Pho kpẹ obo revun rọyen

Pho kpẹ ẹrhuẹrẹhọ robo rehẹ evun rọyen

UYOVWINROTA 15

Ọ Chochọn rẹ Ihwo rẹ Ọghẹnẹ

Ọ Chochọn rẹ Ihwo rẹ Ọghẹnẹ

1-3. (a) Die yen sa nẹrhẹ oshọ mu Ẹsta ọke ro vwo brẹ ọshare rọyen ra? (b) Enọ vọ ri shekpahen Ẹsta yen a cha kpahenphiyọ?

ẸSTA davwẹngba vwo si oshọ rọyen kpotọ ọke ro vwo sikẹrẹ ọguan rẹ ovie na vwẹ Susa yẹrẹ Shushan. Ọ lọhọre-e. A bọn ọguan na vwẹ idjerhe ra da sa kpare ẹro mrẹ urhie ri Choaspes na vwẹ asan ro kpenu mamọ rọ kẹrẹ Igbenu ri Zagros rẹ imicho rhurhu obenu rọyen. Erọnvwọn eje ra vwọ rhuẹrẹ ọguan na phiyọ vọnre vẹ udidi; a kare erhuẹn ri vwo ibekpe, ihwo re sa edada, kugbe ikpohrokpo sansan ra vwẹ ikọlọ iyoyovwin rhare phiyọ igbẹhẹ na. Ichivwo rọyen ra ya ihọhọ sansan phiyọ na kpenu gogorogo. Enana eje nẹrhẹ erhorha karophiyọ oborẹ ọshare rẹ Ẹsta brẹ ra na vwo ẹgba te, ohwo ro se oma rọyen “ovie rode.” Ohwo ra ta na yen jehẹ ọshare rọyen.

2 Ọshare rọyen? Ahasuerus dia oka rẹ ọshare rẹ ọmọtẹ ri Ju rọ fuevun kẹ Jihova sa rọvwọ-ọn! * Ọ sa vwẹrokere Ebraham rọ vwomakpotọ rhiabọreyọ odjekẹ rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ nẹ ọ kerhọ kẹ Sera rọ dia aye rọye-en. (Jẹn. 21:12) Ovie na riẹn emu vuọvo kpahen Ọghẹnẹ rẹ Ẹsta kugbe Irhi rọye-en. Ẹkẹvuọvo, Ahasuerus riẹn irhi ri Pẹsha, ọ je riẹn nẹ urhi na gha oborẹ Ẹsta guọnọ ruẹ na. Die yen ọ guọnọ ruẹ? Urhi na tare nẹ kohwo kohwo ro bru ovie ri Pẹsha ra jẹ ovie na se re-e, e hwe ghwu. Ẹsta brẹ ovie na ra, jẹ Ovie na se re-e. O vwo siẹkẹrẹ ọguan rọhẹ obevun rọ da sa kpare ẹro mrẹ ekete rẹ ovie na, o se roro nẹ ughwu rọyen hẹ ẹhẹrhobọ.—Se Ẹsta 4:11; 5:1.

3 Diesorọ o vwo phi arhọ rọyen phiyọ ẹdia rẹ imuoshọ? Kẹ, die yen avwanre se yono vwo nẹ esegbuyota rẹ aye nana? Ẹsosuọ, e jẹ a ta ota kpahen oborẹ Ẹsta ru dia aye rẹ ovie ri Pẹsha.

Ọkiemọ rẹ Ẹsta

4. Die yen avwanre riẹn kpahen ọkiemọ rẹ Ẹsta, kẹ diesorọ ọ vwọ dia uwevwin ri Modekai ghwanre?

4 Ẹsta ọyen ọmọphrorivwi. Baibol na ghwa vuẹ avwanre kpahen ọsẹ vẹ oni rọye-en, jẹ ọ vuẹ avwanre nẹ Hadasa yen odẹ rẹ ayen mu kẹ; odẹ na mudiaphiyọ “myrtle” rọ dia ododo ọfuanfon ọvo rọ pha yoyovwin. Ọsẹ vẹ oni rọyen vwo ghwu nu, ohwo rẹ orua rayen ọvo re se Modekai kọyen vwẹrote. Ẹsta vẹ Modekai emọ rẹ iniọvo, ẹkẹvuọvo Modekai vien Ẹsta shesheri. O de mu Ẹsta kpo uwevwin rọyen je vwẹrote kerẹ ọmọ obọ rọyen.—Ẹsta 2:5-7, 15.

