1-3. Emramrẹ vọ yen a vwọ nẹ Pita, kẹ diesorọ ọ vwọ ghanre a vwọ riẹn otọ rọyen?

 ỌNANA ukpe ri 36 C.E. Uvo na bẹrẹ muẹ Pita rọ vwọ nẹrhovwo vwẹ enu rẹ uwevwin rọ kẹrẹ abadi rọhẹ orere ri Jọpa rọ dia orere rẹ ikuna de duvwẹ. Ọyen ọrhorha vwẹ uwevwin nana vwẹ ẹdẹ ibro rhire na. Owenvwe ro vwori rọ vwọ dia uwevwin na djerephia nẹ o ghwe vwo uruemu rẹ omaẹfẹnẹ-ẹ. Ọshare ọvo re se Saimọn rọ dia osiophiẹn yen vwo uwevwin na, ọ dia ihwo ri Ju eje yen cha rhọnvwe won phiyọ uwevwin rẹ ohwo ọtiọyena-a. a Dedena, o rhe che kri-i, Pita che yono uyono ọghanghanre ọvo kpahen uruemu ri Jihova, ro vwo jẹ ẹbẹre ọvo ẹghwomaphiyọ.

² Pita vwọ nẹrhovwo, ọ da mrẹ emramrẹ. Obo rọ mrẹ vwẹ emramrẹ na che kpokpo ohwo ri Ju ẹwẹn. Ọ da mrẹ orọnvwọn ọvo kerẹ amwa rọ lọrọ cha otọrakpọ na ro vwo koka koka rẹ eranvwe rẹ Urhi na tare nẹ e fonro-o. Ọke ra vwọ vuẹ Pita nẹ o hwe rere ọ re, ọ da ta: “Me je rhe riemu rẹ ẹgua kugbe ọ ro jẹfuọn dẹvo-o.” A da vuẹ abọ erha soso nẹ, “Wo se erọnvwọn rẹ Ọghẹnẹ ru fon nure, emu rẹ ẹgua-a.” (Iru 10:​14-16) Emramrẹ na tighi Pita ẹwẹn vwẹ ọmọke.

³ Die yen emramrẹ ri Pita mrẹre na mudiaphiyọ? Ọyen obo re ghanre re vwo vwo ẹruọ rẹ emramrẹ nana, kidie otọ rẹ emramrẹ nana dje ẹro ri Jihova vwo nẹ ihwo phia. Kerẹ Inenikristi, avwanre che se soseri ro fiotọ kpahen Uvie rẹ Ọghẹnẹ-ẹ jokpanẹ ke nẹ ihwo na kirobo ri Jihova nẹ ayen. A sa vwọ riẹn oborẹ emramrẹ ri Pita na mudiaphiyọ, e ja fuẹrẹn erọnvwọn re phiare vwẹ uvwre ọke ra vwọ vwẹ emramrẹ na vwọphia.

4, 5. Ono yen Kọniliọs, kẹ die yen phiare ọke rọ vwọ nẹrhovwo?

⁴ Pita nama riẹn nẹ ẹdẹ rọ wanre na a je vwẹ emramrẹ vwọ nẹ ọshare  ọvo re se Kọniliọs rọ dia Sizaria-a, asan nana vwẹ omarẹ imaili 30 vwo sheri kẹ asan ri Pita hepha. Kọniliọs, ọyen onotu rẹ isodje ri Rom ọshare ro “vwo ẹwẹn rẹ ẹga mamọ.” b Omamọ rẹ ọgbuyovwin orua yen o ji ruẹ, “ọ vẹ evwruwevwin rọyen eje muọghọ okokodo kẹ Ọghẹnẹ je djoshọ rọyen.” Kọniliọs dia ohwo ro kurhẹriẹ kpo ẹga rẹ ihwo ri Ju-u, ọyen Ohwo rẹ Ikeferi rọ je rhe yanvwe-e. Dedena, o dje arodọnvwẹ kẹ ihwo ri Ju rẹ akpọ bẹn, rọ vwọ kẹ ayen oborẹ ayen guọnọre. Ọshare nana ro vwo ẹwẹn esiri na “nẹrhovwo rhe Ọghẹnẹ ọkieje.”​—Iru 10:2.

