Skip to content

Skip to table of contents

SETUKULI EKOLELO LIAVO

Eye wa ‘Tendiwa Ndukuesunga Omo Liovilinga’

Eye wa ‘Tendiwa Ndukuesunga Omo Liovilinga’

RAHAVA wa kala ponjanela oku tala ndomo ekumbi li tunda loku tuila vo Yeriko. Noke wa mola olohoka via suãlali via va Isareli vi kasi ocipepi lolupale. Eci va fetika oku ñuala olupale, kua kala ombundu yalua lonjuela yoku sika kuanguena.

Omo okuti Rahava wa kala volupale luo Yeriko wa kũlĩhĩle ciwa olokololo viaco, olonjo, ovitanda kuenda olovenda. Eye wa kũlĩhilevo ciwa omanu vaco. Omo liaco, wa kũlĩhile ndomo omanu vaco va kala lusumba osimbu va Isareli va kala oku amamako oku ñuala olupale eteke leteke. Eci ocileñi canguena avo ca yevela volokololo kuenda kolonepa vikuavo vio Yeriko, Rahava ka kuatele usumba ndeci omanu vakuavo.

Keteke liepanduvali Rahava wa mõla ndomo olohoka viasualali via limẽlehako oku ñuala olupale. Pokati kolohoka via va Isareli eye wa mõlavo ovitunda viavo vi sika anguena haivo vambata ocikasia covisila ci lekisa okuti Yehova, Suku yavo wa kala pokati kavo. Sokolola ndomo Rahava a kuata kukolo u kusuka wa kala ponjanela yaye, ya imba ovaso kombundi yocimbaka co Yeriko. Ukolo waco wa ivaluisa Rahava oku kolela okuti eye kumue lepata liaye va pondola oku puluka kenyõleho liolupale. Anga hẽ Rahava wa kala ocisuanji? Eye ka kaile ocisuanji, momo Yehova wo tenda okuti ukãi umue ukuekolelo. Tu kũlĩhĩsi ulandu wa Rahava kuenda eci tu lilongisa kulandu waco.

RAHAVA WA KALA OCIPUEPUE

Rahava wa kala ocipuepue. Ekalo liaye lia komohisa vamue vakuakukonomuisa Embimbiliya eci va limbuka okuti wa yekisile akombe. Embimbiliya li situlula ciwa ovolandu. (Yehosua 2:1; Va Heveru 11:31; Tiago 2:25) Omanu vo vo Kanana, va sumbile calua upange wa Rahava. Ndaño vofeka yaye upange upuepue ka wa pisiwile, pole, Rahava wa kũlĩhĩle okuti ocituwa caco ka ca sungulukile, momo Yehova wa eca kuvosi epondolo lioku limbuka eci ciwa kuenda eci cĩvi. (Va Roma 2:14, 15) Rahava wa kũlĩhĩle okuti wa kala oku ambata omuenyo umue ũvi. Eye wa kuatele ovisimĩlo viokuti oco a tekule ciwa epata liaye, o sukila oku ambata omuenyo waco. Eci oco omanu valua koloneke vilo va siatavo oku sima.

Ocili okuti, Rahava wa yonguile oku kuata ekalo liwa komuenyo. Vofeka yaye mua kala ungangala walua, evĩho, oku kongelamo ocituwa coku lipekela lomunu ukuepata, kuenda oku lipekela lovinyama. (Ovisila 18:3, 6, 21-24) Atavo ovo va enda oku vetiya ovituwa viaco. Volonembele va enda oku lingilamo ovihilahila viukahonga. Handi vali, vefendelo liolosuko viesanda ndeci Baale kuenda Moleke mua kongelele oku eca omãla ndocilumba poku va imba vondalu lomuenyo.

Yehova wa mõla ovina viosi via lingawaile vo Kanana. Omo liovilinga vĩvi via va Kanana, Yehova wa popia hati: “Ofeka ya vĩhĩsua okuti nda yi yambuila ongole yayo kuenda ofeka yi sanja olonungi viayo.” (Ovisila 18:25) Nye ca kongelele ‘veyambulo liongole yaco?’ Va Isareli va tambula ohuminyo yokuti: “Yehova, Suku yene, o tundisa naito naito omanu kolofeka viaco.” (Esinumuĩlo 7:22) Kosimbu, Yehova wa likuminyile oku eca ofeka yaco kepata lia Avirahama, kuenda ‘Suku lalimue eteke a kemba.’—Tito 1:2; Efetikilo 12:7.

