OLONUMBI VI KUATISA EPATA OKU KUATA ESANJU

Oku Kuela Onjanja Yavali ka ca Lelukile

Ulume umue o tukuiwa hati, HERMAN a wa popia hati: “Ukãi wange wa fa luvei wo kanser noke yoku tẽlisa 34 kanyamo tunde eci tua kuela. Eci nda kuela onjanja yavali lukãi o tukuiwa Linda, nda kuata ocituwa coku sokisa ovina ukãi wange watete a enda oku linga. Akamba vange va enda oku sapuila Linda ovituwa viwa viukãi wange watete, kuenje ovina viaco via enda oku u sumuisa calua.”

LINDA wa popia hati: “Eci nda kueliwa lulume wange Herman, eye kumue lakamba vaye ka va ndi sumbilile momo va velisilepo ukãi waye watete. Ukãi waco wa soliwile calua, momo va enda oku u sapuila ovina viwa viatimẽla kokuaye kuenda wa tatiwile ciwa. Olonjanja vimue nda kuata ohele yoku kolela okuti eteke limue si ka tatiwa ciwa.”

Cilo Herman lukãi waye Linda, va kuete esanju omo lioku li tava tava pokati. Omo okuti Linda wa linyãla lulume waye watete, cilo eye la Herman va kuete esanju. Ovo va kũlĩha okuti oku kuela onjanja yavali ci nena a pongoloko amue okuti ka va sukilile oku a linga volohuela viatete. b

Nda wa kuelele ale, ovisimĩlo vipi o pondola oku kuata viatiamẽla kohueli yove yavali? Ukãi umue o tukuiwa hati Tamara, okuti tunde eci a kuela papita ale anyamo atatu wa popia hati: “Eci omunu a kuela onjanja yatete, o kuata ovisimĩlo via sunguluka vioku kala pamosi lohueli yaye otembo yosi. Pole, eci omunu a kuela onjanja yavali ka kuata vali ovisimĩlo ndevi a kuatele volohuela viaye viatete.”

Olohueli vialua via siata oku kuata ekalo liwa kuenda esanju noke yoku kuela onjanja yavali. Omo okuti va kuete esanju, citava okuti o kuatavo esanju! O ci linga ndati? Konomuisa ovitangi vitatu omanu va kuela onjanja yavali va siata oku liyaka lavio, ­kuenda kũlĩhĩsa ndomo Embimbiliya li kuatisa oku tetulula ovitangi viaco. c

OCITANGI 1: KU KA ECELELE OKUTI OVITANGI WA LIYAKA LAVIO VOLOHUELA VIOVE VIATETE, VI KU TATEKA OKU KUATA ESANJU VOLOHUELA VIOKALIYE.

Ukãi umue o tukuiwa hati Ellen wo kofeka yo Afrika do Sul, wa popia hati: “Si tẽla oku ivalako ovina tua lingaile lulume wange watete, ca piãla enene eci tu enda kovitumãlo vina nda endaele laye. Olonjanja vimue nda kuata ocituwa coku sokisa ovituwa viulume ndi kuele cilo, levi viulume watete.” Nda wa kuela omunu umue okuti wa kuelele ale, kuenje o vangula lika ovina viatiamẽla kohueli yaye yatete ci nena esumuo.

ONUMBI: Ka calelukile oku tava okuti omunu wa kuela ivalako ohueli yaye yatete, ca piãla enene nda va kala anyamo alua. Omanu vamue va siata oku tukula onduko yohueli yaye yatete ndaño ka va yongola oku ci linga!

O pondola oku tetulula ndati ocitangi ndeci ca tukuiwa ndeti? Embimbiliya li popia hati: ‘Kuata elomboloko liovina ukuene a popia.’—1 Petulu.3:8.

Yuvula oku kuata esepa eci ohueli yove yi tukula onduko yohueli yaye yatete. Nda ohueli yove yi yongola oku vangula ovina viatiamẽla kohueli yaye yatete, u yevelela lutate kuenda lekisa ocikembe kokuaye. Ku ka sime okuti, ohueli yove yi kasi oku ku sokisa lomunu a kuelele tete. Ulume umue o tukuiwa hati, Ian okuti tunde eci a kuela papita ale ekũi kanyamo wa popia hati: Ukãi wange Kaitlyn, lalimue eteke a kuatelele ovisimĩlo ka via sungulukile kukãi nda kuelele tete. Pole, ovina viaco wa vi tendele ndepuluvi lioku kũlĩha ovituwa viange. O pondolavo oku limbuka okuti, ombangulo yaco yi ku kuatisa oku pamisa ukamba lohueli yove yokaliye.

Kapako ovituwa viwa viohueli yove yokaliye, ndaño okuti ohueli yove yokaliye ka yi kuete ovituwa ndevi ohueli yove yatete ya kuata. Momo, yi kuete ovituwa vikuavo viwa. Pamisa ukamba lohueli yove yokaliye, kuenda ‘ku ka yi sokise lomunu ukuavo,’ pole, sanjukila ocisola yi lekisa kokuove. (Va Galatia. 6:4) Ulume umue o tukuiwa hati, Edmond okuti wa kuela onjanja yavali, wa popia hati: “Ndeci ci pita lakamba vavali okuti ka va kuete ovituwa vimuamue, cimuamue haico ci pita la vana va kuela onjanja yavali.”

O pondola ndati oku sokisa ekalo wa kuata volohuela viatete, leli o kuete volohuela viokaliye? Ulume umue o tukuiwa hati, Jared wa popia ndoco: “Nda sapuila ukãi wange catiamẽla kohueli yange yatete okuti, omuenyo wetu wa kala ndo londaka viwa tua soneha vi sangiwa velivulu limue lia posoka. Olonjanja viosi nda enda oku yulula elivulu liaco, loku sokolola ovolandu awa a sangiwamo atiamẽla kokuetu. Momo, sia kapeleko ovina vi sangiwa velivulu liaco. Pole ame lukãi wange tu kasi oku soneha elivulu lietu kuenda ndi kuete esanju omo lioku kapako ovina tu kasi oku soneha.”

SETEKA OKU LINGA NDOCO: Pulisa kohueli yove nda ya siata oku sumua eci o sapela layo catiamẽla kohueli yove yatete. Limbuka epuluvi o sukila oku yuvula oku sapela ovina viatiamẽla kohueli yove yatete.

OCITANGI 2: LIKOLISILAKO OKU PAMISA UKAMBA WOVE LOMANU VANA OKUTI HAVAKUEPATA LIOVEKO, ALE LOHUELI YOVE YOKALIYE.

Ulume umue o tukuiwa hati, Javier okuti tunde eci a kuela onjanja yavali pa pita anyamo epandu noke lioku linyãla lukãi waye watete, wa popia hati: “Olonjanja vimue, akamba vange va enda oku sepula ukãi wange” Ulume umue ohueli o tukuiwa hati Leo wa liyakavo locitangi cikuavo. Eye wa popia hati: “Omanu vamue va siata oku sapuila kukãi wange ovituwa viwa viulume waye watete kuenje va enda oku ci lingila kovaso yange!”

ONUMBI: Likapa pomangu yakamba vove. Ulume umue o tukuiwa hati, Lan wa popia hati: “Akamba vange vosimbu va siata oku popia okuti, ka ca lelukile oku linga ukamba lomunu una ka tẽla oku kala lohueli yaye.” Omo liaco, ‘tu sukila oku lekisa umbombe, loku kala vakuepandi pokati komanu vosi.’ (Tito 3:2) Ecelela okuti akamba lepata va linga apongoloko. Nda ohueli yove yi linga apongoloko, ci kuatisa akamba vove oku lingavo apongoloko. Javier una wa tukuiwa kefetikilo liocipama cilo wa popia hati, ame lukãi wange tua siata oku kũlĩhĩsa lutate omunu o sesamẽla oku kala ekamba lietu. “Pole, ame kumue lukãi wange, tua likolisilako oku kuata akamba vakuavo. Kuenje eci ca siata oku tu kuatisa.”

