1, 2. Diesorọ wọ vwọ guọnọ obo ri suẹn ohwo vwẹ asan wo vugheri-i? Die yen Jihova vwọ kẹ avwanre eje nẹ o sun avwanre?

VWẸ ẹwẹn roro nẹ wọ yan vwevunrẹ aton rọ pha rhuarho. Jẹ odju ọgangan djuẹ ekpẹn na nene asan eje. Ọ sa nẹrhẹ wo ghwru. Mavọ wo se vwo vughe asan wọ ra? Wọ guọnọ ohwo yẹrẹ orọnvwọn ro che dje idjerhe kẹ wẹ. Ọ sa dia ikọmpasi, ọnre vẹ isio, imapu, yẹrẹ ohwo rọ nabọ riẹn aton na dẹn. E vwo vwo obo ri suẹn ohwo ghanre mamọ,  kidie wo de vughe asan wọ ra o se sivwin arhọ wẹn.

² Avwanre eje hirharokuẹ ebẹnbẹn vwẹ akpeyeren, ọke evo avwanre se no nẹ e ghwruru. Ẹkẹvuọvo, Jihova kẹ avwanre eje orọnvwọn ro se sun avwanre, ọyehẹ ẹwẹn obrorhiẹn. (Jems 1:17) E jẹ a fuẹrẹn oborẹ ẹwẹn obrorhiẹn na mudiaphiyọ kugbe obo ro ruiruo wan. E ji che yono kpahen obo re se vwo yono ẹwẹn obrorhiẹn rẹ avwanre, oboresorọ e vwo roro kpahen ẹwẹn obrorhiẹn rẹ ihwo efa, kugbe oborẹ ẹwẹn obrorhiẹn ro fiotọ sa vwọ nẹrhẹ akpeyeren rẹ avwanre yovwinphiyọ.

3. Die yen ẹwẹn obrorhiẹn na?

³ Ẹwẹn obrorhiẹn na ọyen okẹ ro nẹ obọ rẹ Jihova rhe. Ọnana ẹgba rẹ ohwo se vwo vughe obo ri yovwirin vẹ obo re brare. Vwevunrẹ Baibol na, ubiota rẹ Grik ra fan kpo “ẹwẹn obrorhiẹn” mudiaphiyọ “erianriẹn rọhẹ oma rẹ ohwo.” Ẹwẹn obrorhiẹn na da nabọ riẹn wian, ọ cha nẹrhẹ a sa fuẹrẹn oka re ohwo rẹ avwanre ghene hepha. Ọ sa chọn avwanre uko vwọ fuẹrẹn iroro rẹ avwanre. O se sun avwanre vwo ru obo ri yovwirin, je nẹrhẹ a kẹnoma kẹ obo re brare. Ọ je sa nẹrhẹ oma vwerhen avwanre siẹrẹ e de brorhiẹn rẹ aghwanre yẹrẹ o se kpokpo avwanre siẹrẹ e de brorhiẹn rọ brare.—Ni Eta rẹ Odjefiotọ 5.

4, 5. (a) Die yen phiare ọke rẹ Adam vẹ Ivi vwọ sen odjekẹ rẹ ẹwẹn obrorhiẹn rayen? (b) Vwevunrẹ Baibol na, idje vọ yen dje oborẹ ẹwẹn obrorhiẹn na ruiruo wan?

⁴ Ohwo vuọvo yen che brorhiẹn sẹ ọ kerhọ rẹ ẹwẹn  obrorhiẹn rọyen yẹrẹ ọ cha kerhọ rọye-en. Adam vẹ Ivi rhọnvwe kerhọ rẹ ẹwẹn obrorhiẹn raye-en, ọ da nẹrhẹ ayen ru umwemwu. Ẹwẹn obrorhiẹn rayen de kpokpo ayen, jẹ ọke wanre. Ayen churhi rẹ Ọghẹnẹ nure. (Jẹnẹsis 3:7, 8) Dede nẹ ayen vwo ẹwẹn obrorhiẹn ọgbagba, ayen je riẹn nẹ ọ brare a vwọ churhi rẹ Ọghẹnẹ, jẹ ayen kerhọ kẹ ẹwẹn obrorhiẹn raye-en.

