1-3. (a) Die yen Isẹ 13:20 yono avwanre? (b) Diesorọ o vwo fo nẹ a vwẹ aghwanre vwọ sane igbeyan?

WO VWO oniso kpahen oborẹ omotete ni ọsẹ vẹ oni rọyen re? Ọ reyọ obo rọ mrẹ vẹ obo ro nyo eje vwo te ubiudu tavwen ọ ke tobọ riẹn obo ra ta ota. Ọ vwọ ghwanra na, vwọrẹ jẹ riẹn kọ cha vwẹrokere ọsẹ vẹ oni rọyen. Ọtiọyen imiragua je hepha, ayen fobọ vwo iroro vẹ uruemu rẹ ihwo re vẹ ayen gba ghwọrọ ọke kuẹgbe.

² Isẹ 13:20 yono avwanre nẹ, “Ohwo rọ yan nene ẹvwaghwanre ko vwo aghwanre.” Ra vwọ “yan nene” ohwo vwẹ owọrota nana churobọ si a vwọ ghwọrọ ọke vẹ ohwo na. Ọnana vrẹ e di vwo nene ohwo na kpo asan eje. Ohwo ọvo ro yono Baibol kodo tare nẹ ọnana churobọ si re vwo vwo ẹguọnọ rẹ ohwo na ji siẹkẹrẹ. Uruemu rẹ ihwo ri nene avwanre ghwọrọ ọke kuẹgbe yen me djobọte avwanre, ma rho avwanre vẹ ayen da kpẹkpẹ mamọ.

³ Igbeyan sa nẹrhẹ e ru erhuvwu yẹrẹ umiovwo.  Isẹ 13:20 da je ta: “Ugbeyan rẹ ẹkpa kọ re oja.” Vwẹ ephẹrẹ rẹ Hibru, a vwọ dia “ugbeyan” rẹ ohwo se mudiaphiyọ e vwo nene ohwo na vwo oyerinkugbe. (Isẹ 22:24; Iguẹdjọ 14:20) Igbeyan ri vwo ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ cha chọn avwanre uko vwọ fuevun kẹ Ọghẹnẹ. E jẹ a fuẹrẹn oka rẹ ihwo rẹ Jihova vwo mu igbeyan, ọnana cha chọn avwanre uko vwọ vwẹ aghwanre sane igbeyan rẹ avwanre.

4. Diesorọ ọ vwọ dia ọghọ rode a vwọ dia ugbeyan rẹ Ọghẹnẹ? Die nẹrhẹ Ọghẹnẹ se Ebraham “ugbeyan mẹ”?

⁴ Jihova, rọ dia Osun rẹ akpọ vẹ odjuvwu, vwẹ uphẹn kẹ avwanre nẹ a dia ugbeyan rọyen. Ọnana ọghọ rode dẹn. Jihova nabọ sane igbeyan rọyen. Ihwo ri vwo ẹguọnọ rọyen ri ji vwo esegbuyota kpahọn yen o vwo mu igbeyan. Roro kpahen Ebraham. Ọ choma ro vwo ru emu eje kẹ Ọghẹnẹ. Ọkieje yen Ebraham vwọ fuevun ji nyupho rẹ Ọghẹnẹ. Ọ tobọ muegbe ọ vwọ vwẹ ọmọ rọyen Aizik vwo ze izobo. Ebraham vwo esegbuyota nẹ “Ọghẹnẹ sa kpare [Aizik] nẹ ughwu.” (Hibru 11:17-19; Jẹnẹsis 22:1, 2, 9-13) Ebraham ọyen ohwo rọ fuevun ro ji nyẹme, kọyensorọ Jihova vwo se “ugbeyan mẹ.”—Aizaya 41:8; Jems 2:21-23.

5. Ẹro vọ yen Jihova vwo nẹ ihwo re fuevun kẹ?

⁵ Jihova nẹ igbeyan rọyen ghanghanre. Igbeyan rọyen fuevun kẹ vwọ vrẹ kemu kemu. (Se 2 Samuẹl 22:26.) Ayen fuevun kẹ ji nyupho rọyen kidie ayen vwo ẹguọnọ rọyen. Baibol na tare nẹ Ọghẹnẹ “vwẹ  ẹro sua ohwo rọ dia ọvwata,” kọyen ihwo ri nyupho rọyen. (Isẹ 3:32) Jihova durhie igbeyan rọyen nẹ ayen rhe dia erhorha vwẹ “uwevwi” rọyen. Ọ tare nẹ ayen vwẹ ẹga kẹ je nẹrhovwo rhe ọkieje.—Une Rẹ Ejiro 15:1-5.

