Vamanji ko Betele vokuenda kueci ci pitahãla unyamo, va kala oku talavaya koku tunga ovingungu vio radio WBBR ko Staten Island, Nova Yorke. Noke lioku yelisa ocitumãlo caco, ovo va tunga onjo yimue yinene yolonalavayi kuenda osapalalo yoku kapa ovikuata. Eci upange waco wa malusuiwa, vamanji va fetika oku ongotiya ovikete vi sukiliwa oco ku pitiyiwe asapulo “vovingungu.” Pole, ovo va kuata ovitangi vialua vioku tetulula.

Ovitangi vamanji va kuata, vioku kapa entena lia velapo li kuatisa oku pitiya asapulo. Entena liaco okuti lia kuatele ci soka 91 kolometulu koku lepa, lia sukilile oku patekiwa pokati kavaya avali a kuatele 61 kolometulo. Oseteko yatete ka ya ecele. Pole, vamanji omo lioku kolela kekuatiso lia Yehova, va tẽla oku ci linga. Manji Calvin okuti wa pangele onepa kupange waco wa popia hati: “Nda oseteko yatete yoku pateka entena ya ecele onima yiwa, ‘nda ca tu kokela oku lipanda!’” Pole, vamanji va eca esivayo ku Yehova omo lioku va kuatisa. Handi vali, ovo va kuatavo ovitangi vikuavo.

Omo okuti ovingungu viasapulo via kala kefetikilo, ka ca lelukile oku landa ovikete via sukiliwile. Kuenje vamanji va sanga ovikete viosimbu via talavayele ale, okuti umue eye wa vi pangele. Ovo ka va landele enguena, va talavaya lenguena liotelefone. Vuteke umue kosãi ya Kayovo, vamanji va nõlapo oku seteka ovimalẽho viaco viosi va luvikiya. Ovo va sukilile ulandu umue oco va u pitiye kuenje vamanji va imba ovisungo Viusoma. Umue pokati kavo manji Ernest Lowe, una wa lombolola ulandu umue u lingisa ovinjola lieci ca pita keteke liaco. Eye hati, osimbu va kala oku imba ovisungo  va tambula evilikiyo limue Lionganji Rutherford, b una wa yeva ovisungo viavo vo radio yaye ko Brooklyn, okuti ya kala ocinãla ci soka 25 kolokilometulu.

Manji Rutherford wa va sapuila hati: “Liwekipo oku linga onjuela. Ene vu kasi oku yuela!” Vamanji va yeva osõi kuenje lonjanga yalua va yika oradio yaco. Pole, ovo va limbuka okuti ovingungu via kala oku talavaya kuenda va ponduile oku fetika oku pitiya ovipama.

Keteke lia 24 kosãi ya Kayovo yunyamo wo 1924, manji Rutherford wa popia hati, ovingungu vio radio via ponduile oku kuatisa koku linga upange Kristu Soma a va ĩha oco va u linge. Eye wa lombolola okuti, ocimãho covingungu vio radio, oku “kuatisa omanu vosi oku kuata elomboloko Liembimbiliya kuenda lioloneke via velapo tu kasi.”

Ovingungu viaco viatete WBBR, via kuata onima yiwa. Ovingungu viaco viasapulo, va talavaya lavio ci soka 33 kanyamo, oco vi pitiye ovipama viatiamẽla kafendeli va Yehova.

Kosãi Yevambi linene wo 1924, vakuakulilongisa Embimbiliya va liongolola oco va linge ohongele yofeka ko Kolombus Ohio. Vakuakulilongisa Embimbiliya va tundile kolonepa viosi violuali kuenda olohundo viaco via lingiwa kelimi lio Arabe, Liongelesi, lio Fransesi, lio Alemão, lio Helasi lio Hungaro, lio Italiano, lio Lituano, lio Polones, lio Russu, lio Escandinavo kuenda lio Ukraniano. Olonepa vialua viohongele yaco, via pitiyiwa vovingungu viasapulo kuenda kua lingiwa esokiyo liokuti ovikanda viasapulo Ohio State, vi sandeka ulandu weteke leteke wohongele.

Vokuãla yeteke 24 Yevambi Linene, ci pitahãla 5.000 ya vamanji, va tunda oku ka kunda volupale muna mua lingiwila ohongele yofeka. Ovo va eca eci ci panda 30.000 kalivulu kuenda va fetika alilongiso alua Embimbiliya. Utala Wondavululi wa tukula eteke liaco okuti, “lia kala onepa yimue ya velapo yohongele yofeka.”