⁵ Ọke ri Kọniliọs vwọ nẹrhovwo omarẹ ughọjọ 3:00 vwẹ oghẹruvo, amakashe ọvo da ta kẹ vwẹ emramrẹ nẹ, “Ọghẹnẹ nyo ẹrhovwo wẹn re, ọ je mrẹ okẹ rẹ arodọnvwẹ ru wọ vwọ kẹ ihwo.” (Iru 10:4) Kọniliọs de ji eshare evo re se ọyinkọn Pita rhe vwo nene odjekẹ rẹ amakashe na. Kerẹ Ohwo rẹ Ikeferi rọ je rhe yanvwe-e, Kọniliọs che rhiẹromrẹ orọnvwọn ọvo rọ je rhe mrẹ dẹvo-o. O che nyo ovuẹ rọ cha ghwa usivwin bro rhe.

6, 7. (a) Gbikun rẹ obo re rhiẹromrẹ ro djerephia nẹ Ọghẹnẹ kpahanphiyọ ẹrhovwo rẹ ihwo ri vwo ẹwẹn esiri re guọnọ riẹn uyota ro shekpahọn. (b) Die yen avwanre sa ta kpahen ikuegbe tiọyena?

⁶ Ọghẹnẹ kpahanphiyọ ẹrhovwo rẹ ihwo ri vwo ẹwẹn esiri re guọnọ yono uyota ro shekpahọn nonẹna? Roro kpahen udje ọvo. Aye ọvo vwẹ Albania rhiabọreyọ Uwevwin Orhẹrẹ ọvo rọ ta ota kpahen ẹyọnrọn rẹ emọ. c Ọ da vuẹ Oniọvo aye ro bru ro rhe na nẹ, “Wọ tobọ riẹn nẹ me nẹrhovwo rhe Ọghẹnẹ kpahen oborẹ me sa vwọ mrẹ ukẹcha vwọ yọnrọn emetẹ mẹ ghwanre? Ọyen ji we bru vwe rhe! Ovuẹ re me ghwa guọnọ dẹn yen wo vwo te vwe obọ na!” Aye na vẹ emetẹ rọyen da tuẹn uyono ri Baibol phiyọ, ọke vwọ yanran na, ọshare rọyen da je vwomaba uyono na.

⁷ Udje nana ọvo yen herọ? Ẹjo, kakaka! Kọke kọke yen a vwọ mrẹ ọkpọ rẹ udje ọtiọyen re vwomaphia vwẹ asan sansan vwẹ akpọ na. A cha sa tanẹ enana di muẹ  phia-a. Kẹ, die yen avwanre sa ta kpahen ayen? Ẹsosuọ, Jihova kpahanphiyọ ẹrhovwo rẹ ihwo ri vwo ẹwẹn esiri re guọnọ yono kpahọn. (1Iv 8:​41-43; Un 65:2) Ọrivẹ, emekashe na biẹcha avwanre vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na.​—Ẹvw 14:​6, 7. 

8, 9. Die yen Ọghẹnẹ dje kẹ Pita womarẹ ẹwẹn ọfuanfon na, kẹ die yen o ru kpahọn?

⁸ Ọke rẹ eshare ri Kọniliọs ji rhe vwo te uwevwin na, Pita je hẹ enu rẹ uwevwin na, ọke nana ẹwẹn rọyen “yanghan ku” ro vwo roro kpahen oborẹ emramrẹ na mudiaphiyọ. (Iru 10:17) Pita rọ senre abọ erha soso nẹ ọyen cha riemu rẹ Urhi na tare nẹ e fonro-o na, cha rhọnvwe nene eshare nana je ro uwevwin rẹ Ohwo rẹ Ikeferi na? Vwẹ idjerhe evo, Ọghẹnẹ dje obo rọ guọnọre nẹ Pita ru womarẹ ẹwẹn ọfuanfon na. Ẹwẹn na da ta kẹ Pita: “Nighere! Eshare erha nokpẹn wẹn. Ọtiọyena gbe vrẹn, wo wontọ wo nene ayen, wo vwo ẹwẹn ivivẹ kakaka-a, kidie mẹvwẹ yen ji ayen.” (Iru 10:​19, 20) O muẹro nẹ emramrẹ ri Pita mrẹre ro shekpahen obo re họhọ amwa na chọnrọn uko vwọ nuẹ nene odjekẹ rẹ ẹwẹn ọfuanfon na.