O vwo oboresorọ oma rẹ ọmọ rẹ Modekai yọnre ghwanre na vwọ vwerhọn

5, 6. (a) Oka rẹ uyono vọ yen Modekai vwọ kẹ Ẹsta nẹ ọkiemọ rhe? (b) Oka rẹ akpọ vọ yen Modekai vẹ Ẹsta yerin vwẹ Shushan?

5 Modekai vẹ Ẹsta ihwo ri Ju re mu kpo eviẹn vwẹ otorere ri Pẹsha; ọ sa dianẹ ihwo rẹ orere na ni ayen kueku fikirẹ ẹga rayen kugbe Irhi rẹ ayen yeren akpọ nene. Ẹkẹvuọvo, Ẹsta sikẹrẹ Modekai mamọ, Modekai de yono kpahen Jihova rọ dia Ọghẹnẹ vẹ arodọnvwẹ ro sivwin ihwo rọyen vwo nẹ ukpokpogho buebun vwẹ ọke rọ wanre, ro ji muegbe ro vwo sivwin ayen vwẹ ọke rọ cha obaro. (Liv. 26:44, 45) O muẹro dẹn nẹ ọyena nẹrhẹ oyerinkugbe ri Modekai vẹ Ẹsta kpẹkpẹphiyọ ọke vwọ yan obaro.

6 Ọ họhọre nẹ Modekai wianre vwẹ uwevwin rẹ ovie na vwẹ Shushan, kidie ọkieje yen ọ vẹ idibo efa vwo chidia anurhoro rẹ ovie na. (Ẹsta 2:19, 21; 3:3) Avwanre che se djisẹ rẹ ọke eghene rẹ Ẹsta-a, dedena avwanre sa tanẹ ọ nabọ vwẹrote Modekai kugbe uwevwin rẹ ayen diare, ọkiọvo uwevwin na hẹ ẹbẹre rẹ ivwiogbere buebun dia vwẹ orere na. Ọ sa dianẹ o vwo omavwerhovwẹn ro vwo kpo eki ri Shushan rẹ idjogun vẹ ineki efa da shẹ ekuakua sansan. Ẹsta riẹnre nẹ akpeyeren rọyen che wene te asan rẹ ekuakua eghanghanre rẹ ayen shẹ na vwo hirhephiyọ emu diodi kẹ ọye-en.

O “Vwo Erhuvwu Gangan”

7. Diesorọ e vwo si Vashti nẹ ẹdia rẹ aye ovie, kẹ die yen phiare ọke re vwo sio nẹ ẹdia na nu?

7 Ẹdẹ ọvo, iguegun ọvo da ro asan eje vwẹ Shushan kpahen okpetu rọ vwomaphia vwẹ uwevwin rẹ ovie na. Ọke rẹ Ahasuerus vwọ re orẹ rode kẹ erhorha re dia ihwo ride ri bruro rhe, ovie na de ji ohwo re se Vashti rọ dia aye rọyen ro vwo erhuvwu mamọ na. Ọke yena jẹ Vashti nene eya na re orẹ obọ rayen san. Ẹkẹvuọvo, Vashti rhọnvwe rhe-e. Oma da vo ovie na, ivun de ji miovwo gangan, ọ da nọ ibruche rọyen obo ro se ru Vashti. Kẹ, die yen ovie na ruru? O de si Vashti nẹ ẹdia rẹ aye ovie. Idibo rẹ ovie na da hiẹ orere na eje rẹ ayen vwọ guọnọ emetobẹ ri vwo erhuvwu, rere ovie na dia ohri rayen da sane aye ovie kpokpọ.—Ẹsta 1:1–2:4.

8. (a) Die yen sa nẹrhẹ Modekai ro ẹnwan kpahen Ẹsta ọke ro vwo te eghene aye? (b) Mavọ yen wo rorori nẹ a sa reyọ uchebro ro shekpahen ẹro abavo ro fori nẹ e vwo ni erhuvwu rẹ ugboma vwo ruiruo? (Ji ni Isẹ 31:30.)