⁵ Vwọ fẹnẹ Adam vẹ Ivi, ihworakpọ ri jẹgba buebun kerhọ rẹ ẹwẹn obrorhiẹn rayen. Job, ọyen ọvo usun rẹ ihwo nana. Kidie nẹ o bru omamọ rẹ orhiẹn, ọ da ta: “Udu mẹ ji bruhwe vwe ẹdẹ ọvuọvo-o.” (Job 27:6) “Udu” rẹ Job ta ota kpahen na mudiaphiyọ ẹwẹn obrorhiẹn rọyen, obo ro se vwo vughe erhuvwu vẹ umiovwo. Devid kerhọ rẹ ẹwẹn obrorhiẹn rọyen vwẹ ọke evo-o, ọ da churhi rẹ Jihova. Ukuotọ rọyen, ẹwẹn rọyen de kpokpo, udu rọyen de “bru hwe.” (1 Samuẹl 24:5) Ẹwẹn obrorhiẹn rẹ Devid yen vuẹrẹ nẹ obo ro ruru na brare. Ọ da kerhọ rẹ ẹwẹn obrorhiẹn rọyen, ko se yono obo rọ sa vwọ kẹnoma kẹ umwemwu ọtiọyen vwẹ ọke ọfa.

6. Diesoro a sa vwọ tanẹ ẹwẹn obrorhiẹn na okẹ ro nẹ obọ rẹ Jihova rhe?

⁶ Ihwo re tobọ riẹn Jihova-a, riẹnre nẹ erọnvwọn evo yovwirin efa chọre. Baibol na da ta: “Yẹ iroro rayen . . . ghwa ghwọ ku ayen eyẹ ọ ghwa rhiẹn ayen.” (Rom 2:14, 15) Kerẹ udje, ihwo buebun riẹnre nẹ ọ chọre e vwo hwe ohwo yẹrẹ e vwo chuji. Vwọrẹ jẹriẹn, ayen ghwa kerhọ rẹ ẹwẹn obrorhiẹn rayen, kọyen obo re vwo vughe erhuvwu vẹ umiovwo rẹ Jihova  ma phiyọ oma rẹ avwanre. Ayen nene odjekẹ rẹ Ọghẹnẹ, rọ dia uvi rẹ uyota rẹ Jihova vwọphia re sa nẹrhẹ e bru omamọ orhiẹn vwẹ akpeyeren.

7. Die yen sa nẹrhẹ ẹwẹn obrorhiẹn na sun ohwo ghwru ọkiọvo?

⁷ Ẹkẹvuọvo ẹwẹn obrorhiẹn na se sun ohwo ghwru. Kerẹ udje, iroro rẹ avwanre se miovwo ẹwẹn obrorhiẹn na fikirẹ jẹgba, ọ me nẹrhẹ o sun avwanre ghwru. Ohwo ghwe vwo omamọ rẹ ẹwẹn obrorhiẹn kpregede-e. (Jẹnẹsis 39:1, 2, 7-12) Ọ guọnọ uyono. E se vwo yono, Jihova kẹ avwanre ẹwẹn ọfuanfon vẹ odjekẹ rẹ Baibol na. (Rom 9:1) E jẹ a fuẹrẹn obo re se vwo yono ẹwẹn obrorhiẹn avwanre.

8. (a) Mavọ yen iroro rẹ avwanre se vwo djobọte ẹwẹn obrorhiẹn na? (b) Die yen ofori nẹ a nọ oma rẹ avwanre e ki brorhiẹn?

⁸ Ihwo evo rorori nẹ ayen da kerhọ kẹ ẹwẹn obrorhiẹn rayen jẹ o mudiaphiyọ nẹ ayen nene iroro rayen. Ayen niro nẹ ayen se ru kemu kemu ayen guọnọ ru siẹrẹ o de shephiyọ kẹ ayen. Ẹkẹvuọvo, iroro rẹ avwanre gbare-e, o se sun avwanre ghwru. Iroro rẹ avwanre sa gan mamọ ro de djobọte ẹwẹn obrorhiẹn rẹ avwanre. Baibol na da ta: “Udu rẹ ohwo ọ vọnre vẹ ophiẹvwe gangan o miovwiri gangan; ono se vughe?” (Jerimaya 17:9) Ọtiọyena avwanre se roro nẹ oborẹ avwanre ruẹ gbare dede nẹ ọ chọre. Kerẹ udje, tavwen Pọl ke dia Onenikristi, o mukpahen ihwo rẹ Ọghẹnẹ mamọ vẹ ẹwẹn nẹ obo ro ruẹ na gbare. Pọl niro nẹ o vwo omamọ rẹ ẹwẹn obrorhiẹn. Ukuko na, Pọl da ta: “Ọrovwohwo re sa vwẹ ovwẹ guẹdjọ.”  (1 Kọrẹnt 4:4; Iruo Rẹ Iyinkọn Na 23:1; 2 Timoti 1:3) Ọke Pọl vwọ riẹn oborẹ uruemu rọyen na djobọte Jihova wan, o de brorhiẹn nẹ o che ru ewene. Ọtiọyena, e ki ru orọnvwọn, ofori nẹ avwanre nọ oma rẹ avwanre, ‘Die yen Jihova guọnọ nẹ mi ru?’

