1, 2. (a) Ẹdia vọ yen Pọl da mrẹ oma rọyen? (b) Onọ vọ yen vwomaphia kpahen apili ri Pọl mu rhe Siza na?

 E MU Pọl phiyọ asan ra da rhẹrẹ te ason te uvo vwẹ Sizaria. Ẹgbukpe ivẹ re wanre ro vwo rhivwin kpo Judia, ihwo ri Ju na davwẹngba ayen vwo hwe omarẹ abọ erha vwẹ uvwre rẹ ẹdẹ evo. (Iru 21:​27-36; 23:​10, 12-15, 27) Rhi te ọke nana, ivwighrẹn rọyen ji se rhi phikparobọ-ọ, ẹkẹvuọvo oma je rhọ aye-en. Pọl vwọ mrẹ nẹ obọ rayen ji se te ọyen, ọ da vuẹ Osun ri Rom vwo mu re se Fẹstọs: “Mi mu apili rhe Siza!”−Iru 25:11.

² Jihova bicha orhiẹn ri Pọl bruru ro vwo mu apili yẹrẹ ẹdjọ rọyen vwo rhe osun ri Rom? Ẹkpahọnphiyọ na pha ghanghanre vwọ kẹ avwanre ri soseri ro fiotọ kpahen Uvie rẹ Ọghẹnẹ vwẹ ọke rẹ oba na. Ofori avwanre vwọ riẹn sẹ a sa vwẹrokere udje ri Pọl phi phiyotọ kpahen obo ra sa “vwọ chochọn je reyọ iyẹnrẹn esiri na vwo . . . [mu] vwo nene urhi.”​—Fil 1:7.

3, 4. (a) Ẹwẹn vọ yen ihwo ri Ju na vwori ayen vwọ rẹ nẹ e mu Pọl rhe Jerusalẹm, kẹ mavọ yen ọ vwọ vrabọ rẹ ughwu? (b) Ukẹcha vọ yen Jihova vwọ kẹ idibo rọyen nonẹna kirobo ro ru kẹ Pọl?

³ Ẹdẹ erha ra vwọ vwẹ Fẹstọs vwo mu osun kpokpọ vwẹ Rom ri Judia nu, Fẹstọs de kpo Jerusalẹm. a Oboyin kọyen ọ da kerhọ kẹ eta rẹ irherẹn ride na kugbe eshare rẹ ihwo ri Ju ri titiri ta kpahen urhiẹchọ ọgangan ri Pọl. Ayen riẹnre nẹ ihwo ri kpenu nọ osun kpokpọ nana guọnọre nẹ ọ vẹ ihwo ri Ju na nabọ yerinkugbe vwọrẹ ufuoma. Ọtiọyena kẹ ayen rẹ Fẹstọs: Mu Pọl rhe Jerusalẹm rere e guẹdjọ rọyen vwẹ etinẹ. Ẹkẹvuọvo, ayen vwo iroro umwemwu vwẹ ẹwẹn. Ivwighrẹn na jiroro rẹ ayen vwọ teyọn hwe ọke re de muo nẹ Sizaria cha Jerusalẹm. Fẹstọs rhọnvwe kẹ aye-en, ọ vuẹ ayen nẹ: “E jẹ otu re dia isun vwẹ ohri rẹ ovwan nene uvwe [kpo Sizaria] rere ayen gun vwọsuọ, ọ da ghene dianẹ ọshare na ru emu ọvo rọ chọre.” (Iru 25:5) Eriyina, Pọl da vrabọ rẹ ughwu obọ ọfa.