⁹ Pita vwọ riẹn nẹ amakashe yen vuẹ Kọniliọs nẹ o rhi se ọyen, o de se eshare rẹ Ikeferi na ro uwevwin “ayen de nene dia kerẹ erhorha.” (Iru 10:23a) Ọyinkọn nana rọ vwomakpotọ na nuẹ vwo nene ewene kpokpọ rọ vwomaphia rọ dia orugba rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ.

10. Mavọ yen Jihova suẹn ihwo rọyen wan, kẹ enọ vọ yen ofori nẹ a nọ oma avwanre?

¹⁰ Rhi te nonẹna, Jihova ji suẹn ihwo rọyen womarẹ o vwo dje ọhọre rọyen phia kẹ ayen ememerha. (Isẹ 4:18) Ọ vwẹ odjekẹ kẹ “odibo rọ fuevun rọ je ghwanre na” womarẹ ẹwẹn ọfuanfon rọyen. (Mt 24:45) Ọkiọvo, e se dje ẹruọ re vwo kpahen Ota rẹ Ọghẹnẹ fiotọ phiyọ yẹrẹ ru ewene phiyọ obo re ruẹ erọnvwọn wan vwẹ ukoko na. E gbe jẹ a nọ oma avwanre: ‘Die yen mi ruẹ kpahen ewene nana re vwomaphia na? Me nuẹ nene odjekẹ rẹ ẹwẹn ọfuanfon na vwọphia kpahen ẹdia nana?’

11, 12. Die yen Pita ruru ọke ro vwo te Sizaria, kẹ die yen o yonori?

¹¹ Ẹdẹ rọ vwọ kpahen ẹdẹ rọ mrẹ emramrẹ na, Pita vẹ ihwo irhirin efa, kọyen eshare erha ri Kọniliọs ji rhe kugbe “iniọvo esan [re dia ihwo ri Ju]” de nẹ Jọpa vwo kpo Sizaria. (Iru 11:12) Ọ vwọ dianẹ Kọniliọs rhẹro ri Pita na, o de se “ihwo rẹ orua rọyen koko kugbe igbeyan rọyen re kẹrerẹ.” O muẹro nẹ ayen eje na Ihwo rẹ Ikeferi. (Iru 10:24) Ayen vwo te oboyin, Pita de ru orọnvwọn ọvo rọ nama vwẹ ẹwẹn roro nẹ o se ru jovwo-o: Pita ro uwevwin rẹ Ohwo rẹ Ikeferi rọ je rhe yanvwe-e! Pita da ta: “Ovwan nabọ riẹn nẹ ọyen obo re vwọso urhi rẹ ohwo ri Ju vwo nene ohwo rẹ uvwiẹ ọfa ru kugbe yẹrẹ tobọ sikẹrẹ, ẹkẹvuọvo Ọghẹnẹ djere kẹ vwẹ nure nẹ mi se ohwo vuọvo ohwo rẹ ẹgua yẹrẹ ohwo ro jẹfuọ-ọn.” (Iru 10:28) Asaọkiephana, Pita rhe mrẹvughe re nẹ ọ dia oka rẹ emu ro fori nẹ ohwo re ọvo yen emramrẹ na ta ota kpaha-an. O rhe fo o vwo “se ohwo vuọvo [tobọ Ohwo rẹ Ikeferi dede] ohwo rẹ ẹgua yẹrẹ ohwo ro jẹfuọ-ọn.”

 ¹² Ihwo na eje ri siomakoko na guọnọ nyo oborẹ Pita cha ta. Kọniliọs da ta: “Avwanre eje hẹ obaro rẹ Ọghẹnẹ rere avwanre vwo nyo erọnvwọn eje ri Jihova vuẹ wẹ nẹ wọ ta.” (Iru 10:33) Vwẹ ẹwẹn roro oborẹ oma che ru we siẹrẹ ohwo ro vwo ẹwẹn ro vwo yono kpahen Jihova da vuẹ wẹ ota tiọyena! Pita da vwẹ eta nana rọ vọnre vẹ ẹgba na vwọ tuẹn ota rọyen phiyọ: “Asaọkiephana me rhe riẹn re nẹ Ọghẹnẹ ghwomaphiyọ ẹbẹre ọvo jẹ ọvo vwo-o, ẹkẹvuọvo vwẹ kẹgborho kẹgborho, ohwo rọ djoshọ rọyen ro ji ruẹ obo ri shephiyọ yen o rhiabọreyọ.” (Iru 10:​34, 35) Pita rhe mrẹvughe re nẹ ọ dia ohọroma, asan re nurhe yẹrẹ erọnvwọn efa re rhiẹromrẹ yen Ọghẹnẹ nẹ tavwen o ki rhiabọreyọ ohwo-o. Pita de soseri kpahen iruo rẹ aghwoghwo ri Jesu, ughwu rọyen kugbe evrẹnushi rọyen.

