Pho kpẹ obo revun rọyen

Pho kpẹ ẹrhuẹrẹhọ robo rehẹ evun rọyen

UYOVWINROTA 1

“Ọnana Hẹ Ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ Na”

“Ọnana Hẹ Ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ Na”

“Kidie ọnana hẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ na nẹ, avwanre yọnrọn irhi rọyen. Yẹ irhi rọyen na ghwa họhọ-ọ.”​—1 JỌN 5:3.

1, 2. Die yen mu we wo vwo ẹguọnọ rẹ Jihova Ọghẹnẹ?

WO VWO ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ? Wọ da dia ohwo rọ vwomakpahotọ kẹ Jihova nure, wọ cha nabọ ta gorigori nẹ wo vwo ẹguọnọ rọyen, ọyena shephiyọ dẹn! Ofori nẹ avwanre vwo ẹguọnọ rẹ Jihova. Ọghẹnẹ yen ke vwo ẹguọnọ rẹ avwanre kọyensorọ avwanre ji vwo vwo ẹguọnọ rọyen. Baibol na da ta: “Avwanre guọnerọ, fikiridie ọyen [Jihova] re ka guọnọ avwanre.”​—1 Jọn 4:19.

2 Jihova yen jẹ owọ rẹsosuọ ro vwo dje ẹguọnọ kẹ avwanre. Ọ ma otọrakpọ na yoyovwin, ọ da vwọ kẹ avwanre. Ọ kẹ avwanre oborẹ avwanre guọnọre eje. (Matiu 5:43-48) Ọ rọ ma rho, o yono avwanre kpahen idjerhe rọyen. Ọghẹnẹ kẹ avwanre Ota rọyen, Baibol na. Vwọba, o durhie avwanre nẹ avwanre nẹrhovwo rhe vẹ imuẹro nẹ ọ cha kpahenphiyọ ẹrhovwo avwanre, ọ me je chọn avwanre uko womarẹ ẹwẹn ọfuanfon rọyen. (Une Rẹ Ejiro 65:2; Luk 11:13) Odjephia rẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ rọ ma ghanre kparobọ, ọyen Ọmọ ọghanghanre rọyen ro ji rhe, rhi ghwu ughwu rẹ Ọtanhirhe rere avwanre sa vwọ vrabọ rẹ umwemwu kugbe ughwu. Jihova ghini vwo ẹguọnọ avwanre mamọ!​—Se Jọn 3:16; Rom 5:8.

3. (a) A ke sa dia evunrẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ, die yen a guọnọ mie avwanre? (b) Onọ ọghanghanre vọ yen ofori nẹ avwanre fuẹrẹn, tivọ yen avwanre da cha mrẹ ẹkpahọnphiyọ na?

3 Jihova guọnọre nẹ avwanre re avwerhen rẹ ẹguọnọ rọyen bẹdẹ. Sẹ avwanre re avwerhen na yẹrẹ avwanre cha re-e, obọ rẹ avwanre yen ọ hepha. Baibol na bru avwanre uche: “Sẹro rẹ oma rẹ ovwan vwẹ evun rẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ; hẹrhẹ . . . arhọ rọyen ri bẹdẹ na.” (Jude 21) Ota na “sẹro rẹ oma rẹ ovwan” djephia nẹ tavwen avwanre ke sa dia vwevunrẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ, a guọnọ owian mie avwanre. Ofori nẹ a nabọ mrẹ vwẹ akpeyeren avwanre nẹ avwanre vwo ẹguọnọ rẹ Jihova. Onọ ọghanghanre ọvo rẹ avwanre cha nọ kẹ ọna, ‘Mavọ mi se vwo djephia nẹ mi vwo ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ?’ A mrẹ ẹkpahọnphiyọ na vwevunrẹ ota rẹ ẹwẹn ọfuanfon na mu ọyinkọn Jọn vwo si: “Kidie ọnana hẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ na nẹ, avwanre yọnrọn irhi rọyen. Yẹ irhi rọyen na ghwa họhọ-ọ.” (1 Jọn 5:3) Ofori nẹ avwanre nabọ fuẹrẹn otọ rẹ eta nana, kidie avwanre guọnọ djephia nẹ avwanre vwo ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ.