⁴ Ọke ri Pọl vwo hirharokuẹ edavwini nana eje, Jihova vwẹ ukẹcha kẹ  womarẹ Ọrovwori Jesu Kristi. Karophiyọ nẹ vwevunrẹ emramrẹ ọvo, Jesu vuẹ ọyinkọn na nẹ o “fiudugberi.” (Iru 23:11) Nonẹna, idibo rẹ Ọghẹnẹ ji hirharokuẹ ebẹnbẹn vẹ imuoshọ evo. Jihova chochọn rẹ avwanre vwo nẹ abọ rẹ ebẹnbẹn nana eje-e, ẹkẹvuọvo ọ kẹ avwanre aghwanre vẹ ẹgba re vwo chirakon rayen. Ọkieje yen avwanre sa vwọ vwẹroso “ẹgba rọ vrẹ ẹgba” rẹ Ọghẹnẹ ro vwo ẹguọnọ na vwọ kẹ avwanre.​—2Kọ 4:7.

5. Die yen Fẹstọs ke ru ọke rọ vwọ ta ota kẹ Pọl?

⁵ Ẹdẹ evo vwọ wan nu, Fẹstọs “de chidia agbara rẹ ẹdjọeguo na” vwẹ Sizaria. b Pọl vẹ ihwo re vwọsuọ na de mudia obaro rọyen. Pọl vwọ kpahanphiyọ eta rẹ ayen ta vwọsuọ ri vwotọ-ọ na, ọ da ta: “Mi ru umwemwu vuọvo vwọso Urhi rẹ ihwo ri Ju yẹrẹ uwevwin rẹ ẹga na yẹrẹ Siza-a.” Ofori nẹ e siobọnu ọyinkọn na, kidie ọ churhi vuọvo-o. Die yen Fẹstọs che ru? Kidie nẹ ọ guọnọre nẹ oma rọyen vwerhen ihwo ri Ju na, ọ da nọ Pọl: “Wọ guọnọ kpo Jerusalẹm rere a dia oboyin da vwẹ owẹ guẹdjọ vwẹ obaro mẹ kpahen erọnvwọn nana?” (Iru 25:​6-9) Onọ nana ghene chọ dẹn! Kidie e de mu Pọl rhivwin kpo Jerusalẹm, ihwo re vwọsuọ na yen che guẹdjọ rọyen, jẹ ọ da dia ọtiọyen ọ cha sa vrabọ rẹ ughwu-u. Vwẹ ẹdia nana, Fẹstọs tẹnrovi obo ri che shephiyọ kẹ usuon rọyen ukperẹ orhiẹn abavo. Osun ro sun wanre, re se Pọntiọs Pailet ji ru oka rẹ uruemu nana ọke ro vwo guẹdjọ ri Jesu. (Jọ 19:​12-16) Iguẹdjọ buebun nonẹna ji gbe nene ukeke ro nẹ obọ rẹ ihwo ri suẹn cha. Ọtiọyena, e jẹ  o gbe avwanre unu ọke rẹ aguare de brorhiẹn ro shenyẹ kpahen idibo rẹ Ọghẹnẹ-ẹ.

6, 7. Diesorọ Pọl vwo mu apili bru Siza ra, kẹ udje vọ yen o phi phiyotọ kẹ Inenikristi rẹ uyota nonẹna?

⁶ Owenvwe ri Fẹstọs vwori ro vwo ru obo re cha vwerhen ihwo ri Ju na oma, cha so ughwu vwọ kẹ Pọl. Ọtiọyena, Pọl da reyọ uturhi rọyen kerẹ ọmotọ ri Rom vwo ruiruo. Ọ da vuẹ Fẹstọs: “Obaro rẹ agbara rẹ ẹdjọeguo ri Siza yen mi mudia na, asan ro fori nẹ e de gun vwe ẹdjọ. Mi ru ihwo ri Ju na emu vuọvo rọ chọre-e, kirobo rẹ owẹ komobọ je nabọ mrẹ na. . . . Mi mu apili rhe Siza!” Ohwo de mu apili nana nu, e rhe se wene-e. Kọyensorọ Fẹstọs vwọ tanẹ: “Siza ọyen wo mu apili rhe; Siza ọyen wo che bru ra.” (Iru 25:​10-12) Pọl vwo mu apili kpo aguare ro me kpenu na, o phi udje phiyotọ vwọ kẹ Inenikristi nonẹna. Ọke rẹ ihwo re vwọsua da guọnọ vwẹ “urhi na ruẹ emu ogbarogba,” Iseri ri Jihova reyọ urhi rẹ ẹkuotọ na vwọ chochọn rẹ iyẹnrẹn esiri na. c​—Un 94:20.