13, 14. (a) Ọrhọ yen emu ọvo ra jokaphiyọ kpahen okurhẹriẹ ri Kọniliọs vẹ Ihwo rẹ Ikeferi efa vwẹ 36 C.E.? (b) Diesorọ ra vwọ kẹnoma kẹ uruemu re vwo guẹn ihwo ẹdjọ vwo nene obo ra mrẹ ayen wan?

¹³ Orọnvwọn ọvo ra je rhe mrẹ ọkpọ rọyen dẹvo-o da phia: Ri “Pita je vwọ ta ota,” e de ku ẹwẹn ọfuanfon na ku “ihwo rẹ ẹgborho na.” (Iru 10:​44, 45) Ọnana yen ikuegbe vuọvo vwẹ Baibol na re de ku ẹwẹn ọfuanfon na ku ihwo tavwen e ki bru ayen phiyame. Pita rhe vwọ mrẹ nẹ Ọghẹnẹ rhiabọreyọ ayen, ọ “da tanẹ e bru ayen [ẹko rẹ Ihwo rẹ Ikeferi yena] phiyame.” (Iru 10:48) Okurhẹriẹ rẹ Ihwo rẹ Ikeferi nana vwẹ 36 C.E. phioba phiyọ ọke rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ ihwo ri Ju uphẹn rẹ oghẹresan. (Da 9:​24-27) Pita reyọ usiaphrẹ rerha rọ je dia usiaphrẹ rọ koba vwẹ usun rẹ “isiaphrẹ rẹ Uvie” na vwo ruiruo womarẹ ọ vwọ kobaro rẹ iruo rẹ aghwoghwo na. (Mt 16:19) Usiaphrẹ nana rhi rhie uphẹn phiyọ vwọ kẹ Ihwo rẹ Ikeferi re je rhe yanvwe-e rere ayen sa vwọ dia Inenikristi ra vwẹ ẹwẹn ọfuanfon jẹreyọ.

¹⁴ Avwanre re dia ighwoghwota rẹ Uvie na nonẹna mrẹvughe nẹ “Ọghẹnẹ ghwomaphiyọ ẹbẹre ọvo-o.” (Ro 2:11) Ọyen ọhọre rọyen nẹ “koka koka rẹ ihwo ejobi vwo usivwin.” (1Ti 2:4) Ọtiọyena, o rhe fo re vwo gun ihwo ẹdjọ vwo nene obo ra mrẹ ayen wa-an. Owian rẹ avwanre ọyen re vwo soseri ro fiotọ kpahen Uvie rẹ Ọghẹnẹ, ọnana churobọ si re vwo ghwoghwo vwọ kẹ ihwo ejobi, o toro ohọroma rayen, ẹkuotọ rayen, opharo rayen yẹrẹ ẹga rẹ ayen ra-a.

15, 16. Diesorọ Inenikristi evo re dia ihwo ri Ju vwọ reyọ vwọso Pita, kẹ, die yen ọ ta kpahen uruemu rọyen na?

