Pho kpẹ obo revun rọyen

Pho kpẹ ẹrhuẹrẹhọ robo rehẹ evun rọyen

UYOVWINROTA 11

Ayen “Da Rhe Vọn vẹ Aghọghọ Kugbe Ẹwẹn Ọfuanfon”

Ayen “Da Rhe Vọn vẹ Aghọghọ Kugbe Ẹwẹn Ọfuanfon”

Oborẹ Pọl ruru ọke rọ vwọ yan kanre ihwo re rhọnvwe kerhọ-ọ, re je vwọsuọ

E muro kpahen Iruo rẹ Iyinkọn Na 13:​1-52

1, 2. Diesorọ oyan ri Banabas vẹ Sọl cha yan na vwọ dia ọ rẹ oghẹresan, kẹ mavọ yen iruo rayen na che vwo toroba orugba rẹ aroẹmrẹ rọhẹ Iruo rẹ Iyinkọn Na 1:8?

 ỌNANA ẹdẹ rẹ aghọghọ vwọ kẹ ukoko rọhẹ Antiọk. Vwẹ usun rẹ emraro vẹ iyono rehẹ etiyin na, Banabas vẹ Sọl yen ẹwẹn ọfuanfon na jẹre nẹ ayen re ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na ro asan ri sherabọ. a (Iru 13:​1, 2) Ọ dia ọnana yen obọ rẹsosuọ-ọ, e ji ke ji eshare ri muwan vwo kpo oghẹre rẹ oyan tiọyen jovwore. Vwẹ ọke awanre, imishọnare kpo ekogho sansan rẹ Inenikristi hepha. (Iru 8:14; 11:22) Asaọkiephana, e che ji Banabas vẹ Sọl kugbe Jọn Mak ro gbodibo kẹ ayen vwo kpo ẹkuotọ sansan rẹ ihwo buebun vwẹ etiyin ji rhi nyo kpahen iyẹnrẹn esiri na-a.

2 Omarẹ ẹgbukpe 14 re wanre, Jesu vuẹ idibo rọyen nẹ, “Ovwan cha dia iseri mẹ vwẹ Jerusalẹm, vwẹ Judia kugbe Sameria ejobi, rhirin re te asan ro me sheri vwẹ akpọ na.” (Iru 1:8) Banabas vẹ Sọl re vwo mu nẹ e ga kerẹ imishọnare na che toroba orugba rẹ aroẹmrẹ ri Jesu na! b

A Sane Ayen Phiyọ Ọkọkọ “Vwọ kẹ Iruo” Na (Iruo rẹ Iyinkọn Na 13:​1-12)

3. Diesorọ oyan ogrongron vwọ vọn vẹ egbabọse vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ?

3 Nonẹna, a sa vwẹ omarẹ unọke ọvo yẹrẹ ivẹ vwo kpo asan ri sherabọ kidie imoto, imẹshini vẹ aropleni herọ re. Ekuakua tiọyen herọ vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ-ọ. Vwẹ ọke yena, owọ yen ihwo buebun vwọ yan vwẹ idjerhe otọ, ọke buebun na vwẹ idjerhe re pha chohri chohri. Oyan rẹ ẹdẹ ọvo rẹ omarẹ imaili 20 dede ghwọrọ ohwo oma! c Ọtiọyena oma vwọ vwerhen Banabas vẹ Sọl kpahen iruo rayen na, jẹ ayen ji roro kpahan ẹgbaẹdavwọn vẹ omaevwoze rẹ iruo na guọnọre.​—Mt 16:24.

4. (a) Odjekẹ vọ yen e ni vwọ sane Banabas vẹ Sọl, kẹ die yen iniọvo na ru kpahen evwomuẹ rayen na? (b) Mavọ yen avwanre se vwo bicha iniọvo rẹ uphẹn rẹ ẹga te obọ vwẹ ukoko na?

