1. Ovolandu api a pita kunyamo wa 66? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama cilo.)

 SOKOLOLA ndeci okuti ove Ukristão umue wa kala volupale luo Yerusalãi kunyamo wa 66. Kua pita ovina vialua. Ombiali yimue yo ko Roma yi tukuiwa hati Floro ya nyanele vokasia yonembele 17 kolotalendo. Noke va Yudea va kuata onyeño yalua. Kuenje, va ponda asualali valua vo ko Roma, kuenda ka va yonguile vali oku vialiwa la va Roma. Pole, va Roma va nõla lonjanga onjila yi kuamiwa. Momo, eci pa pita olosãi vitatu ci soka 30.000 kasualali va songuiwa la Céstio Galo va ñualele ocingonja o Yerusalãi. Noke va Yudea vakuesino va tilila vonembele, pole, asualali vo ko Roma va pitĩla ocipepi lovimano vionembele yaco oco va vi teye. Omo liaco, omanu vosi va kala volupale va kuata usumba walua. Nda wa yeva nye vutima poku mola ovina viaco?

2. Nye Akristão vocili va sukilile oku linga eci va mola okuti olohoka via va Roma via ñuala olupale, kuenda ca lingiwa ndati?

² Osimbu ocitangi caco ka ca pitile, Yesu wa lunguile olondonge viaye catiamẽla kulandu waco, kuenje wa vi sapuila hati: “Eci vu mola [o] Yerusalãi ya ñualĩwa lovita, limbuki okuti oku kunduka kuayo ku kasi ocipepi. Oco ava va kasi  vo Yudea va tilile kolomunda, lava va kasi vokati [ko] Yerusalãi va tundemo, lava va kasi ale kumue kuiñi ka va ka iñilemo.” (Luka 21:20, 21) Omo okuti asualali va ñualele ocingonja olupale, omanu va tẽla ndati oku pokola kolonumbi via Yesu vioku tunda vo Yerusalãi? Kua pita ocina cimue ci komõhisa. Momo, olohoka via va Roma via tunda ocipikipiki vo Yerusalãi! Pole, ndomo Yesu a ci popele, uyaki waco wa ‘tepuluiwa.’ (Mateo 24:22) Eci olohoka viaco via tunda volupale, vepuluvi liaco Akristão vakuekolelo va pokola ku Yesu poku tilila lonjanga kolomunda. a (Tala etosi pombuelo yemẽla.) Noke, kunyamo wa 70, olohoka vikuavo via va Roma vieya oku tiukila vo Yerusalãi. Kuenje, via kundula olupale luaco. Pole, omanu vana va pokola kolonumbi via Yesu va popeliwa.

3. Ovina vipi via pita kosimbu okuti ndopo vi ka pitavo Lakristão, kuenda nye tu konomuisa vocipama cilo?

³ Elungulo Yesu a ecele kumue lolonumbi viaco vi tiamisiwilavo koloneke vilo. Ndopo tu ka pitavo lovitangi viaco. Yesu wa tukula ovolandu o kocita catete oco a lombolole ovina vi ka pita eci “ohali ya piãla” yi ka fetika ocipikipiki. (Mateo 24:3, 21, 29) Ndeci kua kala Akristão vakuekolelo va puluka eci o Yerusalãi ya kunduiwa, ku ka kalavo “owiñi wakahandangala” u ka puluka eci oluali lulo lu ka kunduiwa. (Tanga Esituluilo 7:9, 13, 14.) Oku kuata elomboloko liovina Embimbiliya li tu sapuila viatiamẽla kovolandu a ka pita kovaso yoloneke, ci kuete esilivilo lia velapo. Momo lie? Momo, omuenyo wetu u ka popeliwa lika nda tua kapako ovina viaco. Omo liaco, tu konomuisi ndomo omunu lomunu a ka kongeliwa kovolandu aco.

