1, 2. Die yen ofori nẹ a riẹn kpahen Eshu vẹ emekashe rọyen?

AKPỌ kpokpọ na cha vwerhen mamọ. Ọke yena, ke che yeren akpọ vwo nene oborẹ Ọghẹnẹ guọnọre nẹ ọ dia. Ẹkẹvuọvo, Idẹbono vẹ emekashe rọyen yen sun akpọ na asaọkiephana. (2 Kọrẹnt 4:4) Ayen vwo ẹgba mamọ dede nẹ avwanre mrẹ aye-en.

² Vwẹ uyovwinrota nana, a cha fuẹrẹn obo re se vwo tinka mu Jihova, je sẹro rẹ oma avwanre vwo nẹ abọ rẹ Eshu. Jihova veri nẹ ọ cha chọn avwanre uko. Ẹkẹvuọvo, ofori nẹ a riẹn ena rẹ Eshu vẹ emekashe rọyen vwọ phiẹn avwanre.

3. Die yen Idẹbono guọnọ ru avwanre?

³ Eshu tare nẹ ihworakpọ ga Jihova fikirẹ erere romobọ, nẹ avwanre cha yanjẹ ẹga rẹ Ọghẹnẹ vwo siẹrẹ ekuakua da gan kẹ avwanre. (Se Job 2:4, 5.) Ohwo de vwo ẹwẹn ro vwo yono kpahen Jihova, Eshu vẹ emekashe rọyen riẹn, ayen me davwẹngba vwọ dobọ rọyen ji. Ivun miovwo ayen siẹrẹ ohwo da vwomakpahotọ kẹ Jihova ji bromaphiyame. Baibol na vwẹ Idẹbono vwo dje “okpohrokpo rọ guan, rọ guọnọ obo rọ rọ.” (1 Pita 5:8) Eshu guọnọ guọghọ oyerinkugbe  avwanre vẹ Jihova.—Une Rẹ Ejiro 7:1, 2; 2 Timoti 3:12.

4, 5. (a) Die yen Eshu che se ru-u? (b) Die yen o mudiaphiyọ e vwo “hirhe aro ku idẹbono”?

⁴ Ẹkẹvuọvo e jẹ avwanre djoshọ rẹ Eshu vẹ emekashe rọye-en. Jihova gbere ughwru kẹ ayen kpahen oborẹ ayen se ru avwanre. Ọghẹnẹ veri nẹ “urogho rẹ ihwo buebu” re dia Inenikristi rẹ uyota che sivwinrhọ vwẹ “ukpokpogho rode na.” (Ẹvwọphia 7:9, 14) Eshu cha sa dobọ rẹ ọnana ji-i, kidie Jihova sẹro rẹ ihwo rọyen.

 ⁵ Avwanre de sikẹrẹ Jihova, Eshu cha sa guọghọ oyerinkugbe avwanre vẹ ọye-en. Baibol na kẹ avwanre imuẹro nẹ “Ọrovwohwo na vẹ owẹ herọ, vwẹ ọke ro wọ vẹ ọye da herọ.” (2 Ikun Rivie 15:2; se 1 Kọrẹnt 10:13.) Ihwo buebun re ga Ọghẹnẹ ọke awanre, ihwo kerẹ Ebẹl, Inọk, Noa, Sera, Kugbe Mosis sikẹrẹ Jihova, ayen de hirharoku Eshu. (Hibru 11:4-40) Avwanre ji se ru ọtiọyen. Baibol na tare nẹ “ovwan hirhe aro ku idẹbono, rere ọ mrasan djẹ nẹ ovwan oma.”—Jems 4:7.

6. Idjerhe vọ yen Eshu vwọ họnre avwanre?

⁶ Dede nẹ Eshu riẹnre nẹ Jihova gbere ughwru phiyọ asan rẹ ẹgba rọyen teri, ọ je cha davwẹngba vwọ guọghọ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova. Nonẹna, Eshu reyọ ena rọ reyọ vwo ruiruo vwẹ ikpe buebun re wanre vwọ họnre avwanre. Ọrhọ yen evo usun rayen?

7. Diesorọ Eshu vwọ reyọ vwọso ihwo rẹ Ọghẹnẹ?

⁷ Ọyinkọn Jọn da ta: “Akpọ na ejobi hẹ obo rẹ ogangan rẹ ohwo umwemwu na.” (1 Jọn 5:19) Idẹbono je guọnọ sun ihwo rẹ Ọghẹnẹ kirobo ro suẹn akpọ na. (Maika 4:1; Jọn 15:19; Ẹvwọphia 12:12, 17) Ọ riẹnre nẹ ọke rọyen tumuku-u, ọtiọyena kọ vwọso avwanre rere avwanre se vwo chukoku Jihova. Ọke evo, avwanre ghwe rhiẹromrẹ ẹvwọsuọ rẹ Idẹbono, jẹ ọke efa e bẹn evughe.