⁷ Pọl vwọ dia uwodi ẹgbukpe ivẹ re fikirẹ umwemwu ro ruru-u, a da rhe vwẹ uphẹn kẹ rọ vwọ chochọn rẹ oma rọyen vwẹ Rom. Ẹkẹvuọvo, e ki muo kpo Rom, o vwo osun ọfa rọ je guọnọ mrẹ Pọl tavwen.

8, 9. Diesorọ Ovie Agripa vwo kpo Sizaria?

⁸ Ẹdẹ evo vwọ wan nu ri Pọl vwọ vuẹ Fẹstọs nẹ ọyen mu ẹdjọ rọyen rhe Siza, Ovie Agripa kugbe oniọvo rọyen rẹ aye re se Bẹnaesi de “rhi yeren” osun kpokpọ nana. d Vwẹ ọke yena, ọyen ẹkuruemu rọ herọ vwẹ Rom rẹ isun vwo rhi yeren osun kpokpọ re vwo mu. Aphro herọ-ọ, uyeren nana rẹ Agripa rhi yeren Fẹstọs na cha kpuriẹnphiyọ oyerinkugbe rayen ro se fierere kẹ ayen vwẹ obaro na.​—Iru 25:13.

⁹ Fẹstọs vuẹ ovie na kpahen Pọl, ọ da nẹrhẹ Agripa vwo owenvwe ro vwo nyo mie Pọl. Ẹdẹ rọ vwọ kpahọn, isun ivẹ na de chidia agbara rẹ ẹdjọeguo na. Ẹkẹvuọvo, a cha sa vwẹ ẹgba vẹ odjephia rẹ urinrin rayen vwọ vwanvwe ota ri Pọl re mu phiyọ uwodi na-a.​—Iru 25:​22-27.

10, 11. Idjerhe vọ yen Pọl vwo muọghọ kẹ Agripa, die yen Pọl vuẹ ovie na kpahen oka rẹ akpọ ro yerin jovwo?

¹⁰ Pọl nabọ kpẹvwẹ Ovie Agripa fikirẹ uphẹn ro vwori rọ vwọ chochọn rẹ oma rọyen vwẹ obaro rẹ ovie na, o de ji djephia nẹ ovie na nabọ riẹn ẹkuruemu rẹ ihwo ri Ju na kugbe aphro rọ herọ vwẹ uvwre rayen. Pọl vwo djisẹ rẹ akpọ ro yerin jovwo, ọ da ta: “Mẹvwẹ Farisi jovwo . . . jẹ ihwo ri Farisi yọnrọn urhi rẹ obo ra ga Ọghẹnẹ wan kokoroko vwọ vrẹ ihwo ri Ju efa.” (Iru 26:5) Ọke ri Pọl vwọ dia ohwo ri Farisi, o vwo iphiẹrophiyọ kpahen ẹcha ri Mesaya na. Enẹna, rọ rhe vwọ dia Onenikristi nure na, ko se fiudugberi tanẹ Jesu Kristi yen Mesaya ra  hẹrhẹ na. Ọnana imuẹro rẹ ihwo re vwọsuọ na ji vwo, rọ dia orugba rẹ iphiẹrophiyọ rẹ Ọghẹnẹ ve kẹ esẹ rayen, ọnana yen oboresorọ a vwọ reyọ Pọl vwo guẹdjọ vwẹ ẹdẹ yena. Odjefiotọ nana tobọ nẹrhẹ Agripa vwo owenvwe kpahen oborẹ Pọl guọnọ ta. e

