1. Upange woku kunda wa kuata esilivilo lie ku Yesu? Ci lombolola.

YESU wa solele calua oku sapela catiamẽla Kusoma wa Suku. Osimbu Yesu a kala palo posi wa vangula calua catiamẽla Kusoma okuti ovina vikuavo vi sule. Eye wa tukula Usoma ci pitahãla 100 kolonjanja vokuenda kupange waye woku kunda. Usoma wa kuatele esilivilo lialua ku Yesu.—Tanga Mateo 12:34.

2. Vañami va yeva ocikundi ci sangiwa kelivulu lia Mateo 28:19, 20, kuenda momo lie tu popela ndoco?

² Yesu noke liepinduko liaye wa lisanga locimunga cimue ci pitahãla 500 kolondonge. (1 Va Korindo 15:6) Citava okuti vepuluvi liaco oco Yesu a eca ocikundi coku kundila “olofeka viosi.” Upange waco ka wa lelukile. * (Tala etosi pombuelo yemẽla.) Eye wa va sapuila hati upange woku kunda wa laikele oku lingiwa vokuenda  kuotembo yalua “toke kesulilo lioluali.” Eci o kunda olondaka viwa Viusoma koloneke vilo, o kuatisa koku tẽlisiwa kuocitumasuku caco.—Mateo 28:19, 20.

3. Ovina vipi vitatu via siata oku tu kuatisa kupange woku kunda olondaka viwa?

³ Yesu noke yoku eca ocikundi coku kunda wa popia hati: “Ame ñasi lene.” (Mateo 28:20) Omo liaco, Yesu wa likuminya kolondonge viaye hati, wa laikele oku songuila upange woku kunda kuenda oku va kuatisa oku kundila voluali luosi. Yehova o kasivo letu. Momo, wa siata oku tu ĩha “ovina viosi viwa” vi tu kuatisa kupange woku kunda. (Va Heveru 13:20, 21) Vocipama cilo tu konomuisa vimue pokati kovina vitatu viwa ndeci: (1) Ovimalẽho tua tambula, (2) olonjila tua siata oku kuama, kuenda (3) epindiso tua siata oku tambula. Catete, tu konomuisa ovimalẽho vimue tua siata oku talavaya lavio vokuenda kueci ci soka 100 kanyamo a pita.

4. Ovimalẽho vialua via litepa via siata oku tu kuatisa ndati kupange woku kunda?

⁴ Yesu wa sokisa esapulo Liusoma lombuto ya kũlĩwa volosi via litepa. (Mateo 13:18, 19) Ukuakukũla olonelẽho oco a pongiye osi, o talavaya lovimalẽho via litepa. Cimuamue haico okuti, Soma yetu wa siata oku tu ĩha ovimalẽho tu talavaya lavio oco tu kuatise omanu oku tava kesapulo tu va kundila. Ndaño okuti ovimalẽho vimue via kuatisa lika vokuenda kuotembo yimue, pole vikuavo vi kasi oku tu kuatisa toke koloneke vilo. Ocili okuti, ovimalẽho viosi via siata oku tu kuatisa oco tu mioñolohe kupange woku kunda.

5. Nye ca kala okokanda koku eca uvangi, kuenda va enda oku talavaya lako ndati?

⁵ Kunyamo wo 1933, akundi va fetika o ku talavaya lokokanda koku eca uvangi okuti, ka kala ocimalẽho cimue ca kuatisa omanu valua oku fetika upange woku kunda. Ka kala okokanda kamue katito okuti, mua sonehiwa esapulo Liembimbiliya lia leluka. Olonjanja vimue, okokanda kaco ka enda oku sandekiwa lesapulo liokaliye. Manji Erlenmeyer onjanja yatete a talavaya lokokanda koku eca uvangi, wa kuatele eci ci soka ekũi kanyamo. Eye wa lombolola ndoco: “Poku fetika ombangulo lomunu umue, tua enda oku popia ndoco: ‘Citava hẽ okuti o tanga okokanda aka?’ Eci omunu waco a mala oku tanga okokanda kaco, tu eca elivulu limue kokuaye, kuenje tu tunda.”

6. Okokanda koku eca uvangi ka kuatisa ndati?

⁶ Okokanda koku eca uvangi ka kuatisa akundi volonjila via litepa. Ndaño okuti akundi vamue va yonguile oku kunda, pole va kuatele osõi kuenda ka va kũlĩhĩle olondaka va popia. Pole, akundi vakuavo va kuatele ovina vialua vioku sapela. Vokuenda kuakukutu amue, va enda oku sapuila komanu va sanga ovina vialua va kũlĩhĩle, pole pamue ka va endele oku ci linga lonjila yimue ya sunguluka. Okokanda koku eca uvangi ka kuatisa akundi vosi oku kunda esapulo lonjila yimue ya leluka haiyo ya sunguluka.

