1, 2. Die yen mu Pọl kpo Jerusalẹm, kẹ egbabọse vọ yen o che hirharoku vwẹ oboyin?

 PỌL rhe te Jerusalẹm re! Ọ yan vwẹ irhuvwun rẹ orere na re pha hwahwa re je vọn vẹ ihwo re yan cha yan kpo. Orere ri Jerusalẹm ọyen orere rẹ oghẹresan vwẹ ikuegbe rẹ oborẹ Jihova vẹ ihwo rọyen yerin wan. Ihwo rehẹ orere na reyọ ẹdia rẹ ayen hepha jovwo na je vwọ yeyan. Pọl riẹnre nẹ iniọvo buebun mu ẹwẹn kpahen ọke yena mamọ, eriyina, ayen rhe ru ewene vwẹ akpeyeren rayen rẹ ayen vwọ riẹn nẹ Jihova ru ewene phiyọ oyerinkugbe ro vwori vẹ ihwo rọyen re-e. Pọl da rhe mrẹvughe nẹ vwọ vrẹ ọdavwẹ rẹ ekuakua rẹ akpeyeren ro muro vwo vrẹn nẹ Ẹfesọs rhe orere rode nana, iniọvo na evo ji rhi vwo ẹruọ nẹ Jihova rha reyọ ihwo nana yẹrẹ Urhi na vwo ruiruo-o. (Iru 19:21) Ọtiọyena, o de muegbe ro vwo kpo orere na dede nẹ imuoshọ sa dia.

² Asaọkiephana, die yen Pọl che hirharoku vwẹ Jerusalẹm? Egbabọse ọvo che nẹ obọ rẹ idibo ri Kristi rhe, enana ihwo rẹ ikuegbe rẹ efian rẹ ayen nyo kpahen Pọl kpokpo ẹwẹn rayen. Egbabọse rọ ma rho che nẹ obọ rẹ ivwighrẹn ri Kristi rhe. Ayen che mu efian bare Pọl, hwe ehwe rẹ ugbobọ je djoshọ rẹ ughwu muo. Egbabọse sansan nana je cha vwẹ uphẹn vwọ kẹ Pol ro vwo soseri. Omaevwokpotọ, uduefiogbere kugbe esegbuyota ro djephia vwẹ ẹdia nana cha dia udje vwọ kẹ Inenikristi ri nonẹna. E jẹ a fuẹrẹn obo rọ cha phia wan.

3-5. (a) Echidiotọ vọ yen Pọl rare vwẹ Jerusalẹm, kẹ die yen ayen ta ota kpahen? (b) Die yen echidiotọ ri Pọl vẹ ekpako na vwori vwẹ Jerusalẹm yono avwanre?

³ Pọl vẹ usun rọyen vwo te Jerusalẹm, ẹdẹ rọ vwọ kpahọn, ayen da ra mrẹ ekpako rẹ ukoko na. E djunute iyinkọn ri Jesu vwẹ ikuegbe nana-a, ọ sa dianẹ ayen eje hrabọ ro irere efa re. Ẹkẹvuọvo, Jems rọ dia oniọvo ri Jesu hẹ etiyin. (Ga 2:9) Ọ sa dianẹ Jems yen ochidiagbara rẹ echidiotọ nana ọke rẹ “ekpako na eje” vẹ Pọl vwọ hẹ etiyin.​—Iru 21:18.

⁴ Pọl vwo yeren ekpako na nu, “ọ da tuẹn ota ẹta phiyọ rọ vwọ nabọ gbikun rẹ erọnvwọn rẹ Ọghẹnẹ ruru vwẹ ohri rẹ ẹgborho na womarẹ iruo  rẹ odibo egbe rọyen.” (Iru 21:19) Eta rọyen na cha nabọ phiuduphiyọ iniọvo na awọ mamọ. Oma je vwerhen avwanre nonẹna siẹrẹ e de nyo iyẹnrẹn rẹ ẹyan-obaro rẹ iruo na vwẹ ẹkuotọ efa.​—Isẹ 25:25.

⁵ O vwo te ọkiọvo, ọ họhọre nẹ Pọl de rhi djunute utoro ro mu nẹ Europe rhe. Ọdavwẹ rẹ iniọvo rehẹ awusheri na djephia nabọ te ubiudu rẹ iniọvo re kerhọ kẹ Pọl na. Fikirẹ iyẹnrẹn ri Pọl ghwa rhe na: “Ayen [ekpako na da] vwẹ urinrin kẹ Ọghẹnẹ”! (Iru 21:20a) Ọtiọyen ọ je hepha nonẹna nẹ oma vwerhen iniọvo avwanre rẹ oghwọrọ te oma yẹrẹ re muọga ọke rẹ iniọvo na da vwẹ ukẹcha vẹ eta rẹ ọbọngan vwọphia kẹ ayen vwẹ ọke ro fori.