6. Mavọ yen avwanre se vwo djephia nẹ e vwo ẹguọnọ rẹ Jesu?

⁶ Jesu da ta: “Ọ da dianẹ ohwo guọnọ ovwẹ, kọ sẹro rẹ ota mẹ, Ọsẹ mẹ kọ guọnọ.” (Jọn 14:23) Ọtiọyena, a vwọ dia ugbeyan rẹ Jihova, ofori nẹ avwanre vwẹ ẹguọnọ rẹ Jesu, e mi ji ru obo ro yono avwanre. Kerẹ udje, avwanre nene iji rẹ Jesu rọ vwọ tanẹ e ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na ji ru idibo. (Matiu 28:19, 20; Jọn 14:15, 21) Avwanre “vwẹ ẹro kere” Jesu kidie avwanre vwo ẹguọnọ rọyen. (1 Pita 2:21) Oma vwerhen Jihova siẹrẹ ọ da mrẹ nẹ avwanre davwẹngba vwọ vwẹrokere Ọmọ rọyen womarẹ ota vẹ uruemu rẹ avwanre.

7. Diesorọ o vwo fo nẹ a vwẹ igbeyan rẹ Jihova vwo mu ugbeyan?

⁷ Igbeyan rẹ Jihova, eyen ihwo ri vwo esegbuyota, re fuevun, ri ji nyẹme, ayen ji vwo ẹguọnọ rẹ Ọmọ rọyen. Avwanre je sane igbeyan kerẹ Jihova? Igbeyan wẹn da vwẹrokere Jesu ji yono ihwo kpahen Uvie rẹ Ọghẹnẹ, kọyen ayen sa chọn wẹ uko vwọ dia omamọ rẹ ohwo je fuevun kẹ Jihova.

8. Die yen vwerhen owẹ oma kpahen oyerinkugbe rẹ Naomi vẹ Rutu?

⁸ Avwanre se se kpahen ihwo re dia igbeyan vwevunrẹ Baibol na, kerẹ Rutu vẹ oni-orọnvwe rọyen,  Naomi. Ọ dia ẹkuotọ vuọvo yen eya nana nurhe-e, Naomi tobọ ji vien Rutu shesheri. Ẹkẹvuọvo ayen dia uvi rẹ igbeyan kidie ayen vwo ẹguọnọ rẹ Jihova. Naomi vwọ guọnọ vrẹn nẹ ẹkuotọ rẹ Moab kpo Izrẹl, “Rutu de churu muo.” Ọ da vuẹ Naomi: “Ihwo wẹn cha dia ihwo mẹ, Ọghẹnẹ wẹn Ọghẹnẹ mẹ.” (Rutu 1:14, 16) Rutu vwo ẹguọnọ rẹ Naomi mamọ. Ayen vwo te Izrẹl, Rutu wianre mamọ vwọ chọn ugbeyan rọyen na uko. Naomi ji vwo ẹguọnọ rẹ Rutu mamọ ọ da vwẹ uvi rẹ uchebro vwọ kẹ. Rutu kerhọ kẹ, ukuotọ rọyen, ayen de vwo ebruphiyọ buebun.—Rutu 3:6.

9. Die yen vwerhen owẹ oma kpahen oyerinkugbe rẹ Devid vẹ Jonatan?

⁹ Devid vẹ Jonatan eyen ihwo efa re je dia omamọ rẹ igbeyan re nabọ fuevun kẹ Jihova. Omarẹ ẹgbukpe 30 yen Jonatan vwo vien Devid, ọyen ohwo rọ jẹ cha dia ovie vwẹ Izrẹl. (1 Samuẹl 17:33; 31:2; 2 Samuẹl 5:4) Ẹkẹvuọvo, ọke rọ vwọ riẹn nẹ Jihova sane Devid nẹ ọ dia ovie, ọ rioma kpahọ-ọn, o ji nene họnre-e. Ukperẹ ọtiọyen, Jonatan davwẹngba rọyen eje vwọ chọn Devid uko. Kerẹ udje, ọke rẹ Devid vwọ hẹ ẹdia imuoshọ, Jonatan vwẹ ukẹcha kẹ ro vwo “phi udu phihọ awọ vwẹ odẹ rẹ Ọghẹnẹ.” Ọ tobọ phi arhọ rọyen phiyọ ẹdia imuoshọ fikirẹ Devid. (1 Samuẹl 23:16, 17) Devid komobọ ọyen ugbeyan rọ fuevun. O veri nẹ ọ cha vwẹrote orua rẹ Jonatan, o ghini ru obo rọ tare na tobọ vwẹ ọke rẹ Jonatan vwo ghwu nu.—1 Samuẹl 18:1; 20:15-17, 30-34; 2 Samuẹl 9:1-7.