4 Diesorọ ẹwẹn ọfuanfon na vwọ vwẹ iji phia phiọngun nẹ a sane Banabas vẹ Sọl “phiyọ ọkọkọ . . . vwọ kẹ iruo” na? (Iru 13:2) Baibol na ghwa vuẹ avwanre-e. Jẹ avwanre riẹnre nẹ ẹwẹn ọfuanfon na yen vwẹ odjekẹ phia kpahen ẹsanọ rẹ eshare nana. A je mrẹ emu vuọvo ro djerephia nẹ emraro vẹ iyono rehẹ Antiọk vwọso orhiẹn nana-a. Ukperẹ ọtiọyen, ayen vwẹ ẹwẹn rayen eje vwo bicha. Vwẹ ẹwẹn roro oborẹ oma vwerhen Banabas vẹ Sọl te rẹ ayen vwọ mrẹvughe nẹ iniọvo na rioma kpahen aye-en, ukperẹ ọtiọyen iniọvo na vwo chiri owẹnvwe je nẹrhovwo nu, “ayen da ghwabọ kpahen ayen, ji ji ayen yanran.” (Iru 13:3) Ofori nẹ avwanre ji bicha iniọvo rẹ uphẹn rẹ ẹga te obọ, eriyin ji te iniọvo re vwo mu ekpako vwẹ ukoko na. Ukperẹ a vwọ rioma kpahen iniọvo nana, e jẹ e “muọghọ rẹ oghẹresan kẹ ayen vwọrẹ ẹguọnọ fikirẹ iruo rẹ ayen ruẹ.”​—1Tẹ 5:13.

5. Djisẹ rẹ obo ro mudiaphiyọ re vwo ghwoghwo vwẹ asan ame riariẹ phiyọ vwẹ Saiprọs.

5 Banabas vẹ Sọl vwọ yan te unuerhuru ri Sẹlusha rọ kẹrẹ Antiọk, ayen da ro okọ kpo asan ame riariẹ phiyọ vwẹ Saiprọs, oyan ro te omarẹ imaili 120. d Ọ vwọ dianẹ Banabas ọmotọ ri Saiprọs na, o muẹro nẹ o vwo oruru ọgangan ro vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na vwẹ etiyin. Eshare nana vwo te Salamis rọ dia orere rọhẹ ẹbẹre ọnre va nẹcha rẹ orhoma rẹ urhie rẹ asan ame riariẹ phiyọ na, ayen rha ghwọrọ ọke-e. Ugege yena, “kẹ ayen ghwoghwo ota rẹ Ọghẹnẹ vwẹ sinagọg rẹ ihwo ri Ju na.” e (Iru 13:5) Banabas vẹ Sọl ghwoghwo nẹ ọtonphiyọ rẹ orere na re duvwun oba rọyen, ayen ji ghwoghwo vwẹ irere kiriguo rẹ ayen wan vrẹ. Vwo nene asan rẹ ayen wanre, ọ sa dianẹ iniọvo ivẹ nana yan oyan ro te omarẹ imaili 100!

6, 7. (a) Ono yen Sajọs Pọlọs, kẹ diesorọ Ba-Jesu vwọ guọnọ hwe oruru ro vwori rọ vwọ kerhọ rẹ iyẹnrẹn esiri na? (b) Die yen Sọl ruru vwọ dobọ rẹ ẹvwọsuọ ri Ba-Jesu ji?

6 Ẹga rẹ efian vọn Saiprọs vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ. A ghwa mrẹ ọnana vughe ọke ri Banabas vẹ Sọl vwo te Pafọs rọhẹ ẹbẹre ọnre shera vwẹ orhoma rẹ urhie rẹ orere rẹ ame riariẹ phiyọ na. Etiyin yen ayen da mrẹ “ohwo ri Ju ọvo re se Ba-Jesu, rọ dia ọmraro rẹ efian kugbe ohwo ro ruẹ imajiki. Ọ vẹ Sajọs Pọlọs rọ dia osun kugbe ohwo ro vwo erianriẹn mamọ na yen gba herọ.” Vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ, ihwo ri Rom buebun ra riẹn odẹ, ọtiọyen ji te Sajọs Pọlọs rọ dia ohwo ro vwo “erianriẹn mamọ” yare ukẹcha rẹ ihwo ri ruẹ imajiki yẹrẹ ihwo ri nẹ isio siẹrẹ ayen de che brorhiẹn ride. Dedena ovuẹ rẹ Uvie na vwerhen Sajọs Pọlọs oma, ọ da nẹrhẹ o vwo “owenvwe ọgangan ro vwo nyo ota rẹ Ọghẹnẹ.” Obo re phiare na nẹrhẹ ivun miovwo Ba-Jesu ro vwo odova re se Elimas ro mudiaphiyọ “Ohwo ro ruẹ imajiki.”​—Iru 13:​6-8.