¹¹ Pọl vwọ karophiyọ obo ro mukpahen Inenikristi vwẹ ọke rọ wanre, ọ da ta: “Vwọ kẹ vwẹ, mi ke vwo imuẹro nẹ ofori nẹ me vwọso odẹ ri Jesu, ohwo ri Nazarẹt na vwẹ kidjerhe kidjerhe. . . . Kidie nẹ mi muophu gangan kpahan ayen [idibo ri Kristi na], me da tobọ kpo irere efa re mukpahen ayen.” (Iru 26:​9-11) Uyota yen Pọl tare na. Ihwo buebun ghene riẹn oborẹ Pọl mukpahen Inenikristi gan te. (Ga 1:​13, 23) Agripa se roro nẹ, ‘Die yen se wene oka rẹ ọshare nana?’

12, 13. (a) Mavọ yen Pọl djisẹ rẹ okurhẹriẹ rọyen wan? (b) Idjerhe vọ yen Pọl vwọ “họnra vwọso” Jesu?

¹² Eta ri Pọl rhoma ta na da kpahenphiyọ onọ rọhẹ ẹwẹn rẹ Agripa na: “Mi vwo kpo Damaskọs vẹ ogangan kugbe uturhi rẹ irherẹn ride na vwọ kẹ vwẹ, me vwọ hẹ idjerhe vwẹ oghẹruvo koko na, E Ovie, me da mrẹ elo ọvo ro nẹ obodjuvwu rhe ro lo vrẹ ọ rẹ ọnre, rọ riariẹ ovwẹ vẹ ihwo re vẹ ovwẹ gba hẹ usun na phiyọ. Ọke rẹ avwanre eje vwo she teyen otọ nu, mi de nyo urhuru ọvo rọ ta kẹ vwẹ vwẹ ejajẹ ri Hibru nẹ: ‘Sọl, Sọl, diesorọ wo vwo muẹkpahan ovwẹ? Wọ sua omaẹwan kẹ oma wẹn kidie wọ họnra vwọso ovwẹ.’ Ẹkẹvuọvo me da tanẹ:  ‘Ono yen owẹ, Ọrovwori?’ Ọrovwori na da tanẹ: ‘Mẹvwẹ Jesu, ohwo ru wo muẹkpahan na.’ ” f​—Iru 26:​12-15.

¹³ Bẹsiẹ Pọl ke mrẹ emramrẹ nana, a sa tanẹ ọ “họnra vwọso” Jesu. Kirobo rẹ eranvwe sa so omaẹwan kẹ oma rọyen kidie nẹ ọ vwẹ ohọre dje urhe rọ pha piọpiọpiọ ra gba si ohọre rọyen ye, ọtiọyen Pọl je so omaẹwan kẹ oma rọyen kidie ọ vẹ Ọghẹnẹ vwo omamọ rẹ oyerinkugbe-e, rọ vwọ dianẹ ọ họnra vwọsua ọhọre rẹ Ọghẹnẹ na. Jesu ra rhọvwọn nẹ ushi na vwọ vwomaphia kẹ Pọl vwẹ idjerhe ro vwo kpo Damaskọs, ọ da nẹrhẹ ọshare vẹ ẹwẹn esiri nana ra phiẹn ghwru jovwo re na wene iroro ọchọchọ ro vwori.​—Jọ 16:​1, 2. 

14, 15. Die yen Pọl ta kpahen ewene ro ruru vwẹ akpeyeren rọyen?