8. Die yen ofori nẹ Onenikristi ọvuọvo riẹn?

⁸ Ẹfesọs 6:12 da ta: “A họnra . . . otuofovwi rẹ [“ẹwẹn,” NW] umwemwu re hẹ obo obenu na.” Onenikristi ọvuọvo yen cha họnre vwọso Idẹbono vẹ  emekashe rọyen. Ofori nẹ avwanre riẹn nẹ ihwo eje re vwomakpahotọ kẹ Jihova hẹ evunrẹ ofovwin nana. Vwẹ ọbe rẹ Ẹfesọs, ọyinkọn Pọl da vuẹ iniọvo na abọ erha nẹ ayen “mudia” gan.—Ẹfesọs 6:11, 13, 14.

9. Die yen Eshu vẹ emekashe rọyen guọnọ ru avwanre?

⁹ Eshu vẹ emekashe rọyen reyọ idjerhe sansan vwọ phiẹn avwanre. Ọ dia e de phi Eshu kparobọ vwẹ ẹdia ọvo, ko mudiaphiyọ nẹ o che se phi avwanre kparobọ vwẹ idjerhe efa-a. Eshu guọnọ vughe ẹdia rẹ avwanre da vwiẹre rere o se vwo mu avwanre. Ẹkẹvuọvo, avwanre sa djẹ vabọ, kidie Baibol na yono avwanre kpahen ena rẹ Eshu. (2 Kọrẹnt 2:11; ni Eta rẹ Odjefiotọ 31.) Ọvo usun rayen yen re vwo nene emekashe rẹ Idẹbono ruẹ kuẹgbe.

10. (a) Erhọ yen idjerhe evo ra vẹ emekashe rẹ Idẹbono se vwo ru kugbe? (b) Ẹro vọ yen Jihova vwo nẹ uruemu re vwo nene emekashe rẹ Idẹbono ruẹ kuẹgbe?

¹⁰ O vwo erọnvwọn sansan re nẹrhẹ ohwo nene emekashe rẹ Idẹbono vwo oyerinkugbe; erọnvwọn kerẹ epha-ẹbọ, orhan, ra vwọ ruan ohwo, yẹrẹ re vwo nene irivwin ta ota. Baibol na vuẹ avwanre nẹ re vwo nene emekashe rẹ Idẹbono ruẹ kuẹgbe ọyen emu rẹ “ẹgua,” avwanre che se ru ọtiọyen je ga Jihova-a. (Urhi Rivẹ 18:10-12; Ẹvwọphia 21:8) Ofori nẹ Inenikristi kẹnoma kẹ korọnvwọn korọnvwọn ro churobọ si emekashe rẹ Idẹbono.—Rom 12:9.

11. Tivọ yen urhurusivwe kpahen ẹgba rọ vrẹ ẹgba se sun avwanre ra?

¹¹ Eshu riẹnre nẹ e de vwo urhurusivwe kpahen ẹgba rọ vrẹ ẹgba, kọ sa riẹriẹ avwanre vwo vwo oyerinkugbe  vẹ emekashe rọyen. Kuruemu kuruemu ro churobọ si emekashe rẹ Idẹbono cha guọghọ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova.

12. Idjerhe vọ yen Eshu vwọ guọnọ yanghan iroro rẹ avwanre?

¹² Idẹbono davwẹngba vwọ yanghan iroro rẹ ihwo. Ọ nẹrhẹ ihwo vwo ẹwẹn ivivẹ, te ẹdia rẹ ihwo ki roro nẹ “umwemwu erhuvwu erhuvwu umwemwu.” (Aizaya 5:20) Eshu tare nẹ uchebro rẹ Baibol cha sa wia-an, ọ je tanẹ oma cha vwerhen avwanre siẹrẹ e de chukoku irhi rẹ Jihova.

13. Idjerhe vọ yen Eshu vwọ davwẹngba rere ihwo vwo vwo ẹwẹn ivivẹ?

¹³ Ẹwẹn ivivẹ ọyen ọvo usun rẹ ena rẹ Eshu rọ ma wian kẹ. O krire rọ reyọ ona nana vwo ruiruo re. Vwẹ ogba rẹ Idẹn, ọ nẹrhẹ Ivi vwo ẹwẹn ivivẹ, ọke rọ vwọ nọ nẹ: “Ọ dianẹ Ọghẹnẹ tare nẹ, Wọ re emamọ rẹ irhe rẹ udju na vuọvo-o?” (Jẹnẹsis 3:1) Vwẹ ọke rẹ Job, Eshu da nọ Jihova vwẹ irharo rẹ emekashe na: “Job de djẹ oshọ rẹ Ọghẹnẹ ghevweghe?” (Job 1:9) Jesu vwo bromaphiyame nu, Eshu da ta kẹ: “Wọ da ghene dia ọmọ rẹ Ọghẹnẹ, gbe hirhe ibiekpẹn nana phihọ emu rere wọ re.”—Matiu 4:3.

