuti si ecelela oku yuliwa la Satana oco a imbule Yehova omo lionjila ka ya sungulukile pamue ndi nõla ale pamue si lekisa epokolo. Ndi yongola oku sumbila onduko ya Yehova, kuenda ndi yongolavo okuti, omõlange o ka mola isiaye Voluali luokaliye.”—Olosapo 27:11.

⁹ Anga hẽ Yehova wa tambulula olohutililo viaye? Wa tambulula. Omo okuti wa enda oku kala kumue la vamanji wa pamisiwa. Noke lianyamo atãlo weya oku kueliwa lukulu umue wekongelo. Omõlaye okuti cilo o kuete 20 kanyamo, wa papatisiwa. Eye wa popia hati: “Ndi kuete esanju lialua omo okuti ulume wange wa ndi kuatisa oku tekula omõla wange.”

10. Suku o ka kemãlisa ndati onduko yaye?

¹⁰ Yehova o ka kemãlisa onduko yaye eci a ka kundula omanu vosi va siata oku lekisa etombo kokuaye haivo ka va tava okuti eye Ombiali yavo. (Tanga Esekiele 38:22, 23.) Kotembo yaco, omanu vosi va ka lipua, kuenje ci kale vana va ka kala kilu ale palo posi, va ka fendela lika Yehova, kuenda va ka sumbila onduko yaye yi kola. Noke, Isietu ukuacisola o ka linga “ovina viosi, koviluvo viosi.”—1 Va Korindo 15:28.

11, 12. Kunyamo wo 1876, Yehova wa kuatisa afendeli vaye oku kuata elomboloko lie?

¹¹ Osimbu Yesu ka tiukilile handi kilu olondonge viaye vio pula ndoco: “A Ñala, cilo hẽ, [oco] o tumbulula usoma wa Isareli?” Yesu wa tambulula hati, ka ya pitĩlilepo otembo yoku kũlĩha eci Usoma wa Suku u fetika oku viala. Eye wa sapuila kolondonge viaye oco vi tiamisile utima wavo kupange woku kunda okuti owo wa velapo. (Tanga Ovilinga 1:6-8.) Pole, wa vi longisavo oku likutilila oco Usoma wa Suku wiye, kuenda oku kevelela otembo yaco. Eli olio esunga lieci tua siatela oku likutilila toke cilo catiamẽla koku iya Kusoma.

¹² Eci otembo ya Yesu yoku fetika oku viala kilu ya kala ocipepi, Yehova wa kuatisa afendeli vaye oku kuata elomboloko liovina via laikele oku pita vunyamo waco. Kunyamo wo 1876, manji Charles Taze Russell wa soneha ocipama cimue losapi hati: “Oloneke Via Vakualofeka Otembo Yipi vi Sulila?” Eye wa lombolola okuti, “olotembo epanduvali” via tukuiwa vocitumasuku kelivulu lia Daniele vi likuata locitumasuku Yesu a tukula catiamẽla ‘koloneke via vakualofeka.’ Ocipama caco ca lombolola okuti, olotembo viaco via laikele oku sulila kunyamo wo 1914. * (Tala etosi pombuelo yemẽla.)—Daniele 4:16; Luka 21:24.

13. Nye ca pita kunyamo wo 1914, kuenda ovolandu a pita tunde kunyamo waco a eca uvangi upi?

¹³ Kunyamo wo 1914 uyaki wa fetikila kocifuka co Europa weya oku lisanduila kolonepa viosi violuali. Omo liuyaki waco kua kala onjala yalua. Kunyamo wo 1918 eci  uyaki waco wa pitĩla kesulilo, kua kala uvei wocisinda wa ponda omanu valua voluali okuti, vana va fa luyaki ci sule. Ovina viosi via tukuiwa ndeti vi panga onepa ‘kondimbukiso’ Yesu a ecele. Ondimbukiso yaco ya eca uvangi wokuti, Yesu wa linga Osoma kilu kunyamo wo 1914. (Mateo 24:3-8; Luka 21:10, 11) Kunyamo waco, oco Yesu a “tundila oku yula loku amamako oku yula.” (Esituluilo 6:2) Yesu wa tundisa Satana kilu kumue lolondele viaye, kuenje va imbiwa palo posi. Noke liovina viaco, kua fetika oku tẽlisiwa ocitumasuku ci popia hati: “A ngongo, love a kalunga, ngongo yene! Momo Eliapu lia lokila kokuene lonyeño ya lua, omo lia limbuka okuti oloneke vialio vitito.”—Esituluilo 12:7-12.

14. (a) Momo lie toke cilo tua siatela oku kongela volohutililo vietu oku iya Kusoma wa Suku? (b) Upange upi wa velapo tu sukila oku linga cilo?

¹⁴ Ocitumasuku ci sangiwa kelivulu Liesituluilo kocipama 12 ci tu kuatisa oku kuata elomboloko liesunga lieci ovina vĩvi via fetikila oku pita voluali tunde kotembo Yesu a linga Osoma Yusoma wa Suku. Ndaño okuti Yesu o kasi oku viala kilu, pole, Satana o kasi oku viala handi palo posi. Pole, ndopo Yesu o ka ‘tẽlisa oku yula kuaye’ kuenje o ka malako evĩho liosi palo posi. Toke eci ovina viaco vi ka tẽlisiwa, tu sukila oku kongela volohutililo vietu oku iya Kusoma wa Suku, kuenda oku amamako oku kunda ovina viatiamẽla Kusoma waco. Upange woku kunda u kasi oku tẽlisa ocitumasuku ca Yesu wa popia hati: “Ondaka eyi yiwa yusoma yi kundilua kuoha koluali, ha yi lingi uvangi kolofeka viosi, oco esulilo liya noke.”—Mateo 24:14.

15, 16. Tu sukila lika oku likutilila okuti ocipango ca Suku ci lingiwe palo posi? Ci lombolola.

¹⁵ Pa pita ale ci soka 6.000 kanyamo tunde eci ocipango ca Suku ca kala oku lingiwa palo posi. Eli olio esunga lieci Yehova a popela hati: “Ovina viosi a lulika via posoka.” (Efetikilo 1:31) Noke, Satana wa lekisa esino,  kuenje tunde kotembo yaco omanu valua ka va siatele oku linga ocipango ca Suku. Pole, koloneke vilo voluali muli olohuluwa ecelãla viomanu va kasi oku vumba Yehova. Ovo va siata oku likutilila oco ocipango ca Suku ci lingiwe palo posi, kuenda va siatavo oku linga ocipango caco. Va kuete ekalo li sanjuisa Suku, kuenda va siata oku lekisa ombili kupange woku longisa omanu vakuavo catiamẽla Kusoma waye.

¹⁶ Manji umue ukãi okuti omisionalia o kasi vocifuka co Afrika haeye o kuete 80 kanyamo, wa papatisiwa kunyamo wo 1948. Eye wa popia hati: “Nda siata oku likutilila oco omanu vana va sokisiwa ndolomeme tu va kundile esapulo Liusoma kuenda oku va kuatisa oku kũlĩha Yehova osimbu kuli otembo yoku ci linga. Eci ndi kundila omunu umue, nda siata oku pinga ku Yehova uloño oco ndi vetiye utima womunu waco. Catiamẽla komanu vana va sokisiwa ndolomeme okuti va yeva ale esapulo Liusoma, nda siata oku likutilila ku Yehova oco a sumũlũise alikolisilo etu oku kuatisa omanu vaco.” Manji wa tukuiwa ndeti wa kuatisa omanu valua oku lilongisa catiamẽla ku Yehova. Ove hẽ o pondola oku sokolola vamanji vakuavo va kuka va kasi oku linga ocipango ca Yehova?—Tanga Va Filipoi 2:17.

17. Nye o yevite vutima catiamẽla kovina Yehova a ka lingila omanu kovaso yoloneke kuenda kongongo?

¹⁷ Toke eci Yehova a ka kundula ovanyãli vaye palo posi, tu ka amamako oku likutilila oco ocipango caye ci lingiwe. Noke, ongongo yi ka linga yokaliye, kuenda omanu valua va ka pinduiwa. Yesu wa popia hati: “[Owola] yiya eci vosi va kasi vayambo va yeva ondaka yaye, yu va tundamo.” (Yoano 5:28, 29) Sokolola esanju tu ka kuata eci tu ka yolela omanu va pinduiwa! Suku o ka “puenya asuelẽla osi” vovaso etu. (Esituluilo 21:4) Omanu valua va ka pinduiwa vana okuti “havakuesungako” okuti eci va kala komuenyo, ka va lilongisile ocili catiamẽla ku Yehova kuenda ku Yesu. Omo liaco, tu ka kuata esanju lialua poku va longisa ovina viatiamẽla kocipango ca Suku oco va kuate “omuenyo ko pui.”—Ovilinga 24:15; Yoano 17:3.

18. Nye omanu va sukila?

¹⁸ Eci Usoma wa Suku wiya, onduko yaye yi ka kemãlisiwa, kuenje oviluvo viosi vio kilu levi via palo posi vi ka li kuata omunga poku fendela lika Yehova Suku. Eye o ka eca komanu ovina va sukila eci a ka tambulula epingilo liatete pokati kapingilo atatu a tukuiwa vohutililo Yesu a longisa. Vocipama ci kuãimo tu ka konomuisa ovina vikuavo vi kuete esilivilo Yesu a tu longisa okuti ovio tu sukila oku kongela vohutililo.