7 Ba-Jesu vwọso ovuẹ rẹ Uvie na. Vwọrẹ uyota, idjerhe vuọvo rọ sa vwọ sẹro rẹ ẹdia rọyen ro titiri kerẹ obruche ri Sajọs Pọlọs na yen o “vwo si ẹwẹn rẹ osun na vwo nẹ esegbuyota na.” (Iru 13:8) Jẹ, Sọl cha rhọnvwe nẹ ọshare nana ro ruẹ imajiki na hwe oruru ri Sajọs Pọlọs vwori na-a. Kẹ die yen Sọl ruru? Baibol na da ta: “Sọl re ji se Pọl da rhe vọn vẹ ẹwẹn ọfuanfon na, ọ da tẹnrovio, ọ da tanẹ: ‘E wẹwẹ rọ vọnre vẹ koka koka rẹ ọghware kugbe koka koka rẹ umiovwo na, ọmọ rẹ Idẹbono na, ọvweghrẹn ri kemu kemu rọ dia ọsoso, wo che siobọnu uruemu ru wo vwo miovwo idjerhe ọphiọnphiọn ri Jihova na? Nighere! Obọ ri Jihova hẹ enu wẹn, ẹro wẹn che rhu, wọ cha mrẹ elo rẹ ọnre na vwẹ uvwre ọke ọvo-o.’ Ugege yena, evwru ro vwo ọkpan kugbe ebri de rhurho, ko beghe rọ vwọ guọnọ ohwo rọ cha yọnrọn obọ rere o suon.” f Die yen nẹ obuko rẹ obo re phiare na rhe? “Ọke rẹ osun na vwọ mrẹ obo re phiare na, o de segbuyota, kidie uyono ri Jihova gbere unu.”​—Iru 13:​9-12.

Kerẹ Pọl, avwanre fiudugberẹ vwọ chochọn rẹ uyota na ọke re de hirharoku ẹvwọsuọ

8. Mavọ yen a sa vwọ vwẹrokere uduefiogbere ri Pọl nonẹna?

8 Oshọ ri Ba-Jesu mu Pọl kakaka-a. Vwẹ idjerhe vuọvo na, e jẹ oshọ muẹ avwanre siẹrẹ ihwo re vwọsua da davwẹngba ayen vwọ kuọrọn esegbuyota rẹ ihwo re guọnọ nyo ovuẹ rẹ Uvie na-a. Vwọrẹ uyota, ofori nẹ ota avwanre “dia vwevwerhen ọkieje, kirobo re phi ughwanka phiyọ.” (Kọl 4:6) Ẹkẹvuọvo, avwanre cha kpairoro vrẹ ohwo ro vwo ẹwẹn ro vwo yono kpahen Jihova kidie nẹ a guọnọ kẹnoma kẹ eta-a. E jẹ oshọ ji muẹ avwanre re vwo tueghe iyono rẹ ẹga rẹ efian re vwẹ ọkieje “vwo miovwo idjerhe ọphiọnphiọn ri Jihova” kirobo ri Ba-Jesu ruru-u. (Iru 13:10) Kerẹ Pọl, e jẹ avwanre fiudugberi ghwoghwo uyota na vwọ kẹ ihwo ri vwo ẹwẹn rẹ ayen vwo nyo ovuẹ na. Dede nẹ a ghwa mrẹ obicha rẹ Ọghẹnẹ gbonozẹ kirobo rọ phia kẹ Pọ-ọl, avwanre se vwo imuẹro nẹ Jihova cha reyọ ẹwẹn ọfuanfon rọyen vwo si ihwo re guọnọ yono kpahọn rhe ukoko na.​—Jọ 6:44.