10. Die yen wo yono kpahen igbeyan rẹ Hibru erha na?

¹⁰ Shadrack, Meshak, vẹ Abẹdnigo ayen ighene rẹ Hibru erha re dia igbeyan re mu kpo Babilọn ọke rẹ ayen vwọ hẹ imitete. Dede nẹ ayen sherabọ kẹ orua rayen, ayen vwẹ ukẹcha kẹ ohwohwo vwọ fuevun kẹ Jihova. Ayen vwo te imiragua, a da davwen esegbuyota rayen ni ọke rẹ Ovie Nẹbukadreza vwo ji urhi nẹ ayen ga oma rẹ oro. Shadrack, Meshak, vẹ Abẹdnigo rhọnvwe ga oma na-a, ayen da vuẹ ovie na: “Avwanre cha sa ga ẹdjọ wẹ-ẹn eyẹ oma rẹ oro ru wo vwo vi na-a.” Vwẹ ọke rẹ ọdavwini, igbeyan erha nana fuevun kẹ Ọghẹnẹ rayen.—Daniẹl 1:1-17; 3:12, 16-28.

11. Mavọ yen a vwọ riẹn nẹ Pọl vẹ Timoti uvi rẹ igbeyan?

¹¹ Ọyinkọn Pọl vwọ mrẹ eghene re se Timoti, kọ ghwa mrẹvughe nẹ Timoti vwo ẹguọnọ rẹ Jihova, ọ je nabọ roro kpahen ukoko na. Ọtiọyena, Pọl de yono Timoti rere ọ sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ iniọvo rehẹ asan sansan. (Iruo Rẹ Iyinkọn Na 16:1-8; 17:10-14) Timoti wianre mamọ, kọyensorọ Pọl vwọ tanẹ, “Ọ ga vwẹ vwẹ iyẹnrẹ esiri na.” Pọl riẹnre nẹ Timoti cha “vwẹ ẹro te” iniọvo na. Womarẹ iruo rẹ ayen ruẹ vwẹ ẹga rẹ Jihova na, Pọl vẹ Timoti da rhe dia uvi rẹ igbeyan.—Filipae 2:20-22; 1 Kọrẹnt 4:17.

12, 13. (a) Diesorọ avwanre vwọ jomaotọ sane igbeyan rẹ avwanre vwevunrẹ ukoko na dede? (b) Die yen nẹrhẹ ọyinkọn Pọl vwẹ orhọ-esio rẹ 1 Kọrẹnt 15:33 na vwọphia?

¹² Vwevunrẹ ukoko na, avwanre se yono mie  iniọvo na je chọn ohwohwo uko vwọ fuevun. (Se Rom 1:11, 12.) Ẹkẹvuọvo, o ji fo nẹ a jomaotọ kpahen ihwo re che vwo mu ugbeyan vwẹ ukoko na dede. Avwanre vwo iniọvo buebun ri nẹ ẹkuotọ vẹ asan sansan rhe. Evo kurhẹriẹ obọ, efa ga Jihova krẹre. Ọ reyọ ọke oyerinkugbe rẹ ohwo vẹ Jihova ke gan, kirobo ọ je reyọ ọke omamọ ke vwara. Ọtiọyena, ofori nẹ avwanre vwo edirin ji dje ẹguọnọ kẹ ohwohwo, a me je vwẹ aghwanre vwọ sane igbeyan rẹ avwanre.—Rom 14:1; 15:1; Hibru 5:12–6:3.

¹³ Ẹdia ọvo sa womaphia vwẹ ukoko na ra da guọnọ nẹ a nabọ nomaso. Ọ sa dianẹ oniọvo ọvo ruẹ oborẹ Baibol tare nẹ ọ chọre. Yẹrẹ ohwo ọvo vwo uruemu re vwo brenu mamọ, uruemu ro se miovwo ukoko na. O gbe avwanre unu-u, kidie vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ ebẹnbẹn je vwomaphia vwẹ ukoko na. Vwọrẹ uyota, ọyinkọn Pọl si Inenikristi rẹ ọke yena orhọ: “Wo jẹ a phiẹn wẹ-ẹn: otu umwemwu gbe uruemu esiri kuẹ.” (1 Kọrẹnt 15:12, 33) Pọl ji si Timoti orhọ kpahen ihwo ro che vwo mu ugbeyan. Ọtiọyen ofori nẹ avwanre ji ru.—Se 2 Timoti 2:20-22.

