KOSÃI Yevambi kunyamo wo 1970 nda kala oku talavaya kosipitali yimue volupale luo Pennsylvania, kofeka yo Estados Unidos. Eci nda tẽlisa 20 kanyamo okuti kotembo yaco nda kala esualali, nda kuatiwile luvei umue. Kuenje ulume umue ocifumelu wa ndi kapa omakina yoku tala atesãu olonjanja vialua okuti vokuenda kuowola yimosi wa ci linga olonjanja vivali. Omo okuti cifumelu caco wa kala ukulu wange, wa lekisa esakalalo lialua. Osimbu atesãu ange a kala oku tepuluka ndo pulisa ndoco: “Ove hẽ wa muile ale omunu umue wa fa?” Vepuluvi liaco wa sumuile calua, kuenje wa ndi tambulula hati: “Lalimue eteke nda muile omunu wa fa.” Nda kala ndu okuti si puluka kolofa, pole sia file. Omo liaco, cilo ndi lombolola ulandu womuenyo wange.

Nda kuatiwa luvei eci nda kala oku talavaya vohondo yoku pelala omanu vokuenda kuyaki wa pita vofeka yo Vietname. Nda solele calua oku kuatisa omanu va vela kumue la vana va lemehĩwa, kuenda nda kuata ocimãho coku kala onoño yoku pelala omanu. Nda pitĩla kofeka yo Vietname kosãi Yevambi Linene kunyamo wo 1969. Va ngecelela oku kala osemana yimosi okuti si talavaya oco ndi kũlĩhe oku litepa kuotembo yaco leyi yo kofeka yetu, ndeci ca siata oku pita lasualali veya ndopo.

Nda tumiwile oku talavaya vosipitali yasualali volupale luo Mekong Delta. Alikopitulu alua a enda oku nena kosipitali asualali va lemehĩwa. Omo okuti nda solele calua ofeka nda citiwila kuenda upange wange, nda yonguile oku kuatisa lonjanga asualali vo kofeka yetu. Asualali vana va lemehĩwa, tete va enda oku tambula ekuatiso li sukiliwa kuenje va kapiwa lonjanga votulohondo tumue tua pongiyiwa ciwa haimo mua talala oco va pelaliwe. Ndotolo o pelala, kumue locifumelu ukuakukapa anestesia kuenda ovifumelu vikuavo vivali, va enda oku likolisilako calua oco va popele omuenyo womanu. Onjanja yimue, nda muile olonjeke vimue vitekãva okuti ka va vi longoluile velikopitulu. Noke va ndi sapuila vati, volonjeke viaco mua kala olonepa viatimba asualali va fila kuyaki. Owu, owo ulandu wange watete kuyaki.

Nda yeva ocili catiamẽla Kolombangi Via Yehova eci nda kala umalẽhe. Ndaño okuti ina yange wa lilongisile Embimbiliya Lolombangi Via Yehova, pole ka papatisiwile. Pole, nda solele calua oku yevelela eci ina yange a longisiwa Embimbiliya. Eteke limue nda pitile ocipepi Lonjango Yusoma kumue la isiange yokatumba, kuenje ndo pulisa ndoco: “Eci nye?” Eye wa ndi tambulula hati: “Lalimue eteke ku ka seteke oku enda ocipepi lomanu vaco!” Omo okuti nda solele calua isiange yokatumba kuenda nda kolelele kokuaye, nda pokola. Pole, ka pa pitile otembo yalua ndeya oku li sanga Lolombangi Via Yehova.

 Eci nda tunda kofeka yo Vietname, nda kuata ovolandu alua a ndi sumuisa. Momo ovina via pita vokuenda kuyaki ka via ndi nenelele esanju. Ca kala ndu okuti lomue wa kuatele elomboloko liovina via pita kofeka yo Vietname. Ndi ivaluka eci omanu vamue va kala oku tukula asualali vo kofeka yo Estados Unidos vati, vakuakuponda oloñaña, momo kua yevalele ovolandu a lekisa okuti omãla ka va kuete eko va kala oku pondiwa. Ovina viaco via ndi vetiya oku kuata ukamba la Suku.

Noke nda fetika oku endaenda katavo a litepa oco ndi sandiliye Suku. Ndaño okuti nda solele Suku, pole sia sanjukilile ovina via enda oku lingiwa vatavo aco. Onjanja yimue nda endele Vonjango yimue Yusoma vimbo lio Delray Beach, volupale luo Florida. Nda endele kohongele onjanja yatete ya lingiwa Calumingu, kosãi ya Kayovo kunyamo wo 1971.

Eci nda endele Vonjango Yusoma, nda sanga okuti ohundo ya kala kesulilo, kuenje kua kambele lika elilongiso Liutala Wondavululi. Ndaño okuti si ivaluka osapi yocipama caco, pole ndi ivaluka okuti nda mola omãla va kala oku sanga ovinimbu Viembimbiliya via tukuiwa. Nda komõha calua! Momo nda yevelela kuenda nda tala ndomo ca lingiwa. Eci nda kala oku tunda manji umue o tukuiwa hati Jim Gardner, wa kuatele 80 kanyamo weya ponele yange. Kuenje wa nyiha elivulu losapi hati: A Verdade Que Conduz à Vida Eterna. Noke, wa ndi pula hati: “O tava hẽ oku tambula elivulu lilo?” Noke ndo tambulula okuti, ndi tava, kuenje tua sokiya oku lisanga Vokuãla komẽle, oco ndi fetike oku lilongisa Embimbiliya.

Noke liohongele ya lingiwa Calumingu, nda endele kupange. Nda talavayele kosipitali yo Boca Raton, volupale luo Florida, kuna ndaenda oku iñila kupange kowola 11 kuteke toke kowola 7 komẽle. Omo okuti koñolosi kosipitali yaco ka kua kalele olombei vialua, nda kuata epuluvi lioku tanga elivulu liaco. Eci ukãi umue ocifumela a limbuka okuti nda kala oku tanga elivulu, wa li tambula kuenje wa tala koñoño yaco. Noke, wa ndi pulisa nda ndi yongola oku linga Ombangi ya Yehova. Pole, ndo tambula elivulu liaco, momo ndaño okuti nda tangele lika onepa yimue, nda nõlapo oku linga Ombangi ya Yehova. Noke wa ndi sia likaliange, kuenje nda malusula oku li tanga kuteke waco.

Nda fetika elilongiso liange la manji Gardner poku u pula ndoco: “Nye tu lilongisa?” Eye wa ndi tambulula hati: “Elivulu nda ecele kokuove.” Noke ndo tambulula ndoco: “Nda li tanga ale.” Kuenje manji Gardner wa ndi sapuila lutate hati: “Tu konomuisa lika ocipama catete.” Nda komõha poku limbuka ovina vialua sia konomuisile. Eye wa pinga oco ndi tange ovinimbu vialua Vembimbiliya liange. Noke nda limbuka okuti nda kala oku lilongisa ovina viatiamẽla ku Yehova, Suku yocili. Manji Jim wa ndi longisa ovipama vitatu vielivulu liaco komẽle. Noke wa fetika oku ndi longisa ovipama vitatu Vokuãla komẽle. Nda sanjukila calua elilongiso liaco. Ca kala esumũlũho kokuange oku longisiwa la manji umue ombuavekua okuti wa kũlĩhĩle manji Charles T. Russell!

Noke yoku lilongisa vokuenda kuolosemana vimue, nda taviwa oku kala ukundi wolondaka viwa. Ndaño okuti oku  kundila konjo lanjo ka ca lelukile kokuange, pole manji Jim wa ndi kuatisa oku yula usumba. (Ovilinga 20:20) Omo liekuatiso liaye, nda lilongisa oku sola upange woku kunda. Noke, nda limbuka okuti upange woku kunda esumũlũho limue lia velapo kokuange. Ndi kuetevo esanju omo lioku kala ondingupange ya Suku!​—1 Va Korindo 3:9.

Cilo, ndi lombolola ocina cimue ci kuete esilivilo lia velapo kokuange okuti, ocisola nda lekisa tete ku Yehova. (Esituluilo 2:4) Ocisola nda lekisa tete ku Yehova ca ndi kuatisa oku pandikisa poku sokolola ovina vialua vĩvi via pita vokuenda kuyaki, kuenda kovitangi vikuavo.​—Isaya 65:17.

Kunyamo wo 1971 va ndi sapuila vati ndi sukila oku tunda vonjo olonjali viange via ecele kokuange. Momo lie? Momo isiange yokatumba ka yonguile okuti mu kala Ombangi ya Yehova! Kotembo yaco sia kuatele olombongo vialua. Kosipitali va enda oku ndi feta lika vokuenda kuolosemana vivali, kuenje olombongo nda kuatele nda vi landa uwalo woku enda kupange woku kunda, momo nda yonguile oku posoka poku linga upange wa Yehova. Ndaño okuti nda selekele olombongo vimue kombango, pole ombango yaco ya kala volupale luo Michigan muna nda kulila. Omo liaco, ndaenda oku lala vekãlu liange vokuenda kuoloneke vimue. Ndaenda oku pemuila olonjele loku li sukuila votulohondo tuoku li sukula tua kala pocitumãlo coku kapa ongasolina vekãlu.

Eteke limue osimbu ndaenda oku lala handi vekãlu liange eci nda tunda kupange, nda endele Konjango Yusoma eci kua kambele olowola vimue oco ku lingiwe ohongele yupange woku kunda. Osimbu nda tumala konyima Yonjango Yusoma okuti lomue o pondola oku ndi mola, nda fetika vali oku sokolola ovina vi sumuisa via lingiwa vofeka yo Vietname. Ca kala ndu okuti nda yeva elemba liositu yomanu va timihĩwa kuenda valua va pondiwa, kuenje nda fetika oku kuata esumuo. Nda  kalavo ndu okuti, ndi yevite, kuenda ndi lete amalẽhe va ndi pula lesumuo lialua vati: “Ndi fa? Ndi fa muẽle?” Ndaño nda kũlĩhĩle okuti va laikele oku fa, pole nda va lembeleka lolondaka viokuti, ohali yaco ndopo yi pua. Osimbu nda tumala pomangu yaco, sia tẽlele oku likandangiya.

Nda likutilila ku Yehova loku lila calua. (Osamo 56:8) Noke nda fetika oku sokolola eci catiamẽla kelavoko liepinduko. Vepuluvi liaco oco nda limbuka ndomo elavoko li kuete esilivilo! Yehova o ka pindula amalẽhe vaco, kuenda va ka kuata epuluvi lioku lilongisa ocili catiamẽla kokuaye. Epinduko li ka malako esumuo liosi kuenda ohali tua siata oku liyaka layo. (Ovilinga 24:15) Eci nda kuata elomboloko liovina viaco, ocisola nda lekisa ku Yehova ca pamisiwa okuti kosimbu ci sule. Eteke liaco, eteke limue lilikasi kokuange. Tunde kotembo yaco, ndaño ndi kuete ovitangi komuenyo, pole nda siata oku likolisilako oku ivaluka ocisola nda lekisa tete ku Yehova.

Vokuenda kuyaki, omanu va linga ovina vialua ka via sungulukile kuenda nda lingavo ovina viaco. Pole, nda siata oku lembelekiwa poku sokolola ovinimbu vivali Viembimbiliya ndi sole calua. Catete, ci sangiwa kelivulu Liesituluilo 12:10, 11, kuna ku lekisa okuti, Eliapu ka li yuliwa lika lupange woku kunda, pole li yuliwavo losonde ya Yesu. Ocinimbu cavali, ci sangiwa vukanda wa Va Galatia 2:20 u njivaluisa okuti Yesu wa ndi fila ame. Ngeca olopandu ku Yehova omo a siata oku ecela akandu ange lekuatiso liocilumba ca Kristu. Omo liaco, cilo ndi kuete utima wa yela kuenda onjongole yalua yoku sapuila komanu ovina viatiamẽla ku Yehova, Suku yetu ukuahenda!​—Va Heveru 9:14.

Eci ndi sokolola ovitangi nda liyaka lavio komuenyo, ci lekisa okuti Yehova wa siata oku ndi tata ciwa. Eteke manji Jim a limbuka okuti nda siata oku lala vekãlu liange, wa ndi lekisa manji umue ukãi wa kuata olohondo vimue vioku fetela konjo yaye oco ndi kalemo. Nda limbuka okuti Yehova eye wa tumile manji Jim, la manji yaco ukãi oco ndi kale vonjo yimue yiwa. Yehova ukuahenda! Momo wa siata oku tata ciwa afendeli vaye vakuekolelo.

Kosãi ya Kupemba kunyamo wo 1971, nda sukilile oku enda volupale luo Michigan. Osimbu sia tundile volupale luo Florida, nda kapele alivulu alua konyima yekãlu liange, kuenje nda linga ungende woku enda konano yofeka yaco. Osimbu sia pitĩlile volupale luo Georgia, nda eca komanu alivulu osi a kala vekãlu. Nda kundila olondaka viwa Viusoma kovikanjo viosi nda endele. Nda kundilavo komanu va kala volokayike, kuenda nda eca otuikanda kalume vamue va enda oku puyukila ocipepi lotulohondo tuoku li sukuila tua kala ocipepi lovitumãlo vimue konele yetapalo. Toke cilo nda siata oku sokolola nda omanu vana nda kundila va tava oku lilongisa ocili.​—1 Va Korindo 3:6, 7.

Ndi tava okuti eci nda lilongisa ocili, sia kuatele utate poku sapela lomanu, ca piãla enene lepata liange. Olonjanja vimue ndaenda oku sapela lavo lonjila yimue yi va sumuisa. Pole, omo okuti nda solele calua manjange John la Ron, poku va kundila, ndaenda oku va kisika oco va tave kovina viokaliye nda lilongisa. Noke, ndeya oku pinga ongecelo kokuavo. Pole, ndamamako oku likutilila oco va tave kocili. Tunde kotembo yaco, Yehova wa siata oku ndi kuatisa oku kuata utate poku kundila omanu loku va longisa.​—Va Kolosai 4:6.

Ndi yongola oku amamako oku pitisa kovaso ukamba wange la Yehova. Pole, kulivo omanu vamue ndi sole calua, ca piãla enene ukãi wange Susan. Tunde kosimbu, nda yonguile oku kuela ukãi umue okuti o ndi kuatisa oku amamako oku vumba Yehova. Manji Susan, ukãi umue wa nõlapo oku sola calua Yehova. Eteke limue eci tua kala oku namulãla, nda ka nyulile olonjali viaye via kala Vocifuka co Rhode. Manji Susan wa tumalẽle vocimbimbi conjo yavo loku tanga Utala Wondavululi kumue Lembimbiliya liaye. Nda komõha  calua eci nda limbuka okuti, wa kala oku konomuisa ovinimbu viosi Viembimbiliya ndaño okuti ka ca kalele ocipama cimue celilongiso. Kuenje, nda limbuka okuti wa velisilepo calua ukamba waye la Yehova. Noke, tua tokekisa olohuela vietu kosãi ya Cembanima kunyamo wo 1971. Ngeca olopandu ku Yehova omo nda sanga ukãi umue wa siata oku ndi kuatisa calua. Ocina ca velapo ndi sole kokuaye ceci okuti, ndaño o ndi kuetele ocisola, pole, wa velisapo calua ocisola a kuetele Yehova.

Yehova wa nyiha omãla vavali vawa okuti, Jesse la Paul. Eye wa va songuila osimbu va kala oku kula. (1 Samuele 3:19) Ovo va kuete ukamba wocili la Yehova, kuenje ca siata oku tu nenela esanju lialua. Vosi yavo va litumbika kupange wotembo yosi vokuenda kueci ci pitahãla 20 kanyamo. Toke cilo, va kasi oku amamako oku vumba Yehova momo va ivaluka ocisola va lekisile tete kokuaye. Ndi kuetevo esanju lialua omo liolondatembo viange vivali okuti, Stephanie la Racquel, momo va kasi ndomãla vange vakãi. Ngeca olopandu omo okuti omãla vange va kuela akãi vana va sole Yehova lutima wavo wosi kuenda va lieca kupange waye komuenyo wavo.​—Va Efeso 6:6.

Nda vumba Yehova vokuenda kueci ci soka 16 kanyamo vocifuka co Rhode muna nda kuata akamba valua. Toke cilo ndi ivaluka akulu vekongelo va kuete ovituwa viwa okuti tua lingila kumuamue ovopange. Ngecavo olopandu ku vamanji valua va kala oku nyula akongelo okuti va ndi kuatisa calua. Oku  vumba Yehova kumue lalume vana okuti va siata oku amamako oku lekisa ocisola cavo catete ku Yehova, esumũlũho liocili. Kunyamo wo 1987, tua ilukila Konano yolupale luo Karolina kuna kua sukilile ekuatiso okuti tua linga ukamba lomanu valua. a—Tala etosi pombuelo yemẽla.

Kosãi Yenyenye kunyamo wo 2002, ame kumue lukãi wange tua tava kelaleko lioku panga onepa kepata lio Betele ko Patterson, kofeka yo Estados Unidos. Nda talavaya Voseketa Yupange, pole ukãi wange wa linga upange a solele calua woku sukula uwalo! Kosãi Yenyenye kunyamo wo 2005, nda tambula ocikele coku panga onepa Kosungu Yolombangi Via Yehova. Pole, sia loñolohele koku tẽlisa ocikele caco. Ukãi wange wa kuatele esakalalo omo liocikele caco okuti mua kongela oku linga ovongende. Ndaño okuti ka solele oku endela vombalãu, pole tua linga ovongende alua lombalãu. Elungulo lia eciwa lakãi a vamanji va panga onepa Kosungu Yolombangi Via Yehova, lio kuatisa calua. Noke wa nõlapo oku ndi kuatisa, kuenda ndu u kuetele ocisola!

Voseketa yange nda kapamo alitalatu a posoka okuti a ndi ivaluisa esanju nda kuata komuenyo. Nda siata oku tambula asumũlũho alua poku likolisilako oku sokolola ocisola nda lekisa tete ku Yehova!