THOMAS Emlyn wa kala helie, kuenda nye co vetiya oku amamako oku kolela kocili? Nye tu lilongisa kulandu waye okuti ci tu kuatisa koloneke vilo?

Oco tu sange atambululo kapulilo aco, tu sukila oku konomuisa ovina via pita kofeka yo Inglaterra kuenda yo Irlanda kesulilo liocita 17, toke kefetikilo liocita 18. Etavo ko Inglaterra lia kuatele unene walua. Ovisoko vialua vietavo Liopostande, kuenda omanu vakuavo ka va kolelele kalongiso aco.

Thomas Emlyn, wa citiwa keteke 27 Yelombo, yunyamo wo 1663, volupale luo Stamford, Lincolnshire, ko Inglaterra. Eci a kuata 19 kanyamo wa linga ohundo yaye yatete. Noke, wa linga Usongui wonembele yimue ya kala ko Londres kuenje wa ilukila volupale luo Belfast, ko Irlanda.

Volupale luo Belfast wa nõliwa oco a linge usongui wonembele. Vokuenda kuotembo, Emlyn wa linga ovopange aco povitumãlo vialua oku kongelamo o Dublin.

Kotembo yaco, Emlyn wa kala oku li longisa Embimbiliya lutate. Ovina a lilongisa vio kokela atatahãi atiamẽla kelongiso lia Suku umosi Muvatatu ndaño okuti kefetikilo wa tavele kelongiso liaco. Osimbu a kala oku konomuisa Avanjeliu, wa limbuka okuti Avanjeliu aco a kala oku u kuatisa oku vokiya elomboloko liaye.

Emlyn ka situluile vonjanja yaco ovina a limbuka. Pole, omanu vamue vo konembele yo ko Dublin va limbuka okuti, volohundo viaye ka tukuile elongiso lia Suku Umosi Muvatatu. Eci a limbuka okuti omanu vakuavo ka va ka tava kovina a konomuisa, wa soneha ndoco: “Sia kuatele elavoko liokuti ndi ka amamako oku linga ovopange ange, noke lioku nõlapo oku lombolola ocili nda lilongisa.” Kosãi Yevambi yunyamo wo 1702, akamba vaye vavali va sapela laye esunga lieci volohundo viaye ka tukuilile elongiso lia Suku Umosi Muvatatu. Kuenje, wa va lomboluila hati, ka tava vali kelongiso liaco, kuenda wa nõlapo oku liwekapo.

Vokuenda kuoloneke vimue, wa tunda volupale luo Dublin ko Irlanda, kuenje wa ilukila kofeka yo Inglaterra. Pole, noke liolosemana ekũi, wa tiukila ko Dublin, oco a tetulule ovitangi vimue, locimãho coku ka kala kofeka yo Londres. Osimbu a kala ko Dublin lelavoko lioku teyuila ovisimĩlo viaye, wa sandeka elivulu limue losapi hati: An Humble Inquiry Into the Scripture-Account of Jesus Christ, (Esapulo li Sangiwa Vovisonehua Liatiamẽla ku Yesu Kristu.) Velivulu liaco wa lekisa esunga lieci Embimbiliya ka li tukuila Yesu okuti Suku wa Velapo. Esapulo liaco lia sumuisa omanu vana vo konembele volupale luo Dublin, muna Emlyn a kala. Kuenje va fetika oku u lundila.

Emlyn wa kuatiwa keteke 14 kosãi Yevambi yo 1703, kuenje wa tualiwa komangu ya Nasoma, ­Kombonge yo ko Dublin. Emlyn velivulu liaye losapi True Narrative of the Proceedings, wa lombolola ndoco: “Omo lioku sandeka elivulu limue muna nda soneha okuti, Yesu Kristu ka lisokele la Suku Isia,” nda lundiliwa, loku talisiwa ohali. Omo liaco, wa kisikiwa oku sombisiwa. Ci soka olombisipu epanduvali vionembele yo ko Irlanda, via tumãla kumosi lolonganji. Emlyn ka vo wecelelele oku vangula  ondaka yimue oco a liteyuile. Ulume umue o tukuiwa hati Richard Levins, onganji yimue ya litepa, wa sapuila Emlyn hati, o sokisiwa “locinyama ka ci kuete ocihandeleko.” Richard Pyne, u Songui Wombonge ko Irlanda, poku malusula esombiso liaco, wa sapuila kolonganji hati, nda ka vieyile oku yevelela ondaka yi sialapo, “olombisipu viavo” vi nõlapo oku kangisa ombangi yosi ya popia cimue noke yesombiso.