14. Mavọ yen igbeyan rẹ avwanre se vwo djobọte oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova?

¹⁴ Ofori nẹ avwanre sẹro rẹ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova. Ọyena yen ma ghanre kẹ avwanre. Ọtiọyena e jẹ a kẹnoma kẹ ihwo re sa nẹrhẹ esegbuyota rẹ avwanre shekpotọ, ji miovwo oyerinkugbe yena. Kirobo re che se phi ahworhẹ phiyọ evwri o mi se ame reyọ-ọ na, avwanre che se mu igbeyan ri vwo orharhe uruemu a me rhẹro rọyen nẹ ọ cha lọhọ re vwo ru obo ri yovwiri-in. Ofori nẹ a nabọ jomaotọ sane igbeyan rẹ avwanre.—1 Kọrẹnt 5:6; 2 Tẹsalonaika 3:6, 7, 14.

15. Die yen wo se ru wo vwo vwo omamọ rẹ igbeyan vwevunrẹ ukoko na?

¹⁵ Wọ sa mrẹ ihwo ri vwo ẹguọnọ rẹ Jihova vwevunrẹ ukoko na. Ayen sa dia omamọ rẹ igbeyan wẹn. (Une Rẹ Ejiro 133:1) Wọ guọnọ igbeyan vwẹ uvwre rẹ edje wẹn ọvo yẹrẹ asan wo nurhe ọvo-o.  Karophiyọ nẹ Jonatan vien Devid shesheri, Rutu ọmọboba vwọ kẹ Naomi. E jẹ a yan nene uchebro rẹ Baibol na: “Rhie udu rẹ ovwan phihọ.” (2 Kọrẹnt 6:13; se 1 Pita 2:17.) Wọ da vwẹrokere Jihova, ihwo ke cha dia ugbeyan wẹn.

16, 17. Ohwo ọvo vwẹ ukoko na de gbe avwanre ku, die yen e che je ruo?

¹⁶ Ihwo rehẹ orua vuọvo fẹnẹ ohwohwo vwẹ uruemu, iroro vẹ idjerhe re vwo ru erọnvwọn. Ọtiọyen ọ je hepha vwẹ ukoko na. Ọnana nẹrhẹ akpọ na vwerhan kidie ọ nẹrhẹ e se yono mie ohwohwo. Ẹkẹvuọvo, ofẹnẹ nana sa nẹrhẹ oniọvo ru obo ri tu avwanre oma. Ọke evo, ophu se mu avwanre, ọ me nẹrhẹ e muomaphiyọ. (Isẹ 12:18) Ofori nẹ ebẹnbẹn nana nẹrhẹ ofu dje avwanre yẹrẹ o si avwanre nẹ ukoko na?

¹⁷ Ẹjo, kakaka. Ọ da tobọ dianẹ ohwo gbe avwanre ku dede, e jẹ avwanre vrẹn nẹ ukoko na-a. Ọ dia Jihova yen gbe avwanre ku-u. Ọ kẹ avwanre arhọ kugbe erọnvwọn eje. O muwan rẹ ẹguọnọ vẹ evun-ẹfuọn rẹ avwanre. (Ẹvwọphia 4:11) Ukoko na ọyen okẹ ro nẹ obọ rẹ Jihova rhe, ọ nẹrhẹ esegbuyota avwanre gan. (Hibru 13:17) Avwanre cha sa sen okẹ nana fikirẹ ohwo ọvo ro gbe avwanre ku-u.—Se Une Rẹ Ejiro 119:165.

18. (a) Die yen sa nẹrhẹ avwanre vẹ iniọvo na nabọ yerin kugbe? (b) Diesorọ o vwo fo nẹ avwanre vwo ghovwo ihwo efa?