“ỌNANA HẸ ẸGUỌNỌ RẸ ỌGHẸNẸ NA”

4, 5. (a) Die yen eta na “ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ” mudiaphiyọ? (b) Djisẹ rẹ oborẹ ẹguọnọ ru wo vwo kpahen Jihova tonphiyọ wan.

4 “Ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ,” die yen ọyinkọn Jọn vwo vwẹ ẹwẹn ọke ro vwo si eta yena? Eta yena mudiaphiyọ ẹguọnọ avwanre vwọ kẹ Ọghẹnẹ, ọ dia ọ rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ avwanre-e. Wọ sa karophiyọ ọke rẹ ẹguọnọ rẹ Jihova ghwa vwọ tonphiyọ vwẹ ubiudu wẹn?

Omaẹvwọkpahotọ kugbe omaebrophiyame ọyen ọtonphiyọ rẹ akpeyeren rẹ ẹme-enyo vwọ kẹ Jihova

5 Roro kpahen ọke rẹsosuọ wo vwo yono kpahen uyota ro shekpahen Jihova vẹ ọhọre rọyen, o de rhi mu we vwo vwo esegbuyota. Ku wọ rhe mrẹvughe nẹ dede nẹ orumwemwu wo ruẹ, Jihova womarẹ Kristi rhie idjerhe wo vwo vwo arhọ ọgbagba rẹ Adam ku kufia na, wọ je vwọ dia bẹdẹ. (Matiu 20:28; Rom 5:12, 18) Ku wo rhi vwo ẹruọ rẹ obo rọ ghanre te rẹ Jihova vwo ji Ọmọ rọyen rọ ma ghanre na rhe nẹ o rhi ghwu kẹ wẹ. Oma vwerhen owẹ, ọ da nẹrhẹ wo vwo ẹguọnọ kpahen Ọghẹnẹ ro dje ẹguọnọ rode nana kẹ wẹ.​—Se 1 Jọn 4:9, 10.

6. Mavọ yen e dje obọdẹn rẹ ẹguọnọ phia wan, die yen ẹguọnọ ru wo vwo kpahen Ọghẹnẹ mu we vwo ru?

6 Omavwerhovwẹn yena yen ọtonphiyọ rẹ obọdẹn rẹ ẹguọnọ vwọ kẹ Jihova. Ọ dia eta rẹ unu ọyen e vwo dje ẹguọnọ phia-a. Ẹguọnọ kpahen Ọghẹnẹ kodo vrẹ ra vwọ tanẹ, “Mi vwo ẹguọnọ rẹ Jihova.” Kerẹ esegbuyota, e dje obọdẹn rẹ ẹguọnọ phia womarẹ iruo. (Jems 2:26) E se dje ẹguọnọ phia womarẹ e vwo ruẹ erọnvwọn re nẹrhẹ oma vwerhen ohwo rẹ avwanre vwo ẹguọnọ kpahen na. Ọtiọyena, ọke rẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ vwọ vwẹ owọ muotọ vwẹ ubiudu wẹn, ọ da nẹrhẹ wo vwo oruru wo vwo yeren akpọ wẹn nene idjerhe rọ cha nẹrhẹ oma vwerhen Ọsẹ wẹn rọhẹ odjuvwu. Wẹwẹ Oseri rẹ Jihova ro bromaphiyame re? Ọ da dia ọtiọyen, ẹguọnọ okokodo vẹ evun-ẹfuọn vwọ kẹ Jihova yen mu we vwo brorhiẹn rode nana. Wọ vwomakpahotọ kẹ Jihova wo vwo ru ọhọre rọyen, wo de djephia womarẹ omaebrophiyame. (Se Rom 14:7, 8.) Erọnvwọn efa ọyinkọn Jọn djunute, churobọ si obo wo se vwo ru ive ru wo ve kẹ Jihova na gba.