7. Ovitangi vipi vamanji va liyaka lavio poku talavaya lokokanda koku eca uvangi?

⁷ Vamanji va liyaka lovitangi vialua. Manji umue ukãi o tukuiwa hati Grace Estep wa  popia ndoco: “Olonjanja vimue va enda oku tu pula ndoco: ‘Okokanda aka ka lombolola nye? Ku pondola hẽ oku ndi sapuila catiamẽla kokokanda kaco?’” Omanu vakuavo tua enda oku sanga ka va ponduile oku tanga okokanda kaco. Vakuavo va enda oku tambula okokanda kaco, kuenje va yika epito. Omo okuti omanu vamue ka va solele oku yevelela esapulo tua enda oku va kundila, va enda oku tola okokanda kaco. Ndaño lovitangi viaco, pole okokanda koku eca uvangi ka kuatisa vamanji oku kundila omanu va lisungue lavo kuenda oku li situlula okuti akundi Vusoma.

8. Akundi va enda oku talavaya ndati longalamafone yo peka? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama cilo.)

⁸ Noke liunyamo wo 1930 ocimalẽho cikuavo va talavaya laco ongalamafone yo peka. Omo okuti omakina yaco oyo ya enda oku vangula, Olombangi vimue Via Yehova via enda oku yi tukula hati Arone. (Tanga Etundilo 4:14-16.) Nda omunu wa sangiwa o tava oku yevelela, akundi va enda oku yevalisa ohundo yimue, noke va eca kokuaye elivulu limue. Olonjanja vimue apata a enda oku liongolola oco a yevelele ohundo! Kunyamo wo 1934 o Sociedade Torre de Vigia ya fetika oku panga olongalamafone oco vi kuatise kupange woku kunda. Kuenje, vamanji va ngalavala eci ci soka 92 kolohundo via litepa.

9. Ongalamafone yo peka ya eca onima yipi?

⁹ Eci manji Hillary Goslin a yeva olohundo viaco, wa pinga ongalamafone oco a kale layo osemana yimosi okuti o yevalisa esapulo Liembimbiliya komanu va lisunguile laye. Kuenje, omanu valua va lekisa onjongole kocili, kuenda va papatisiwa. Noke omãla vavali vakãi va manji Goslin va ka tambuile epindiso Kosikola yo Gileada, kuenje va linga olomisionalia. Ongalamafone yo peka ya kuatisa akundi valua oku fetika upange woku kunda, ndeci okokanda koku eca uvangi ka kuatisa. Noke lekuatiso Liosikola Yupange Wakristão Soma wa laikele oku pindisa omanu vaye oco va linge alongisi vawa.

10, 11. Ovikanda viasapulo, lovingungu viasapulo via enda oku kuatisa ndati kupange woku kunda olondaka viwa, kuenda olonjila viaco via eca onima yipi?

¹⁰ Vemẽhi liuviali wa Soma yetu, afendeli va Suku va siata oku kuama olonjila via litepa oco va kundile omanu valua. Olonjila viaco via kuata esilivilo ca piãla enene eci kua kala lika akundi vatito. (Tanga Mateo 9:37.) Vokuenda kuanyamo alua a pita, ovikanda viasapulo via kuatisa koku kunda olondaka viwa. Olosemana viosi Manji Russell wa enda oku tuma ohundo yimue vovingungu viasapulo. Noke wa tumile ohundo yaye vovikanda viasapulo kofeka yo Kanada, kocifuka co Europa, kuenda ko Estados Unidos. Toke kunyamo wo 1913, olohundo via manji Russell via sandekiwa kueci ci soka 2.000 kovikanda viasapulo, kuenda via tangiwa leci ci soka 15.000.000 komanu!

¹¹ Noke, ovingungu viasapulo via kuatisavo koku sandekiwa kuolondaka viwa. Keteke 16  kosãi ya Kupupu yunyamo wo 1922, Manji Rutherford wa linga onjanja yatete yimue pokati kolohundo viaye vovingungu viasapulo, kuenje ya yeviwa leci ci soka 50.000 komanu. Ka pa pitile otembo yalua kuenje, keteke 24 kosãi ya Kayovo yunyamo wo 1924, tua fetika oku yevalisa olondaka viwa lekuatiso liovingungu vietu viasapulo vi tukuiwa hati WBBR. Utala Wondavululi 1 ya Cembanima wo 1924, wa popia ndoco: “Tu tava okuti ovingungu viasapulo ovio onjila yimue ya leluka haiyo ya sunguluka yoku sandeka esapulo liocili.” Ovingungu viasapulo via kuatisavo koku kundila omanu valua kovitumãlo vina ka kua kalele akundi valua, ndeci tua kuatisiwa lovikanda viasapulo.