¹⁵ Ọ sa dianẹ Pita guọnọ kpo Jerusalẹm ra niyẹnrẹn rẹ obo re phiare na. Ọ họhọre nẹ ihwo rehẹ Jerusalẹm nyo kpahen ikuegbe rẹ Ihwo rẹ Ikeferi re je rhe yanvwe na-a ri “rhiabọreyọ ota rẹ Ọghẹnẹ” tavwen Pita ki te oboyin. Pita vwo te oboyin, o kriri-i “ihwo ri titi oyanvwe da vwọsuọ.” Ayen vwọsuọ kidie ọ “ro evunrẹ uwevwin rẹ ihwo re yanvwere-e, [o] de nene ayen riemu.” (Iru 11:​1-3) Ọ dia ẹdia rẹ Ihwo rẹ Ikeferi na hepha sẹ ayen sa ghene dia Inenikristi yen kpokpo ayen ẹwẹ-ẹn. Ukperẹ ọtiọyen, idibo na re dia ihwo ri Ju na sobọmuo nẹ ofori nẹ Ihwo rẹ Ikeferi na ru nene Urhi ro shekpahen oyanvwe na rere Jihova se vwo rhiabọreyọ  ẹga rayen. O phẹnre dẹn nẹ idibo evo re dia ihwo ri Ju na mrẹrẹ bẹnbẹn ayen vwọ kpairoro vrẹ Urhi ri Mosis na.

¹⁶ Die yen Pita ta kpahen uruemu rọyen na? Vwo nene obo rehẹ Iruo rẹ Iyinkọn Na 11:​4-16, ọ ta ota kpahen erọnvwọn ẹne re phiare vwo nene odjekẹ rẹ Ọghẹnẹ: (1) emramrẹ rọ mrẹre (Awọreta 4-10); (2) oborẹ ẹwẹn na vuẹrẹ (Awọreta 11, 12); (3) amakashe ro bru Kọniliọs ra (Awọreta 13, 14); kugbe (4) ẹwẹn ọfuanfon re ku kuẹ Ihwo rẹ Ikeferi na. (Awọreta 15, 16) Pita de ku ota rọyen phiyọ vẹ onọ nana: “Ọtiọyena, ọ da dianẹ Ọghẹnẹ kẹ ayen [Ihwo rẹ Ikeferi ri kurhẹriẹ] ẹserọphẹ vuọvo [ẹwẹn ọfuanfon] rọ vwọ kẹ avwanre [ihwo ri Ju] ri se Ọrovwori na Jesu Kristi gbuyota, kẹ ono yen omẹvwẹ rọ dobọ rẹ Ọghẹnẹ ji?”​—Iru 11:17.

17, 18. (a) Orhiẹn vọ yen Inenikristi re dia ihwo ri Ju che bru fikirẹ ota ri Pita na? (b) Diesorọ ọ vwọ dia emu rẹ egbabọse ra vwọ sẹro rẹ ufuoma vwẹ ukoko na, kẹ enọ vọ yen ofori nẹ a nọ oma avwanre?

¹⁷ Obo re phiare ri Pita ta ota kpahen na nẹrhẹ Inenikristi re dia ihwo ri Ju na brorhiẹn rẹ oborẹ ayen che ru. Ayen cha kpairoro vrẹ uruemu rẹ omaẹfẹnẹ ro rhe ayen na ji rhiabọreyọ Ihwo rẹ Ikeferi ri bromaphiyame obọ na kerẹ iniọvo rayen? Baibol na da ta: “Ọke rẹ ayen [iyinkọn na vẹ Inenikristi efa re dia ihwo ri Ju] vwo nyo erọnvwọn nana, ayen rha vwọsuọ ọfa-a, ayen da vwẹ urinrin kẹ Ọghẹnẹ, rẹ ayen vwọ tanẹ: ‘Kọyen Ọghẹnẹ je guọnọ nẹ ihwo rẹ ẹgborho na kurhẹriẹ rere ayen se vwo vwo arhọ.’ ” (Iru 11:18) Uvi rẹ uruemu nana rẹ ayen djephia na nẹrhẹ a sa sẹro rẹ ufuoma rọhẹ ukoko na.