6. Ebẹnbẹn vọ yen a vuẹ Pọl kpahen?

⁶ Ekpako na da vuẹ Pọl kpahen ebẹnbẹn ọvo rọ vwomaphia vwẹ Judia fikirẹ ota re ihwo ta kpahọn. Ayen da ta: “Wọ mrẹrẹ oniọvo, uriorin buebun rẹ ihwo ri Ju yen segbuyota, ayen ejobi vwo oruru kpahen Urhi na. Ẹkẹvuọvo ayen nyori ra vwọ tanẹ wo yono ihwo ri Ju eje rehẹ ohri rẹ ẹgborho na uyono rọ vwọso Urhi ri Mosis, wọ vwọ vuẹ ayen nẹ ayen yanvwe emọ rayen yẹrẹ nene ẹkuruemu na-a.” a​—Iru 21:20b, 21.

7, 8. (a) Iroro ọchọchọ vọ yen Inenikristi buebun re dia Judia vwori? (b) Diesorọ iroro ọchọchọ nana rẹ Inenikristi evo re dia ihwo ri Ju vwori na rhe mudiaphiyọ nẹ ayen ihwo ri she nẹ ukoko na re vwọsuọ-ọ?

⁷ Diesorọ Inenikristi buebun ji vwo siufi rẹ Urhi ri Mosis na dede nẹ ọ vrẹ ẹgbukpe 20 re phioba phiyọ re? (Kọl 2:14) Vwẹ 49 C.E., iyinkọn na vẹ ekpako rehẹ Jerusalẹm si ileta vwo rhe ikoko na ro djerephia nẹ ọ rha dia urhi nẹ ihwo  rẹ ẹgborho na ri kurhẹriẹ yanvwe yẹrẹ nene Urhi ri Mosis na-a. (Iru 15:​23-29) Ẹkẹvuọvo, ileta nana djunute Inenikristi re dia ihwo ri Ju-u, kidie buebun rayen je rhe riẹn nẹ e phioba phiyọ Urhi ri Mosis na re-e.

⁸ Ọ vwọ dianẹ Inenikristi re dia ihwo ri Ju riẹn ọnana-a na, ko mudiaphiyọ nẹ ayen rha dia Inenikristi-i? Ẹjo. Ọ dianẹ kẹ ayen ka ga ẹdjọ jovwo kẹ ayen ruẹ nene ẹkuruemu rẹ ẹga rẹ ayen ga jovwo-o. Jihova yen je vwẹ Urhi ri Mosis rẹ Inenikristi re dia ihwo ri Ju nẹ ghanghanre na vwọ kẹ ayen. O vwo emu vuọvo rọ chọre vwẹ Urhi na yẹrẹ ro churobọ si irueru rẹ Idẹbono-o. Ẹkẹvuọvo, Urhi nana hẹ otọ rẹ ọphọ awanre na, jẹ enẹna Inenikristi hẹ otọ rẹ ọphọ ọkpokpọ na re. Asaọkiephana, a da ta ota kpahen ẹga rẹ uyota, irueru ri churobọ si ọphọ rẹ Urhi na kpo awanre re. Inenikristi ri Hibru ri vwo oruru kpahen Urhi ri Mosis na vwo ẹruọ rẹ ota rẹ oyanvwe na-a, ayen je vwẹroso ukoko rẹ Inenikristi na-a. Ofori nẹ ayen wene iroro rayen rere o vwo shephiyọ vẹ uyota kpokpọ nana ri Jihova vwọphia kpahen ọphọ rẹ Urhi na. b​—Jer 31:​31-34; Lu 22:20.