“AVWANRE YỌNRỌN IRHI RỌYE”

7. Die yen evo vwẹ usun rẹ irhi rẹ Ọghẹnẹ, die yen o churobọ si ra vwọ yọnrọn ayen?

Jọn dje oborẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ mudiaphiyọ, rọ vwọ ta: “Avwanre yọnrọn irhi rọye.” Die yen irhi rẹ Ọghẹnẹ? Jihova kẹ avwanre irhi evo womarẹ Ota rọyen, Baibol na. Kerẹ udje, Baibol na vuẹ avwanre nẹ o vwo utuoma kpahen iruemu kerẹ a wọ da udi vrẹ oma, ọfanrhiẹn egbe, edjọ ẹgọ, ujiecho vẹ efian eguon. (1 Kọrẹnt 5:11; 6:18; 10:14; Ẹfesọs 4:28; Kọlose 3:9) Ra vwọ yọnrọn irhi rẹ Ọghẹnẹ churobọ si, e vwo yeren akpọ nene oborẹ Baibol na tare.

8, 9. Mavọ yen avwanre sa vwọ riẹn obo re vwerhen Jihova oma vwẹ ẹdia evo rẹ urhi rẹ Baibol na ghwa ta ota kpahen phiọgu-un? Djudje ọvo.

8 Re vwo ru obo re vwerhen Jihova oma, ọ ghwa dia irhi rọyen ri phiọgun ọvo yen avwanre che nene-e. Vwọrẹ uyota, ọ ghwa dia ẹdia rẹ akpeyeren avwanre eje yen Jihova da vwẹ irhi kẹ avwanre-e. Ọtiọyena, vwẹ akpeyeren rẹ kẹdẹ kẹdẹ, avwanre se hirharoku ẹdia evo rẹ irhi rẹ Baibol na ghwa ta ota kpahe-en. Vwẹ ẹdia tiọyena, mavọ avwanre sa vwọ riẹn obo re cha vwerhen Jihova oma? Baibol na sa vwẹ ukẹcha kẹ avwanre vwọ riẹn iroro rẹ Ọghẹnẹ. Avwanre vwo yono Baibol na, avwanre ke cha riẹn obo rẹ Jihova vwo ẹguọnọ kpahen vẹ obo ri tuoma. (Se Une Rẹ Ejiro 97:10; Isẹ 6:16-19) Avwanre ke rhe riẹn iruemu re vwerhen Jihova oma. Avwanre vwo yono kpahen iruemu vẹ idjerhe rẹ Jihova na, oborẹ Jihova roro ko se sun orhiẹn-ebro vẹ iruemu rẹ avwanre. Ọtiọyena, ọ da tobọ dianẹ avwanre hirharoku ẹdia evo rẹ Baibol na ghwa ta ota kpahe-en, kẹ avwanre sa vwẹ aghwanre riẹn “obo rẹ ọhọre rẹ Ọrovwohwo epha.”​—Ẹfesọs 5:17.

9 Kerẹ udje, o ghwe vwo urhi vuọvo vwevunrẹ Baibol na rọ tare nẹ a kẹnoma kẹ eno rẹ ifimu yẹrẹ ughe efa ri titi ozighi yẹrẹ ọfanrhiẹ-ẹn. Ẹkẹvuọvo, avwanre ghene guọnọ urhi ọvo tavwen a ke riẹn nẹ ọchọre e vwo nughe tiọyena? Avwanre riẹn ẹro rẹ Jihova vwo nẹ erọnvwọn tiọyena. Ota rọyen da ta: “Oma tuẹ [“ẹwẹn,” NW ] rọye [Jihova] kpahe ohwo ro gbe ozighi.” (Une Rẹ Ejiro 11:5) Ọ je tanẹ, “Ọghẹnẹ cha vwẹ ọvwọfanrhiẹ kugbe otu ri gbe igberadja guẹdjọ.” (Hibru 13:4) Avwanre de roro kpahen eta rẹ Ọghẹnẹ yena, avwanre ke sa riẹn oborẹ ọhọre rẹ Jihova hepha. Ọtiọyena, avwanre ke kẹnoma kẹ ughe eno ri titi iruemu rẹ Ọghẹnẹ vwo utuoma kpahen. Avwanre riẹnre nẹ oma vwerhen Jihova siẹrẹ avwanre da kẹnoma kẹ erharhe ughe rẹ akpọ na vwọphia kerẹ asan a da mrẹ nẹ ughe tiọyena cha wan avwanre oma-a. *

10, 11. Diesorọ avwanre vwọ jẹ ojẹ ra vwọ kerhọ rẹ Jihova, oka rẹ ẹme-enyo vọ yen ọ guọnọ mie avwanre?