¹⁸ A vwọ sẹro rẹ ufuoma vwevunrẹ ukoko na sa dia emu rẹ egbabọse, kidie iniọvo na “nẹ ẹgborho ejobi kugbe uvwiẹ kugbe ihwo kugbe ẹrẹnvwe rhe.” (Ẹvw 7:9) Ọtiọyena, vwẹ ikoko buebun nonẹna, a sa mrẹ inọvo ri vwo ohọroma sansan kugbe ẹkuruemu re fẹnẹ ohwohwo. Ofori nẹ a nọ oma avwanre: ‘Mi siẹ uruemu rẹ omaẹfẹnẹ nẹ ubiudu mẹ riẹriẹriẹ re? Mi brorhiẹn re me vwọ kẹnoma kẹ iruemu ri se phiẹ ohẹriẹ phiyọ asan, iruemu kerẹ e vwo no nẹ ẹkuotọ, ejajẹ, ẹkuruemu vẹ ohọroma rẹ ohwo yen me yovwin rere mi se vwo nene iniọvo mẹ yerin vwẹ idjerhe abavo?’ Karophiyọ obo re phia kẹ Pita (Sifas) vwẹ ikpe evo re  wanre rẹ Ihwo rẹ Ikeferi rẹsosuọ vwo kurhẹriẹ nu. Uruemu omaẹfẹnẹ rẹ ihwo efa phoriẹ muo, eriyina, ọ da “hẹrioma” nẹ Ihwo rẹ Ikeferi re dia Inenikristi. Fikirẹ ọnana, Pọl da kpọvi. (Ga 2:​11-14) E jẹ avwanre nomaso ọkieje rere avwanre vwo jẹ uruemu omaẹfẹnẹ evwo.

19. Amono yen Inenikristi re dia ihwo ri Ju rehẹ Antiọk ghwoghwo ota na kẹ, kẹ die yen nẹ obuko rọyen rhe?

¹⁹ Ugege yena yen idibo ri Jesu vwọ tuẹn eghwoghwo phiyọ kẹ Ihwo rẹ Ikeferi re je yanvwe-e na? Jokaphiyọ obo re phiare ọke vwọ yanran na vwẹ Antiọk ri Siria. d Ihwo ri Ju buebun dia evunrẹ orere nana, ẹkẹvuọvo omaẹfẹnẹ rọhẹ uvwre rẹ ihwo ri Ju vẹ Ihwo rẹ Ikeferi na ghwa ga-an. Ọtiọyena, Antiọk ọyen asan re de se ghwoghwo ota kẹ Ihwo rẹ Ikeferi na. Etinẹ na yen Inenikristi evo re dia ihwo ri Ju da tuẹn eghwoghwo rẹ iyẹnrẹn esiri na phiyọ kẹ “ihwo re jẹ Grik.” (Iru 11:20) Ọ dia ihwo ri Ju re jẹ Grik ọvo yen e ghwoghwo ota na kẹ-ẹ, e ji ghwoghwo kẹ Ihwo rẹ Ikeferi re je rhe yanvwe-e. Jihova bruba iruo na, “ihwo buebun de rhi segbuyota.”​—Iru 11:21.

20, 21. Die yen Banabas ruru vwo djephia nẹ ọ vwomakpotọ, kẹ mavọ yen avwanre se vwo dje uruemu ọtiọyena phia vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na?

²⁰ E se vwo ghwoghwo ota kẹ ihwo nana ri muegbe rẹ ayen vwọ kerhọ na, iniọvo rehẹ ukoko ri Jerusalẹm de ji Banabas kpo Antiọk. Ihwo re kerhọ rẹ iyẹnrẹn esiri ro ghwoghwo na bun te ẹdia rẹ ẹgba rọyen ọvo rhe se muo owian na-a. Ono ọfa yen se bicha vwọ vrẹ Sọl rọ cha dia ọyinkọn vwọ kẹ ẹgborho na? (Iru 9:15; Ro 1:5) Banabas che nene Sọl sivwin oma? Ukperẹ Banabas vwo ru ọtiọyen, ọ da vwomakpotọ. Ọ jowọ ro vwo kpo Tasọs ra guọnọ Sọl, ọ vẹ ọyen de ji rhivwin rhe Antiọk rere ọ sa vwọ vwẹ ukẹcha vwọ kẹ. Ayen ihwo ivẹ na ghwọrọ ẹgbukpe ọvo vwo ru esegbuyota rẹ iniọvo rehẹ etiyin na gan.​—Iru 11:​22-26a.

²¹ Mavọ yen avwanre se vwo dje uruemu rẹ omaevwokpotọ phia vwẹ iruo rẹ aghwoghwo rẹ avwanre? Uruemu nana churobọ si ra vwọ riẹn asan ẹgba avwanre teri. Ona vẹ ẹgba rẹ avwanre fẹnẹ ohwohwo. Kerẹ udje, ihwo evo sa tẹn ona rẹ aghwoghwo ri kpregede yẹrẹ ọ ri nẹ uwevwin kpo uwevwin, ẹkẹvuọvo ayen mrẹ bẹnbẹn ayen vwo vwo orhivwinbrura yẹrẹ tuẹn uyono ri Baibol phiyọ. Wọ da guọnọ ru yovwinphiyọ vwẹ ẹdia evo vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na, o che yovwin siẹrẹ wọ da nokpẹn rẹ ukẹcha. Wo de ru ọtiọyen, ku wo se rhi ru bunphiyọ ji vwo aghọghọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na.​—1Kọ 9:26.