8 Vwẹ ẹwẹn roro Modekai ro nẹ Ẹsta vẹ omavwerhovwẹn nẹ ọke ra ruọke, jẹ ọ ro ẹnwan, kidie Ẹsta rhe ghwanre te eghene aye ro vwo erhuvwu re. Baibol na da ta: “Ọmọtẹ na vwo erhuvwu gangan ko je ihwo.” (Ẹsta 2:7) Baibol na nabọ djisẹ rẹ ẹro abavo ro fori nẹ e vwo ni erhuvwu rẹ ugboma. Erhuvwu je ohwo, ẹkẹvuọvo, ofori nẹ ohwo ro vwo erhuvwu ji vwo omaevwokpotọ vẹ aghwanre. Ọ rha dia ọtiọye-en, ohwo na se hirhephiyọ ohwo rọ kparoma ro ji vwo erharhe iruemu efa. (Se Isẹ 11:22.) Wọ mrẹ ohwo rẹ ọyena phia kẹ jovwo re? Erhuvwu rẹ Ẹsta na cha nẹrhẹ o phuoma, gbane ọ cha chọn uko? A cha mrẹ ẹkpahọnphiyọ na.

9. (a) Die yen phiare ọke rẹ idibo rẹ ovie na vwo vwo oniso rẹ Ẹsta, kẹ diesorọ ọ vwọ dia bẹnbẹn rẹ Modekai vẹ Ẹsta vwọ yanjẹ ohwohwo vwo? (b) Diesorọ Modekai vwọ vwẹ uphẹn kẹ Ẹsta nẹ ọ rọvwọn ọgedjọ? (Ji ni ekpeti na.)

9 Idibo rẹ ovie na de vwo oniso rẹ Ẹsta. Ayen da reyọ mie Modekai vwọba emetobẹ rẹ ayen mrẹre na, ayen de muo kpo uwevwin rẹ ovie na. (Ẹsta 2:8) Ọ lọhọ kẹ ayen ihwo ivẹ na-a, kidie ayen pha kerẹ ọsẹ gbẹ ọmọ. Modekai cha sa vwẹ arogba rọyen vwọ rhọvwen nẹ ọmọtẹ rọyen rọvwọn ọgedjọ-ọ, owenẹ ọ tobọ dia ovie dede, ẹkẹvuọvo ọnana vrẹ ẹgba rọyen. * O muẹro nẹ Ẹsta nabọ kerhọ rẹ uchebro ri Modekai tavwen e ki muo yanran! O muẹro nẹ o roro kpahen erọnvwọn buebun ọke re vwo muo kpo Shushan. Oka rẹ akpọ vọ yen o che yerin vwẹ oboyin?

Ọ “Mrẹ Ẹruesiri rẹ Ihwo Ejobi”

10, 11. (a) Oka rẹ ohwo vọ yen asan ọrhorha rẹ Ẹsta hepha na sa nẹrhẹ o hirhephiyọ? (b) Idjerhe vọ yen Modekai vwo djephia nẹ o vwo ọdavwẹ rẹ Ẹsta?

10 Ẹsta da mrẹ oma rọyen vwẹ asan ọrhorha. Ọyen ọvo usun rẹ “emetẹ na buebu” ra mrẹre vwo nẹ ibrotọ rẹ Usuon ri Pẹsha eje. O muẹro nẹ ẹkuruemu, ephẹrẹ, kugbe iruemu rayen fẹnẹre dibidibi. Vwẹ otọ rẹ ẹroevwote ri Hegai, a cha vwẹ ori vwo ghworo emetẹ na vwẹ ọsoso rẹ ẹgbukpe ọvo rere erhuvwu rẹ oma rayen vwọ nabọ teyenphia. (Ẹsta 2:8, 12) Asan rẹ ayen hepha vẹ oka rẹ akpeyeren rẹ ayen yerẹn na sa nẹrhẹ eya na mu ẹwẹn rayen eje phiyọ erhuvwu rẹ ugboma, je rioma kpahen ohwohwo. Kẹ, Ẹsta vwo?

