1, 2. Amono yen nẹ Filipae kpo Tẹsalonaika, kẹ die yen ayen se roro kpahen?

 IDJERHE rẹ ihwo wan mamọ, rẹ ewena ri Rom ru wan igbenu re pha chohri chohri. E nyo edo sansan vwẹ idjerhe na, kerẹ edo rẹ ekẹkẹtẹ, adjugẹ rẹ akpẹrẹ rẹ ofovwin re djẹ vwẹ idjerhe rẹ ikuta, kugbe edo rẹ ihwo sansan re yan vwẹ idjerhe na, ọ sa dianẹ e ji nyo edo rẹ isodje, ineki kugbe ewena. Pọl, Sailas kugbe Timoti re dia igbeyan erha na yan imaili re vrẹ 80 vwẹ idjerhe nana re, rẹ ayen vwo nẹ Filipae kpo Tẹsalonaika. Oyan na nama lọhọ kẹ ayen kakaka-a, ma rho vwọ kẹ Pọl vẹ Sailas. Kidie ọmiaovwẹ re ehwe re hwe ayen vwẹ Filipae je hẹ oma rayen.​—Iru 16:​22, 23.

² Mavọ yen eshare nana sa vwọ yan oyan ogrongron rọ hẹrhẹ ayen vwẹ obaro na? Otaẹtakuẹgbe chọn ayen uko. Ayen je karophiyọ ikuegbe rẹ obo re phiare vwẹ Filipae, rẹ ohwo rọ rhẹrẹ uwodi vẹ orua rọyen vwo kurhẹriẹ. Oborẹ ayen rhiẹromrẹ na nẹrhẹ eshare nana brorhiẹn kokoroko rẹ ayen vwo muomaphiyọ eghwoghwo rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ. Ẹkẹvuọvo, ọ sa dianẹ eshare nana roro kpahen oborẹ ihwo ri Ju rehẹ orere yena che nene ayen yerin wan rẹ ayen vwo siẹkẹrẹ orhoma urhie rẹ orere ri Tẹsalonaika. A cha vwọsua ayen ji hwe ayen kirobo re ru ayen vwẹ Filipae?

3. Mavọ yen udje ri Pọl sa vwọ chọn avwanre uko vwo fiudugberi ghwoghwo nonẹna?

³ Pọl ta ẹwẹn rọyen phia vwẹ ileta ro si rhe Inenikristi rehẹ Tẹsalonaika ukuko na: “Avwanre ka rioja, a ke je phọphọ avwanre vwẹ Filipae kirobo rẹ ovwan riẹnre, avwanre fiudugberi womarẹ Ọghẹnẹ rẹ avwanre vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri rẹ Ọghẹnẹ kẹ ovwan vwevunrẹ ẹvwọsuọ ọgangan.” (1Tẹ 2:2) Womarẹ eta nana ri Pọl tare na, ọ họhọre nẹ oshọ muro rọ vwọ ro orere ri Tẹsalonaika, ma rho fikirẹ obo re phiare vwẹ Filipae. Wo se vwo ẹruọ rẹ oshọ ro muẹ Pọl na? O vwo ọke ọvo wọ vwọ mrẹ bẹnbẹn wo vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na? Pọl vwẹroso Jihova nẹ ọ cha bọn ọyen gan, je nẹrhẹ o fiudugberi. A da vwẹrokere udje ri Pọl, ọ sa chọn avwanre uko vwo fiudugberi.​—1Kọ 4:16.

4. Diesorọ a vwọ tanẹ ọ họhọre nẹ Pọl dia Tẹsalonaika vrẹ idughwrẹn erha?

⁴ Ikuegbe na vuẹ avwanre nẹ Pọl vwọ hẹ Tẹsalonaika, o ghwoghwori vwẹ sinagọg na vwẹ Ẹdẹ Urovwoma erha. Ọnana mudiaphiyọ nẹ idughwrẹn erha ọvo yen ọ ghwọre vwẹ orere na? Ẹjo, kakaka-a. Pọl vwo te orere na nu, avwanre ghwa riẹn ọke rẹsosuọ ro tu vwo kpo sinagọg na-a. Vwọba, ileta na je tanẹ ayen vwọ hẹ Tẹsalonaika, Pọl vẹ usun rọyen wiowian vwọ vwẹrote oma rayen. (1Tẹ 2:9; 2Tẹ 3:​7, 8) Pọl je vwọ hẹ etiyin na, abọ ivẹ yen iniọvo rehẹ Filipae vwo mu emu rhe. (Fil 4:16) Ọtiọyena, ọ họhọre nẹ Pọl dia Tẹsalonaika vrẹ idughwrẹn erha.

