1. Djisẹ rẹ obo re phia vwẹ ẹdẹ rẹ Orẹ ri Pẹntikọst.

 IRHUVWUN rehẹ Jerusalẹm eje vọnre vẹ edo rẹ omavwerhovwẹn. a Ivwirhi re brẹ nẹ agbada rẹ izobo rọhẹ uwevwin rẹ ẹga na, jẹ ihwo ri Livae na suine rẹ ẹga re se Hallel (Une rẹ Ejiro 113 re te 118), ọ sa dianẹ ayen suine na vwọ kpahọn ohwohwo. Erhorha vọn irhuvwun rẹ orere na. Asan ri sherabọ yen ayen nurhe, asan kerẹ Elam, Mẹsopotemia, Kapadosha, Pọntus, Ijipt kugbe Rom. b Die yen nẹrhẹ ayen eje rhi siomakoko? Pẹntikọst re ji se “ẹdẹ rẹ emamọ rẹ ẹsosuọ na” yen mu ayen rhe. (Uk 28:26) Orẹ nana re ruẹ kukpe kukpe na yen phioba phiyọ ọke orhọ ri barley, ọ me rha tuẹn ọke rẹ orhọ ri iwiti phiyọ. Ọnana ẹdẹ rẹ aghọghọ dẹn.

2. Emu rẹ igbevwunu vọ yen phiare vwẹ Pẹntikọst 33 C.E.?

² Omarẹ ughọjọ irhirin rẹ urhiọke rẹ ọke ororo ri 33 C.E., emu ọghanghanre ọvo rọ dia obo ri che gbe ihwo unu vwẹ ikpe buebun da phia. Siẹvuọvo na, “edo ọvo de nẹ obodjuvwu rhe kerẹ edo rẹ odju ọgangan.” (Iru 2:2) Edo ọgangan na da vọn uwevwin rẹ idibo ri Jesu ri te omarẹ 120 hepha. Emu ọfa ro gbe ohwo unu mamọ da rha phia. Ẹrẹnvwe rọ pha kerẹ erhanre da vwomaphia vwẹ enu rẹ uyovwin rẹ idibo na ọvuọvo. Eriyina, idibo na “da rhe vọn vẹ ẹwẹn ọfuanfon,” ayen ke jẹ ejajẹ sansan! Ọke rẹ idibo na vwọ ro otafe, o de gbe erhorha rehẹ irhuvwun ri Jerusalẹm unu, kidie idibo na ki nene ayen ta ota! Vwọrẹ uyota, ayen ohwo ọvuọvo nyo idibo na re “jẹ ejajẹ robọ rayen.”​—Iru 2:​1-6.

3. (a) Diesorọ a sa vwọ tanẹ Pẹntikọst 33 C.E. ọke rẹ oghẹresan vwẹ ikuegbe rẹ ẹga uyota? (b) Mavọ yen eta ri Pita vwo churu si obo ra reyọ “isiaphrẹ rẹ Uvie” na vwo ruiruo wan?

³ Ikuegbe nana djisẹ emu rẹ oghẹresan ọvo vwẹ ẹga rẹ uyota, kọyen ọtonphiyọ rẹ ẹgborho rẹ Izrẹl rẹ ẹwẹn rọ dia ukoko rẹ Inenikristi ra jẹreyọ. (Ga 6:16) Ẹkẹvuọvo, ọ vrẹ ọtiọyen. Ọke rẹ Pita vwọ ta ota kẹ otu na vwẹ ẹdẹ  yena, ọ da reyọ ọrẹsosuọ vwẹ usun rẹ erha rẹ “isiaphrẹ rẹ Uvie” na vwọba ta ota. Ọvuọvo rẹ isiaphrẹ na che rhie uphẹn rẹ oghẹresan phiyọ vwọ kẹ ẹko rẹ ihwo sansan. (Mt 16:​18, 19) Usiaphrẹ rẹsosuọ na rhie uphẹn phiyọ vwọ kẹ ihwo ri Ju vẹ ihwo ri kurhẹriẹ kpo ẹga rẹ ihwo ri Ju rẹ ayen se vwo rhiabọreyọ iyẹnrẹn esiri na je nẹrhẹ a sa reyọ ẹwẹn ọfuanfon na vwọ jẹ ayen reyọ. c Womarẹ ọnana, ayen ke sa rhe dia ẹbẹre ọvo rẹ Izrẹl rẹ ẹwẹn na ji vwo iphiẹrophiyọ rẹ ayen vwo sun kerẹ ivie kugbe irherẹn vwẹ Uvie ri Mesaya na. (Ẹvw 5:​9, 10) Ọke vwọ yanran na, uphẹn nana che rhi rhiephiyọ vwọ kẹ ihwo ri Sameria vẹ Ihwo rẹ Ikeferi. Die yen Inenikristi se yono vwo nẹ obo re phiare vwẹ Pẹntikọst 33 C.E. rhe nonẹna?