9. Uyono vọ yen Pọl vwọphia kpahen Urhi ri Mosis na?

⁹ Kẹ ota ra ta kpahen Pọl na nẹ o yono ihwo ri Ju eje rehẹ ohri rẹ ẹgborho na “nẹ ayen yanvwe emọ rayen yẹrẹ nene ẹkuruemu na-a” vwo? Pọl ọyen ọyinkọn vwọ kẹ Ihwo rẹ Ikeferi na, vwọ kẹ ihwo ri Ju na evo ayen niro nẹ Pọl titi orhiẹn re bruru na nẹ ọ rha dia urhi rẹ Ihwo rẹ Ikeferi na vwo nene Urhi ri Mosis na-a.  O ji tueghe iroro ọchọchọ rẹ ihwo re guọnọ riẹriẹ Inenikristi re dia Ihwo rẹ Ikeferi jovwo nẹ ayen yanvwe vwo djephia nẹ ayen muọghọ kẹ Urhi ri Mosis na. (Ga 5:​1-7) Pọl ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na kẹ ihwo ri Ju vwẹ irere rọ rare. O muẹro nẹ o djere phephẹn kẹ ihwo ri vwo ẹwẹn esiri nẹ ughwu ri Jesu phioba phiyọ Urhi ri Mosis na, ọ da je vuẹ ayen nẹ esegbuyota yen ru ohwo phiyọ ọvwata ọ dia e vwo nene Urhi na-a.​—Ro 2:​28, 29; 3:​21-26.

10. Ẹro abavo vọ yen Pọl vwo ni ota ro shekpahen Urhi vẹ oyanvwe na?

¹⁰ Ẹkẹvuọvo, Pọl dje erorokẹ kẹ Inenikristi evo ri vwo ẹwẹn rẹ ayen vwo tinkamu ẹkuruemu rẹ ihwo ri Ju evo rọ dia ayen vwo jẹ owian ẹwian vwẹ Ẹdẹ Urovwoma yẹrẹ kẹnoma kẹ ẹriọ rẹ oka rẹ emu evo. (Ro 14:​1-6) Pọl jurhi kpahen oyanvwe-e. Vwọrẹ uyota, Pọl yanvwe Timoti rere ihwo ri Ju vwo je gbugbo rọyen kidie ọsẹ rọyen ohwo ri Grik. (Iru 16:3) A vwọ yanvwe ọyen ota romobọ. Pọl da ta kẹ iniọvo rehẹ Galesha: “Oyanvwe yẹrẹ jẹyanvwọ fiemu-u, ẹkẹvuọvo esegbuyota ro ruiruo womarẹ ẹguọnọ yen fiemu.” (Ga 5:6) Ẹkẹvuọvo, ọyen obo re chọre ra vwọ yanvwe fikirẹ Urhi na yẹrẹ roro nẹ ohwo da yanvwe, ko se vwo ẹroesiri ri Jihova. Ọ da dia ọtiọyen, kọyen ọnana djerephia nẹ e vwo esegbuyota-a.

11. Odjekẹ vọ yen ekpako na vwọ kẹ Pọl, kẹ die yen o churobọ si ro vwo ru nene? (Ni eta rehẹ obotọ na.)

¹¹ Dede nẹ ota ra ta kpahen Pọl na dia uyota-a, jẹ o ji kpokpo Inenikristi re dia ihwo ri Ju na ẹwẹn. Eriyina, ekpako na da vwẹ odjekẹ nana kẹ Pọl: “Avwanre vwo eshare ẹne ri ve ive. Reyọ eshare na nene oma wo ru oma wẹn vẹ ọrayen fon vwo nene urhi na, wọ je hwosa rẹ oborẹ ayen ghwọrọre, rere ayen wanre uyovwin rayen muotọ. Ọke yena ihwo eje ke cha riẹn nẹ obo ra ta kpahen owẹ na dia uyota-a,  ẹkẹvuọvo wọ yan dẹndẹn nene ọrhuẹrẹphiyotọ, wọ je yọnrọn Urhi na.” c​—Iru 21:​23, 24.

12. Mavọ yen Pọl vwo djephia nẹ o vwo ẹwẹn ra vwọ nuẹ kugbe ẹwẹn rẹ ọwiankugbe ọke ro vwo nene odjekẹ rẹ ekpako rehẹ Jerusalẹm vwọ kẹ?