5. Die yen Pọl tare o se vwo te ubiudu rẹ ihwo ro ghwoghwo ota kẹ?

⁵ Pọl fiudugberi ghwoghwo kẹ ihwo ri kokori vwẹ sinagọg na. Vwo nene ẹkuruemu rọyen, “o de nene ayen roro vwo nẹ Isiesi Ọfuanfon na rhe . . . ro vwo dje fiotọ je rionbọ kpo asan sansan ri djerephia nẹ ofori rẹ Kristi na vwọ rioja, o ji vwo vrẹn nẹ ughwu, rọ vwọ tanẹ: ‘Ọnana yen Kristi na, Jesu nana ri mi ghwoghwo kẹ ovwan na.’ ” (Iru 17:​2, 3) Noso nẹ ọ dia Pọl ta ota rọ vwọ kpare ophu rẹ ihwo re kerhọ rọyen na-a, ẹkẹvuọvo ọ guọnọ ta ota ro che te ubiudu rayen. Ọ riẹnre nẹ ihwo re vwoma vwẹ sinagọg na riẹn Isiesi Ọfuanfon na, ayen ji ni obo re si phiyọ ghanghanre. Ẹkẹvuọvo, ayen nabọ vwo ẹruọ rọye-en. Ọtiọyena, Pọl de nene ayen roro kugbe, o de ji dje fiotọ vwo nẹ Isiesi Ọfuanfon na rhe nẹ Jesu ri Nazarẹt na yen Mesaya re veri na yẹrẹ Kristi na.

6. Idjerhe vọ yen Jesu vwo roro nẹ Isiesi Ọfuanfon na rhe, kẹ die yen nẹ obuko rọyen rhe?

⁶ Pọl mu uyono rọyen kpahen Baibol na rọ dia udje ri Jesu phi phiyotọ. Kerẹ udje, ọke ri Jesu vwo ruiruo aghwoghwo rọyen, ọ da vuẹ idibo rọyen nẹ kirobo rẹ Isiesi Ọfuanfon na tare, Ọmọ rẹ ohwo cha rioja ji ghwu, a me je kparọ nẹ ushi. (Mt 16:21) A vwọ kpare Jesu nẹ ushi nu, ọ da vwomaphia kẹ idibo rọyen. Ọnana rọ phiare na ọvo djerephia nẹ uyota yen ọ tare. Vwọba ọyena, Jesu je vuẹ ayen kpahen erọnvwọn efa. Vwọ kpahen obo rọ vuẹ idibo rọyen evo, Baibol na da ta: “Rọ vwọ tonphiyọ vẹ Mosis kugbe emraro na eje, ọ da fan otọ rẹ erọnvwọn ri shekpahen oma rọyen vwẹ Isiesi Ọfuanfon na eje kẹ ayen.” Kẹ die yen nẹ obuko rọyen rhe? Idibo na da ta: “Ubiudu rẹ avwanre rha torhẹ vwevunrẹ avwanre nanaye rọ vwọ ta ota kẹ avwanre vwẹ idjerhe, rọ vwọ nabọ rhie Isiesi Ọfuanfon na kẹ avwanre?”​—Lu 24:​13, 27, 32.

7. Diesorọ ọ vwọ ghanre e vwo mu uyono avwanre kpahen Baibol na?

⁷ Ota rẹ Ọghẹnẹ vọnre vẹ ẹgba. (Hib 4:12) Ọtiọyena, kirobo ri Jesu, Pọl kugbe iyinkọn na mu iyono rayen kpahen Baibol na eriyin Inenikristi ji ruẹ nonẹna. Avwanre ji nene ihwo roro kuẹgbe, dje Baibol na fiotọ kẹ ayen ji dje oborẹ avwanre yono phia womarẹ e vwo dje oborẹ Baibol na tare vwọ kẹ ọrovwuwevwin na. Avwanre ruẹ ọnana kidie, ọ dia avwanre yen vwo ovuẹ na-a. Baibol na re vwo ruiruo ọkieje na djephia nẹ ọ dia ovuẹ avwanre yen avwanre ghwoghwo-o, ẹkẹvuọvo ovuẹ rẹ Ọghẹnẹ. Vwọba, ofori nẹ avwanre karophiyọ  nẹ Baibol na ọvo yen e mu ovuẹ rẹ avwanre ghwoghwo na kpahen. Ọyen ọbe ra sa vwẹroso karekare. O muẹro nẹ ọmrẹvughe nana rẹ wo vwo kpahen Baibol na che mu we vwo fiudugberi ghwoghwo ovuẹ na kirobo rẹ Pọl ruru!