¹⁸ Avwanre vwo ẹguọnọ rẹ iniọvo na, avwanre  je guọnọ nene ayen yerin kugbe. Jihova riẹnre nẹ avwanre eje gbare-e, ofori nẹ avwanre je riẹn ọtiọyen. (Isẹ 17:9; 1 Pita 4:8) Avwanre ihwo eje ruẹchọ, ẹkẹvuọvo ẹguọnọ cha chọn avwanre uko vwo “ghovwo ohwohwo nẹ otọ rẹ evun rhe.” (Kọlose 3:13) Ẹguọnọ cha nẹrhẹ avwanre kẹnoma kẹ uruemu re vwo ni eta ri fiemu-u kerẹ okpota. Vwọrẹ uyota, ohwo de ru avwanre chọ, ọ sa bẹn a vwọ kpairoro vrẹ. Ọ pha lọlọhọ re vwo mu ophu ji phi ohwo na phiyọ evun. Ẹkẹvuọvo ọnana cha nẹrhẹ e di muomaphiyọ vẹ ophu. Vwọ fẹnẹ ọyena, e de vwo ghovwo ohwo ro gbe avwanre ku, ọ cha nẹrhẹ e vwo ufuoma rẹ ubiudu, oyerinkugbe kọ cha dia ukoko na, ọ rọ ma rho ke che vwo omamọ rẹ oyerinkugbe vẹ Jihova.—Matiu 6:14, 15; Luk 17:3, 4; Rom 14:19.

19. Ọke vọ yen e vwo je kuomakugbe ohwo ọvo vwevunrẹ ukoko na?

¹⁹ Vwẹ orua rẹ ẹguọnọ hepha, kohwo kohwo ru obo re sa kẹ ihwo rẹ orua na omavwerhovwẹn. Vwẹ ẹwẹn roro nẹ ohwo ọvo vwẹ orua na kọ vwọsua. Ihwo orua na eje davwẹngba abọ buebun vwọ vwẹ ukẹcha kẹ, ẹkẹvuọvo ọ sen ukẹcha na. O se brorhiẹn ro vwo vrẹn nẹ uwevwin na, yẹrẹ ọgbuyovwin na sa vuẹ nẹ o vrẹn nẹ uwevwin na. Emu tiọyen sa je phia vwẹ ukoko na. Ohwo ọvo se brorhiẹn ro vwo ru obo rẹ Jihova vwo utuoma kpahen ro se miovwo ukoko na. Ọ sa vwẹ uruemu rọyen vwọ  sen ukẹcha nẹ ọ rha guọnọ dia evunrẹ ukoko na-a. O se brorhiẹn ro vwo vrẹn nẹ ukoko na, yẹrẹ a sa djẹ nẹ ukoko na. Emu tiọyen da phia, Baibol na nabọ ta phephẹn nẹ avwanre “kuoma gbe” ohwo tiọye-en. (Se 1 Kọrẹnt 5:11-13; 2 Jọn 9-11) Ọnana sa dia bẹnbẹn ọ da dianẹ ohwo na ugbeyan rẹ avwanre yẹrẹ ohwo rẹ orua rẹ avwanre. Ẹkẹvuọvo vwẹ ẹdia nana, ofori nẹ a fuevun kẹ Jihova vwọ vrẹ kohwo kohwo.—Ni Eta rẹ Odjefiotọ 8.

20, 21. (a) Idjerhe vọ yen ọrhuẹrẹphiyotọ ra vwọ djẹ ohwo nẹ ukoko na vwo dje ẹguọnọ phia? (b) Diesorọ ọ vwọ ghanre ra vwọ vwẹ aghwanre sane igbeyan rẹ avwanre?

²⁰ Ọrhuẹrẹphiyotọ ra vwọ djẹ ohwo nẹ ukoko na ọyen odjephia rẹ ẹguọnọ rẹ Jihova. Ọ sẹro rẹ ukoko na nẹ obọ rẹ ihwo re rhọnvwe nene irhi ri Jihova-a. (1 Kọrẹnt 5:7; Hibru 12:15, 16) Ọ nẹrhẹ avwanre se dje ẹguọnọ kẹ odẹ ọfuanfon rẹ Jihova, irhi iyoyovwin rọyen, kugbe Jihova komobọ. (1 Pita 1:15, 16) Ọrhuẹrẹphiyotọ nana ji dje ẹguọnọ phia vwọ kẹ ohwo ra djẹre na. Ọghwọku ọgangan nana sa chọn ohwo na uko vwọ riẹn nẹ obo ro ruẹ na chọre o mi muo vwo kurhẹriẹ. Ihwo buebun ra djẹ nẹ ukoko jovwo rhoma rhivwin bru Jihova rhe, a da je nabọ dede ayen rhe ukoko na.—Hibru 12:11.

²¹ O vwobo rọ wanre-e, igbeyan rẹ avwanre djobọte avwanre. Ọtiọyena, ofori nẹ a nabọ sane igbeyan. E de vwo ẹguọnọ rẹ ihwo rẹ Jihova vwo ẹguọnọ kpahen, ọ cha nẹrhẹ e vwo ihwo buebun re sa chọn avwanre uko vwọ fuevun kẹ Jihova bẹdẹ.