4. Ohali ya piãla yi ka fetika ndati?

⁴ Ohali ya piãla yi ka fetika ndati? Yi ka fetika loku nyõliwa kuatavo osi esanda. Vembimbiliya atavo esanda a tukuiwa okuti, ‘o Bavulono Yinene, ina yovipuepue.’ (Esituluilo 17:5-7) Momo lie atavo esanda a tukuiwila vati ocipuepue? Momo asongui vaco ka va siatele oku lekisa epokolo ku Suku. Oco va kuate ekemãlo, ka va pokola ku Yesu kuenda Kusoma waye, momo va siata oku kuatisa olombiali violuali lulo, haivo ka va kapeleko alongiso a sangiwa Vembimbiliya. Efendelo liavo ka li sokisiwa lefendelo lia yela liolombuavekua. (2 Va Korindo 11:2; Tiago 1:27; Esituluilo 14:4) Helie o ka kundula o Bavulono Yinene? Yehova o ka ecelela okuti “olombinga ekũi” ‘viocinyama ci kusuka nge’ ci “linga ocipango caye.” ‘Ocinyama ci kusuka nge’ ci lomboloka olo Nações Unidas, kuenda “olombinga ekũi” vi lomboloka ovisoko viosi viopulitika vina via siata oku ci kuatisa.​—Tanga Esituluilo 17:3, 16-18.

5, 6. Momo lie tu popela tuti oku nyõliwa kuo Bavulono Yinene ka ku lomboloka oku pondiwa kuomanu vosi va panga onepa katavo esanda?

⁵ Anga hẽ omanu vosi va panga onepa katavo esanda va ka pondiwa eci o Bavulono Yinene yi ka kunduiwa? Sio. Momo, Yehova wa tuma uprofeto Sakariya oku soneha ovina vi ka pita kovaso  yoloneke. Kotembo yaco, omunu umue okuti wa pangele onepa ketavo liesanda o ka popia hati: “‘Siuprofetoko. Ndingunja. Momo tunde kutila wange ndukuakulima osi.’ Kuenje nda umue u pula hati, ‘Apute [a kasi povaka ove] hẽ, a nye?’ Eye o kumbulula hati, ‘Apute aco nda a sanga vonjo yakamba vange.’” (Sakariya 13:4-6) Omo liaco, asongui vatavo esanda va ka likembisa loku popia vati ka va pangi onepa ketavo, kuenda va ka likala vati, lalimue eteke va pangele onepa katavo aco esanda.

⁶ Nye ci ka pita lafendeli va Suku vokuenda kuotembo yaco? Yesu wa popia hati: “Nda oloneke viaco ka via [tepuluiwile,] nda lomue omunu o popeliwa, puãi oloneke viaco via tepuluilua ava va nõliwa.” (Mateo 24:22) Kocita catete, ohali ya pita vo Yerusalãi ya ‘tepuluiwa.’ Kuenje, ca ecelela okuti Akristão olombuavekua vana “va nõliwa,” va tila. Cimuamue haico ci ka pita koloneke vilo okuti, onepa yatete yohali ya piãla yi ka ‘tepuluiwavo’ omo lia vana “va nõliwa.” Kuenje, ovisoko viopulitika okuti vi lomboloka “olombinga ekũi,” ka vi ka eceliwa oku kundula afendeli va Suku. Pole, ku ka kala otembo yimue yitito yombembua, kuenje uyaki waco u ka fetika.

7, 8. Epuluvi lipi tu ka kuata noke lioku nyõliwa kuatavo esanda, kuenda afendeli va Suku va ka litepa ndati lomanu vakuavo kotembo yaco?

⁷ Nye ci ka pita noke yoku nyõliwa kuatavo esanda? Yi ka kala otembo yoku lekisa ovina vi kasi vutima wetu. Kotembo yaco, omanu valua va ka seteka oku sanga eteyuilo kuenda ekuatiso vovisoko viomanu okuti vi lomboloka ‘ovawe o kolomunda.’ (Esituluilo 6:15-17) Pole, afendeli va Yehova va ka sandiliya eteyuilo kokuaye. Kocita catete eci uyaki wa ‘tepuluiwa,’ ka ca lekisile okuti ya pitĩlilepo otembo ya va Yudea vosi oku linga Akristão vocili vocipikipiki. Pole, ya pitĩlilepo otembo yokuti omanu vosi va kala Akristão vocili va sukilile oku tunda vo Yerusalãi ndomo Yesu a va lunguile. Cimuamue haico ci ka pita kovaso yoloneke okuti, eci o Bavulono Yinene va ka yi ñualelapo uyaki waco u ka ‘tepuluiwa.’ Pole, ka tu lavoka okuti, omanu valua va ka linga Akristão vocili vocipikipiki. Kotembo yaco afendeli vosi vocili va ka kuata epuluvi lioku lekisa ocisola cavo ku Yehova kuenda oku kuatisa olombuavekua.​—Mateo 25:34-40.

⁸ Ka tua kũlĩhĩle ovina viosi vi ka pita vokuenda kuotembo yaco yoseteko. Pole, tu lavoka okuti omuenyo ka u ka leluka, kuenda tu ka sukila oku lekisa epandi. Kocita catete, Akristão vocili va tundile volonjo viavo kuenje va liyaka lovitangi vialua oco va puluke. (Marko 13:15-18) Tu sukila oku lipula ndoco: ‘Nda nõlapo hẽ oku yuvula oku tiamisila utima kovokuasi? Ndi yongola hẽ oku linga ovina viosi vi sukiliwa oco ndamameko oku kolela ku Yehova?’ Sokolola lutate! Kotembo yaco, etu lika tu ka fendela Suku yetu ndaño lovitangi, ndeci uprofeto Daniele a linga.—Daniele 6:10, 11.

9, 10. (a) Esapulo lipi afendeli va Suku va ka eca vokuenda kuohali ya piãla? (b) Nye ovanyãli vafendeli va Suku va ka linga?

 ⁹ Eci ohali ya piãla yi ka fetika, ka ku ka kala vali otembo yoku kunda “olondaka viwa Viusoma.” Pole, otembo yoku kunda esapulo liaco yi ka pita. Noke kuiya otembo ‘yesulilo’! (Mateo 24:14) Afendeli va Suku va ka eca lutõi esapulo liesombiso okuti, mu ka kongeliwa omanu vosi. Esapulo liaco pamue li ka lekisa okuti, oluali lulo lua vĩha lua Satana ndopo lu kunduiwa. Embimbiliya li sokisa esapulo liaco lociwe poku popia ndoco: “Ociwe cakahandangala ca tunda kilu ca lokila omanu, toke omanu va tondala Suku mekonda lieyambulo liociwe, momo lia lua cimue.”​—Esituluilo 16:21.

¹⁰ Ovanyãli vetu va ka yeva esapulo liaco li koka usumba. Yehova wa tumile uprofeto Esekiele oco a lombolole ovina vi ka lingiwa locimunga cimue comanu vakualofeka va tukuiwa Vembimbiliya hati Goge ya Magoge poku popia ndoco: “Ca popia Ñala Yehova ceci, hati: ‘Eteke liaco ovisimĩlo viya kutima wove, kuenje o tumba ehala lĩvi. O linga huti: “Ndi lamana kofeka yovaimbo ka a kuete ovimbaka. Ngenda komanu va lipolapo, haivo va koka, ovaimbo avo ka a kuete ovimbaka ndaño olumbo pamue olombundi.” Ngenda hã si pundi eci ci kasimo si ci ambata. Ngenda hã si nyõli ovaimbo ana a kaile alunda cilo puãi mueya vali omanu. Ngenda hã si nyõlivo vana vopiwile kolofeka, va limuisa ovinyama lovipako, haivo va tunga vokati kofeka.’” (Esekiele 38:10-12) Afendeli va Suku va ka litepa lomanu vakuavo, kuenda va ka kala ndu okuti “va tunga vokati kofeka.” Omo liaco, olofeka ka vi ka tẽla oku tutuiya onyeño yavo muẽle. Pole, vi ka vetiyiwa oku ñualelapo olombuavekua via Yehova, kuenda vana va siata oku vi kuatisa.

11. (a) Nye tu sukila oku ivaluka catiamẽla kovina vi ka pita vokuenda kuohali ya piãla? (b) Nye omanu va ka linga eci va ka mola olondimbukiso?

¹¹ Nye ci ka pita noke? Embimbiliya ka li tu sapuila ndomo ovina viaco vi ka pita, pole citava okuti ovolandu amue a ka pita vokuenda kuotembo yimuamue. Yesu vocitumasuku caye catiamẽla kesulilo lioluali lulo wa popia hati: “Kekumbi lo kosãi kuenda kolombungululu ku [ka] kala olondimbukiso. Kilu lieve ku kala upongo wolofeka via tangelekua lokuõla kuokalunga lakimba ako. Omanu va [ka] ambuka longuele yovina vi laika oku iya kilu lieve, momo ovonene o kilu a [ka] lisenga. Kovaso yaco va mola [Mõlomunu] iyilila velende lunene kuenda ulamba wa lua.” (Luka 21:25-27; tanga Marko 13:24-26.) Anga hẽ voku tẽlisiwa kuocitumasuku ca tukuiwa ndeti mua kongela olondimbukiso vi koka usumba  kuenda ovina vikuavo vi ka molẽha kilu? Tu sukila oku kevelela ovina viaco. Pole, tua kũlĩha okuti eci ovanyãli va Suku va ka mola olondimbukiso, va ka sakalala calua kuenda va ka kuata usumba.

12, 13. (a) Nye ci ka pita eci Yesu a keya “lunene kuenda ulamba wa lua”? (b) Nye afendeli va Suku va ka linga kotembo yaco?

¹² Nye ci ka pita eci Yesu a keya “lunene kuenda ulamba wa lua”? Eye o ka eca onima komanu vana va lekisa ekolelo, pole, o ka yambula omanu vana okuti ka va lekisile ekolelo. (Mateo 24:46, 47, 50, 51; 25:19, 28-30) Oco Yesu a lombolole lutate ovina viaco, wa ta olusapo lumue. Eye wa popia hati: “Eci [Mõlomunu] eya lulamba waye kumue lovangelo vosi, oco o tumala kocalo culamba waye. Kuenje olofeka viosi vi kongelua kokuaye. Oco omanu vaco o va tepa pokati, . . . ndeci ungombo a tepa olomeme lolohombo. O kapa olomeme kondio, olohombo kepĩli.” (Mateo 25:31-33) Nye ci ka pita lolomeme kuenda lolohombo? Ovio vi ka sombisiwa. Olohombo okuti omanu vana ka va lekisile ekolelo, va ka “enda keyambulo ka li pui.” Pole, olomeme okuti omanu vakuekolelo, va ka tambula omuenyo ko pui.​—Mateo 25:46.

¹³ Nye olohombo vi ka linga eci vi ka limbuka okuti vi ka kunduiwa? ‘Vi ka lila’ calua. (Mateo 24:30) Olombuavekua kumue la vana va siata oku vi kuatisa nye va ka linga? Va ka linga ovina Yesu a popia hati: “Eci ovina evi vi fetika oku lingiwa, petuli ovaso ene, petulivo ovitue viene, momo eyovo liene li kasi ocipepi.”​—Luka 21:28.

14, 15. Upange upi woku ongolola u ka lingiwa noke eci Goge ya Magoge a ka ñualelapo afendeli va Yehova, kuenda ci ka pita ndati?

¹⁴ Nye ci ka pita eci Goge ya Magoge a ka fetika oku ñualelapo afendeli va Suku? Embimbiliya li lekisa okuti, Mõlomunu o ka “tuma ovangelo ha vongolola ava vaye va nõliwa tunde kolofela vikuãla, tunde kesulilo liokilu lieve, kuenje tunde kesulilo lilu.” (Marko 13:27; Mateo 24:31) Upange woku ongolola ka u tiamisiwila kotembo eci Akristão olombuavekua va nõliwa tete. Ka u lombolokavo ondimbukiso ya sulako olombuavekua vi kasi handi palo posi vi ka tambula. (Mateo 13:37, 38) Oku kapiwa ondimbukiso ya sulako ku ka lingiwa eci ohali ya piãla ka ya fetikile handi. (Esituluilo 7:1-4) Upange waco woku ongolola u lomboloka nye? U lomboloka otembo eci olombuavekua via siala handi palo posi vi ka tambula onima yavo, kuenje vi enda kilu. (1 Va Tesalonike 4:15-17; Esituluilo 14:1) Ovina viaco vi ka lingiwa noke eci Goge ya Magoge a ka fetika oku ñualelapo afendeli va Yehova. (Esekiele 38:11) Noke, ndomo Yesu a ci popele, “vakuesunga va [ka] taima ndekumbi Vusoma wa Isiavo.”​—Mateo 13:43. b (Tala etosi pombuelo yemẽla.)

¹⁵ Anga hẽ ci lomboloka okuti olombuavekua vi ka “ambatiwa utiku”? Akristão valua vesanda va tava kelongiso liokuti, va ka enda kilu letimba liavo liositu. Va siatavo oku sima okuti eci Yesu a keya oco a viale ongongo, va ko mola lovaso avo. Pole, Embimbiliya li lekisa okuti, oku tukuluka kua Yesu ka ku muiwa lovaso omanu poku popia ndoco: “Ondimbukiso ya [Mõlomunu] yi tukuluka kilu,” kuenje, Yesu o keyilila “valende o kilu.” (Mateo 24:30) Embimbiliya li popiavo okuti, “ositu losonde oku piñala usoma wa Suku ka ci tava.” Omo liaco, omanu vana va lavoka oku enda kilu tete va ka sukila oku “pongoluiwa ocisalukila, ndoku pakula kuiso, poku sika kuolumbeta lua sulako.” c (Tala etosi pombuelo yemẽla.) (Tanga 1 Va Korindo 15:50-53.) Ka tua siatele oku tukula ondaka “oku ambatiwa utiku” oco tu lombolole ulandu waco, momo yi tiamisiwila kelongiso Liakristão vesanda. Pole, olombuavekua vakuekolelo via siala handi palo posi, vi ka ongoluiwa pamosi ocipikipiki.

16, 17. Nye ci ka pita osimbu uvala wa Kameme ka wa fetikile?

¹⁶ Oku pongiyiwa kuovina via sulako viatiamẽla kuvala wa Kameme ku ka fetika lika eci olombuavekua viosi vi soka 144.000 vi ka enda kilu. (Esituluilo 19:9) Pole, kuli ocina cikuavo ci ka pita osimbu uvala waco u komõhisa ka wa lingiwile. Ivaluka okuti, Goge o ka ñualelapo afendeli va Suku osimbu palo posi pa siala handi olombuavekua vimue. (Esekiele 38:16) Nye afendeli va Suku va ka linga? Va ka pokola kolonumbi vi kuãimo vi popia hati: “Vocilunga eci, heneko vu kuete oku yaka. Kuendiko, ka talameli ño ha vu mõli ndomo Yehova u popeli, . . . Ko ka saluki, [kuenda] ko ka yokoki ño!” (2 Asapulo 20:17) Eci Goge a ka  fetika oku ñualelapo afendeli va Suku, olombuavekua viosi via siala handi palo posi, vi ka enda kilu. Elivulu Liesituluilo 17:14, li tu sapuila ovina vi ka pita kilu eci Goge a ka ñualelapo afendeli va Suku. Ovanyãli vafendeli va Suku va ka “katuila Kameme ovita, kuenje Kameme o vi yula, momo eye Ñala yoloñala haeye Soma yolosoma, lava va kasi laye ovo va lalekua loku nõliwa, haivo vakuepandi vekolelo.” Omo liaco, Yesu kumue leci ci soka 144.000 kolombuavekua viaye vi ka linga olosoma kilu, va ka popela afendeli va Suku palo posi.

¹⁷ Epopelo liaco li ka koka uyaki wo Harmagedo okuti, u ka eca esivayo konduko yi kola ya Yehova. (Esituluilo 16:16) Omanu vosi va ka sombisiwa ndolohombo, ale vana ka va lekisile ekolelo, va ka kunduiwa. Voluali ka mu ka kala vali olondingaĩvi, kuenda “owiñi wakahandangala” u ka puluka kuyaki wo Harmagedo. Noke, uvala wa Kameme wa tukuiwa kelivulu Liesituluilo u ka lingiwa! (Esituluilo 21:1-4) d (Tala etosi pombuelo yemẽla.) Omanu vosi va ka puluka palo posi, va ka kuata esanju omo lioku taviwa la Suku, kuenje va ka limbuka ocisola caye, kuenda ocali caye. Tu lavoka lesanju eci otembo yaco yi pitĩla. Uvala waco u ka komõhisa calua!​—Tanga 2 Petulu 3:13.

18. Omo liovolandu a komõhisa a ka pita ndopo, nye tu sukila oku linga?

¹⁸ Omo liovolandu a komõhisa a ka pita ndopo, nye omunu lomunu pokati ketu a sukila oku linga cilo? Yehova wa tuma upostolo Petulu oku soneha ndoco: “Omo ovina viaco viosi vi yenguluka ndomo, siti co sesameli okuti, kovimuenyo viene vu kola kuenje vu sumbila Suku. Vu kala ndomo osimbu vu lavoka loku yayuisa etukuluko lieteke lia [Yehova] Suku . . . A vakuacisola, omo vu lavoka ovina evi, kolisiko okuti eci vu sangiwa laye, vu kala lombembua, amome mbu, ndaño atime.” (2 Petulu 3:11, 12, 14) Omo liaco, tu nõlipo oku amamako lefendelo lietu lia lipua okuti ka li kuete elitokeko latavo esanda, kuenda tu kuatisi Yesu Kristu, Soma Yombembua.