Kũlĩhĩsa ovisimĩlo viohueli yove poku sapela lakamba vove vosimbu. Lavulula poku sapela ovina viatimẽla kohueli yove yatete oco ku ka sumuise ohueli yove yavali. Embimbiliya li popia hati: ‘Nda omunu poku vangula ka sokolola vali, olondaka viaye vi sokisiwa ndokutoma kuosipata. Pole, omunu ukualondunge o kũlĩsa ovina a yongola oku popia, kuenda olondaka viaye vi sakula.’—Olosapo 12:18.

SETEKA OKU LINGA NDOCO: Kũlĩhĩsa olomapalo o sima okuti, ka via sungulukile kokuove ale kohueli yove. Sapeli lakamba vene ovina viatiamẽla kohueli yatete.

OCITANGI 3: LIKOLISILAKO OKU KOLELA OHUELI YOVE YOKALIYE NDAÑO OKUTI OHUELI YOVE YATATE KA YA LEKISILE ESUNGULUKO.

Ulume umue o tukuiwa hati, Andrew okuti ukãi waye watete wo siapo wa popia ndoco: “Ndi sumua calua eci ukãi ndi sole a ndi pakula.” Noke wa kuela ukãi ukuavo o tukuiwa hati Riley. Andrew wa amisako hati: “Nda siata oku sokolola nda ndi ka kala ndulume watete wa Riley. Momo ndi sima okuti sia siatele oku lekisa ovituwa viwa eye a sole, kuenje eteke limue o ka ndi siapo.”

ONUMBI: Lianja lohueli yove poku situlula ovisimĩlo viove. Embimbiliya li popia hati: “Nda ka pa li alungulo ovina vi sokiyiwa vi nyõleha.” (Olosapo 15:22) Oku sapela ovina vio pokolika, ca siata oku kuatisa Andrew lukãi waye Riley, oku likolela pokati. Andrew wa sapuila ukãi waye Riley hati, lalimue eteke a ka linyãla laye, momo ka ca lelukile oku tetulula ocitangi caco, kuenda Riley wa popia ovina vimuamue. Cilo, ndo kolela calua.”

Nda ohueli yove yokaliye ya pakuiwa kolohueli yaye yatete, kuata utate, kuenda kolela kohueli yove. Tu konomuisi eci ca pita la Michel kumue lukãi waye Sabine okuti va linyãlele, kuenje eci va lisunguluisa va lipula nda va kuete handi ukamba lolohueli viavo viatete. Sabine wa popia hati: “Ombangulo yaco ya pamisa ukamba wetu.”—Va Efeso. 4:25.

SETEKA OKU LINGA NDOCO: O sukila oku lavulula poku sapela vo telefone ale vo internet la manji umue ulume ale ukãi.

Omanu valua okuti vakuela onjanja yavali, va siata oku kuata esanju volohuela viavo. Eci ove o sokisa olohuela viove viatete, o kuata elomboloko liatiamẽla kokuove muẽle. Andrew, wa tukuiwa vocipama cilo wa amisako hati: “Omo okuti nda kuela Riley, cilo nda kolapo. Eci pa pita 13 kanyamo tunde eci tua kuela, tua limbuka okuti tu kuete ukamba wocili, kuenda tu yongola oku amamako oku pamisa ukamba waco.”

[Atosi pombuelo]

LI PULA OVE MUẼLE . . .

▪ Ovituwa vipi viwa ohueli yange ya siata oku lekisa okuti ovio ndi sole?

▪ Nda ndi kuete ocituwa coku sokolola ohueli yange yatete, ndi pondola ndati oku tetulula ociltangi caco oco si ka sumuise omunu nda kuela cilo?

[Elitalatu kemẽla 8]

 [Elitalatu kemẽla 10]

Kuata ovisimĩlo viokaliye vi ku kuatisa oku pamisa ukamba lohueli yove