10 Die yen orọnvwọn rẹsosuọ ro mu avwanre vwọ yọnrọn irhi rẹ Ọghẹnẹ? Diesorọ avwanre vwọ guọnọ yeren akpọ rẹ kẹdẹ kẹdẹ avwanre nene idjerhe rẹ Ọghẹnẹ? Avwanre ruẹ ọtiọyen, ọ dia fikiridie nẹ avwanre guọnọ vrabọ rẹ oja ra cha vwọ re ihwo re rhọnvwe ru ọhọre rọye-en. (Galesha 6:7) Ukperẹ ọtiọyen, avwanre kerhọ kidie avwanre niro nẹ ọnana uphẹn ọghanghanre avwanre vwo dje ẹguọnọ avwanre kẹ Jihova. Kirobo rẹ ọmọ guọnọ ru obo re vwerhen ọsẹ rọyen oma, eriyin avwanre je guọnọ ru obo re vwerhen Jihova oma. (Une Rẹ Ejiro 5:12) Avwanre vwo ẹguọnọ rọyen kidie Ọsẹ avwanre yen o ruẹ. Avwanre riẹnre nẹ obo re ma kẹ ohwo omavwerhovwẹn, ọyen e vwo yeren akpọ vwo nene idjerhe ra da “sa mrẹ aroesiri vwẹ obọ rẹ Ọrovwohwo.”​—Isẹ 12:2.

11 Ọtiọyena, ẹme-enyo rẹ avwanre rha dia ọ ra gba avwanre ruẹ, yẹrẹ ọ rẹ e ruẹ kidie o shephiyọ avwanre oma-a. * Ukperẹ ọtiọyen, avwanre vwẹ udu rẹ avwanre “mu ọghọ kẹ” Jihova. (Rom 6:17) Avwanre je họhọ ọbuine na ro siri: “Kidie me mrẹ omavwerhe mẹ vwẹ evun rẹ irhi wẹn, re me guọnọre.” (Une Rẹ Ejiro 119:47) Oma vwerhen avwanre vwọ kerhọ rẹ Jihova. Avwanre riẹnre nẹ Ọghẹnẹ guọnọre nẹ avwanre nyẹme rọyen ọkeneje, ọ dia ọke ro de shephiyọ kẹ avwanre ọvo-o. (Urhi Rivẹ 12:32) Oborẹ Jihova ta kpahen Noa vwẹ Baibol na yen avwanre je guọnọ nẹ ọ ta kpahen avwanre. Noa ohwo rọ fuevun, ro dje ẹguọnọ rọyen kẹ Jihova womarẹ ẹme-enyo vwẹ ikpe buebun, kọyensorọ Baibol na vwọ tanẹ “Noa de ru ọna; o de ru emu ejobi rẹ Ọghẹnẹ dje kẹ nẹ o ru.”​—Jẹnẹsis 6:22.

12. Die yen cha nẹrhẹ ẹme-enyo rẹ avwanre vwerhen Jihova oma?

12 Ẹro vọ yen Jihova vwo ni avwanre siẹrẹ a da kerhọ rọyen vwo nẹ otọ rẹ ubiudu rhe? Ota rọyen tare nẹ avwanre de ru ọtiọyen, jẹ avwanre ruẹ ubiudu rọyen “ghọghọ.” (Isẹ 27:11) Ẹme-enyo rẹ avwanre sa nẹrhẹ oma vwerhen Osun rẹ akpọ vẹ odjuvwu? E, o vwo oboresorọ! Jihova ma avwanre vẹ ẹgba rẹ avwanre vwo brorhiẹn romobọ. Ọna mudiaphiyọ nẹ avwanre vwo egbomọphẹ ra vwọ jẹ ojẹ. Avwanre se brorhiẹn nẹ avwanre che muọghọ kẹ Ọghẹnẹ, yẹrẹ e che muọghọ kẹ-ẹ. (Urhi Rivẹ 30:15, 16, 19, 20) Siẹrẹ avwanre da kerhọ rẹ Ọghẹnẹ vwo nẹ otọ rẹ ubiudu rhe fikirẹ ẹguọnọ avwanre vwo vwọ kẹ, ọnana cha nẹrhẹ oma vwerhen Ọsẹ rẹ avwanre rọhẹ odjuvwu. (Isẹ 11:20) Ọyena yen idjerhe rẹ akpeyeren ro me yovwin.