¹² Pọl rhe se roro nẹ ọ dia ota ra ta kpahọn na yen ebẹnbẹn na-a, ẹkẹvuọvo oruru rẹ Inenikristi re dia ihwo ri Ju vwo kpahen Urhi ri Mosis na. Ẹkẹvuọvo, o muegbe rọ vwọ nuẹ nene oborẹ ekpako na vuẹrẹ eje siẹrẹ ọ da dianẹ e vwọso odjekẹ ri Baibol na-a. Pọl ke si jovwo re nẹ: “Vwọ kẹ ihwo rehẹ otọ rẹ urhi, me da rhe dia kerẹ ohwo rọhẹ otọ rẹ urhi, dede nẹ me hẹ otọ rẹ urhi-i, rere me sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ otu rehẹ otọ rẹ urhi vwo kurhẹriẹ.” (1Kọ 9:20) Vwẹ ẹdia nana, Pọl nene ekpako rehẹ Jerusalẹm wian kugbe kerẹ ohwo rọhẹ “otọ rẹ urhi.” Udje nana ri Pọl phi phiyotọ na djerephia kẹ avwanre nonẹna nẹ ofori re vwo nene ekpako na wian kugbe, e rhe ruẹ erọnvwọn nene ọhọre avwanre-e.​—Hib 13:17.

13. (a) Diesorọ ihwo ri Ju evo vwọ so oyanghan vwẹ uwevwin rẹ ẹga na? (b) Mavọ yen a wan sivwin arhọ ri Pọl?

¹³ Erọnvwọn ghwe shephiyọ kẹ Pọl vwẹ uwevwin rẹ ẹga na-a. Ẹdẹ rẹ okuphiyọ rẹ ive na vwọ joma siẹkẹrẹ re, ihwo ri Ju ri nẹ Esha rhe vwọ mrẹ Pọl, ayen de gun efian nyẹ nẹ ọ ghwa Ihwo rẹ Ikeferi ro uwevwin rẹ ẹga na, siẹvuọvo na, edo ọgangan da vwomaphia. Mane kẹ onotu rẹ isodje ri Rom duvwunu phiyọ obo re phia na-a, ayen rha teyen Pọl hwe. Kirobo rọ hepha, onotu rẹ isodje na de mu Pọl phiyọ uwodi. Ghwe vwo nẹ ẹdẹ yena yanran, ọ cha reyọ vrẹ ẹgbukpe ẹne ri Pọl ki se vwo ugbomọphẹ rọyen rhivwin. Imuoshọ ri Pọl hirharoku na ji rhi re-e. Onotu na vwọ nọ ihwo ri Ju na oboresorọ ayen vwọ reyọ vwọsua Pọl, kẹ ayen van guẹn kpenẹ kpenẹ. Oyanghan na rha sa nẹrhẹ onotu na vwo ẹruọ rẹ oborẹ ayen ta-a. Fikirẹ oborẹ ẹdia na gan te, e de mu Pọl vwo nẹ asan rẹ edo na hepha. Pọl vẹ isodje ri Rom vwọ guọnọ ro asan rẹ isodje na dia, Pọl da ta kẹ onotu na: “Me rẹ wẹ, biko kẹ vwẹ uphẹn me vwọ ta ota kẹ ihwo na.” (Iru 21:39) Onotu na da ghene kẹ Pọl uphẹn, o de fiudugberi soseri kpahen obo ro segbuyota.

14, 15. (a) Die yen Pọl djefiotọ kẹ ihwo ri Ju na? (b) Die yen onotu ri Rom na ruru rere ọ vwọ riẹn oboresorọ ivun ri Pọl vwo miovwo ihwo ri Ju na?

¹⁴ Pọl da tuẹn ota rọyen phiyọ rọ vwọ ta, “nyo ẹkẹn unu mẹ.” (Iru 22:1) Pọl vwẹ ephẹrẹ ri Hibru vwọ ta ota kẹ otu na, ọnana da nẹrhẹ ayen fọ je kerhọ rọyen. Ọ nabọ djefiotọ kẹ ayen oboresorọ ọyen vwọ dia Onenikristi enẹna. Vwẹ ota rọyen  na, Pọl vwẹ idjerhe rẹ ona vwọ vwẹ ẹkpo evo phia re dia oborẹ ihwo ri Ju na sa guọnọ otọ rayen siẹrẹ o de won ayen. Kirobo rẹ ihwo ri Ju evo rehẹ etiyin sa riẹn, Gamaliẹl ra nabọ vughe yen yono Pọl, Pọl ji mukpahen Inenikristi jovwo. Ẹkẹvuọvo, Pọl vwo kpo Damaskọs, ọ da mrẹ Jesu ra kpare nushi rọ ta ota kẹ vwẹ emramrẹ. Ihwo re vẹ Pọl gbe kwusun yanran na da mrẹ urhukpẹ ro lo wrowro ji nyo urhuru rẹ ohwo rọ ta ota, ẹkẹvuọvo ayen se “vwo ẹruọ rẹ oborẹ urhuru rẹ ohwo rọ ta ota . . . na ta-a.” (Iru 9:7; 22:9) Ọyena vwọ wan nu, irivẹ rọyen na da yọnrọn abọ ri Pọl ro Damaskọs kidie emramrẹ na nẹrhẹ ẹro rọyen rhu. Vwẹ etiyin rọ hepha na, ọshare ọvo re se Ananayas rẹ ihwo ri Ju re dia ekogho yena nabọ vughe de rhie ẹro ri Pọl vwẹ idjerhe rẹ igbevwunu.