12. (a) Onjila yipi yoku kundila volokololo o sole calua? (b) Nye ci pondola oku tu kuatisa oku yula usumba poku enda kupange woku kundila volokololo?

¹² Oku kundila volokololo, onjila yimue tua siata oku kuama koloneke vilo oco tu sange omanu. Tua siata oku likolisilako oku kundila omanu va sangiwa povitumãlo viakãlu, viomboyo, povitumãlo pa sangiwa omanu valua, povitumãlo violomĩlu, kuenda povitanda. Wa siata hẽ oku kuata usumba poku kundila volokololo? Nda wa siata oku kuata usumba, likutilila ku Yehova oco a ku kuatise, kuenda konomuisa olondaka via Manji ukuakunyula akongelo o tukuiwa hati Manera. Eye wa popia ndoco: “Ovikele viosi tua enda oku tambula tua vi tendele ndepuluvi lioku vumba Yehova,  lioku lekisa ekolelo lietu kokuaye, lioku lekisa epandi kokuaye, kuenda oku lekisa onjongole yokuti, tu yongola oku u vumba ndomo a yongola.” Nda tu yula usumba kuenje tu kuama olonjila viokaliye vioku kunda, tu pamisa ekolelo lietu ku Yehova kuenda tu kala akundi va loñoloha.—Tanga 2 Va Korindo 12:9, 10.

13. Momo lie oku kunda lekuatiso lionumbi yetu yo Internet ya lingila onjila yeca onima yiwa, kuenda ovolandu api wa kuata poku talavaya layo?

¹³ Akundi valua va siata oku sanjukila oku sapela lomanu catiamẽla konumbi yetu yo Internet jw.org, okuti va pondola oku tanga kuenda oku tapa alivulu etu kueci ci pitahãla 700 kalimi. Oloneke viosi ci pitahãla 1.6 kolohuluwa viomanu va siata oku iñila vonumbi yetu yo Internet. Kosimbu, ovingungu viasapulo via enda oku kuatisa omanu va sangiwa kovitumãlo vi kasi ocipãla oco va yeve olondaka viwa. Koloneke vilo onumbi yetu yo Internet yi kasivo oku eca ekuatiso liaco.

14. Epindiso lipi akundi va sukilile, kuenda osikola yipi ya va kuatisa oku kala alongisi vawa?

¹⁴ Ovimalẽho kuenda olonjila tua konomuisa vocipama cilo, via siata oku tu kuatisa calua. Pole, akundi vatete, va sukilile oku pindisiwa ndomo va pondola oku kala olondingupange via loñoloha. Ovolandu a lekisa okuti, pamue omunu wa sangiwa ka endele oku tava kovina a yeva vongalamafone. Pole, olonjanja vimue omunu ukuavo wa enda oku lekisa onjongole, kuenda wa yonguile oku amamako oku lilongisa. Akundi va sukila oku kũlĩha ndomo va tambulula lonjila yimue ya sunguluka, kuenda ndomo va pondola oku kala alongisi vawa. Omo okuti Manji Knorr wa kuatisiwa lespiritu sandu lia Suku, wa popia hati, nda akundi va lilongisa ndomo va sapela lomanu kupange woku kunda, ci kuete esilivilo lia velapo. Omo liaco, kefetikilo liunyamo wo 1943, akongelo a fetika oku sokiya Osikola Yupange Wakristão. Osikola yaco ya kuatisa vamanji valua oku kala alongisi va loñoloha.

15. (a) Nye ca pita la vamanji vamue eci va linga ohundo Kosikola Yupange Wakristão? (b) Ohuminyo yi sangiwa Vosamo 32:8, ya tẽlisiwa ndati kokuove?