9. Die yen o mudiaphiyọ a vwọ djoshọ rẹ Ọghẹnẹ?

⁹ Wo de vwo ẹguọnọ rẹ ohwo, wo che ru obo ri miovwo ivu-un. Avwanre vwo ẹguọnọ rẹ Jihova, ọtiọyena avwanre guọnọ ru emu vuọvo ro che miovwo ivu-un. Ofori nẹ oshọ re vwo ru obo ri miovwo Jihova ivun gan mamọ. A mrẹ ọnana womarẹ Nehemaya. Dede nẹ ọyen osun, ọ vwọ tua efe-e. Diesorọ? Ọ tare nẹ “fiki rẹ oshọ rẹ Ọghẹnẹ.” (Nehemaya 5:15) Nehemaya guọnọ ru emu vuọvo ro che miovwo Jihova ivu-un. Kerẹ Nehemaya, oshọ re vwo ru obo ri miovwo Jihova ivun ji mu avwanre. A sa riẹn obo re vwerhen Jihova oma womarẹ isese rẹ Baibol na.—Ni Eta rẹ Odjefiotọ 6.

10, Odjekẹ rẹ Baibol vọ yen sa vwẹ ukẹcha kẹ avwanre vwo bru omamọ orhiẹn kpahen udi ro mu ohwo?

¹⁰ Kerẹ udje, Onenikristi se brorhiẹn sẹ ọ cha da udi ro mu ohwo yẹrẹ ọ cha da-a. Odjekẹ vọ yen cha vwẹ ukẹcha kẹ vwo bru omamọ orhiẹn? Jẹ e djunute evo: Baibol na rhọnvwere nẹ a sa da udi ro mu ohwo. Ọ tobọ vuẹ avwanre nẹ udi ọyen okẹ ro nẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ rhe. (Une Rẹ Ejiro 104:14, 15) Ẹkẹvuọvo, ofori nẹ Onenikristi dia “ọgba-idi” kakaka-a. (Isẹ 23:20) Pọl tobọ tanẹ egbaidi “cha sa reuku rẹ uvie rẹ Ọghẹnẹ na-a.”—1 Kọrẹnt 6:9, 10.

¹¹ Onenikristi sa nọ oma rọyen: ‘Mi vwo ẹguọnọ rẹ  udi mamọ? Ọyen me vwọ diotọ? Ọyen kẹ vwẹ uduefiogbere? Mi se sun oma mẹ kpahen uche udi me da yẹrẹ uchọke me vwọ da? * Me vẹ igbeyan mẹ je sa riakpọ kugbe ọ da tobọ dianẹ udi ro mu ohwo rha herọ-ọ?’ Avwanre sa vuẹ Jihova nẹ ọ chọn avwanre uko vwo bru omamọ orhiẹn. (Se Une Rẹ Ejiro 139:23, 24.) Ọnana idjerhe rẹ avwanre se vwo yono ẹwẹn obrorhiẹn avwanre vwo nene odjekẹ rẹ Baibol na. Jẹ o ji churobọ si erọnvwọn efa.

12, 13. Diesorọ ẹwẹn obrorhiẹn rẹ avwanre vwọ fẹnẹ ohwohwo? Die yen ofori nẹ e ru kpahen ẹdia nana?

¹² Ẹwẹn obrorhiẹn rẹ ihwo eje dia ọvo-o. Ẹwẹn obrorhiẹn wẹn sa rhọnvwe nẹ wo ru erọnvwọn evo jẹ ọ rẹ ohwo ọfa cha rhọnvwe-e. Kerẹ udje, ohwo ọvo se brorhiẹn rọ vwọ da udi ro mu ohwo, jẹ ohwo ọfa se jẹ ẹda. Diesorọ orhiẹn rẹ ihwo ivẹ na vwọ fẹnẹ ohwohwo?