11 O vwo ohwo ọfa vwẹ akpọ na rọ sa ro ẹnwan kpahen Ẹsta te Modekai-i. Baibol na djere nẹ kẹdẹ kẹdẹ kọyen o vwo kpo uwevwin rẹ eya na hepha rere ọ vwọ riẹn oborẹ ekuakua hepha kẹ Ẹsta. (Ẹsta 2:11) Ọkiọvo, oma vwerhen Modekai kọke kọke rọ da sa mrẹ ohwo ọvo vwẹ evwruwevwin rẹ ovie na rọ sa vuẹ kpahen Ẹsta. Diesorọ?

12, 13. (a) Ẹro vọ yen ihwo re riariẹ Ẹsta phiyọ vwo no? (b) Diesorọ oma sa vwọ vwerhen Modekai nẹ Ẹsta rhọnvwe vuẹ ihwo nẹ ọyen ohwo ri Ju-u?

12 Oma rẹ Ẹsta da vwerhen Hegai mamọ, te asan rọ vwọ vwẹ idibo emetẹ ighwrẹn kẹ, ji phio phiyọ asan ro me yovwin vwẹ uwevwin rẹ eya na hepha. Ikuegbe na de se: “Etiyin Ẹsta da mrẹ ẹruesiri rẹ ihwo ejobi reyọ.” (Ẹsta 2:9, 15) Erhuvwu ọvo sa ghene nẹrhẹ o je ihwo te ọtiọyen? Ẹjo, erọnvwọn efa je herọ.

Ẹsta riẹnre nẹ omaevwokpotọ vẹ aghwanre ghanre vrẹ erhuvwu rẹ ugboma

13 Kerẹ udje, Baibol na da ta: “Ẹsta ji dje ihwo rọye yẹrẹ orua rọye phia-a, fikiridie Modekai tare nẹ o dje phia-a.” (Ẹsta 2:10) Modekai si Ẹsta orhọ nẹ o jẹ ihwo riẹn nẹ ọyen ohwo ri Ju-u, kidie o niroso nẹ ihwo buebun vwẹ uwevwin rẹ ovie ri Pẹsha vwo utuoma kpahen ihwo rọyen mamọ. O muẹro dẹn nẹ oma vwerherọ nẹ Ẹsta sẹro rẹ uruemu rẹ ẹmienyo vẹ aghwanre rọyen vwẹ asan ọrhorha rọ hepha enẹna!

14. Mavọ yen ighene ri nonẹna sa vwọ vwẹrokere udje rẹ Ẹsta?

14 Ighene nonẹna sa nẹrhẹ esẹ vẹ ini rayen yẹrẹ ihwo re vwẹrote ayen ghọghọ. O torori sẹ esẹ vẹ ini rayen hẹ etiyi-in, ayen sa sen oriẹriẹvwe rẹ erharhe ihwo, evwọfanrhiẹn, kugbe ihwo ri gbe ozighi re riariẹ ayen phiyọ, ji ru obo ri yovwirin. Ọyena cha nẹrhẹ ayen se ru ubiudu rẹ Ọsẹ rayen rọhẹ obo odjuvwu ghọghọ kirobo rẹ Ẹsta ruru.—Se Isẹ 27:11.

15, 16. (a) Die yen Ẹsta ruru rọ nẹrhẹ ovie na vwo ẹguọnọ rọyen? (b) Diesorọ ewene re vwomaphia vwẹ akpeyeren rẹ Ẹsta vwọ dia egbabọse kẹ?

15 O vwo te ọke rẹ Ẹsta che vwo bru ovie na ra, a da vwẹ uphẹn kẹ nẹ o mu kemu kemu rọ guọnọ mu nene oma; enana sa dia ekuakua rọ cha vwọba rhuẹrẹ oma rọyen phiyọ. Vwọrẹ omaevwokpotọ, Ẹsta da tọrọ ekuakua rẹ Hegai djunute ọvo. (Ẹsta 2:15) Ọkiọvo ọ mrẹvughe nẹ erhuvwu ọvo cha sa nẹrhẹ o je ovie na-a; uruemu rẹ omaevwokpotọ yen che me je, kidie ihwo buebun rehẹ ọguan rẹ ovie na kparoma. Oborẹ Ẹsta rorori na shephiyọ?

