Skip to content

Skip to table of contents

Apulilo a Lingiwa la Vakuakutanga

Apulilo a Lingiwa la Vakuakutanga

Nye Yeremiya a yonguile oku popia lolondaka viokuti Rahele o lila omãla vaye?

Kelivulu lia Yeremiya 31:15 tu tangako ndoco: “Ca popia Yehova ceci, hati: ‘Ondaka yoku lila loku lisiõsiõla ya yevalela vo Rama. Rahele o lila omãla vaye, ka tava oku lembiwa momo omãla vaye kavemo.’”

Eci Rahele a fa omãla vaye vavali va kala handi komuenyo. Omo liaco, olondaka via Yeremiya via sonehiwa noke yoku pita 1.000 kanyamo tunde eci Rahele a fa, vi kasi ndu okuti haviociliko.

Yosefe eye omõla watete wa Rahele. (Efetikilo 30:22-24) Noke Rahele weya oku fa poku cita Benjamini okuti eye omõla waye wavali. Omo liaco, tu pondola oku lipula ndoco: Momo lie elivulu lia Yeremiya 31:15 li popela okuti Rahele wa lila omo liomãla vaye ‘ka va kalele’ vali vofeka?

Yosefe wa kuatele omãla vavali okuti, Efarimi la Manase. (Efetikilo 41:50-52; 48:13-20) Vokuenda kuotembo epata lia Efarimi lieya oku kuata unene walua vuviali wo konano yofeka yo Isareli. Noke lieya oku songuila apata ekũi a kala konano yofeka yaco. Kuenje, epata lia Benjamini omõla wa Rahele lieya oku panga onepa kuviali wo kombuelo yofeka yo Yuda. Omo liaco, tu pondola oku popia tuti, Rahele wa kala ocindekaise colonjali viosi viakãi vio ko Isareli ndeci vina via kala vemehi liuviali wo konano, kuenda wo kombuelo.

Eci elivulu lia Yeremiya lia sonehiwa, uviali wo konano yofeka yo Isareli wa tambuiwile ale la va Asuria, kuenje omanu valua va tualiwile kumandekua. Pole, citava okuti vamue pokati kocitumbulukila ca Efarimi va tilila ko Yuda. Kunyamo wo 607 Osimbu Kristu keyile, va Bavulono veya oku yula apata avali a pangele onepa kuviali wo kombuelo yo Yuda, kuenje a tualiwavo kumandekua. Valua pokati komanu vaco va kala volupale luo Rama lua kuata ocinãla ci soka olokilometulu ecelãla lo konano yo Yerusalãi. (Yeremiya 40:1) Citava okuti vamue pokati komanu vaco va pondiwila vocikanjo ca Benjamini muna va kendele Rahele. (1 Samuele 10:2) Omo liaco, oku lila kua Rahele ku lomboloka esumuo a kuatele omo lioku pondiwa kuomanu vosi va pangele onepa kepata lia Benjamini, ale omanu vana va pondiwila ocipepi lolupale luo Rama. Citava okuti olondaka via Yeremiya vi tiamisiwilavo kolonjali viosi viakãi vio ko Isareli via kala oku lila omo lioku pondiwa kuafendeli va Suku, ale omo lioku tualiwa kumandekua.

Olondaka via Yeremiya viatiamẽla koku lila kua Rahele omo liomãla vaye vi panga onepa kocitumasuku. Olondaka viaco vi tiamisiwilavo kovina via pita vokuenda kuanyamo alua eci Yesu a kala omõla. Momo Soma Herode wa ecele ocihandeleko cokuti, omãla vosi valume vo ko Beteleme va kuatele anyamo avali okuti va kala kombuelo yo Yerusalãi va sukilile oku pondiwa. Omo liaco, olonjali viakãi via sumuile calua omo liomãla vavo va pondiwa okuti, ka va ‘kalele vali’ volupale. Oku lila kuaco kua kala ndu okuti kua yevalela volupale luo Rama, kuenda konano yo Yerusalãi.—Mateo 2:16-18.

Ndeci ca pita kotembo ya Yeremiya kuenda kotembo ya Yesu oku ‘lila kua Rahele omo liomãla vaye,’ ku lomboloka esumuo liolonjali akãi va Yudeia va enda oku yeva omo liolofa viomãla vavo. Omo liaco, omanu vana va fa, ‘va enda kofeka yunyãli’ okuti yi lomboloka ku fa, valua pokati kavo va ka tiuka eci va ka pinduiwa.Yeremiya 31:16; 1 Va Korindo 15:26.