Eci va limbuka okuti Emlyn o kuete eko, kesongo kolonganji wa tuma oku u kapa vo kayike. Omo okuti Emlyn wa likala, vo kisika oku feta kuenda vo sapuila vati o kala unyamo umosi vokayike. Omo okuti eye ka fetele olombongo, wa kapiwa vokayike ci soka anyamo avali toke eci ekamba liaye lia sapela lolombiali oco va tepulule ofeto yaco. Emlyn wopiwa vokayike keteke 21 Yevambi yunyamo wo 1705. Ekangiso a tambula lio vetiya oku popia hati: “Nda talisiwa ohali omo lioku kolela kocili catiamẽla ku Suku kuenda kulamba waye.”

Emlyn wa ilukila ko Londres, kuna a li kongela la William Whiston, umue ukuakukonomuisa Embimbiliya okuti wa talisiwavo ohali omo lioku sandeka ovina viocili a limbuka Vembimbiliya. Whiston wa sumbilile Emlyn, poku u tukula okuti eye ‘“omunu wa tete, haeye wa velapo’ omo lioku teyuila ocili catiamẽla ku Kristu.”’

Ndeci William Whiston kumue lolonoño vikuavo via sumbiwa, kuenda Isaac Newton va linga, Emlyn wa limbuka okuti, Vembimbiliya ka mu sangiwa elongiso liokuti, Suku Umosi Muvatatu ndeci ca longisiwa vo Atanasiano. Eye wa lombolola ndoco: “Noke liakonomuiso alua kuenda oku lilongisa Ovisonehua vikola, . . . nda limbuka esunga . . . lioku pongolola ovisimĩlo viange, viatiamẽla kelongiso lia Suku Umosi Muvatatu.” Eye wa malusula ulandu waye loku popia hati, “Suku haye Isia ya Yesu Kristu umosi wa Velapo.”

Nye ca vetiya Emlyn oku nõlapo onjila yaco? Eye wa sanga ovinimbu vialua Viembimbiliya vi lekisa oku litepa ku kasi pokati ka Yesu la Isiaye. Vimue pokati kovinimbu viaco (Emlyn a tukula via yendukila kovaso):

•  Yoano 17:3 “Kristu lalimue eteke a popele hati, Suku, ale o Suku yimue okuti eye Suku yocili.” Isiaye eye lika o tukuiwa okuti “Suku yocili.”

•  Yoano 5:30: “Omõla ka lingi ocipango caye muẽle, pole te lika ocipango ca Isia.”

•  Yoano 5:26: “Isia eye wa eca omuenyo komolaye.”

•  Va Efeso 1:3: Ndaño Yesu o tukuiwa okuti omõla wa Suku, ka kuli uvangi u lekisa okuti Suku Isia ya Suku. Pole, o tukuiwa hati, Isia ya Ñala yetu Yesu.

Eci Emlyn a mala oku linga akonomuiso aye wa popia hati: “Vovisonehua vi Kola ka mu sangiwa ondaka yi lekisa okuti Isia, Omõla kuenda Espiritu Sandu omunu umuamue.”

Omanu valua koloneke vilo va kuete usumba woku teyuila ocili Cembimbiliya. Pole, Emlyn wa nõlapo oku teyuila ocili Cembimbiliya. Eye wa linga epulilo eli: “Nda omunu ka pondola oku teyuila ovina viocili a sanga Vovisonehua vi Kola, momo lie a sukilila oku vi tanga, kuenda oku vi sanda?” Emlyn ka silepo oku teyuila ocili.

Ongangu ya Emlyn kuenda yomanu vakuavo, yi tu vetiya oku kũlĩhĩsa nda tu kuete ombili yoku teyuila ocili ndaño lelambalalo. Omo liaco, tu pondolavo oku li pula ndoco: ‘Nye ci kuete esilivilo liavelapo, oku sumbiwa lomanu kuenda oku taviwa lavo, ale oku teyuila ocili Condaka ya Suku?’