16 Ikuegbe na kpahenphiyọ onọ yena: “Ẹsta de je ovie na nọ eya na ejobi, ọ da mrẹ ẹse vẹ ẹruesiri rọye nọ emetobẹ na ejobi, etiyin ọ da vwẹ erhu rẹ uvie na tughẹ uyovwi o de vwo ru aye rẹ ovie vwẹ ẹdia ri Vashti.” (Ẹsta 2:17) Ọ lọhọre kẹ ọmọtẹ ri Ju nana rọ vwọ nuẹ nene ewene rọ vwomaphia vwẹ akpeyeren rọyen na-a. Ọ rhe dia aye ovie re; ọshare rọyen yen ovie ro me vwo ẹgba vwẹ akpọ na ejobi vwẹ ọke yena! Ẹdia kpokpọ ra vwọ kẹ Ẹsta na nẹrhẹ ọ kparoma? Ẹjo, kakaka!

17. (a) Idjerhe vọ yen Ẹsta vwo nyẹme rẹ ọsẹ aruakpọ rọyen? (b) Diesorọ udje rẹ Ẹsta vwọ dia obo re ghanre kẹ avwanre nonẹna?

17 Ẹsta vwẹ ọke vuọvo vwọ jẹ Modekai rọ dia ọsẹ aruakpọ rọyen fia-a. Ọ nabọ djahen ẹdia rọyen kerẹ ohwo ri Ju. Vwọba, ọke rẹ Modekai vwo nyo nẹ ihwo evo guọnọ hwe Ahasuerus, ọ da vuẹ Ẹsta nẹ ọ vuẹ ovie na kpahọn, Ẹsta de ghini ru ọtiọyen, e de hwe ihwo re guọnọ hwe na. (Ẹsta 2:20-23) Ẹsta ji dje esegbuyota rọyen phia kpahen Ọghẹnẹ rọyen womarẹ omaevwokpotọ vẹ ẹmienyo. Nonẹna, ofori ra vwọ vwẹrokere udje rẹ Ẹsta vwevunrẹ akpọ nana rẹ ẹmienyo kanre, rẹ ihwo buebun da vwọsua ji ruẹ uyovwin gangan! Ihwo ri vwo uvi rẹ esegbuyota vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ ẹmienyo kirobo rẹ Ẹsta ruru.

A Davwen Esegbuyota rẹ Ẹsta Ni

18. (a) Diesorọ Modekai vwọ sen nẹ ọyen cha sa nuyovwin kpotọ kẹ Hamani-i? (Ji ni eta rehẹ obotọ na.) (b) Mavọ yen ihwo ri fuevun nonẹna vwọ vwẹrokere udje ri Modekai?

18 Ọshare ọvo re se Haman da rhe dia ohwo rode vwẹ ọguan rẹ Ahasuerus. Ovie na da reyọ vwo mu ẹdia ro kpenu vrẹ ọ rẹ idiaguare ichekọ na eje. Ovie na da tobọ tanẹ e jẹ kohwo kohwo rọ mrẹ Haman nuyovwin kpotọ kẹ. (Ẹsta 3:1-4) Urhi yena da rhe dia ufi kẹ Modekai. Modekai muọghọ kẹ ovie na, jẹ ọ cha sa churhi rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Uvwiẹ ri Agag yen Haman nurhe. Kọyen Haman ọyen ọmọ rẹ Agag rọ dia ovie rẹ Amalẹk rẹ ọmraro Samuẹl hweri. (1 Sam. 15:33) Ihwo rẹ Amalẹk brare te ẹdia rẹ ayen vwọ vwẹ oma rayen ru ivwighrẹn ri Jihova kugbe ihwo rẹ Izrẹl. Jihova brorhiẹn rẹ oghwọrọ hwe ihwo rẹ Amalẹk. * (Urhi 25:19) Mavọ yen ohwo ri Ju rọ fuevun sa vwọ nuyovwin kpotọ kẹ ohwo rẹ Amalẹk? Modekai che se ruo-o. Ọ rhọnvwe nuyovwin kpotọ kẹ-ẹ. Rhi te ọke nana, ihwo ri fuevun ji phiẹ arhọ rayen phiyọ imuoshọ rere ayen sa yọnre iji nana: “Avwanre se mu ọghọ kẹ Ọghẹnẹ nọ ihwo rẹ akpọ.”—Iruo 5:29.