“Ota rẹ Uduephiophiyawọ” (Iruo rẹ Iyinkọn Na 13:​13-43)

9. Omamọ rẹ udje vọ yen Pọl kugbe Banabas phi phiyotọ vwọ kẹ iniọvo re kobaro rẹ iruo rẹ ukoko na nonẹna?

9 Ewene ọvo vwomaphia ọke rẹ eshare na vwo nẹ Pafọs, rẹ ayen vwọ ro okuna rẹ ayen vwo kpo Pẹga rọhẹ orhoma rẹ urhie rẹ Asia Minor, oyan rẹ omarẹ imaili 150. Vwẹ Iruo rẹ Iyinkon Na 13:​13, odẹ na “Pọl kugbe otu re vẹ ọyen gba herọ” yen e vwo se ẹko rẹ iniọvo nana. Odẹ na djerephia nẹ Pọl yen kobaro rẹ iruo rẹ ẹko na. Dedena o vwo emu vuọvo ro djerephia nẹ Banabas rioma kpahen Pọ-ọl. Ukperẹ ọtiọyen, eshare ivẹ nana wian kugbe vwo ru orugba rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ. Pọl kugbe Banabas phi omamọ rẹ udje phiyotọ vwọ kẹ iniọvo re kobaro rẹ iruo rẹ ukoko na nonẹna. Ukperẹ e vwo sivwin oseghe rẹ ohwo rọ ma rho, Inenikristi karophiyọ ota ri Jesu na: “Ovwan eje iniọvo.” Ọ da je ta: “Kohwo kohwo rọ kpare oma rọyen kpenu, e che vwo kpotọ, kohwo kohwo rọ vwẹ oma rọyen kpotọ, a cha kparọ kpenu.”​—Mt 23:​8, 12.

10. Djisẹ rẹ oborẹ oyan vwo nẹ Pẹga kpo Antiọk vwẹ Pisidia hepha?

10 Ayen vwo te Pẹga Jọn Mak da yanjẹ Pọl vẹ Banabas vwo, o de rhivwin kpo Jerusalẹm. Baibol na vuẹ avwanre kpahen obo ri muro vwọ yanjẹ ayen vwo kpregede-e. Pọl kugbe Banabas mu oyan vwo nẹ Pẹga kpo Antiọk vwẹ Pisidia, orere rọhẹ ubrakpọ ri Galesha. Oyan nana lọhọre kakaka-a, kidie idjerhe rẹ ayen wan kpo Antiọk vwẹ Pisidia vwẹ ichiyin 3,600 vwo kpenu vrẹn asan rẹ abadi kpenu te. A riẹn idjerhe rọ vọnre vẹ igbenu rẹ ayen wanre na phiyọ idjerhe rẹ iji de gborho ihwo. Vwọba ọyena, ọ je họhọ nẹ Pọl vwo omakpokpọ vwẹ ọke yena-a. g

11, 12. Mavọ yen Pọl vwọ kpare urhurusivwe rẹ ihwo rọ ta ota kẹ vwẹ sinagọg rọhẹ Antiọk vwẹ Pisidia?

11 Pọl vẹ Banabas vwọ hẹ Antiọk vwẹ Pisidia, ayen da ro sinagọg na vwẹ Ẹdẹ Urovwoma na. Baibol na da ta: “Ọke rẹ ayen vwo se Urhi na kugbe Ẹbe rẹ Emraro na vwẹ azagba nu, isun ri sinagọg na da vwẹ ovuẹ rhe ayen nẹ, ‘Iniọvo, ovwan de vwo ota rẹ uduephiophiyawọ vwọ kẹ ihwo na, ovwan ta.’ ” (Iru 13:15) Pọl de vrẹn mudia rọ vwọ ta ota.

12 Pọl tuẹn ota rọyen phiyọ vẹ ota nana: “Ihwo rẹ Izrẹl kugbe ovwan ihwo ri chekọ re djoshọ rẹ Ọghẹnẹ.” (Iru 13:16) Ihwo ri Pọl ta ota kẹ na eyen ihwo ri Ju kugbe ihwo ri kurhẹriẹ kpo ẹga rẹ ihwo ri Ju. Idjerhe vọ yen Pọl vwọ kpare urhurusivwe rẹ ihwo re kerhọ rọyen ri vughe ẹdia ri Jesu kare vwẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ-ẹ? Ẹsosuọ, Pọl djẹ ikuegbe rẹ ihwo ri Ju koko. O dje kpahen oborẹ Jihova vwọ “kpare ihwo na kpenu ọke rẹ ayen vwọ dia otọ rẹ Ijipt kerẹ erhorha” kugbe oborẹ Ọghẹnẹ vwo “chirakon rayen vwẹ omarẹ ẹgbukpe 40 vwevunrẹ aton na.” Pọl je ta ota kpahen oborẹ ihwo rẹ Izrẹl vwọ reyọ Otọ rẹ Uve na kugbe oborẹ Jihova vwọ “vwẹ otọ rayen vwọ kẹ ayen kerẹ uku.” (Iru 13:​17-19) Ihwo evo tare nẹ ọ sa dianẹ Pọl rionbọ kpo ẹkpo rẹ Isiesi Ọfuanfon na evo re se phia gorigori kerẹ ẹbẹre ọvo rẹ irueru rẹ Ẹdẹ Urovwoma na. Ọ da dia ọtiọyen, kọyen ọnana orọnvwọn ọfa ro djerephia nẹ Pọl riẹn obo ra “dia emu eje vwọ kẹ koka koka rẹ ihwo.”​—1Kọ 9:22.