14. Mavọ yen Eshu sa vwọ nẹrhẹ ihwo roro nẹ e vwo nene emekashe rẹ Idẹbono ru kugbe brare-e?

¹⁴ Nonẹna, Eshu je nẹrhẹ ihwo vwo ẹwẹn ivivẹ. Ọ nẹrhẹ ihwo roro nẹ e vwo nene emekashe rẹ idẹbono ru kugbe ghwa bra-a, kidie o ruo rere e vwo roro nẹ irueru rayen evo shephiyọ. Inenikristi evo tobọ roro kpahen imuoshọ ro che norhe-e. (2 Kọrẹnt 11:3)  Kẹ, die yen avwanre se ru vwọ sẹro rẹ oma rẹ avwanre? Mavọ yen avwanre sa vwọ kẹnoma kẹ ophiẹnvwe rẹ Eshu? E jẹ a fuẹrẹn ẹdia ivẹ rẹ Eshu da sa phiẹn avwanre: Erọnvwọn ra vwọ diotọ vẹ omaesivwo.

15. Mavọ yen avwanre vẹ emekashe rẹ Idẹbono se vwo ru kugbe womarẹ erọnvwọn ra vwọ diọtọ?

¹⁵ Nonẹna, buebun rẹ ifimu, ividio, ughe rẹ itẹlẹvishọni, ividio igemu kugbe intanẹti vọnre vẹ irueru rẹ emekashe rẹ Idẹbono, imajiki vẹ efa tiọyen. Ihwo buebun no nẹ erọnvwọn nana brare-e, ayen rha riẹn nẹ ayen se emekashe rẹ Idẹbono ro uwevwin raye-en. Ohwo ji se nene emekashe rẹ Idẹbono ru kugbe womarẹ re vwo ni isio, ẹhẹrhabọ, ughegbe vẹ efa tiọyen. Eshu si imuoshọ rọ herọ nẹ, kọ davwẹngba vwo ruo i vwo si ohwo urhuru. Ohwo sa tobọ roro nẹ imuoshọ herọ re vwo ni ughe ro churobọ si emekashe rẹ Idẹbono-o, kidie ọ dia ọ vẹ emekashe rẹ Idẹbono na yen gbe ru kugbe dẹ-ẹn. Diesorọ iroro tiọyena vwọ vọn vẹ imuoshọ?—1 Kọrẹnt 10:12.

16. Diesorọ a vwọ kẹnoma kẹ erọnvwọn ra vwọ diotọ ri titi ẹgba rẹ emekashe rẹ Idẹbono?

¹⁶ Eshu vẹ emekashe rọyen cha sa riẹn iroro rẹ avwanre-e. Jẹ, ayen sa riẹn ojevwe vẹ iroro rẹ avwanre womarẹ ojẹ rẹ avwanre vẹ ọ rẹ orua rẹ avwanre, ji te oka rẹ ughe rẹ avwanre nẹ. E de ni ifimu, kerhọ rẹ uhworo, ji se ẹbe ri titi ẹbo-ehworo, orhan, ivampaya, vẹ erọnvwọn efa tiọyen, Eshu vẹ emekashe rọyen ke cha riẹn nẹ avwanre guọnọ riẹn kpahen ayen.  Ayen ke cha davwẹngba vwọ nẹrhẹ avwanre muomaphiyọ irueru rayen.—Se Galesha 6:7.

17. Mavọ yen Eshu sa vwọ reyọ ẹwẹn re vwo vwo omakpokpọ vwọ riẹriẹ avwanre?

¹⁷ Eshu sa je riẹriẹ avwanre te oma siẹrẹ e de vwo urhurusivwe ọgangan re vwo vwo omakpokpọ. Nonẹna, ihwo buebun rioja rẹ ọga. Ọ sa dianẹ ohwo davwen oka rẹ omaesivwo sansan re, jẹ ewia-an. (Mak 5:25, 26) O se vwo ẹwẹn ro vwo ru kemu kemu fikirẹ oma na. Ẹkẹvuọvo kerẹ Onenikristi, ofori nẹ a kẹnoma kẹ omaesivwo ro churobọ si  “orukuruku” yẹrẹ uruemu rẹ orhan.—Aizaya 1:13.