8-10. (a) Ẹwẹn vọ yen ihwo rehẹ Tẹsalonaika vwo kpahen iyẹnrẹn esiri na? (b) Diesorọ ihwo ri Ju evo vwọ rioma kpahen Pọl? (c) Uruemu vọ yen ihwo ri Ju re vwọsua na djephia?

⁸ Pọl rhiẹromrẹ uyota rẹ eta ri Jesu nana re: “Odibo rho nọ onini rọye-en. Ọ da dianẹ ayen mukpahen ovwẹ, ayen ji che mukpahen ovwan; ọ da dianẹ ayen ru nene ota mẹ, ayen ji che ru nene e rẹ ovwan.” (Jọ 15:20) Pọl vwọ hẹ Tẹsalonaika, ọ mrẹ oka rẹ ihwo tiọyen, evo vwo ẹwẹn rẹ ayen vwo nyo, efa da rha sen. Luk vwo siẹ kpahen ihwo ri rhiabọreyọ ovuẹ na, ọ da ta: “Evo vwẹ usun rayen [ihwo ri Ju na] de segbuyota [ayen da dia Inenikristi], ayen de kuomakugbe Pọl vẹ Sailas, ọtiọyen ji te ihwo ri Grik buebun re ga Ọghẹnẹ, kugbe evo vwẹ usun rẹ eya ri titiri na.” (Iru 17:4) Vwọrẹ uyota, oma nabọ vwerhen idibo kpokpọ nana ra vwọ chọn ayen uko vwo vwo ẹruọ rẹ oborẹ Isiesi Ọfuanfon na tare.

⁹ Dede nẹ ihwo evo dje ọdavwaro phia kpahen eta ri Pọl na, jẹ ivun miovwo ihwo efa kpahọn. Ihwo ri Ju evo vwẹ Tẹsalonaika rioma kpahen Pọl kidie “ihwo ri Grik buebun” rhiabọreyọ ovuẹ rọyen. Ihwo ri Ju yena guọnọ nẹrhẹ Ihwo rẹ Ikeferi re dia ihwo ri Grik na kurhẹriẹ rhe ẹga rẹ ihwo ri Ju, ọtiọyena, ayen de yono ayen kpahen iyono rehẹ ẹbẹre ra vwẹ Hibru si vwẹ Isiesi Ọfuanfon na. Eriyina, kẹ ayen no nẹ ihwo ri Grik na vwomaba ayen re. Jẹ siẹvuọvo na kọ họhọ nẹ Pọl riẹriẹ ihwo ri Grik na reyọ vwevunrẹ sinagọg rẹ ayen hepha na. Ọnana da nẹrhẹ ivun miovwo ayen gangan.

¹⁰ Luk vuẹ avwanre obo re phiare ọyena vwọ wan nu: “Fikirẹ omaẹriọ, ihwo ri Ju na de koko erharhe eshare evo re yancha yankpo vwẹ afieki na, ayen da rhe dia otu rẹ ogbarogba, ayen da so edo rode vwevunrẹ orere na. Ayen da họrhọ ro uwevwin ri Jesin rẹ ayen vwọ guọnọ Pọl vẹ Sailas rere ayen reyọ ayen ro otafe bru otu na rhe. Ọke rẹ ayen vwo jẹ ayen ẹmrẹ, ayen de kpono Jesin vẹ iniọvo na evo bru isun rẹ orere na ra, ayen de kperi phia nẹ: ‘Eshare nana re bọvwọn akpọ na rhuẹ na je rhe etinẹ re, Jesin phi ayen phiyọ uwevwin. Eshare nana eje vwọsua irhi ri Siza, rẹ ayen vwọ tanẹ ovie ọfa herọ re se Jesu.’ ” (Iru 17:​5-7) Mavọ yen uruemu rẹ otu rẹ ogbarogba na djobọte Pọl vẹ usun rọyen wan?