“IRHI RỌYE NA GHWA HỌHỌ-Ọ”

13, 14. Diesorọ a vwọ tanẹ “irhi rọye na ghwa họhọ-ọ”? Djudje rọyen.

13 Ọyinkọn Jọn vuẹ avwanre orọnvwọn ọvo rọ vwerhen oma kpahen oborẹ Jihova guọnọre, ọ da ta: “Irhi rọye na ghwa họhọ-ọ.” Ubiota rẹ Grik ra fan kpo “họhọ” vwẹ 1 Jọn 5:3 mudiaphiyọ “orọnvwọn ro vwo ọnyẹ.” * Irhi rẹ Jihova dia oghwa-a. Ihworakpọ ri jẹgba sa yọnrọn ayen.

14 E se dje vwẹ idjerhe nana. Ugbeyan wẹn rọ guọnọ kua kpo uwevwin ọfa se we nẹ wọ rhe vwẹ ukẹcha kẹ vwo mu ekuakua. Ekuakua na pha buebun. Ohwo ọvo se mu evo usun rẹ ekuakua na, efa guọnọ ihwo ivẹ tavwen e ki se mu ayen. Ugbeyan wẹn de dje ekuakua rọ guọnọre nẹ wo nene mu na kẹ wẹ. Ugbeyan wẹn na sa vuẹ wẹ nẹ wo mu ekuakua re họhọ nọ? Ẹjo. Ọ cha rhọnvwe kẹ wẹ nẹ wo mu ekuakua re họhọ nọ re sa wan wẹ oma-a. Eriyin ọ je hepha nẹ irhi rẹ avwanre sa yọnre yen Ọghẹnẹ vwọ kẹ avwanre. (Urhi Rivẹ 30:11-14) Ọ cha sa rhọnvwe nẹ avwanre mu oghwa rọ vrẹ avwanre oma-a. Jihova riẹn asan ẹgba avwanre teri, “kidie ọ riẹn obo ra ma avwanre wan; ọ karohọ nẹ avwanre iwurhie.”​—Une Rẹ Ejiro 103:14.

15. Diesorọ avwanre se vwo vwo imuẹro nẹ iji rẹ Jihova eje che fi erere kẹ avwanre?

15 Vwọrẹ uyota, irhi rẹ Jihova ghwa họhọ nọ-ọ, ukperẹ ọtiọyen, ayen che fi erere kẹ avwanre. (Se Aizaya 48:17.) Ọtiọyena, Mosis kọ sa vuẹ ihwo rẹ Izrẹl rẹ awanre nẹ “Ọrovwohwo de ji iji nana kẹ avwanre, ra vwọ djẹ oshọ rẹ Ọrovwohwo Ọghẹnẹ rẹ avwanre, fiki rẹ erhuvwu rẹ avwanre bẹdẹ, rere ọ mrasa vwo sivwi avwanre rhọ, kirobo rọ epha nonẹ na.” (Urhi Rivẹ 6:24) Avwanre ji se vwo imuẹro nẹ Jihova vwọ ọdavwẹ rẹ avwanre, kọyensorọ ọ vwọ kẹ avwanre irhi re sa vwẹ ukẹcha kẹ avwanre bẹdẹ. Vwọrẹ uyota, Jihova cha sa kẹ avwanre irhi re cha wan avwanre oma-a. Jihova yẹn Ọghẹnẹ ro vwẹ aghwanre rọ basa-an. (Rom 11:33) Ọtiọyena, ọ riẹn obo ri me yovwin kẹ avwanre. Jihova ji dje ẹguọnọ phia vwẹ idjerhe rọ ma rho. (1 Jọn 4:8) Ọyen hẹ ẹguọnọ, ẹguọnọ nana yen muo vwo ruẹ kemu kemu. Ẹguọnọ na yen esiri rẹ iji na eje rọ vwọ kẹ idibo rọyen.