19. Die yen Haman guọnọ ru, kẹ idjerhe vọ yen ọ wan riẹriẹ ovie na?

19 Ivun miovwo Haman mamọ. Kọ jiroro rẹ obo ro se vwo hwe Modekai kugbe ihwo ri Ju eje! Haman da riẹriẹ ovie na, rọ vwọ vuẹ nẹ ihwo ri Ju erharhe rẹ ihwo. O se odẹ rẹ ohwo vuọvo-o, ẹkẹvuọvo ọ vuẹ ovie na eta ro se djephia nẹ ihwo ri Ju fiemu vuọvo kẹ ovie na-a, ayen di mu “hra nene asan ejobi.” Ma bra kparobọ, ọ tare nẹ ayen ihwo ri muoshọ re vwọsua, re yọnrọn irhi rẹ ovie na-a. O de ve kẹ ovie na nẹ ọyen cha hwa igho buebun phiyọ ekpu rẹ ovie na rere e se vwo hwe ihwo ri Ju na eje rehẹ ubrotọ na. * Ahasuerus da vwẹ ubiosa rọyen kẹ Haman rere o re ru kemu kemu rọ guọnọ ru eje.—Ẹsta 3:5-10.

20, 21. (a) Mavọ yen oma ru Modekai vẹ ihwo ri Ju ichekọ na eje rehẹ ubrotọ ri Pẹsha fikirẹ aghwoghwo ri Haman na? (b) Die yen Modekai vuẹ Ẹsta nẹ o ru?

20 O kriri-i, ikọn re gua iyesi de mu ẹbe rẹ ovuẹ rẹ oghwọrọ rẹ ihwo ri Ju na ro ubrotọ na eje. Vwẹ ẹwẹn roro oborẹ oma ru uchekotọ rẹ ihwo ri Ju ri ghwe rhivwin nẹ Babilọn rhe ọke rẹ ayen vwo nyo aghwoghwo na; ọke yena jẹ ayen guọnọ oborẹ ayen sa vwọ rhoma bọn orere na rẹ igbẹhẹ rọyen she totọ na. Ọkiọvo Modekai roro kpahen ayen ọke ro vwo nyo ovuẹ ro muoshọ na, o ji roro kpahen igbeyan kugbe ihwo rẹ orua rọyen rehẹ Shushan. Vwọrẹ ofudjevwe, Modekai da bẹrẹ iwun rọyen, vwẹ isiso rhuo, je ghwẹ iwurhie ku uyovwin rọyen. Ọ da viẹ gangan vwẹ uherevie rẹ orere na. Ọnana vwọ phia na, jẹ Haman vẹ ovie na chidia rẹ ayen vwọ da udi, ọ nama davwerhọ rẹ okpetu rọ so kẹ ihwo ri Ju buebun kugbe igbeyan rayen rehẹ Shushani-i.—Se Ẹsta 3:12–4:1.

21 Modekai riẹnre nẹ ofori nẹ ọyen brokpakpa ru emu kpahen ẹdia na. Ẹkẹvuọvo, die yen o se ru? Ọke rẹ Ẹsta vwo nyo, ọ da vwẹ iwun rhe, ẹkẹvuọvo Modekai rhọnvwe reyọ aye-en. Ọkiọvo, o krire ro vwo roro kpahen oboresorọ Jihova vwọ fọ nẹ ayen reyọ Ẹsta mie ọyen vwo ru aye rẹ ovie rọ dia ọgedjọ. Enẹna, ọ họhọre nẹ ọ riẹn oboresorọ re. Modekai da vwẹ ovuẹ rhe aye rẹ ovie na, ọ da vuẹ Ẹsta nẹ o mudia kẹ “ihwo rọye” rere ọ rẹ ovie na kẹ ayen.—Ẹsta 4:4-8.

22. Diesorọ oshọ vwo mu Ẹsta ro vwo bru ọshare rọyen rọ dia ovie na ra? (Ji ni eta rehẹ obotọ na.)

22 O muẹro nẹ ofu dje Ẹsta mamọ ọke ro vwo nyo ovuẹ na. Ọnana yen ọdavwini rẹ esegbuyota rọ ma gan kparobọ kẹ. Obo rọ kpahen kẹ Modekai djerephia nẹ oshọ muro. Ọ da chọn Modekai uko vwọ karophiyọ urhi rẹ ovie na. E che hwe kohwo kohwo ro bru ovie na ra jẹ o se re-e. Jokpanẹ ovie na riẹn ọkpọ rẹ oro rọyen bru ohwo na ra. Ẹsta se ghini vwo imuẹro nẹ ovie na che gbe arodọnvwẹ kẹ ọyen, ma rho siẹrẹ o de roro kpahen obo re phia kẹ Vashti ọke rọ vwọ sen nẹ ọyen che bru ovie na ra-a? Ẹsta da vuẹ Modekai nẹ etiyin ẹdẹ 30 re, rẹ ovie na ji se ọye-en! Ọyena nẹrhẹ Ẹsta vwo ẹwẹn ivivẹ sẹ ovie na ji vwo ẹguọnọ rọyen. *Ẹsta 4:9-11.