¹³ Erọnvwọn evo se djobọte iroro rẹ ohwo, kerẹ asan rẹ ohwo dia ghwanre, orua ro nurhe, obo ro rhiẹromrẹ, vẹ erọnvwọn efa. Ohwo ọvo sa sen udi ro mu ohwo kidie ọ sa dianẹ vwẹ ọke rọ wanre ọ pha bẹnbẹn ro vwo sun udiẹda rọyen. (1 Ivie 8:38, 39) Ọtiọyena, wọ da vwẹ udi ro mu ohwo vwọ kẹ ohwo, ohwo na da siọn, mavọ yen oma che ru we? Ophu che mu we? Wọ cha gba? Wọ cha vuẹ nẹ ọ vuẹ wẹ  oboresorọ? Ẹjo, kidie wo muọghọ kẹ ẹwẹn obrorhiẹn rọyen.

14, 15. Ẹdia vọ yen vwomaphia vwẹ ọke rẹ Pọl? Uchebro vọ yen Pọl vwọphia?

¹⁴ Vwẹ ọke rẹ ọyinkọn Pọl, emu ọvo phiare ro dje oborẹ ẹwẹn obrorhiẹn rẹ avwanre sa vwọ fẹnẹ ohwohwo. Eranvwe evo ra shẹ vwẹ eki, a vwẹ ayen vwo ze izobo kẹ edjọ tavwen e ki mu ayen kpo eki ra shẹ. (1 Kọrẹnt 10:25) Pọl niro nẹ ọ chọre ra vwọ dẹ je re eranvwe tiọyena-a. Ọ reyerọ nẹ emuọre eje nẹ obọ rẹ Jihova rhe. Ẹkẹvuọvo, iniọvo evo re ga edjọ jovwo niro ọtiọye-en. Ayen niro nẹ ọ chọre ra vwọ re eranvwe tiọyen. Pọl rorori nẹ, ‘Ọnana kpokpo ẹwẹn obrorhiẹn mẹ-ẹ, me sa re obo ri je vwe?’

¹⁵ Pọl roro ọtiọye-en. Ẹwẹn obrorhiẹn rẹ iniọvo na ghanre kẹ mamọ vwọ vrẹ erhuvwu romobọ rọyen. Pọl tare nẹ avwanre “nene ojevwe rẹ oma rẹ avwanre ọvo-o.” Ọ da vwọba: “Kidie Kristi guọnọ erhuvwu rẹ oma rọye-e.” (Rom 15:1, 3) Kerẹ Jesu, Pọl ni ihwo efa ghanghanre vwọ vrẹ oma rọyen.—Se 1 Kọrẹnt 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Diesorọ o vwo je fo a vwọ reyọ oniọvo vwo guẹdjọ siẹrẹ ẹwẹn obrorhiẹn rọyen de muo vwo ru orọnvwọn?

¹⁶ Ẹwẹn obrorhiẹn rẹ ohwo ọvo de muo vwo ru oborẹ avwanre niri nẹ ọ chọre vwo? E jẹ avwanre nomaso, a phraphro-o, a je vuẹ nẹ ọ rẹ avwanre na yen gbare, ọ rọyen kọyen chọre-e. (Se Rom 14:10.) Jihova vwẹ ẹwẹn obrorhiẹn na kẹ avwanre rọ vwọ dia oguẹdjọ vwọ kẹ oma rẹ avwanre, ọ dia a vwọ reyọ gun ihwo efa ẹdjọ-ọ. (Matiu 7:1) E jẹ ojevwe romobọ avwanre hra ukoko na-a. Ukperẹ ọtiọyen, e jẹ e toroba  ẹguọnọ vẹ oyerinkugbe rẹ ukoko na.—Rom 14:19.

17. Die yen phia kẹ ẹwẹn obrorhiẹn rẹ ihwo evo re?

¹⁷ Ọyinkọn Pita de si: “Jẹ evun wẹn fon.” (1 Pita 3:16) Ọ da ohwo mamọ nẹ, siẹrẹ ohwo de chukoku odjekẹ rẹ Jihova ọkieje, ọke che te ẹwẹn obrorhiẹn rọyen rhe che kpokpo-o. Pọl tare nẹ uruemu rayen na vware mu ẹwẹn obrorhiẹn rayen “kerẹ umomo rẹ ogun.” (1 Timoti 4:2) Erhanre torhẹ owẹ brabra  dẹvure? Ọ da dia ọtiọyen, wo che noso nẹ asan na de kpo nu kọ cha dia timẹ. Ohwo de ru umwemwu ọkieje, ememerha na ẹwẹn obrorhiẹn rọyen ko ji che ghwu timẹ, o rhe che ruiruo ọfa-a.

18, 19. (a) Die yen ẹwẹn rẹ abe yẹrẹ omavovwẹ yono avwanre? (b) Die yen e se ru siẹrẹ umwemwu re siobọnu nure de kpokpo ẹwẹn avwanre?