16. Diesorọ avwanre se vwo yeren akpọ rẹ ẹme-enyo dede nẹ erharhe rẹ iruemu vọn akpọ na, jẹgba ji kpokpo avwanre?

16 Ọ dia ọnana mudiaphiyọ nẹ ẹme-enyo vwọ kẹ Ọghẹnẹ obo re lọhọre-e. Ofori nẹ avwanre họnre vwọso orharhe rẹ iruemu rẹ akpọ nana rọhẹ “obọ rẹ ogangan rẹ ohwo umwemwu na.” (1 Jọn 5:19) O ji fo nẹ avwanre họnre vwọso ugboma rẹ avwanre rọ gbare-e na, ro mu avwanre vwọ churhi rẹ Ọghẹnẹ. (Rom 7:21-25) Ẹguọnọ rẹ avwanre vwọ kẹ Ọghẹnẹ sa nẹrhẹ avwanre phikparobọ. Jihova ku ebruphiyọ ku ihwo re guọnọ dje ẹguọnọ rayen vwọ kẹ womarẹ ẹme-enyo. Ọ vwẹ ẹwẹn ọfuanfon rọyen vwọ kẹ “otu ri mu ọghọ kẹ.” (Iruo Rẹ Iyinkọn Na 5:32) Ẹwẹn yena nẹrhẹ avwanre vwo omamọ rẹ iruemu re sa chọn avwanre uko vwo yeren akpọ rẹ ẹme-enyo.​—Galesha 5:22, 23.

17, 18. (a) Die yen avwanre cha fuẹrẹn vwevunrẹ ọbe nana, die yen avwanre je karophiyọ? (b) Die yen avwanre che yono vwẹ uyovwinrota rọ vwọ kpahen ọnana?

17 Vwevunrẹ ọbe nana, avwanre cha fuẹrẹn iyono rẹ Baibol, iwan rẹ Jihova vẹ odjephia rẹ ọhọre rọyen efa. Avwanre cha vwọ fuẹrẹn iyono rẹ Baibol nana, ofori nẹ avwanre karophiyọ erọnvwọn eghanghanre evo. E jẹ avwanre karophiyọ nẹ Jihova gba avwanre vwọ kerhọ rẹ irhi vẹ iyono rọye-en, ọ guọnọ ẹme-enyo ro nẹ otọ rẹ ubiudu rhe. A je karophiyọ nẹ Jihova guọnọre nẹ e yeren akpọ rọ kẹ avwanre erere asaọkiephana kugbe arhọ rẹ bẹdẹ ọke rọ cha vwẹ obaro na. E jẹ avwanre no nẹ ọyen uphẹn ọghanghanre avwanre vwo dje ẹguọnọ avwanre vwọ kẹ Jihova womarẹ ẹme-enyo ro nẹ otọ udu rhe.

18 Rere avwanre sa vwọ fẹnẹ obo ri yovwirin vwo nẹ obo ri miovwirin, Jihova kẹ avwanre ẹwẹn obrorhiẹn. Dedena, o ji fo nẹ avwanre yono ẹwẹn obrorhiẹn rẹ avwanre rere o sun avwanre vwẹ idjerhe ro shephiyọ, ọnana yen oborẹ uyovwinrota rọ vwọ kpahen ọnana che dje kpahen.

^ e?ko. 11 Emekashe rẹ Idẹbono je kerhọ rẹ Jihova, ẹkẹvuọvo ọ dia owenvwe rẹ obọ rayen yen ayen vwo ruo-o. Ọke rẹ Jesu vwọ vuẹ emekashe rẹ Idẹbono nẹ ayen vrẹn nẹ oma rẹ ihwo evo, ayen da kerhọ rẹ Jesu fikirẹ ẹgba ro rhere, dede nẹ ọ ghwa dia ọhọre rayen ayen vwo vrẹn nẹ oma rẹ ihwo na-a.​—Mak 1:27; 5:7-13.

^ e?ko. 13 Vwẹ ọbe rẹ Matiu 23:4, a reyọ ubiota rẹ Grik na vwo dje “oghwa ọhọhọhọ,” kọyen isiẹbe kugbe ihwo rẹ Farisis na reyọ irhi romobọ vẹ iyono rayen vwo krun oghwa nyẹ ihwo ghevweghe na. A je fan ubiota vuọvo yena phiyọ “djoma” vwẹ Iruo Rẹ Iyinkọn Na 20:29, 30, re vwo dje iyinkọn rẹ efian ri shenyẹ ihwo, re “chahe eta rhẹriẹ,” je phiẹn ihwo.