Yehova wa likuminyilevo oku kundula apata amue omanu vofeka yaco. (Esinumuĩlo 7:1, 2) Omo okuti eye “Onganji yoluali luosi” wa kũlĩhĩle eci ca kala vovitima viavo kuenda ndomo va livĩhisile lovilinga viavo. (Efetikilo 18:25; 1 Asapulo 28:9) Rahava wa kala ndati volupale lumue lueyuka evĩho? Tu tẽla lika oku sokolola ndomo a kala eci a yeva ulandu wa va Isareli. Eye wa yeva okuti Suku eye wa songuila omanu vaye va Isareli vana va kala apika oco va yule olohoka via va Egito okuti otembo yaco ovio lika via velelepo voluali. Cilo va Isareli va kala okuiya oco va lundule o Yeriko! Pole, omanu volupale luaco, vamamako levĩho liavo. Cilo tua limbuka esunga lieci Embimbiliya li popela okuti, va Kanana vakuafeka ya Rahava ‘va kala vakuesino.’—Va Heveru 11:31.

Rahava wa litepele lomanu vaco. Vokuenda kuanyamo wa enda oku sokolola ulandu a yeva watiamẽla ku va Isareli kuenda ku Suku yavo, Yehova. Ocili okuti, olosuku via va Kanana via litepele calua la Yehova! Eye ka yambuile afendeli vaye pole, wa va teyuila kuenda ka va sumuisile pole, wa petula ovitima viavo. Suku ka tendele akãi ndocikuata cimue coku lipekela, okuti citava oku ci landa, oku ci landisa loku va vĩhisa vefendelo. Pole, wa va kapeleko calua. Eci Rahava a yeva okuti va Isareli va kala ocipepi lolui Yordão oco va lundule olupale, eye wa yokokele calua poku sokolola eci cika pita lomanu vaye. Anga hẽ, Yehova wa limbuka ovituwa viwa via Rahava?

Koloneke vilo, kuli omanu valua va kasi nda Rahava. Ovo va kisikiwa oku ambata omuenyo umue u vopa esumbilo lesanju kuenje va liyeva ndu okuti ka va kapiwileko kuenda ka va kuete esilivilo. Ulandu wa Rahava u lembeleka calua, momo u tu ivaluisa okuti Suku o lete omanu vosi. Ndaño okuti tu liyaka lasumuo alua, ‘eye ka kasi ocipãla letu.’ (Ovilinga 17:27) Eye o kasi ocipepi, kuenda eca elavoko komanu vosi vo kolela. Anga hẽ, Rahava wa lekisa ekolelo?

EYE WA YEKISA OLONDAVULULI

Eteke limue, osimbu va Isareli ka va ñualele o Yeriko, akombe vamue vavali veya konjo ya Rahava. Alume vaco vavali ka va yonguile okuti va muiwa lomanu, pole, omo okuti volupale omanu valua va kala lusumba, va kala oku lavulula nda pokati ka va Isareli pa tunda ondavululi yimue yiñila volupale. Rahava wa va limbuka lonjanga. Konjo yaye kua enda oku iya alume valua, pole alume ava vavali ka veyile locimãho coku linga upuepue. Ovo va yonguile lika oku va yekisa.

Alume vaco vavali va kala olondavululi via tunda ko Isareli. Usongui wavo Yehosua wa va tuma oco va kũlĩhĩse volupale luo Yeriko nda muli olohoka viapama kuenda evĩho liavo. Oluo lua kala olupale lua tete lua va Kanana va Isareli va laikele oku lundula kuenda citava okuti oluo lua pamele calua pokati kalupale akuavo. Yehosua wa yonguile oku kũlĩha ndomo eye kuenda olohoka viaye va ka liyaka lomanu vaco. Omo liaco, olondavululi via nõlapo oku sikĩla konjo ya Rahava ocipuepue, oco ka va ka limbukiwe. Handi vali, olondavululi via lavokailevo okuti pamue konjo yaco kuiya omunu umue o vangula ondaka yimue yatiamẽla kolupale luaco kuenje ci va kuatisa oku kuata ulandu wa suapo.

Embimbiliya li lekisa okuti Rahava “wa yekisa olomunga.” (Tiago 2:25) Ndaño ka kũlĩhĩle oku kua tunda alume vaco leci ca va nena konjo yaye, pole, wa va yekisa. Citava okuti wa yonguile oku lilongisa ovina vialua viatiamẽla ku Suku yavo, Yehova.

Noke yokatembo kamue, kueya olomunga via tunda ku soma yo Yeriko! Vofeka mua li sanduila ondaka yokuti Rahava wa tambula olondavululi via tunda ko Isareli. Nye Rahava a sukilile oku linga? Nda wa teyuilile alume vaco ovingendeleyi, nda ka kapele hẽ kohele omuenyo waye kuenda wepata liaye? Nda wa teyuilile ovanyali, anga hẽ va Yeriko nda ka vo pondele kumue lepata liaye? Noke Rahava wa limbuka alume vaco. Kaliye omo a limbuka okuti Yehova wa velapo o Suku yaye, ka kuatele hẽ epuluvi lioku nõlapo oku tiamẽla ku Yehova?

Rahava ka kuatele otembo yalua yoku sokolola oku a sukila oku tiamẽla, pole, wa nõla lonjanga onjila a sukilile oku kuama. Eye wa londisa olondavululi kolusoka, yu wa va sikilila lovisila violinyu a nyalehele kolusoka luonjo yaye. Noke wa sapuila olomunga via soma hati: “Ocili kokuange kueyile alume, puãi sia kũlihile oku va tunda. Eci kua tekava, kowola yoku yika ombundi, oco alume va tunda. Oku alume vaco va endela, siko. Va landuli, vu va sanga muẽle.” (Yehosua 2:4, 5) Sokolola ndomo Rahava a tulukila kovipala violomunga via soma poku sapela lavio. Anga hẽ wa kuatele usumba woku limbukiwa?

Rahava wa kapele kolele omuenyo waye, poku seleka afendeli vavali va Yehova loku va sikilila lovisila vialinyu

Uhembi waye wo tunda ciwa! Olomunga via soma via lupuka toke kolui Yordão. (Yehosua 2:7) Eci alume va enda, Rahava wa yeva ekavuluko vutima. Poku eca onumbi yesanda kolongangala viaco vina ka via sesamelele oku vi sapuila ondaka yocili, wa popela afendeli va Yehova.

Rahava wa enda lonjanga kolusoka luonjo yaye kuenda wa lomboluila olondavululi ovina a linga. Eye wa va sapuilavo okuti, omanu vosi va saluka momo va yeva okuti olupale luavo lu lunduiwa. Esapulo liaco liwa lia sanjuisa olondavululi. Olondingaĩvi vio vo Kanana via kala lusumba omo liunene wa Yehova, Suku ya va Isareli! Rahava wa situlula ocina cimue ci kuete esilivilo kokuetu. Eye wa popia hati: “Yehova Suku yene, eye Suku kilu liovailu la palo posi.” (Yehosua 2:11) Ovolandu a yeva atiamẽla ku Yehova, o longisa okuti: O sukila oku kolela ku Suku ya va Isareli. Omo liaco, wa lekisa ekolelo ku Yehova.

Rahava ka kuatele atatahãi okuti, Yehova o ka kuatisa omanu vaye oku yula. Omo liaco, wa pinga loku va livondela oco eye lepata liaye va popeliwe. Olomunga via tava kepingilo liaye, kuenje vo sapuila oco ka ka ci popie komunu laumue. Noke vo sapuilavo oco a kutile ukolo u kusuka ponjanela okuti u linga ondimbukiso yokuti eci olupale u lunduiwa eye kumue lepata liaye va popeliwa.—Yehosua 2:12-14, 18.

Kulandu wekolelo lia Rahava tu lilongisako ovina vialua. Ndomo Embimbiliya lia ci popia, “ekolelo li tunda kueci ci yeviwa.” (Va Roma 10:17) Ovina a yeva viatiamẽla kunene kuenda kesunga lia Yehova Suku, vio vetiya oku kolela kokuaye. Koloneke vilo tu kuete ukũlĩhĩso walua watiamẽla ku Yehova. Anga hẽ, tua siata oku sandiliya oku U kũlĩha ciwa loku kolela poku lilongisa Ondaka yaye, Embimbiliya?

OVIMBAKA VIO YERIKO VIA FETIKA OKU LEÑUHA

Loku kuama onumbi ya Rahava, olondavululi viaco vivali via tuluka posi lukolo wa tunda ponjanela yaye kuenje va tilila kolomunda. Volomunda vio konano yo Yeriko mua kala alungi alua kuenje omo olondavululi via salama. Eci va limbuka okuti citava oku tundamo va tiukila ku va Isareli lesapulo liwa va tambula ku Rahava.

Rahava wa lekisa ekolelo ku Suku ya va Isareli

Noke omanu vovo Yeriko va yuliwa lusumba eci va yeva okuti Yehova wa tepele pokati ovava Olui Yordão oco va Isareli va pite posi ya kukuta. (Yehosua 3:14-17) Pole, ku Rahava esapulo liaco lia pamisa vali ekolelo liaye ku Yehova.

Noke yoloneke epandu via va Isareli oku ñuala olupale onjanja yimosi veteke, lia pitilapo. Pole keteke liepanduvali, va linga ocina ca litepa. Ndomo ca tukuiwa kefetikilo liocipama cilo, va limẽlehako oku ñuala olupale luo Yeriko. Noke yoku ñuala onjanja yimosi, va fetika oku ci linga olonjanja vialua. (Yehosua 6:15) Nye va Isareli va kala oku linga?

Keteke liepanduvali, noke yoku ñuala olupale olonjanja epanduvali, va talama. Va liwekapo oku sika anguena. Onjuvungo ya liwekapo. Omanu vosi volupale va saluka. Noke Yehosua wa eca ondimbukiso yimue kuenje olohoka via va Isareli via kaluka vonjanja yimosi. Anga hẽ, olondavululi violombundi vio Yeriko via simile okuti ya kala onjuela yimue yuyaki, ale yoku lila? Nda oco va simile, ka va pitile otembo yalua. Ovimbaka via pama, via fetika oku lulumila kovolu avo. Noke yoku luluma via kupukila posi! Pole, kua supa lika ocimano cimosi. Rahava omo liekolelo onjo yaye ka ya nyõliwile. Sokolola ndomo eye a kala eci a limbuka okuti Yehova wo teyuila! * Epata liaye lia popeliwa!—Yehosua 6:10, 16, 20, 21.

Omanu va Yehova va lekisavo esumbilo ku Rahava omo liekolelo liaye. Eci ovo va mola okuti onjo yimosi oyo lika ya supapo, va limbuka okuti Yehova wa teyuila ukãi waco. Eye kumue lepata liaye va popeliwa kenyoleho liolondingaĩvi via kala volupale luaco. Noke yuyaki, Rahava vo wecelela okuti o tunga ocipepi locilombo ca va Isareli. Vokuenda kuotembo, wa nõlapo oku tiamẽla kepata lia va Yudea. Noke wa kueliwa lulume umue o tukuiwa hati, Salimone. Omõlavo Boasi, eci a kula wa linga ulume umue ukuekolelo. Eye wa likuela la Ruti u Moavi. * (Ruti 4:13, 22) Soma Daviti kuenda Mesiya, Yesu Kristu, va tunda kocikoti cepata liaco.—Yehosua 6:22-25; Mateo 1:5, 6, 16.

Ulandu wa Rahava, u lekisa okuti Yehova wa kapako omanu vosi. Eye o tu lete, o kũlĩhisa ovitima vietu kuenda o sanjuka calua eci a limbuka omunu umue ukuekolelo ndeli lia Rahava. Ekolelo liaye liovetiya oku linga apongoloko. Embimbiliya li popia okuti, eye ‘wa tendiwa ndukuesunga omo liovilinga.’ (Tiago 2:25) Poku setukula ekolelo liaye tu lekisa olondunge!

^ Ovinimbu 27 Yehova wa kapeleko ohuminyo olondavululi vivali via lingile la Rahava.

^ Ovinimbu 28 Oco o lilongise catiamẽla ku Ruti kuenda ku Boasi, tanga ovipama vi sangiwa Vutala Wondavululi losapi hati, “setukuli ekolelo liavo” 1 Yevambi Linene kuenda 1 ya Mbalavipembe, wo 2012.