23. (a) Die yen Modekai tare vwo ru esegbuyota rẹ Ẹsta ganphiyọ? (b) Diesorọ Modekai vwo fo ohwo ra vwẹrokere?

23 Modekai da ta eta ri che ru esegbuyota rẹ Ẹsta ganphiyọ. Ọ vwẹ imuẹro kẹ nẹ o rhe ru emu vuọvo kpahen ẹdia na-a, usivwin rẹ ihwo ri Ju na che nẹ asan ọfa rhe. Ẹkẹvuọvo, ọ cha sa vrabọ rẹ omukpahen na siẹrẹ ọ da gan re-e. Modekai nabọ djephia nẹ ọyen vwo uvi rẹ esegbuyota kpahen Jihova rọ dia Ọghẹnẹ rọ cha sa rhọnvwe nẹ ive rọyen shefia, yẹrẹ nẹ e si ihwo rọyen nẹ otọ riẹriẹriẹ-ẹ. (Jos. 23:14) Modekai da nọ Ẹsta: “Kono riẹnre nẹ wọ je rhe uvie na vwẹ utiẹ ọke ọtiọnana?” (Ẹsta 4:12-14) Ofori a vwọ vwẹrokere Modekai? Ọ vwẹroso Jihova rọ dia Ọghẹnẹ rọyen tototo. Kẹ avwanre vwo?—Isẹ 3:5, 6.

Esegbuyota rẹ Ẹsta Gan Vrẹ Oshọ rẹ Ughwu

24. Mavọ yen Ẹsta vwo dje esegbuyota vẹ udefiogbere phia?

24 Vwọ kẹ Ẹsta, ọke ro che vwo brorhiẹn te re. Ọ da vuẹ Modekai nẹ ọ vuẹ ihwo ri Ju nẹ ayen nene ọyen chirin owẹnvwe vwẹ ẹdẹ erha, o de ku ota rọyen phiyọ vẹ eta nana ra je vwọ karophiyọ esegbuyota vẹ uduefiogbere rọyen te ọke na: “Ọ da dianẹ me ghwọrọ, Me ghwọrọ.” (Ẹsta 4:15-17) O muẹro nẹ o muomaphiyọ ẹrhovwo ẹnẹ vwẹ ẹdẹ erha yena vwọ vrẹ ẹdẹ efa vwẹ akpeyeren rọyen. Ukuotọ rọyen, ọke na de rhi te. Ẹsta de ku ewun rọyen ro me yovwin kparobọ phiyọ, o de ru obo ro se ru eje rọ cha nẹrhẹ o je ovie na. O vwo ru nu, o de bru ovie na ra.

Ẹsta phi arhọ rọyen phiyọ ẹdia imuoshọ ọ sa vwọ chochọn rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ

25. Djisẹ rẹ obo re phiare ọke rẹ Ẹsta vwo bru ọshare rọyen ra.

25 Kirobo re djere vwẹ ọtonphiyọ rẹ uyovwinrota nana, Ẹsta de kpo ọguan rẹ ovie na. Di vwẹ ẹwẹn roro ẹrhovwo buebun rọ nẹre kugbe ẹnwan rọ vọnrọ oma chekọ. Ọ da ro ọguan na, vwẹ asan rọ da sa kpaẹro mrẹ Ahasuerus vwẹ ekete rọyen. Ọkiọvo, ọ davwẹngba vwọ nabọ ni oborẹ opharo rọyen hepha kidie ẹto uyovwin vẹ ọ rẹ egban rọyen joma rhuro kare kare. Ọke nana rọ cha vwọ hẹrhẹ obo re cha phia kẹ na, kọ ghwa họhọ ọke grongron vwọ kẹ. Ọke vwọ yanran na, ọshare rọyen da mrẹ. Dede nẹ o gbe re unu mamọ, ọ nabọ sasa opharo kẹ. Ọ da riẹn ọkpọ rẹ oro rọyen phia!—Ẹsta 5:1, 2.