13. Die yen e che ru vwọ kpare urhurusivwe rẹ ihwo re kerhọ rẹ avwanre?

13 E jẹ avwanre je kpare urhurusivwe rẹ ihwo re ghwoghwo ota kẹ. Kerẹ udje, a da riẹn ẹga rẹ ohwo ra, ọ sa chọn avwanre uko vwọ sane iyovwinreta ri che shephiyọ ọdavwẹ rẹ ohwo na. A je sa rionbọ kpo ẹkpo ri Baibol evo rẹ ohwo na riẹnre. O che yovwin siẹrẹ ohwo na de se ayen vwo nẹ Baibol romobọ rọyen. Guọnọ idjerhe wọ vwọ kpare urhurusivwe rẹ ihwo re kerhọ wẹ rere ayen vwo yono kpahen Jihova phiyọ.

14. (a) Mavọ yen Pọl vwọ tuẹn iyẹnrẹn esiri ro shekpahen Jesu phiyọ, kẹ orhọesio vọ yen ọ vwọ phia? (b) Die yen otu na ru kpahen ota ri Pọl?

14 Pọl da rhoma ta ota kpahen oborẹ urhiẹ rẹ ivie rẹ Izrẹl vwo sun kpo “osivwin ọvo, Jesu” ri Jọn ro Brẹ Ihwo Phiyame muegbe rẹ idjerhe phiyotọ kẹ. Pọl djisẹ rẹ obo re vwo hwe Jesu kugbe obo ro vwo vrẹn nẹ ushi. (Iru 13:​20-37) Pọl da ta: “Ọtiọyena . . . ovwan riẹn ọnana, nẹ womarẹ ohwo nana yen e vwo ghwoghwo evwoghovwo rẹ imwemwu kẹ ovwan . . . Kohwo kohwo ro segbuyota ọvwata.” Ọyinkọn Pọl da vwẹ orhọesio nana vwọ kẹ ihwo re kerhọ rọyen: “Ovwan nomaso rere obo ra tare vwẹ Ẹbe rẹ Emraro na vwo jẹ phia kẹ ovwan: ‘Ovwan no, ovwan ihwo re jẹ ihwo fia na, jẹ o gbe ovwan unu rere ovwan ghwọrọ kufia, kidie mi ruiruo ọvo vwẹ ẹdẹ rẹ ovwan na, iruo rẹ ovwan cha vwẹ ọke vuọvo vwo segbuyota-a, ọ da tobọ dianẹ ohwo ọvo nabọ gbikun rọyen fiotọ kẹ ovwan.’ ” Oborẹ ihwo na kpahenphiyọ ota ri Pọl na gbe ohwo unu mamọ, Baibol na niyẹnrẹn rọyen nẹ, “ihwo na ke rẹ ayen nẹ ayen rhe ta ota kpahen erọnvwọn nana vwẹ Ẹdẹ Urovwoma rọ vwọ kpahọn.” Vwọba, ọke rẹ osikoko ri sinagọg na vwo kuphiyọ nu, “ihwo ri Ju buebun kugbe ihwo ri kurhẹriẹ kpo ẹga rẹ ihwo ri Ju re ga Ọghẹnẹ de nene Pọl vẹ Banabas.”​—Iru 13:​38-43.