Onepa yikuavo ya velapo yohongele yofeka ya kala votãlo keteke 25 Yevambi Linene, eci Manji Rutherford a tanga lutõi elundi limue, lia lingiwa lovitunda viatavo. Eye wa popia okuti asongui vopulitika, vatavo kuenda vakualomilu, “va kala oku tateka omanu oku lilongisa ocili catiamẽla Kusoma wa Suku una u ka nena asumũlũho komanu.”  Handi vali, wa popiavo hati alume vaco va lueya momo va kala oku “kuatisa ocisoko co Liga das Nações kuenda va enda oku popia okuti ‘ya kala onjila ya Suku oku viala ongongo.’” Vakuakulilongisa Embimbiliya va sukilile utõi oco va pitiye komanu esapulo liaco.

Noke, ocipama cimue Cutala Wondavululi wa popele okuti: “Ohongele ya lingiwa ko Kolombus, ya pamisa ekolelo liocimunga caco ca vamanji vakuambili. Oyo ya va ĩha utõi woku kunda ndaño lalambalalo.” Manji Leo Claus okuti wa kalavo kohongele yaco ivaluka ndoco: “Noke liohongele yimbo, tua yeva esanju lialua okuti, eci tua pitila vocikanjo cetu tua fetika oku sapuilako vakuetu ovina tua lilongisa.”

Kosãi ya Mbalavipembe vakuakulilongisa Embimbiliya va fetika oku eca olokopia viokokanda mua kongelele esapulo manji Rutherford a tanga. Volupale lumue lutito ko Oklahoma ko Estadus Unidus, manji umue o tukuiwa Frank Johnson wa malusula oku eca otuikanda kuenda wa sukilile oku talamẽla 20 kakukutu oco vamanji vamue va likongele kokuaye. Eye ka ponduile oku talamẽla pocitumãlo cina okuti ci leluka oku muiwa lomanu, momo alume vo volupale vana ka va sanjukilile upange woku kunda va kala oku u sanda. Manji Johnson wa nõlapo oku li salamisa vonembele yimue ya kala ocipepi. Lomue wa kala vonembele yaco kuenje eye wa kapa otuikanda Vembimbiliya liulongisi kuenda kolomangu viosi. Eye wa ci linga lonjanga yalua. Omo okuti handi wa kuatele otembo yimue, wa lingavo cimuamue volonembele vivali vikuavo.

Noke lioku linga ovina viaco, manji Frank wa lupukila pocitumãlo a ponduile oku li sanga la vamanji. Eye wa li salamisa konyima yocitumãlo va landisila ongasolina, oku lavulula alume va kala oku u kuama. Alume vaco va pita lekãlu pole, ka vo muile. Eci ovo va enda, vamanji eye a kala oku talamẽla va pitĩla, noke va enda.

“Manji umue poku ivaluka ovina via pita wa popia hati, eci tua kala oku tunda volupula “tua pita polonembele vitatu.” Kovaso yonembele kua kala eci ci soka 50 komanu. Omanu vamue va kala oku tanga okokanda, vakuavo va kala oku ka lekisa kulongisi wavo. Tua pitapo lonjanga oco tu yuvule ovitangi! Tua eca olopandu ku Yehova omo lioku tu teyuila kuenda oku tu kuatisa oku kũlĩha eci tu linga, oco tu sandeke esapulo Liusoma kovanyali vetu okuti, ka tu kuatiwa.”

Vakuakulilongisa Embimbiliya vo kolofeka vikuavo va kundavo lutõi. Konano yo França, manji umue o tukuiwa Józef Krett wa kundila olonalavayi via tunda ko Polonia, vina via siatele oku fẽla ovokuasi o posi. Eye wa sokiya oku linga ohundo losapi hati, “Epinduko Liava va fa li Kasi Ocipepi.” Eci vamanji va kala oku laleka omanu vovolupale, patele yo pocitumãlo caco wa lungula oloñame viaye oco ka va ka ende. Pole, elungulo liaye ka lia ecele onima yiwa. Ci pitahãla 5.000 komanu va endele kohongele yaco, oku kongelamo patele! Manji Krett wa kovonga patele oco a teyuile alongiso aye pole, ka tavele. Noke lioku malusula ohundo Manji Krett wa eca komanu alivulu osi a kuatele, momo ovo va yonguile oku kũlĩha vali catiamela Kondaka ya Suku.—Amo. 8:11.