¹⁵ Vamanji valua ka va endele oku nõliwa oco va vanguile kovaso yomanu valua. Manji Ramu ivaluka eci a linga ohundo yaye yatete kunyamo wo 1944. Ohundo yaco ya lombolola eci catiamẽla kulume umue wa tukuiwa Vembimbiliya hati Doege. Kuenje, manji wa popia hati: “Olongolo viange kumue lovaka, kuenda ociyele, via luluma calua.” Eye wamisako ndoco: “Ndaño okuti ya kala onjanja yatete nda linga ohundo kembumbua, pole sia liwekelepo.” Ocili okuti ka ca lelukile, pole omãla va lingavo olohundo Kosikola Yupange Wakristão. Manji Manera ivaluka ovina via pita eci umalẽhe umue a linga ohundo yaye yatete. Eye wa popia hati: “Eci a fetika oku linga ohundo wa luluma calua, wa lila kuenda wa sukoka. Ndaño wa sukoka calua, pole ka liwekelepo oku linga ohundo.” Citava okuti kua siatele oku eca atambululo kolohongele, ale oku linga olonepa omo liosõi o kuete, ale o sima okuti ku pondola oku ci linga. Nda o kuete ocitangi caco, pinga ekuatiso ku Yehova oco o yule usumba waco. Nda wa ci linga, eye oku kuatisa, ndeci a  kuatisa vamanji kosimbu va enda oku panga onepa Kosikola Yupange Wakristão.—Tanga Osamo 32:8.

16. (a) Osikola yo Gileada ya kuata ocimãho cipi kosimbu? (b) Yi kuetevo ocimãho cipi tunde kunyamo wo 2011?

¹⁶ Ocisoko ca Yehova ca siatavo oku linga esokiyo lioku pindisa vamanji Kosikola yo Gileada. Cimue pokati kocimãho cosikola yaco, oku kuatisa vamanji oco va lekise onjongole yoku kunda olondaka viwa. Osikola yo Gileada ya fetika kunyamo wo 1943. Tunde kotembo yaco toke cilo, kua pindisiwa eci ci pitahãla 8.500 ya vamanji okuti, va tumiwa kueci ci soka 170 kolofeka. Tunde kunyamo wo 2011, oco omunu a lalekiwe okuti o pindisiwa kosikola yo Gileada, o sukila oku kala ukundi olikasi, ukuakunyula akongelo, oku talavaya ko Betele, ale omisionaliu okuti ka pindisiwile handi kosikola yaco.

17. Ekuatiso lipi li tunda koku pindisiwa kosikola yo Gileada?

¹⁷ Anga hẽ osikola yo Gileada ya siata oku kuatisa? Ya siata. Kũlĩhĩsa ulandu wa pita kofeka yo Japãu. Kosãi Yenyenye yunyamo wo 1949, vofeka yaco ka mua kalele akundi valua. Pole, kesulilo liunyamo waco, ci soka 13 kolomisionaliu via tumiwa kofeka yaco, kuenje va fetika oku kundila kumosi lakundi va sangiwamo. Koloneke vilo, vofeka yo Japãu muli eci ci soka 216.000 kakundi, kuenda valua pokati kavo akundi votembo yosi!

18. Olosikola vipi vikuavo tu kuete?

¹⁸ Tu kuete olosikola vikuavo ndeci: Osikola Yupange Wusoma, Osikola Yakundi Votembo Yosi, Osikola Yakundi Vusoma, Osikola ya Vamanji Vakuakunyula Akongelo Lakãi Vavo, kuenda Osikola Yocisoko Cakulu vo Betele Lakãi Vavo. Olosikola via tukuiwa ndeti, via siata oku pindisa vamanji, oco va pamise ekolelo liavo. Ovina viaco vi eca uvangi wokuti, Yesu o kasi oku amamako oku pindisa omanu valua.

19. Nye manji Russell a popia catiamẽla kupange woku kunda, kuenda olondaka viaco via siata oku tẽlisiwa ndati?

¹⁹ Pa pita ale ci pitahãla 100 kanyamo tunde eci Usoma wa Suku wa fetika oku viala. Vokuenda kuotembo yaco, Soma yetu Yesu Kristu wa siata oku songuila upange woku kunda. Kunyamo wo 1916, Manji Russell wa tavele okuti, upange woku kunda olondaka viwa wa laikele oku lisanduila voluali luosi. Eye wa popia hati: “Upange woku kunda u kasi oku livokiya lonjanga, kuenda u ka amamako oku livokiya, momo, kuli upange walua woku kunda ‘evanjeliu liusoma voluali luosi.’” Elivulu Losapi hati: (Faith on the March [Ekolelo li Kasi Oku Amamako], lia sonehiwa la manji A.H.Macmillan, kem. 69) Upange waco u kasi oku lingiwa koloneke vilo! Omo liaco, tu eca olopandu ku Yehova Suku yombembua okuti, wa siata oku tu ĩha ovina viosi tu sukila oco tu linge ocipango caye!