¹⁵ Pọl je vuẹ ayen nẹ ọke ro vwo rhivwin kpo Jerusalẹm, Jesu da vwomaphia kẹ ọyen vwẹ uwevwin rẹ ẹga na. Ọnana rẹ ayen nyori na de miovwo ihwo ri Ju na ivun mamọ, ayen da van gangan rẹ ayen vwọ ta: “E si oka rẹ ọshare ọtiọnana nẹ akpọ na, o fo ohwo rọ dia-a!” (Iru 22:22) Pọl sa vwọ vrabọ rayen, onotu rẹ isodje na da tanẹ a reyọ kpo uwevwin rẹ isodje na. Kidie nẹ onotu na guọnọ riẹn oboresorọ ivun ri Pọl vwo miovwo ihwo ri Ju na, ọ da vuẹ nẹ o muegbe vwọ kẹ enọ ra cha nọ jẹ a fa. Ẹkẹvuọvo, Pọl reyọ uturhi ro vwori vwọ chochọn rẹ oma rọyen ro vwo djephia nẹ ọyen ọmotọ ri Rom. Nonẹna, Iseri ri Jihova je reyọ uturhi rẹ ayen vwori vwọ chochọn rẹ oborẹ ayen segbuyota. (Ni ekpeti na “ Urhi ri Rom Kugbe Emotọ ri Rom,” rọhẹ aruọbe 184, kugbe “ Eta re Mu Kpo Aguare Nonẹna.”) Onotu na vwo nyo nẹ Pọl ọmotọ ri Rom, ọ da mrẹvughe nẹ ọ cha guọnọ idjerhe ọfa rọ vwọ riẹn kpahen Pọl. Vwẹ ẹdẹ rọ vwọ kpahọn, o de mu Pọl kpo aguare ri Sanhẹdrin na, rọ dia aguare rode rẹ ihwo ri Ju na.

16, 17. (a) Djisẹ rẹ obo re phiare ọke ri Pọl vwọ ta ota kẹ Sanhẹdrin na? (b) Idjerhe vọ yen Pọl vwo djephia nẹ ọyen vwomakpotọ ọke ra vwọ ghwiẹ?

¹⁶ Pọl vwọ chochọn rẹ oma rọyen vwẹ obaro ri Sanhẹdrin na, ọ da ta: “Iniọvo, ẹwẹn obrorhiẹn mẹ vuẹ vwẹ nẹ mi ru emu vuọvo rọ chọre vwẹ obaro rẹ Ọghẹnẹ rhi te nonẹna-a.” (Iru 23:1) Pọl rha sa ta vrẹ ọtiọye-en kidie “orherẹn rode na Ananayas da tanẹ ihwo ri mudia kẹrẹ ghwiẹ unu rọyen.” (Iru 23:2) Ọnana ophọphọvwe dẹn! Ọnana ghini dje orhiẹn rẹ eku ayen bruru phia, rẹ ayen vwọ tanẹ Pọl ọvwọrofian dede nẹ ayen ji rhi nyo ẹkẹn unu rọye-en! A rha ta ri Pọl vwọ kpahen kẹ nẹ, “Ọghẹnẹ cha ghwiẹ wẹ, wẹwẹ rẹ igbẹhẹ ra vwẹ ọda ọfuanfon gbe na. Wo chidia etiyin wo vwo gun vwe ẹdjọ nene Urhi na, jẹ wọ je vwẹ ọke vuọvo na vwo gbe Urhi na kuẹ ru wọ vwọ tanẹ a ghwiẹ vwẹ?”​—Iru 23:3.