11. Efian vọ yen e mu bare Pọl vẹ usun rọyen, kẹ urhi vọ yen ihwo re vwọsua na se vwo vwẹ ẹwẹn nẹ ayen chọre? (Ni eta rehẹ obotọ na.)

¹¹ Erọnvwọn rẹ ihwo rẹ ogbarogba ruẹ muoshọ mamọ. Ayen mwavwan rua ihwo kerẹ ọgbogho rẹ urhie, kọyen ayen muoshọ ji se suẹn ophu raye-en. Ọnana yen ona rẹ ihwo ri Ju na hworori rere ayen vwo hwe Pọl vẹ Sailas. Ọtiọyena, ihwo ri Ju na vwọ “so edo rode” vwevunrẹ orere na nu, ayen da  davwẹngba vwọ vuẹ isun na nẹ oborẹ Pọl vẹ Sailas ruru na vwo ọkpan mamọ. Ofian rẹsosuọ rẹ ayen gunru yen Pọl vẹ usun rọyen “bọvwọn akpọ na rhuẹ,” dedena, Pọl vẹ usun rọyen so edo vuọvo vwẹ Tẹsalonaika-a. Ofian rivẹ re mu bare ayen vwo ọkpan mamọ. Ihwo ri Ju na tare nẹ imishọnare na churhi rẹ osun na rẹ ayen vwo ghwoghwo nẹ Ovie ọfa herọ re se Jesu. a

12. Die yen djerephia nẹ orọnvwọn ọbrabra se te Inenikristi rehẹ Tẹsalonaika oma fikirẹ efian re gun nyẹ ayen na?

¹² Karophiyọ nẹ efian vuọvo nana yen ilori rẹ ẹga na ji mu bare Jesu. Ayen da ta kẹ Pailet: “Avwanre mrẹ ọshare nana rọ bọvwọn ẹgborho rẹ avwanre rhuotọ . . . o ji se oma rọyen Kristi, ovie.” (Lu 23:2) Ọ sa dianẹ oshọ mu Pailet, ro vwo roro nẹ osun na cha tanẹ o kuẹrofia kẹ uruemu re vwo phi usuon kparobọ ra tare nẹ Jesu vwori na, eriyina Pailet da vwẹ Jesu kẹ ayen nẹ ayen kanrọ mu urhe. Vwẹ idjerhe vuọvo na, orọnvwọn ọbrabra ji se te Inenikristi rehẹ Tẹsalonaika oma fikirẹ efian re gun nyẹ ayen na. Ọbe ọvo da ta: “Ọ cha bẹn re vwo dje oka rẹ imuoshọ rẹ ọnana cha so kẹ ayen, kidie ‘a da vwẹ orhọn vwo nyo nẹ ohwo guọnọ phi usuon rẹ Isun na kparobọ orhiẹn rẹ ughwu yen brẹ hwe ọke buebun.’ ” Erhuvwu ghini se nẹ ẹvwọsuọ nana rhe?

13, 14. (a) Diesorọ ẹvwọsuọ rẹ ihwo re vwọsua na vwo shefia? (b) Idjerhe vọ yen Pọl vwo ru nene uchebro ri Jesu, kẹ mavọ yen avwanre sa vwọ vwẹrokere udje rọyen?

¹³ Otu rẹ ogbarogba na sa dobọ rẹ iruo rẹ aghwoghwo na ji vwẹ Tẹsalonaika-a. Diesorọ? Kidie, ayen sa guọnọ Pọl vẹ Sailas mrẹ-ẹ. Vwọba, o muẹro nẹ isun rẹ orere na se efian rẹ ayen gunru na gbuyota-a. Ayen vwọ “reyọ igho rẹ ayen guọnọre,” ọkiọvo igho rẹ ibeli vwo mie ayen nu, e de siobọnu Jesin vẹ iniọvo ichekọ na. (Iru 17:​8, 9) Pọl ru nene uchebro ri Jesu rọ tare nẹ “ghwanre kerẹ eredekọ, dedena e jẹ abọ rẹ ovwan fon kerẹ ilekuku,” eriyina Pọl de siomareyọ rere o se vwo muomaphiyọ iruo rẹ aghwoghwo na vwẹ asan ọfa. (Mt 10:16) Ọ dia Pọl vwo fiudugberi na ko mudiaphiyọ nẹ ẹkpa yen o ruẹ-ẹ. Idjerhe vọ yen Inenikristi se vwo nene udje rọyen nonẹna?

¹⁴ Ọkieje yen ilori rẹ Ẹga rẹ Efian vwọ reyọ otu rẹ ogbarogba vwọsua Iseri ri Jihova nonẹna. Ayen vwẹ eta re kpare ohwo ophu vẹ jẹ urhi ẹyọnrọn vwọ nẹrhẹ ihwo rehẹ ẹdia rẹ usuon vwọsua Iseri na. Kerẹ ihwo re vwọso vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ ye, omaẹriọ yen ji mu ihwo re vwọsua vwo ruẹ oborẹ ayen ruẹ nonẹna. O toro obo rọ wanre-e, Inenikristi rẹ uyota davwẹngba vwọ kẹnoma kẹ kẹdia kẹdia rọ cha nẹrhẹ e mu ayen kpo aguare. Avwanre davwẹngba vwọ kẹnoma kẹ okpetu rẹ ihwo re vwọsua na, ra vwọ guọnọ idjerhe rẹ obo re se vwo ruiruo avwanre vwọrẹ ufuoma, ọkiọvo avwanre mi rhivwin ọke asan eje da fọ nu.

15. Ẹwẹn vọ yen ihwo ri Biria vwo kpahen iyẹnrẹn esiri na?

¹⁵ Fikirẹ omaẹkẹnẹ, e de ji Pọl vẹ Sailas kpo Biria, rọ vwẹ omarẹ imaili 40 vwo sheri kẹ asan rẹ ayen hepha jovwo. Ayen vwo te oboyin, Pọl de kpo sinagọg na je ta ota kẹ ihwo ri kokori vwẹ etiyin. Oma vwerhen ayen mamọ rẹ ayen vwọ mrẹ ihwo ri vwo ẹwẹn ri vwo nyo ovuẹ na! Luk siri nẹ ihwo ri Ju rehẹ Biria yen me “vwo owenvwe rẹ ayen vwo yono vwọ vrẹ ihwo ri Tẹsalonaika, kidie ayen rhiabọreyọ ota na vẹ owenvwe ọgangan, ayen je jomaotọ fuẹrẹn Isiesi Ọfuanfon na kẹdi kẹdẹ rere ayen vwọ riẹn sẹ erọnvwọn nana ghene ọtiọyen.” (Iru 17:​10, 11) Eta nana mudiaphiyọ nẹ ihwo ri Tẹsalonaika ri rhiabọreyọ uyota na rhe vwo owenvwe-e? Ẹjo, kakaka. Pọl rhoma si rhe ayen ukuko na: “Avwanre je vwọ kpẹvwẹ Ọghẹnẹ ọkieje, kidie ọke rẹ ovwan vwo rhiabọreyọ ota rẹ Ọghẹnẹ rẹ ovwan nyo mie avwanre na, ovwan rhiabọreyọ kerẹ ota rẹ ihworakpọ-ọ, ẹkẹvuọvo kirobo rọ hepha dẹn, kerẹ ota rẹ Ọghẹnẹ, ro ji ruiruo vwẹ oma rẹ ovwan ri segbuyota.” (1Tẹ 2:13) Die yen mu ihwo ri Ju rehẹ Biria vwo vwo owenvwe ọgangan kpahen ovuẹ na?

16. Diesorọ e vwo djisẹ rẹ ihwo ri Biria kerẹ ihwo ri “vwo owenvwe”?

¹⁶ Dede nẹ orọnvwọn kpokpọ yen ihwo ri Biria nyo na, jẹ ayen vwo ẹwẹn ivivẹ kpahọn yẹrẹ siọ-ọn; ọ dia ọyen ayen je vwọ dia ihwo ri rhiabọreyọ kemu kemu-u. Ẹsosuọ, ayen nabọ kerhọ kẹ oborẹ Pọl tare. Ọrivẹ, ayen da vwẹ Isiesi Ọfuanfon na, rọ dia ọbe ri Pọl djefiotọ kẹ ayen na vwọ fuẹrẹn oborẹ Pọl yono ayen na sẹ uyota. Vwọba, ayen muomaphiyọ eyono rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ kẹdi kẹdẹ, ọ  dia Ẹdẹ Urovwoma na ọvo-o. “Owenvwe” ọgangan rẹ ayen vwori mu ayen vwọ vwomakpahotọ guọnọ oborẹ Isiesi Ọfuanfon na ghini yono kpahen uyono kpokpọ nana. Omaevwokpotọ ji mu ayen vwo ru ewene evo kidie “buebun rayen de segbuyota.” (Iru 17:12) A gbe ta-a ri Luk vwo djisẹ rayen kerẹ ihwo ri “vwo owenvwe”!