22, 23. Udje rẹ ẹguọnọ vọ yen iniọvo rehẹ Antiọk djephia, kẹ idjerhe vọ yen ihwo rẹ Ọghẹnẹ ji vwo dje ọkpọ rẹ uruemu yena phia nonẹna?

²² Antiọk yen asan re de ke se “idibo na Inenikristi womarẹ odjekẹ rẹ Ọghẹnẹ.” (Iru 11:26b) Odẹ yena rẹ Ọghẹnẹ rhọnvwephiyọ na nabọ dje oka rẹ akpọ rẹ idibo  ri Jesu yerẹn. Ihwo rẹ ẹgborho na vwọ dia Inenikristi re na, orukugbe rẹ iniọvo sa dia vwẹ uvwre rẹ ihwo ri Ju kugbe Ihwo rẹ Ikeferi ri kurhẹriẹ na? Roro kpahen obo re phiare ọke rẹ owẹnvwe ọgangan vwo fi omarẹ 46 C.E. e Vwẹ ọke awanre, igbere na rioja mamọ ọke rẹ owẹnvwe de fi kidie o vwo igho vuọvo yẹrẹ emu rẹ ayen phi phiyọ akọkọ-ọ. Inenikristi buebun re dia ihwo ri Ju re dia Judia igbere, ọtiọyena ayen guọnọ ukẹcha vwẹ ọke nana rẹ owẹnvwe vwo fi na. Iniọvo rehẹ Antiọk kugbe Ihwo rẹ Ikeferi ri kurhẹriẹ na da vwẹ “okẹ rẹ ukẹcha vwo rhe iniọvo re dia Judia.” (Iru 11:29) Ọnana ghini odjephia rẹ uvi rẹ ẹguọnọ rẹ ayen vwo kpahen iniọvo na!

²³ Ihwo rẹ Ọghẹnẹ ji dje ọkpọ uruemu ọtiọyen phia nonẹna. Avwanre da riẹn nẹ iniọvo avwanre guọnọ ukẹcha, te ọ dianẹ e rehẹ ekogho avwanre yẹrẹ ẹkuotọ efa, avwanre muegbe ra vwọ vwẹ ukẹcha vwọ kẹ ayen. Umẹ Rọvwẹrote Oghọn Ukoko fobọ ru ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ Umẹ rẹ Ukẹcha rere ayen sa vwọ vwẹrote iniọvo rẹ oghwọrọ ri kpregede kerẹ odju ọgangan, etọ re bẹrẹ kugbe oghwe rode te oma. Ukẹcha na eje ra vwọ phia na, odjephia rẹ uvi rẹ ẹguọnọ rọhẹ ukoko na.​—Jọ 13:​34, 35; 1Jọ 3:17.

24. Die yen avwanre che ru vwo djephia nẹ emramrẹ ri Pita mrẹre na ghanre kẹ avwanre?

²⁴ Otọ rẹ emramrẹ ri Pita mrẹre vwẹ enu rẹ uwevwin ọvo vwẹ Jọpa vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ ye, ghanre kẹ avwanre re dia Inenikristi rẹ uyota. Avwanre ga Ọghẹnẹ rọ ghwomaphiyọ ẹbẹre ọvo-o. Ọyen ọhọre rẹ Ọghẹnẹ avwanre vwo soseri ro fiotọ kpahen Uvie rọyen, ọnana churobọ si re vwo ghwoghwo vwọ kẹ ihwo efa, o toro ohọroma rayen, ẹkuotọ rayen yẹrẹ sẹ ayen igbere yẹrẹ edafe-e. E jẹ avwanre vwo owenvwe re vwo ghwoghwo vwọ kẹ kohwo kohwo rọ guọnọ kerhọ rẹ iyẹnrẹn esiri na.​—Ro 10:​11-13.