¹⁴ Pọl ghini ru ewene rode vwẹ akpeyeren rọyen. Ọ vwọ ta ota kẹ Agripa, ọ da ta: “Mi ru nene emramrẹ rẹ odjuvwu na, mi de ghwoghwo ovuẹ na kẹ ihwo ri Damaskọs ẹsosuọ tavwen mi ki ghwoghwo kẹ ihwo rehẹ Jerusalẹm kugbe ihwo rehẹ ẹkuotọ ri Judia eje, ọtiọyen ji te ihwo rẹ ẹgborho na, nẹ ayen kurhẹriẹ bru Ọghẹnẹ rhe, womarẹ ayen vwo ruiruo ri dje okurhẹriẹ phia.” (Iru 26:​19, 20) Vwẹ ikpe buebun rhire na yen Pọl vwo ruẹ orugba rẹ iruo ri Jesu Kristi vwọ kẹ vwẹ emramrẹ vwẹ oghẹruvo yena. Die yen nẹ obuko rọyen rhe? Ihwo re kerhọ kẹ iyẹnrẹn esiri ri Pọl ghwoghwori na kurhẹriẹ vwo nẹ uruemu ri jẹfuọn kugbe jẹ uyota ẹta rayen, ayen da rhe vwẹroso Ọghẹnẹ. Ihwo nana da rhe dia  emotọ ri vwo omamọ rẹ uruemu ri toroba ufuoma rẹ ẹkuotọ na ji muọghọ kẹ urhi rọyen.

¹⁵ Emu erhuvwu ro nẹ obuko rẹ iruo aghwoghwo ri Pọl rhe na fiemu vuọvo kẹ ihwo ri Ju re vwọsua Pọl na-a. Pọl da ta: “Ọnana yen sorọ rẹ ihwo ri Ju na vwo shabọ phiyọ ovwẹ vwevunrẹ uwevwin rẹ ẹga na je davwẹngba rẹ ayen vwọ teyen ovwẹ hwe. Ẹkẹvuọvo, kidie nẹ mi rhiẹromrẹ ukẹcha ro nẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ rhe, kọyensorọ mi ji se vwo soseri kẹ ihwo itete vẹ ihwo ride rhi te nonẹna.”​—Iru 26:​21, 22.

16. Idjerhe vọ yen avwanre sa vwọ vwẹrokere Pọl ọke ra da ta ota kẹ iguẹdjọ vẹ isun kpahen esegbuyota rẹ avwanre?

¹⁶ Kerẹ Inenikristi rẹ uyota, ofori nẹ a “choma ọkieje” ra vwọ “chochọn” rẹ esegbuyota rẹ avwanre. (1Pi 3:15) Ọke ra da ta ota kẹ iguẹdjọ vẹ isun kpahen esegbuyota rẹ avwanre, ona ri Pọl vwọ ta ota kẹ Agripa vẹ Fẹstọs sa chọn avwanre uko. A da vwẹ idjerhe ọghọ vwọ vuẹ ayen kpahen oborẹ Baibol na wene akpeyeren rẹ avwanre vẹ ọ rẹ ihwo re kerhọ rẹ ovuẹ avwanre re, ọ sa nẹrhẹ ubiudu rẹ iguẹdjọ vẹ ihwo rehẹ ẹdia usuon na lọhọ.

17. Die yen Fẹstọs ru kpahen eta ri Pọl na, kẹ ọkpọ rẹ uruemu tiọyen vọ yen a je mrẹ nonẹna?

¹⁷ Ona ri Pọl vwọ ta ota vwẹ ẹdia nana ro vwo gbikun rẹ obo ro rhiẹromrẹ na, te ubiudu rẹ isun ivẹ na mamọ. Vwo oniso rẹ obo re phiare: “Asaọkiephana ri Pọl vwọ ta eta nana vwọ chochọn rẹ oma rọyen, Fẹstọs de kperi vẹ upho ọgangan nẹ: ‘Uyovwin wẹn gbare-e, Pọl! Ẹbe buebun ru vwo yonori na fovwo uwe phiyọ orhuẹ!’ ” (Iru 26:24) Ovan ri Fẹstọs na se djephia nẹ o vwo oka rẹ uruemu ra je mrẹ nonẹna. Ihwo buebun ni otu ri yono ihwo Baibol na kerẹ ihwo ri mu ẹga kpahen uyovwin. Ọke buebun yen ihwo ri vwo aghwanre rẹ akpọ na vwọ mrẹ bẹnbẹn ayen vwo rhiabọreyọ uyono ri Baibol na ro shekpahen evrẹnushi rẹ ihwo ri ghwuru.