17. Diesorọ udje rẹ ihwo ri Biria na vwo fo ujiri, kẹ mavọ yen a sa vwọ vwẹrokere ayen siẹrẹ a da dia Onenikristi nu?

¹⁷ Ihwo ri Biria nama riẹn nẹ e che si ẹwẹn rẹ ayen vwo kpahen iyẹnrẹn esiri na phiyọ Baibol na, rere ọ vwọ dia udje vwọ kẹ avwanre nonẹna-a. Ayen ghwe ru oborẹ Pọl rhẹro rọyen vẹ oborẹ Jihova guọnọre nẹ ayen ru. Vwẹ idjerhe vuọvo na, avwanre jiriro vwọ kẹ ihwo nẹ ayen nabọ yono Baibol na rere esegbuyota rẹ ayen vwo kpahen Ota rẹ Ọghẹnẹ sa vwọ ghwotọ. Ẹkẹvuọvo, a da dia Onenikristi nure, ofori nẹ owenvwe ọgangan rẹ avwanre vwori jovwo djiro? Ẹjo. Ukperẹ ọtiọyen, ọnana yen ọke rọ ma ghanre re vwo yono kpahen Jihova ji ru nene obo re yono kpakpata. E de ru ọtiọyen, kọyen avwanre vwẹ uphẹn kẹ Jihova nẹ o yono je ma avwanre vwo nene ọhọre rọyen. (Aiz 64:8) Ọtiọyena, kẹ avwanre sa dia ihwo ri Jihova sa reyọ vwo ruiruo, e mi ji se ru obo re cha vwerhọn oma.

18, 19. (a) Die yen nẹrhẹ Pọl vrẹn nẹ Biria, kẹ idjerhe vọ yen o vwo dje erhiorin phia vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na ro fori nẹ a vwẹrokere? (b) Ihwo vọ yen Pọl che ghwoghwo kẹ enẹna, kẹ vwẹ tivọ?

¹⁸ Pọl dia Biria kri-i. Baibol na da ta: “Ọke rẹ ihwo ri Ju rehẹ Tẹsalonaika vwo nyo nẹ Pọl ji ghwoghwo ota rẹ Ọghẹnẹ vwẹ Biria, ayen da rhe rhe kpare ophu rẹ otu na. Ugege yena, iniọvo na de ji Pọl kpo obo abadi na, ẹkẹvuọvo Sailas vẹ Timoti da daji etiyin. Ẹkẹvuọvo otu ri nene Pọl vwo suon te Atẹns, ayen da yan jovwo ọke rọ vwọ vwẹ odjekẹ kẹ ayen nu nẹ, e jẹ Sailas vẹ Timoti brokpakpa bru ọyen rhe.” (Iru 17:​13-15) Oma ghwọrọ ivwighrẹn rẹ iyẹnrẹn esiri yena kakaka-a! Ayen djẹ Pọl nẹ Tẹsalonaika, ọyena te kẹ aye-en, ayen de kpo Biria ra so okpetu vuọvo na vwẹ oboyin, ẹkẹvuọvo, ayen se phikparobọ-ọ. Pọl riẹnre nẹ asan buebun herọ ro de se ghwoghwo ota, ọtiọyena ko kpo ubrakpọ ọfa de re ghwoghwo. Nonẹna, e jẹ avwanre ji muegbe ra vwọ hra ẹgbaẹdavwọn rẹ ihwo re guọnọ dobọ rẹ iruo rẹ aghwoghwo na jẹ!

¹⁹ Ọ vwọ dianẹ Pọl nabọ ghwoghwo ota kẹ ihwo ri Ju rehẹ Tẹsalonaika kugbe Biria nure na, o muẹro nẹ ọ rhe riẹn ọghanrovwẹ re vwo ghwoghwo ota vẹ uduefiogbere kugbe obo ra reyọ Isiesi Ọfuanfon na vwo ruiruo wan. O ji fo nẹ avwanre mrẹ ọnana vughe. Enẹna, Pọl che hirharoku ẹko rẹ ihwo efa re dia Ihwo rẹ Ikeferi rehẹ Atẹns. Die yen cha phia kẹ vwẹ orere yena? Avwanre cha mrẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ onọ nana vwẹ uyovwinrota rọ vwọ kpahọn.