“Avwanre Brẹ Ihwo rẹ Ẹgborho na Ra” (Iruo rẹ Iyinkọn Na 13:​44-52)

15. Die yen phiare ọke ri Pọl vwọ ta ota rọyen nu vwẹ Ẹdẹ Urovwoma na?

15 Vwẹ Ẹdẹ Urovwoma rọ vwọ kpahọn, “dino ihwo ejobi rehẹ evunrẹ orere na” yen siomakoko rẹ ayen vwọ kerhọ ri Pọl. Uruemu nana vwerhen ihwo ri Ju na evo oma-a, ọtiọyena “kẹ ayen ta eta rẹ ẹgua vwọsua oborẹ Pọl ta na.” Pọl vẹ Banabas de fiudugberi ta kẹ ayen nẹ: “Ovwan yen ofori nẹ a ka ta ota rẹ Ọghẹnẹ na kẹ. Rọ vwọ dianẹ ovwan senrọ, rẹ ovwan rhe kere oma rẹ ovwan phiyọ ihwo ri muwan vwọ kẹ arhọ ri bẹdẹ-ẹ na, nighere! avwanre brẹ ihwo rẹ ẹgborho na ra. Kidie Jihova vwẹ iji kẹ avwanre womarẹ eta nana nẹ: ‘Me vwẹ owẹ vwo mu kerẹ urhukpẹ rẹ ẹgborho na rere wọ vwọ dia usivwin re toba rẹ akpọ na.’ ”​—Iru 13:​44-47; Aiz 49:6.

“Ayen da nẹrhẹ e mukpahen Pọl vẹ Banabas . . . Idibo na da rhe vọn vẹ aghọghọ kugbe ẹwẹn ọfuanfon ọkieje.”​—Iruo rẹ Iyinkọn Na 13:​50-52

16. Die yen ihwo ri Ju na ru kpahen eta rẹ imishọnare na, kẹ die yen Pọl vẹ Banabas ru kpahen ẹvwọsuọ na?

16 Oma vwerhen Ihwo rẹ Ikeferi re kerhọ rọyen na, “ihwo eje ri vwo omamọ ẹwẹn rẹ ayen vwọ dia idjerhe ro suẹn kpo arhọ ri bẹdi bẹdẹ de rhi segbuyota.” (Iru 13:48) O kriri-i, ota ri Jihova da rhe ro ẹkuotọ na eje. Ẹkẹvuọvo, oborẹ ihwo ri Ju na kpahenphiyọ ovuẹ na fẹnẹre. Ọtiọyena, imishọnare na da vuẹ ayen ota ro mudiaphiyọ nẹ dede nẹ ayen yen a ka vuẹ ota rẹ Ọghẹnẹ na, jẹ ayen brorhiẹn ayen vwọ sen Mesaya na, rọ nẹrhẹ ayen dia urhiẹ rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ che bruhwe. Ihwo ri Ju na da kpare ophu rẹ eya vẹ eshare ri titiri, “ayen da nẹrhẹ e mukpahen Pọl vẹ Banabas, e de do ayen phiyọ otafe rẹ orere na.” Die yen Pọl vẹ Banabas ruru? Ayen “de tue ekpẹn nẹ awọ rayen, ayen de kpo Aikoniọm.” Ọyena phioba phiyọ ẹga rẹ Inenikristi rọhẹ Antiọk vwẹ Pisidia? Ẹjo, kakaka! Idibo rẹ ayen yan jovwo na “da rhe vọn vẹ aghọghọ kugbe ẹwẹn ọfuanfon ọkieje.”​—Iru 13:​50-52.

17-19. Idjerhe vọ yen a sa vwọ vwẹrokere omamọ rẹ udje ri Pọl vẹ Banabas phi phiyotọ, ke mavọ yen o se vwo toroba aghọghọ rẹ avwanre?

17 Oborẹ idibo nana re fuevun na ru kpahen ẹvwọsuọ na phi omamọ rẹ udje phiyotọ kẹ avwanre. Ọ da tobọ dianẹ ihwo ri titiri rehẹ akpọ na davwẹngba ayen vwọ dobọ rẹ avwanre ji e vwo jẹ ovuẹ na eghwoghwo, avwanre dobọ rẹ iruo aghwoghwo na jẹ-ẹ. Noso nẹ, ọke rẹ ihwo rẹ Antiọk vwọ sen ovuẹ rayen, Pọl vẹ Banabas “de tue ekpẹn nẹ awọ rayen” ọ dia ọnana mudiaphiyọ nẹ ivun miovwo aye-en, ẹkẹvuọvo ọnana odjephia nẹ ọ dia ayen so ojaẹriọ ro che te ihwo na oma-a. Imishọnare nana mrẹvughe nẹ ayen che se sun oborẹ ihwo efa cha kpahenphiyọ ovuẹ na wa-an. Oborẹ ayen se sun yen, se ayen ji che rhe ghwoghwo ọkieje. Ọnana yen oborẹ ayen ghini ru rẹ ayen vwo kpo Aikoniọm!

18 Kẹ, idibo ichekọ rẹ ayen yan jovwo vwẹ Antiọk na vwo? Vwọrẹ uyota, ekogho rẹ ihwo rẹ ivun miovwẹ yen ayen hepha. Ẹkẹvuọvo, ọ dia ihwo ri rhiabọreyọ iyẹnrẹn esiri na yen kẹ ayen aghọghọ-ọ. Jesu tare nẹ, “Omavwerhovwẹn dia vwọ kẹ ihwo ri nyo ota rẹ Ọghẹnẹ ri ji ruẹ nene!” (Lu 11:28) Ọyen oborẹ idibo rehẹ Antiọk vwẹ Pisidia brorhiẹn nẹ ayen che ru.

19 Kerẹ Pọl vẹ Banabas, e jẹ avwanre vwẹ ọkieje vwọ karophiyọ nẹ oghwa ro te avwanre yen e vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na. Ihwo re kerhọ rẹ avwanre yen vwo orhiẹn rẹ ayen vwọ sen ovuẹ na yẹrẹ rhiabọreyọ. Ọ da dianẹ ihwo re ghwoghwo kẹ rhiabọreyọ ovuẹ na-a, avwanre se yono vwo nẹ oborẹ Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ ruru. Womarẹ e vwo dje ọdavwaro phia kpahen uyota na, a je vwọ vwẹ uphẹn kẹ ẹwẹn ọfuanfon na nẹ o sun avwanre, e ji se vwo aghọghọ, ọ da tobọ dianẹ avwanre hirharoku ẹvwọsuọ.​—Ga 5:​18, 22.

a Ni ekpeti na “ Banabas​—‘Ọmọ rẹ Obruche.’”

b Vwẹ ọke nana, a vwẹ ikoko vwo mu vwẹ asan ri sherabọ kerẹ Antiọk ri Siria rọ vwẹ omarẹ imaili 350 vwo sheri kẹ obohwẹre ọnre ri Jerusalẹm re.

c Ni ekpeti na “ Oyan rẹ Idjerhe.”

d Vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ, okuna se kpo oyan rẹ omarẹ imaili ujorin vwẹ ẹdọke siẹrẹ aruọke na de shephiyọ. Aruọke na rhe shephiyọ-ọ, oyan na sa reyọ ọke rọ vrẹ ọtiọyen.

f Ghwe vwo nẹ ọke nana yanran, odẹ na Pọl kọyen e vwo se Sọl. Ihwo evo niro nẹ ọ re odẹ rẹ ihwo ri Rom nana fikirẹ Sajọs Pọlọs. Ẹkẹvuọvo, Pọl vwo vrẹn nẹ Saiprọs nu, a je vwẹ odẹ nana vwo se, ọyena djerephia nẹ Pọl rọ dia “ọyinkọn kẹ ẹgborho na” brorhiẹn rọ vwọ vwẹ odẹ ri Rom rọyen na vwo ruiruo vwo nẹ ọke yena yanran. Ọ je sa dianẹ ọ reyọ odẹ na Pọl vwo ruiruo kidie nẹ obo re se odẹ ri Hibru rọyen rọ dia Sọl vwẹ Grik họhọ ota ri Grik ọvo rọ nẹrhẹ e roro kpahen obo re brare siẹrẹ e de nyo.​—Ro 11:13.

g Ẹgbukpe evo wanre tavwen Pọl ki si ileta vwo rhe iniọvo rehẹ Galesha. Vwẹ ileta ri Pọl siri na, ọ da ta: “Ọga ro mu vwe yen nẹrhẹ me mrẹ uphẹn vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na kẹ ovwan ẹsosuọ.”​—Ga 4:13.