¹⁸ Ẹwẹn obrorhiẹn na de kpokpo avwanre, jẹ ọ vuẹ avwanre nẹ e ru orọnvwọn rọ chọre. Ọnana sa vwẹ ukẹcha kẹ avwanre vwo vughe obo re ruru kugbe obo ra sa vwọ kẹnoma kẹ. E jẹ e yono nẹ echobọ rẹ avwanre rere e vwo jẹ ayen ẹvwanriẹn. Kerẹ udje, dede nẹ Ovie Devid ru umwemwu, ẹwẹn obrorhiẹn rọyen muro vwo kurhẹriẹ. O vwo utuoma kpahen  obo ro ruru, o de ji muegbe ro vwo nyupho rẹ Jihova nẹ ọke yena yanran. Kọyensorọ Devid sa vwọ tanẹ Jihova “ohwo esiri vẹ evwoghovwo.”—Une Rẹ Ejiro 51:1-19; 86:5; ni Eta rẹ Odjefiotọ 7.

¹⁹ Ohwo de kurhẹriẹ nẹ umwemwu rọyen nu, ọke grongron da je wan nu, obo ro ruru na ji se kpokpo ẹwẹn rọyen. Ẹwẹn rẹ abe nana sa gan mamọ ọ me nẹrhẹ ohwo na ni oma rọyen sakamu. Ọnana da dia ebẹnbẹn wẹn, gba karophiyọ nẹ wo che se wene obo re wanre-e. Ọ da tobọ dianẹ arogba wo vwo ru umwemwu na yẹrẹ jẹriẹn wo vwo ruo, wo vwo kurhẹriẹ nure na Jihova vwo ghovwo uwe kare kare, o ji phoro imwemwu wẹn no nure. Wọ pha fuanfon vwẹ obaro rẹ Jihova, riẹn nẹ wo ru obo ri yoma asaọkiephana.  Ubiudu wẹn se ji kpokpo uwe, ẹkẹvuọvo Baibol na da ta: “Ọghẹnẹ rhonọ udu rẹ avwanre.” (Se 1 Jọn 3:19, 20.) Ọnana mudiaphiyọ nẹ ẹguọnọ vẹ evwoghovwo rọyen rho nọ ẹwẹn rẹ abe rẹ avwanre se vwo yẹrẹ omavovwẹ. Wo se vwo imuẹro nẹ Jihova vwo ghovwo uwe nure. Ohwo de rhiabọreyọ evwoghovwo rẹ Jihova, ẹwẹn obrorhiẹn rọyen kọ cha dia dọe, kọ je cha ga Ọghẹnẹ vẹ omavwerhovwẹn.—1 Kọrẹnt 6:11; Hibru 10:22.

20, 21. (a) Die yen ọbe nana cha chọn wẹ uko vwo ru? (b) Egbomọphẹ vọ yen Jihova vwọ kẹ avwanre? Mavọ yen e che vwo ruiruo wan?

²⁰ E ru ọbe nana ọ vwọ chọn wẹ uko vwo yono ẹwẹn obrorhiẹn wẹn, rere o se vwo si we orhọ je sẹro wẹ vwẹ ọke rẹ oba nana. Ọ cha vwẹ ukẹcha kẹ wẹ vwo nene odjekẹ rẹ Baibol vwẹ akpeyeren wẹn. Vwọrẹ uyota, ọbe nana ghwe ji irhi buebun ri shekpahen kẹdia kẹdia rẹ akpeyere-en. “Urhi ri Kristi” re mu kpahen odjekẹ ri nẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ rhe yen sun avwanre. (Galesha 6:2) Avwanre cha sa vwẹ arogba vwo ru obo re chọre kidie nẹ e ghwe ji urhi kpahen ẹdia na-a. (2 Kọrẹnt 4:1, 2; Hibru 4:13; 1 Pita 2:16) Ukperẹ ọtiọyen, avwanre reyọ egbomọphẹ rẹ avwanre vwo dje ẹguọnọ vwọ kẹ Jihova.

²¹ E de roro kpahen odjekẹ rẹ Baibol na je vwẹ ayen ruiruo, ọ cha nẹrhẹ e se yono “ọhọ” rẹ avwanre, iroro avwanre kọ cha họhọ ọ rẹ Jihova. (Hibru 5:14) Ọke yena, ke che vwo omamọ rẹ ẹwẹn obrorhiẹn ro che sun avwanre vwẹ akpeyeren je chọn avwanre uko vwọ dia evunrẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ.