NDA citiwila vocifuka co Queensland vofeka yo Australia, kunyamo wo 1955. Noke ina yange o tukuiwa hati Estelle, wa fetika oku lilongisa Embimbiliya Lolombangi Via Yehova. Eye wa papatisiwa eci pa pita unyamo umosi tunde eci a fetika oku lilongisa Embimbiliya. Pole, isia yange o tukuiwa hati Ron, wa fetika lika oku lilongisa Embimbiliya noke yoku pita 13 kanyamo. Nda papatisiwa kunyamo wo 1968 vimbo limue, vocifuka co Queensland.

Nda solele oku tanga alivulu, kuenda oku lilongisa alimi akuavo tunde vutila. Eci ame kumue lolonjali viange tua enda oku linga ovongende lekãlu, nda kuatele ocituwa coku tumãla komangu yo konyima oco ndi tange alivulu. Olonjanja vimue olonjali viange via enda oku ndi temẽla omo okuti sia kuatele ocituwa coku tala olomunda kuenda ovina vikuavo via posoka. Pole, omo lioku sola calua oku tanga alivulu, ca ndi kuatisa oku loñoloha kosikola. Eci nda kala oku lilongisa kosikola yoku fetela volupale luo Glenorchy vocifuka co Tasmânia, nda enda oku tambula olombanjaile vialua.

Vokuenda kuotembo yaco, nda nõlelepo onjila yimue ya velapo. Nda sukilile hẽ oku tava oku ka lilongisila kosikola yimue ya velapo? Ndaño nda solele alivulu, loku lilongisa, pole ngeca olopandu ku ina yange wa ndi longisa oku sola calua Yehova okuti ovina vikuavo vi sule. (1 Va Korindo 3:18, 19) Omo okuti olonjali viange via ngecelela oku nõla onjila nda sukilile oku kuama nda nõlapo onjila yokuti, eci ndi mala oku tangela kosikola ya pita pokati, ndi liwekapo oku tanga kosikola oco ndi  litumbike kupange wakundi votembo yosi. Kuenje nda tẽlisa ocimãho caco kosãi ya Susu, kunyamo wo 1971, eci nda kuata 15 kanyamo.

Noke lioku pita anyamo ecelãla, nda kuata esumũlũho lioku kala ukundi wotembo yosi vocifuka co Tasmania. Vokuenda kuotembo yaco, ndeya oku tokekisa olohuela lufeko umue o tukuiwa hati Jenny Alcock wo kocifuka co Tasmania. Vokuenda kuanyamo akuãla, tua talavayela kumosi kupange wakundi valikasi kovikanjo vi kasi ocipãla ndeci: Kocifuka co Smithton kuenda co Queenstown.

Kunyamo wo 1978, ame kumue lukãi wange tua linga ungende woku enda volupale luo Port Moresby, vofeka yo Papua Nova Guine, oco tu ende kohongele yolofeka. Toke cilo ndi ivaluka eci manji umue omisionaliu a kala oku linga ohundo yimue kelimi lio Hiri Motu. Ndaño okuti sia kuatele elomboloko liovina a kala oku popia, pole nda simĩle okuti wa yonguile oku popia hati nda sukilile oku linga upange wumisionaliu, oku lilongisa elimi likuavo, kuenda oku loñoloha poku vetiya vamanji lekuatiso liolohundo vi lingiwa kelimi likuavo. Noke nda limbuka ndomo oku lilongisa elimi likuavo, ca ndi kuatisa oku vumba Yehova.

Eci tua tiukila kofeka yetu, tua kuata esanju lialua omo lioku tambula elaleko lioku linga olomisionaliu. Tua pitĩla ko Funafuti, vocifuka co Tuvalu, kosãi ya Susu kunyamo wo 1979. Kotembo yaco vocifuka co Tuvalu mua kala lika akundi vatatu va papatisiwa.

Ocili okuti ka ca lelukile oku lilongisa elimi lio Tuvaluanu. Momo kelimi liaco kua kala lika “Otestamento Yokaliye.” Omo okuti ka kua kalele olondisionaliu ale olosikola vi longisa elimi liaco, tua nõlapo oku lilongisa eci ci soka 10 ale 20 kolondaka viokaliye oloneke viosi. Pole, noke tueya oku limbuka okuti ka tua kuatele elomboloko lia suapo liolondaka vialua tua kala oku lilongisa. Momo eci tua yonguile oku sapuila komanu okuti, oku linga ovina viatiamẽla kumbanda ka ca sungulukile, tua va sapuila okuti, va sukila oku yuvula olonjongo, loku endela kombueti! Omo okuti tuamamako oku lilongisa elimi liaco, ca tu kuatisa oku fetika oku longisa Embimbiliya komanu valua. Noke lianyamo alua, umue pokati komanu tua longisa Embimbiliya wa tu sapuila ndoco: “Tua sanjuka calua omo okuti cilo vu kasi oku vangula ciwa elimi lietu. Kefetikilo ka tua kuatele elomboloko liovina wa endi oku popia!”

Pole, kua kala ocina cimue ca tu kuatisa oku lilongisa lonjanga elimi liaco. Omo okuti ka kua kalele olonjo vioku fetela oco tu kalemo, tua kala lepata limue Liolombangi Via Yehova lia kala vimbo limue. Tua enda oku sapela kelimi lio Tuvaluanu konjo kuenda lomanu vosi tu sanga. Omo okuti tua pita anyamo amue okuti ka tua vanguile elimi Liongelesi, tueya oku limbuka okuti elimi lio Tuvaluanu olio tua enda oku vangula ciwa.

Eci tua pitĩla vimbo liaco, omanu valua va fetika oku lekisa onjongole kesapulo liocili ci sangiwa Vembimbiliya. Pole, nye tua sukilile oku kuama oco tu va longise? Ka tua kuatele alivulu kelimi liavo. Ovo nda va linga ndati elilongiso lio pokolika? Eci va enda kolohongele, ovisungo vipi va laikele oku imba? Va sukilile oku linga ndati  olohundo kuenda nda va pongiya ndati olohongele? Va laikele oku papatisiwa ndati? Omanu vaco ambombe, va sukilile alivulu kelimi liavo oco va lilongise ovina viatiamẽla ku Yehova! (1 Va Korindo 14:9) Omo liaco, tua lipula ndoco: ‘Anga hẽ eteke limue tu ka kuata alivulu kelimi lio Tuvaluanu omo okuti li vanguiwa lika leci ci soka 15.000 komanu?’ Yehova wa tambulula apulilo aco poku linga esokiyo liovina vivali ndeci: (1) Eye o yongola okuti omanu va kasi “vovifuka viocipãla” va lilongisa ovina viatiamẽla kokuaye. (2) O yongolavo okuti omanu vana va “li kapa kutito, haivo ambombe,” va tambula eteyuilo vonduko yaye.​—Yeremiya 31:10; Sofoniya 3:12.

Kunyamo wo 1980 o Betele ya tu laleka oku linga upange woku pongoluila alivulu etu kelimi lio Tuvaluanu. Kuenje tua fetika upange waco ndaño okuti ka tua tẽlele oku vangula ciwa elimi liaco. (1 Va Korindo 1:28, 29) Kefetikilo liupange waco, tua landa omakina yimue yosimbu ya kala yombiali yolupale luaco, oco tu pange alivulu okuti a tu kuatisa kolohongele vietu. Noke lioku pongolola elivulu losapi hati “A Verdade que Conduz a Vida Eterna” kelimi lio Tuvaluanu, tua panga alivulu aco lekuatiso liomakina yaco yitito. Toke cilo nda siata oku ivaluka elemba liotinda, kuenda owuya walua tua enda oku yeva poku panga alivulu etu vomakina yaco yitito. Kotembo yaco ka tua kuatele olusu!

Ka ca lelukile oku pongoluila alivulu etu kelimi lio Tuvaluanu, momo ka kua kalele Ondisionaliu ale alivulu akuavo oco a tu kuatise oku linga akonomuiso amue kelimi liaco. Pole, olonjanja vimue tua kuatisiwa lolonjila vikuavo. Eteke limue komẽle nda vilikiya votelefone konjo yulume umue ka solele ocili Cembimbiliya okuti hayeko nda yonguile oku sapela laye. Omo okuti ulume waco wa kala ulongisi wa ndi sapuila hati, ka citava oku enda konjo yaye. Noke wa popia hati: “Ndi yongola oku ku sapuila ondaka yimue. Valivulu wa siati oku pongolola, wa pitololi calua olondaka viosimbu. Cilo omanu ka va siatele oku tukula olondaka viaco ndomo wa vi pongololi kelimi lio Tuvaluanu.” Eci ame kumue la vamanji vakuavo tua konomuisa lutate valivulu etu, tua limbuka okuti ulume waco o kuete esunga. Omo liaco, tua linga apongoloko valivulu etu. Nda komõha calua poku limbuka ndomo Yehova a tu kuatisa, momo ndaño okuti ulume waco ka solele oku u kundila, pole wa siata oku tanga alivulu etu!

Okokanda kelaleko Liocipito Conjivaluko Yolofa via Yesu tua eca komanu, oko ka pongoluiwa tete kelimi lio  Tuvaluanu. Noke tua pongolola okokanda losapi hati: Esapulo Liusoma No.30, okuti ka sandekiwila kumosi lokokanda kelimi Liongelesi. Tua kuata esanju lialua omo okuti tua laikele oku eca komanu okokanda ka sandekiwa kelimi liavo! Noke tueya oku kuatavo olombrochura vimue kuenda alivulu akuavo a pongoluiwa kelimi lio Tuvaluanu. Kunyamo wo 1983, o Betele yo kofeka yo Australia ya fetika oku panga Utala Wondavululi kelimi liaco. Utala waco Wondavululi wa kuatele 24 kamẽla kuenje wa enda oku eciwa komanu eci pa pita olosãi vitatu. Anga hẽ omanu vo kocifuka co Tuvalu va solele alivulu kuenda olorevista viaco? Ocili okuti va sanjukilile alivulu aco, momo va solele oku tanga. Olonjanja viosi tua enda oku sandeka elivulu liokaliye, ovingungu viasapulo via endavo oku eca esapulo liaco okuti pamue va li pitolola olonjanja vialua vokuenda kueteke! *​—Tala etosi pombuelo yemẽla.

Upange woku pongoluila alivulu kelimi likuavo wa enda oku lingiwa ndati? Tete, tua enda oku soneha volopapelo lovitayo. Noke tu soneha vokombutador ovipama via pongoluiwa volopapelo, loku vi tanga olonjanja vialua toke eci vi tumiwa ko Betele yo kofeka yo Australia. Vamanji vavali akãi va kasi ko Betele va soneha volokombutador via litepa ovina via pongoluiwa kelimi lio Tuvaluanu, vokombutador ndaño okuti ka va tẽlele oku vangula elimi liaco. Poku soneha peka olonjanja vivali ovipama via pongoluiwa loku vi sokisa levi via sonehiwa vokombutador, ca enda oku va kuatisa oku yuvula oku lueya olondaka vimue poku vi soneha. Noke vamanji ko Betele va enda oku linga okomposisãu okuti ovipama via pongoluiwa vi likuata lalitalatu aco. Kuenje ovipama viaco mua lingiwa apongoloko va vi tumisa kokuetu. Eci tu vi tambula tu vi konomuisa lutate, noke tu vi tiuwiya vali ko Betele, oco vi pangiwe alivulu.

Upange woku pongoluila alivulu kalimi akuavo wa siata oku mioñoloha calua! Momo cilo, ovimunga via vamanji va pongoluila alivulu kalimi akuavo via siata oku soneha vokombutador. Ocili okuti okomposisãu yalivulu ya siata oku lingiwa la manji umue o kasi pocitumãlo cimuamue la vamanji va pongolola alivulu. Noke, ovipama via pongoluiwa va vi tumisa lekuatiso lio Internet ko Betele yi panga alivulu. Lomue o sukila oku enda konjo yoku tumisa ovikanda oco a tumise ovipama via pongoluiwa.

Noke liotembo yimue, ame kumue lukãi wange Jenny tueya oku tambula ovikele vialua via litepa vocifuka co Pasifiku. Kunyamo wo 1985 eci tua tunda kocifuka co Tuvalu, tua tambula ocikele coku ka talavaya ko Betele yocifuka co Samoa. Kocifuka caco tua kuatisa kupange woku pongoluila alivulu etu kalimi amue ndeci: Lio Samoanu, lio Tonganu, lio Tokelauanu, kuenda lio Tuvaluanu. * (Tala etosi pombuelo yemẽla.) Kunyamo wo 1996 tua tumiwa ko Betele yocifuka co Fiji kuna tua kuatisavo kupange woku pongoluila alivulu kalimi amue ndeci: Lio Fijianu, lio Kiribati, lio Nauruanu, lio Rotumanu, kuenda lio Tuvaluanu.

IOlonjanja viosi nda siata oku komõha calua ocisola vamanji va pongoluila alivulu kalimi akuavo va kuetele upange wavo, ndaño ka ca lelukile oku ci linga. Ndeci Yehova a yongola, vamanji vaco vakuekolelo va yongolavo okuti omanu va yeva olondaka viwa kelimi liavo. (Esituluilo 14:6) Eci Utala Wondavululi watete wa kala oku sokiyiwa oco u pongoluiwe kelimi lio Tonganu, nda linga ohongele yimue lakulu vekongelo va vangula elimi lio Tonganu, kuenje nda va pulisa nda pokati kavo pa kala umue o pondola oku pindisiwa oco a linge upange woku pongolola. Umue pokati kakulu vekongelo okuti wa enda  oku semũlula akãlu, wa siapo upange waye, kuenje keteke likuavo wa fetika upange woku pongoluila alivulu etu kalimi akuavo. Nda vetiyiwa calua omo liekolelo lia pama manji yaco a lekisa, momo sia kũlĩhĩle ndomo a laikele oku kuata olombongo vioku tekula epata liaye. Pole, Yehova wo kuatisa kumue lepata liaye, kuenje wa amamako kupange woku pongolola alivulu vokuenda kuanyamo alua.

Ndeci vamanji va siata oku pongoluila alivulu etu kalimi akuavo, vamanji va panga onepa Kosungu Yolombangi Via Yehova, va siatavo oku kapako eliangiliyo lioku eca alivulu a pongoluiwa kalimi akuavo, oku kongelamo ana a vanguiwa lomanu ka valuile. Onjanja yimue kua votuiwa epulilo limue nda okuti ca sunguluka oku amamako oku pongoluila alivulu etu kelimi lio Tuvaluanu. Nda vetiyiwa calua poku tanga etambululo Osungu Yolombangi Via Yehova ya ecele poku popia hati: “Tua limbuka esunga lieci vu yonguila oku liwekapo oku pongoluila alivulu kelimi lio Tuvaluanu. Ndaño okuti ka kuli omanu valua va vangula elimi lio Tuvaluanu kuenda ka va sokisiwa lovimunga vikuavo, pole omanu vaco va sukila oku yeva olondaka viwa kelimi liavo.”

Kunyamo wo 2003, ame kumue lukãi wange Jenny tua tunda kocifuka co Fiji kuna tua kala Koseketa Yoku Pongoluila Alivulu etu, kuenje tua tumiwa ko Patterson, volupale luo Nova Yorke Kupange Woku Pongoluila Alivulu etu. Ca kala ndonjoi yimue ya tẽlisiwa! Tua pangele onepa kocimunga cimue ci kuatisa kupange woku pongoluila alivulu etu kalimi alua. Vokuenda kueci ci pitahãla anyamo avali, tua talavaya Voseketa yoku Pongoluila Alivulu, pole noke tueya oku tambula ocikele coku pindisa vamanji va panga onepa kupange woku pongoluila alivulu etu kalimi akuavo kolofeka vialua.

Cilo ndi lombolola ovina nda tukula kefetikilo liocipama cilo viatiamẽla kohongele yimue ya kuata esilivilo lia velapo. Kunyamo wo 2.000, Osungu Yolombangi Via Yehova ya limbuka okuti vamanji va sangiwa voluali luosi okuti va kuete ocikele coku pongoluila alivulu etu kalimi akuavo va sukila ekuatiso oco va linge upange wavo. Momo valua pokati kavo ka va tambuile epindiso lioku linga upange waco. Noke liohongele yaco la vamanji va panga onepa Kocimunga Casonehi, Osungu Yolombangi Via Yehova ya nõlapo okuti vamanji vosi va kuete ocikele coku pongolola alivulu, va sukila oku pindisiwa. Ovo va sukilile oku kũlĩha ndomo va pondola oku kuata elomboloko liovipama kelimi Liongelesi, ndomo va tetulula ovitangi viatiamẽla kupange woku pongoluila kelimi likuavo, kuenda oku lingila kumosi upange.

Onima yipi ya siata oku tunda koku pindisa vamanji va kuete ocikele coku pongoluila alivulu kalimi akuavo? Cilo ovina vamanji va siata oku pongolola vi kuete upopi wa leluka. Handi vali alivulu etu a kasi oku pongoluiwa kalimi alua okuti kosimbu ci sule. Kunyamo wo 1979, eci tua tambula ocikele coku kala olomisionaliu, Utala Wondavululi wa enda oku pongoluiwa lika kueci ci soka 82 kalimi. Kuenje Utala Wondavululi kalimi alua wa enda oku sandekiwa lika noke liolosãi vimue eci Utala Wondavululi u sandekiwa kelimi Liongelesi. Pole, cilo Utala Wondavululi u kasi oku pongoluiwa kueci ci pitahãla 240 kalimi, kuenda kalimi alua wa siata oku sandekiwa kumosi Lutala Wondavululi kelimi Liongelesi. Cilo omanu va pondola oku tanga ovina vi va longisa ocili ci tunda Vembimbiliya kueci ci pitahãla 700 kalimi. Kosimbu ca kala ndu okuti ka ci tẽliwa oku ci linga.

Kunyamo wo 2004, Osungu Yolombangi Via Yehova ya nõlapo oku sandeka o Tradução do Novo Mundo kalimi alua. Omo lionjila yaco ya nõliwa, omanu valua va pondola oku tanga o Tradução do Novo Mundo kelimi liavo. Omo liaco, kunyamo wo 2014 Embimbiliya liosi ale olonepa vimue Viembimbiliya lia sandekiwa kueci ci soka 128 kalimi oku kongelamo alimi a vanguiwa Kombuelo Yocifuka co Pasifiku.

Nda siata oku ivaluka calua ohongele yofeka ya lingiwa kocifuka co Tuvalu kunyamo wo 2011. Vokuenda kuolosãi vialua ombela ka ya  lokele vocifuka caco. Vamanji va simĩle okuti ka ku lingiwa ohongele yofeka. Eteke tua pitĩla vocifuka caco koñolosi, ombela ya fetika oku loka calua. Pole, tua tẽla oku linga ohongele yetu yofeka! Kokuange ca kala esumũlũho linene oku sandeka o Tradução do Novo Mundo das Escrituras Gregas Cristãs kelimi lio Tuvaluanu! Ndaño okuti kua kala lika etendelo litito lia vamanji va vangula elimi liaco, pole va yonguilevo oku tambula ombanjaile yaco yilikasi ya tunda ku Yehova. Kesulilo liohongele yofeka ombela yeya oku loka vali calua. Omo liaco, omanu vosi va kala kohongele yaco va tambula ovava alua atiamẽla kocili, kuenda va kuatavo ovava alua ombela!

Pole, ukãi wange Jenny ka kalele lame kohongele yaco yofeka. Momo wa fa kunyamo wo 2009, luvei wo kanser a liyaka lawo vokuenda kuanyamo ekũi. Nda kala laye eci ci soka 35 kanyamo tunde eci tua kuela. Eci a ka pinduiwa o ka kuata esanju lialua poku yeva okuti Embimbiliya lia sandekiwa kelimi lio Tuvaluanu.

Yehova wa ndi sumũlũisa lukãi ukuavo o tukuiwa hati Loraini Sikivou. Manji Loraini la manji Jenny va talavayele kumosi ko Betele yocifuka co Fiji. Pole, manji Loraini wa pangele onepa kocimunga coku pongolola alivulu etu. Cilo ndi kuete vali ukãi umue o kasi oku vumba Yehova lekolelo kumue lame, okuti o solevo oku lilongisa alimi akuavo!

Vokuenda kuanyamo alua, nda mola ndomo Yehova Isietu ukuacisola a siata oku kapako omanu vakualimi osi, oku kongelamo alimi ana a vanguiwa lika lomanu vamue. (Osamo 49:1-3) Nda siatavo oku limbuka esanju liomanu eci va mola onjanja yatete alivulu a pongoluiwa kalimi avo, ale ceci va imbila Yehova ovisungo kalimi avo. Olonjanja vimue nda siata oku sokolola ocisola calua Yehova a tu kuetele. (Ovilinga 2:8, 11) Toke cilo nda siatavo oku ivaluka olondaka via manji umue wa kuka o tukuiwa hati Saulo Teasi o vangula elimi lio Tuvaluanu. Noke lioku imba ocisungo Cusoma onjanja yatete kelimi liaye, wa popia hati: “Ndi yongola okuti o sapuila ku vamanji va panga onepa Kosungu Yolombangi Via Yehova oco va kũlĩhe okuti ovisungo evi nda vi imbiwa kelimi lio Tuvaluanu, vi vetiya calua omanu okuti kelimi Liongelesi ci sule.”

Kosãi Yenyenye Linene kunyamo wo 2005, nda kuata esanju omo lioku tambula ocikele coku panga onepa Kosungu Yolombangi Via Yehova. Ndaño okuti si pondola vali oku linga upange woku pongoluila alivulu kalimi akuavo, pole ngeca olopandu ku Yehova wa siata oku ecelela okuti, toke cilo ndi kasi oku amamako oku kuatisa kupange woku pongoluila alivulu etu kalimi akuavo voluali luosi. Ndi kuete esanju lialua poku limbuka okuti Yehova wa siata oku eca kafendeli vaye ovina viosi va sukila, oku kongelamo ovifuka vina vi kasi ocipãla pokati Kokalunga ko Pasifiku! Omo liaco, ukualosamo wa popia hati: “Yehova o viala. Olofeka viosi vi yolele. Olofeka vio konele yokalunga vi sanjuke.”​—Osamo 97:1.