26. Diesorọ Inenikristi rẹ uyota vwọ guọnọ oka rẹ uduefiogbere rẹ Ẹsta djephia, kẹ erọnvwọn efa vọ yen herọ rẹ Ẹsta che ru?

26 Ẹsta phikparobọ, ovie na muegbe rọ vwọ kerhọ rọyen. Ẹsta fuevun phi arhọ rọyen phiyọ ẹdia rẹ imuoshọ fikirẹ Ọghẹnẹ kugbe ihwo rọyen, o de phi omamọ rẹ udje rẹ esegbuyota phiyotọ kẹ idibo rẹ Ọghẹne eje. Ofori nẹ Inenikristi rẹ uyota re herọ nonẹna ni udje tiọyena ghanghanre. Jesu tare nẹ ẹguọnọ rọ sa nẹrhẹ a vwẹ oma vwo ze yen e che vwo vughe idibo rọyen. (Se Jọn 13:34, 35.) E che fiudugberi kerẹ Ẹsta tavwen e ki se dje ẹguọnọ tiọyena phia. Ẹkẹvuọvo, erọnvwọn efa je herọ rẹ Ẹsta che ru, ro vwo phi arhọ rọyen phiyọ ẹdia rẹ imuoshọ fikirẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ vwẹ ẹdẹ yena nu. Mavọ yen ọ sa vwọ vuẹ ovie na nẹ Haman rọ dia obruche ro me vwo ẹguọnọ kpahen na orharhe rẹ ohwo? Mavọ yen o se vwo sivwin ihwo rọyen? A cha mrẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ yena vwẹ uyovwinrota rọ vwọ kpahen ọnana.

^ ẹko. 2 Ihwo buebun tare nẹ Ahasuerus yen jehẹ Xerxes I rọ ton usuon phiyọ vwẹ Pẹsha vwẹ ukpe ri 496 B.C.E.

^ ẹko. 9 Ni ekpeti na, “Enọ ri Shekpahen Ẹsta” vwẹ Uyovwinrota 16.

^ ẹko. 18 Haman sa dia ọvo usun rẹ ihwo rẹ Amalẹk ri ghwuru kuko, kidie e “hwe” ihwo rẹ Amalẹk ri chekọ vwẹ ọke rẹ Ovie Hẹzikaya.—1 Ikun 4:43.

^ ẹko. 19 Haman tare nẹ ọyen cha hwa idọnọ efuanfọn 10,000 rọ dia idọla oduduru ujorin buebun nonẹna. Ọ da dianẹ Ahasuerus yen jehẹ Xerxes I, kọyen igho na sa nẹrhẹ ọ fobọ rhọnvwephiyọ iroroẹjẹ ri Haman na, kidie ọ guọnọ igho buebun rọ cha vwọ dẹ ekuakua ofovwin vwọ họnre Greece.

^ ẹko. 22 A riẹn Xerxes I phiyọ ohwo rẹ ivun fobọ miovwo. Ogbikuegbe ri Grik ọvo re se Herodotus niyẹnrẹn evo kpahen oborẹ Xerxes họnre Greece wan. Ovie na jurhi nẹ e mu ikuna buebun koko vwo ru agbada rere ayen sa vwọ wanvrẹ ame ri Hellespont. Ọke rẹ ogiribo vwọ guọghọ agbada na, Xerxes da tanẹ isodje rọyen bru uyovwin rẹ ihwo re bọn agbada na, ọ tobọ tanẹ ayen “gboja kẹ” ame urhie ri Hellespont, womarẹ ayen vwọ vwẹ uphiaphia vwọ fa ame na ji se ekan ra hanrherọ phia gorigori. Ọke rẹ ọdafe ọvo vwọ rẹ nẹ ọmọ rọyen che se ruiruo rẹ isodje-e, Xerxes da vwẹ iji phia nẹ a nyavwe ọmọ na ibro ivẹ, ọ da vwẹ ugboma rẹ ọmọ na vwo ru orhọ-esio kẹ ihwo efa.