Manji Claude Brown wa nena olondaka viwa vo Afrika kofeka yina okuti cilo ya kũlĩhĩwa okuti o Gana. Olohundo a linga kuenda alivulu a eca komanu, via kuatisa oku sandeka ocili lonjanga yalua vofeka yaco. John Blankson okuti wa kala oku lilongisa uloño woku kũlĩhĩsa ovihemba, wa kalavo pokati kolohundo via lingiwa la Manji Brown.  Lonjanga yalua wa limbuka okuti wa sanga ocili. John ivaluka poku popia hati, “oku kũlĩha ocili ca ndi nenela esanju lialua kuenda nda ci sapuilavo komanu valua kosikola.”

Eteke limue John wa endele konembele yimue yo Anglikana oco a pulise ocitunda caco catiamẽla kelongiso lia Suku Umosi Muvatatu. Ca temisa ocitunda kuenje wa kaluka poku popia hati, ove ku Kristãoko, watiamẽla Keliapu. Tunda kulo!”

Eci eye a pitĩla konjo, John wa sonehela ukanda umue patele, poku u pinga oco va sapele eci catiamẽla kelongiso lia Suku Umosi Muvatatu kohongele yimue. Patele, wa sapuila John oco a ende voseketa yulongisi wa velapo yosikola, muna ulongisi o pula nda eye wa sonehelele muẽle patele.

John wa tambulula hati, oco muẽle nda linga a Ñala ulongisi.

Ulongisi wa kisika John oku sonehela patele oku pinga ongecelo. Kuenje John wa soneha ndoco:

“Ñala ulongisi wange wa ndi pinga oco ndu ku sonehele ukanda umue wongecelo, pole, ndi ci linga lika nda ove o tava okuti o longisa olondotilina viesanda.”

Ulongisi co temisa kuenje wo pula hati: A Blankson eci oco muẽle o yongola oku soneha?”

“Oco a Ñala ulongisi. Eci oco mondola oku soneha.”

“Ove o tundisiwa kosikola. Ku pondola oku kala kosikola yilo nda okuti wamamako oku popia lãvi patele lietavo limue li taviwa lombiali.”

Pole, a Ñala Ulongisi . . . , eci ove o tu longisa kuenje kuli etosi limue ka lia tu lombolokele ka tu ku lingi hẽ apulilo?

“Ocili okuti oco.”

“Eci oco ca lipita a Ñala ulongisi. Patele wa kala oku tu longisa Embimbiliya kuenje ame ndo linga epulilo limue. Nda eye ka tẽla oku eca etambululo kepulilo nda linga si kuete esunga lioku u sonehela oku pinga ongecelo.”

Blankson ka tundisiwile kosikola. Ndaño okuti ka sonehele olondaka vioku pinga ongecelo ku patele.

Utala Wondavululi poku lombolola ulandu wa lingiwa vokuenda kunyamo wa popia hati: “Tu pondola oku popia ndeci Daviti hati: ‘Ove o ka ndi malẽha longusu kuyaki.’ (Osa. 18:39) Unyamo owu wa kala wevetiyo lialua, momo tua limbuka ndomo Yehova a tu kuatisa kupange waye . . . Afendeli vaye vakuekolelo va siata oku kunda lesanju olondaka viwa.”

Kesulilo liunyamo, vamanji va linga esokiyo lioku kuata ovingungu vio kaliye vio Radio. Ovingungu viaco via tungiwila ko Chicago, ko Estadus Unidus. Ovingungu viaco via tukuiwile okuti “ONDAKA,” momo ovo va laikele oku kunda ondaka ya Suku vo Radio. Onjanja eyi ovo va talavaya lovimalẽho via velapo okuti omanu va ponduile oku yeva esapulo Liusoma ocipãla, toke muẽle konano yo Kanada.

Kunyamo wo 1925, Yehova wa kuatisa vamanji oku kuata elomboloko liokaliye liulandu u sangiwa Kesituluilo ocipama 12. Omo lielomboloko liaco liokaliye, vamue va liwekapo oku vumba Yehova. Pole, valua va yeva esanju omo lioku kuata elomboloko liwa liovina via lipita kilu kuenda eci ca kokela kafendeli va Suku palo posi.