4. Idjerhe vọ yen ukoko rẹ Inenikristi rẹ ọke nana vwọ dia ẹbẹre ọvo rẹ ukoko re vwo mu vwẹ 33 C.E. ye?

⁴ Ukoko rẹ Inenikristi tonphiyọ vẹ omarẹ idibo 120 ra vwẹ ẹwẹn ọfuanfon jẹreyọ ri “koko vwẹ asan ọvo” vwẹ ubruwevwin rọhẹ obenu. (Iru 2:1) Vwẹ oba rẹ ẹdẹ yena, ihwo ri bromaphiyame vwẹ ukoko na de bun te uriorin buebun. Ọnana ghwa ọtonphiyọ rẹ ebuo rẹ ukoko rọ je hẹrabọ phiyọ rhi te nonẹna! Eshare vẹ eya ri vwo oshọẹdjẹ rẹ Ọghẹnẹ re dia ukoko rẹ Inenikristi rẹ ọke nana yen “ghwoghwo iyẹnrẹn esiri rẹ Uvie na vwẹ akpọ na ejobi, rọ vwọ dia oseri vwọ kẹ ẹgborho na eje” tavwen oba rẹ eyeren nana ki rhi te.​—Mt 24:14.

5. Erere vọ yen a sa mrẹ vwo nẹ ukoko rẹ Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ vẹ ọ ri nonẹna rhe?

⁵ Ukoko rẹ Inenikristi na je cha dia esiri rẹ uchebro vwọ kẹ ihwo rehẹ evun rọyen, kọyen ihwo ra jẹreyọ na, kugbe e re dia “igodẹ efa” na ọke vwọ yanran na. (Jọ 10:16) Pọl dje ọdavwaro phia kpahen uvi rẹ obicha rẹ iniọvo rehẹ ukoko na vwọphia ọke ro vwo si ọbe rhe Inenikristi rehẹ Rom: “Urhuru rẹ ovwan si vwe  me vwọ vwẹ okẹ evo ri nẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ rhe vwọ kẹ ovwan rere ovwan sa vwọ nabọ mudia gan; yẹrẹ avwanre sa vwọ bọn esegbuyota rẹ ohwohwo gan, te ọ rẹ ovwan kugbe ọmẹ.”​—Ro 1:​11, 12.

6, 7. Idjerhe vọ yen ukoko rẹ Inenikristi ri nonẹna vwo ruẹ orugba rẹ iji re vwo ghwoghwo kẹ ẹgborho eje?

⁶ Ọdavwẹ vuọvo ro rhe ukoko rẹ Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ yen ji rhe ukoko na nonẹna. Jesu vwẹ iruo oyoyovwin ọvo rọ vọnre vẹ egbabọse vwọ kẹ idibo rọyen. Ọ da vuẹ ayen: “Ovwan . . . re yono ihwo rẹ ẹgborho na eje vwọ dia idibo, ovwan bru ayen phiyame vwẹ odẹ rẹ Ọsẹ na, ọ rẹ Ọmọ na kugbe ọ rẹ ẹwẹn ọfuanfon na, ovwan yono ayen rere ayen ru erọnvwọn eje ri mi jurhi rọyen kẹ ovwan.”​—Mt 28:​19, 20.