18. Oka rẹ omaesivwo vọ yen Onenikristi cha kẹnoma kẹ?

¹⁸ Vwẹ ọke rẹ emọ rẹ Izrẹl, o vwo ihwo evo ri vwobọ vwẹ “orukuruku” yẹrẹ uruemu rẹ orhan. Jihova da vuẹ ayen: “Ọke ri wọ da bẹrẹ abọ wẹn, Ki mi si ẹro mẹ nu kẹ wẹ ọ da dianẹ wọ nẹ ẹrhovwo buebu dede, Me kerhọ-ọn.” (Aizaya 1:15) Gbe no—Jihova cha tobọ kerhọ rẹ ẹrhovwo raye-en! Avwanre guọnọ ru orọnvwọn vuọvo rọ cha guọghọ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova-a ma rho kẹ ọke ra da muọga, kidie ọ cha nẹrhẹ nẹ o chukoku avwanre. (Une Rẹ Ejiro 41:3) Ofori nẹ a nabọ nọ kpahen oka rẹ omaesivwo rẹ avwanre guọnọre sẹ o churobọ si irueru rẹ emekashe rẹ Idẹbono. (Matiu 6:13) A da mrẹ nẹ o churobọ si irueru rẹ emekashe rẹ Idẹbono, e gbe jẹ a kẹnoma kẹ!—Ni Eta rẹ Odjefiotọ 32.

19. Idjerhe vọ yen Eshu vwọ nẹrhẹ oshọ mu ihwo buebun?

¹⁹ Ihwo evo roro nẹ Eshu vẹ emekashe rọyen na hẹ asan vuọvo-o, ẹkẹvuọvo ihwo efa riẹnre nẹ ayen herọ fikirẹ oborẹ ayen rhiẹromrẹ komobọ. Ihwo buebun djoshọ rẹ emekashe rẹ Idẹbono, ayen da rhe dia eviẹn vwọ kẹ esegbuyota ri churobọ si uruemu rẹ orhan. Ihwo efa djoshọ mu ihwo womarẹ ikuegbe rẹ erọnvwọn ebrabra rẹ emekashe rẹ Idẹbono ruẹ. Ọke sansan, ikuegbe nana si ihwo urhuru, kẹ oma vwerhen ayen vwọ vuẹ ihwo efa. Ikuegbe tiọyena nẹrhẹ ihwo djoshọ rẹ Eshu.

20. Idjerhe vọ yen avwanre sa vwọ hrahra efian rẹ eshu?

²⁰ Roro kpahen ọnana—Eshu guọnọre nẹ ihwo  djoshọ rọyen. (2 Tẹsalonaika 2:9, 10) Ọvwọrefian yen o ruẹ, ọ riẹn obo ra riẹriẹ ihwo ri vwo urhurusivwe kpahen irueru rẹ emekashe rẹ Idẹbono, ko ruẹ ayen vwo vwo imuẹro kpahen erọnvwọn re ghwa dia uyota-a. Ihwo tiọyena se gbikun rẹ oborẹ ayen rorori nẹ ayen mrẹre ji nyore. Ikuegbe na vwọ yanran na, jẹ e brẹba. E jẹ avwanre nene Eshu djọsho mu ihwo womarẹ ẹvwanriẹn rẹ ikuegbe tiọye-en.—Jọn 8:44; 2 Timoti 2:16.

21. Ukperẹ e vwọ gbikun ri shekpahen emekashe rẹ Idẹbono, die yen avwanre sa ta ota kpahen?

²¹ Ọ da dianẹ odibo rẹ Jihova ọvo nene emekashe rẹ Idẹbono ru kugbe ọke ri jovwo, e jẹ o gbikun rọyen rere oma vwọ vwerhen ihwo-o. Ofori nẹ oshọ mu idibo rẹ Jihova fikirẹ oborẹ Eshu vẹ emekashe rọyen se ru-u. Ukperẹ ọtiọyen, e jẹ a tẹnrovi Jesu vẹ ẹgba rẹ Jihova vwọ kẹ avwanre. (Hibru 12:2) Jesu gbikun rẹ emekashe rẹ Idẹbono kẹ idibo rọye-en. Ọ tẹnrovi ovuẹ rẹ Uvie na kugbe “iruo egangan rẹ Ọghẹnẹ.”—Iruo Rẹ Iyinkọn Na 2:11; Luk 8:1; Rom 1:11, 12.

22. Die yen orhiẹn-ebro wẹn?

²² E jẹ avwanre karophiyọ nẹ Eshu guọnọ miovwo oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova. O che ru kemu kemu ro vwo miovwo. Ẹkẹvuọvo avwanre riẹn ena rẹ Eshu, avwanre ji brorhiẹn ra vwọ sen iruemu eje ri churobọ si emekashe rẹ Idẹbono. Avwanre cha “vwẹ asan kẹ idẹbono rọ tan owọ muotọ-ọ.” (Se Ẹfesọs 4:27.) Avwanre de ghini hirharoku Eshu, ka cha vrabọ rẹ ifi rọyen je dia otọ rẹ ẹroevwote rẹ Jihova.—Ẹfesọs 6:11.