¹⁷ Ihwo ri mudia re mrẹ obo re phia na de gueroma, ọ dia fikirẹ ẹghwiẹ ra ghwiẹ Pọl na-a, ẹkẹvuọvo fikirẹ oborẹ Pọl tare. Ayen ke ta: “Wo yinvwaro kpahen orherẹn rode rẹ Ọghẹnẹ?” Ẹkpahọnphiyọ ri Pọl djerephia nẹ ọyen ohwo rọ vwomakpotọ, ro ji muọghọ kẹ Urhi na. Pọl da ta: “Iniọvo, me riẹnre nẹ orherẹn rode-e. Kidie e siro nẹ, ‘Wọ ta orharhe ota kpahen osun rẹ ihwo wẹ-ẹn.’ ” d (Iru 23:​4, 5; Ey 22:28) O de wene kpo ona ọfa. Pọl vwọ jokaphiyọ nẹ ihwo ri Farisi vẹ Sadiusi yen idiaguare ri Sanhẹdrin na, ọ da ta: “Iniọvo, mẹvwẹ Farisi, ọmọ rẹ ihwo ri Farisi. Fikirẹ iphiẹrophiyọ rẹ evrẹnushi rẹ ihwo ri ghwuru na yen a vwọ reyọ ovwẹ vwo guẹdjọ na.”​—Iru 23:6.

18. Die yen nẹrhẹ Pọl se oma rọyen Farisi, kẹ, mavọ yen avwanre sa vwọ reyọ ona nana vwo ruiruo vwẹ ẹdia evo?

¹⁸ Die yen nẹrhẹ Pọl se oma rọyen Farisi? Kidie orua ri Farisi yen o nurhe, kọyensorọ o vwo se oma rọyen “ọmọ rẹ ihwo ri Farisi.” Eriyina, ẹro rẹ ohwo ri Farisi yen buebun ihwo na ji vwo no. e Kẹ, mavọ yen Pọl sa vwọ rhọnvwephiyọ  oborẹ ihwo ri Farisi segbuyota kpahen evrẹnushi na? Kirobo ra niyẹnrẹn rọyen, ihwo ri Farisi segbuyota nẹ erhi ghwẹ-ẹ nẹ ọvwata cha rhoma yerin vwẹ ugboma rẹ ohworakpọ. Pọl se iyono nana gbuyota-a. Evrẹnushi ri Jesu yono kpahen yen Pọl segbuyota. (Jọ 5:​25-29) Dedena, Pọl rhọnvwephiyọ uyono rẹ ihwo ri Farisi nẹ iphiẹrophiyọ herọ siẹrẹ ohwo de ghwu nu. Ọnana fẹnẹ ihwo ri Sadiusi re nama vwo esegbuyota nẹ iphiẹrophiyọ herọ siẹrẹ e de ghwu nu-u. Avwanre sa reyọ ona nana vwo nene ihwo ri kpo ẹga ri Fada yẹrẹ ẹga efa ta ota kugbe. Avwanre sa tanẹ avwanre vwo esegbuyota kpahen Ọghẹnẹ kerẹ ayen. Dede nẹ ayen se vwo imuẹro kpahen Eghẹnẹ Erha ri Kuomagbe Dia Ọvo, jẹ avwanre se Ọghẹnẹ ro vwo Baibol na gbuyota, te ayen te avwanre vwo imuẹro nẹ Ọghẹnẹ herọ.

19. Die yen so oyanghan vwẹ aguare rẹ ihwo ri Sanhẹdrin na?

¹⁹ Ota ri Pọl vwọphia hra aguare ri Sanhẹdrin na. Baibol na da ta: “Edo rode de mu, isiẹbe evo re dia e rẹ ẹko ri Farisi na de vrẹn mudia, kẹ ayen phraphro gangan nẹ: ‘Avwanre mrẹ emu vuọvo rọ chọre vwẹ oma rẹ ọshare nana-a, ẹkẹvuọvo ọ da dianẹ ẹwẹn ọvo yẹrẹ amakashe yen ta ota kẹ​—.’ ” (Iru 23:9) Ota rẹ ayen tare nẹ ọ sa dianẹ amakashe yen ta ota vwọ kẹ Pọl na, ọyen oborẹ ihwo ri Sadiusi na rhọnvwephiyọ kakaka-a, kidie ayen vwo imuẹro nẹ emakashe herọ-ọ. (Ni ekpeti na “ Ihwo ri Sadiusi Kugbe Farisi Na.”) Oyanghan na ganre te ẹdia rẹ onotu rẹ isodje ri Rom na da rhoma sivwin arhọ ri Pọl. (Iru 23:10) Dedena, ọ dia ọnana mudiaphiyọ nẹ Pọl vrabọ rẹ imuoshọ re-e. Die yen cha phia kẹ ọyinkọn na enẹna? Avwanre che yono kpobarophiyọ vwẹ uyovwinrota rọ vwọ kpahen ọnana.