18. Die yen Pọl kpahen kẹ Fẹstọs, kẹ die yen ọnana mu Agripa vwọ ta?

¹⁸ Pọl da kpahen vwọ kẹ osun na: “Me mwa orhuẹ-ẹ, Ohwo Rode Fẹstọs, ẹkẹvuọvo me ta eta rẹ uyota kugbe e rẹ iroro ro fiotọ. Vwọrẹ uyota, ovie re me ta ota kẹ odedede na nabọ riẹn kpahen erọnvwọn nana; . . . Ovie Agripa, wo se Emraro na gbuyota? Me riẹnre nẹ wo se ayen gbuyota.” Agripa da kpahen kẹ Pọl nẹ: “O rhe che kri-i wo che ku vwe rhẹriẹ vwọ dia Onenikristi.” (Iru 26:​25-28) Eta rẹ ovie na tare, owenẹ e dia uyota yẹrẹ efian djerephia nẹ oseri ri Pọl seri na te ubiudu rọyen.

19. Orhiẹn vọ yen Fẹstọs vẹ Agripa bru kpahen Pọl?

¹⁹ Agripa vẹ Fẹstọs de vrẹn mudia ro djerephia nẹ aguare na te oba re. “Ayen vwọ yanran na, kẹ ayen ta kẹ ohwohwo nẹ: ‘Ọshare nana ru emu vuọvo ro fo ughwu yẹrẹ ekanrọ-ọ.’ Agripa da ta kẹ Fẹstọs nẹ: ‘Ọ dianẹ kẹ ọshare nana mu apili rhe Siza-a mane jẹ e siobọno.’ ” (Iru 26:​31, 32) Ayen riẹnre nẹ ọshare na rẹ ayen guẹdjọ rọyen na riabe-e. Ọkiọvo, ọnana sa nẹrhẹ ẹro ọchọchọ rẹ ayen vwo nẹ Inenikristi jovwo na wene.

20. Die yen nẹ obuko rẹ oseri ri Pọl se kẹ ihwo evo rehẹ ẹdia rẹ usuon rhe?

²⁰ Ọ họhọre nẹ ọvuọvo vwẹ usun rẹ isun ivẹ nana ri vwo ẹgba na rhiabọreyọ iyẹnrẹn esiri rẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ na-a. Ọyen emu rẹ aghwanre rẹ ọyinkọn Pọl vwo mudia obaro rẹ eshare ivẹ nana? Ẹkpahọnphiyọ na yen, E! Re vwo mu Pọl kpo “obaro rẹ ivie kugbe isun” rehẹ Judia, ọnana da nẹrhẹ Pọl soseri kẹ ihwo evo rehẹ ẹdia rẹ usuon vwẹ Rom rọ họhọre nẹ e se soseri kẹ jovwo-o. (Lu 21:​12, 13) Vwọba, obo ro rhiẹromrẹ vẹ evun-ẹfuọn rọyen vwẹ ọke rọ ọdavwini bọn esegbuyota rẹ iniọvo na gan.​—Fil 1:​12-14.

21. Avwanre de muomaphiyọ iruo rẹ Uvie na, erhuvwu vọ yen se norhe?

²¹ Ọtiọyen ọ je hepha nonẹna. Emu erhuvwu buebun se norhe siẹrẹ avwanre de muomaphiyọ iruo aghwoghwo rẹ Uvie na, ọ da tobọ dianẹ e hirharokuẹ edavwini yẹrẹ ẹvwọsuọ. A sa vwẹ uphẹn nana vwo soseri kẹ ihwo rehẹ ẹdia rẹ usuon re rhe se ghwoghwota kẹ jovwo-o. Akoechiro rẹ avwanre sa dia ọbọngan vwọ kẹ iniọvo na, rọ da nẹrhẹ ayen nabọ fiudugberi soseri ro fiotọ kpahen Uvie rẹ Ọghẹnẹ.