⁷ Jihova reyọ ukoko rẹ Inenikristi rẹ Iseri ri Jihova vwo ruẹ iruo rọyen na gba nonẹna. Vwọrẹ uyota, egbabọse herọ e se vwo ghwoghwo kẹ ihwo re jẹ ejajẹ sansan. Dedena, Iseri ri Jihova fan ẹbe rẹ ukoko na kpo ejajẹ re vrẹ 1,000 re. Ofori nẹ oma vwerhen owẹ ọ da dianẹ wọ vwomaba ukoko rẹ Inenikristi na ọkieje ji vwobọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo rẹ Uvie na vẹ odibo egbe na. Wẹ ọvo usun rẹ imihwo ri vwo uphẹn rẹ ayen vwo soseri ro fiotọ kpahen odẹ ri Jihova vwẹ otọrakpọ na nonẹna!

8. Erere vọ yen avwanre mrẹ vwo nẹ ukoko rẹ Inenikristi cha?

⁸ Jihova kẹ avwanre iniọvo rehẹ akpọeje re sa vwẹ ukẹcha kẹ avwanre vwo chirakon vẹ aghọghọ vwẹ ọke ọgangan nana. Pọl de si rhe Inenikristi rehẹ Hibru: “E jẹ avwanre roro kpahen ohwohwo, rere e se vwo phi oruru phiyọ ohwohwo oma re vwo vwo ẹguọnọ, ji ruiruo esiri, e jẹ avwanre kpairoro vrẹ emẹvwa rẹ avwanre kirobo rẹ ihwo evo ruẹ-ẹ, ẹkẹvuọvo e rhe phiuduphiyọ ohwohwo awọ, ma rho rẹ ovwan vwọ mrẹvughe nẹ ẹdẹ na siẹkẹrẹ re na.” (Hib 10:​24, 25) Ukoko rẹ Inenikristi na ọyen okẹ ro nẹ obọ ri Jihova rhe rọ vwọ chọn avwanre uko vwo phiuduphiyọ ohwohwo awọ, ọ je bọn avwanre gan. Vwẹ ọkieje vwo sikẹrẹ iniọvo rẹ ukoko na. Wọ vwẹ ọke vuọvo vwo gbẹdẹ rẹ emẹvwa rẹ Inenikristi-i!

9, 10. Die yen ihwo evo ruru ayen sa vwọ vwomakpahotọ vwo ghwoghwo kẹ ihwo re jẹ ejajẹ ọfa?

⁹ Vwẹ ẹwẹn roro aghọghọ rọ vwomaphia vwẹ uvwre rẹ ihwo ri Ju vẹ ihwo ri kurhẹriẹ kpo ẹga rẹ ihwo ri Ju vwẹ Pẹntikọst 33 C.E. Ọ sa dianẹ ejajẹ ri Grik yẹrẹ Hibru rẹ ihwo buebun jẹ yen ayen je jẹ. Ẹkẹvuọvo, enẹna “ayen ohwo ọvuọvo nyo idibo na re jẹ ejajẹ robọ rayen.” (Iru 2:6) Aphro herọ-ọ nẹ iyẹnrẹn esiri na rẹ ihwo na nyori vwẹ ejajẹ romobọ rayen ẹdẹ yena te ayen ẹwẹn mamọ. Vwọrẹ uyota, Inenikristi ri nonẹna vwo okẹ rẹ igbevwunu rẹ ayen vwọ jẹ ejajẹ sansa-an. Ẹkẹvuọvo, buebun rayen vwomakpahotọ ayen vwo ghwoghwo ovuẹ rẹ Uvie na vwọ kẹ ihwo rẹ ẹgborho na eje. Vwẹ idjerhe vọ? Evo yono ejajẹ kpokpọ ayen sa vwọ ga vwẹ ukoko ra da jẹ ejajẹ ọrhorha yẹrẹ kpo ẹkuotọ ọfa ra ga. Ọke buebun na, ayen mrẹ nẹ oma vwerhen ihwo re kerhọ rayen fikirẹ ẹgbaẹdavwọn rayen.

¹⁰ Roro kpahen udje rẹ Christine, rọ vẹ iniọvo ighwrẹn efa gbe yono ejajẹ ri Gujarati. Ọke rọ vwọ mrẹ eghene aye ọvo rọ vẹ ọyen gba wian rọ jẹ ejajẹ ri Gujarati na, ọ da vwẹ ejajẹ na vwo yeren. Oma vwerhen aye na mamọ, ọ je guọnọ riẹn oboresorọ Christine vwọ davwẹngba vwo yono ejajẹ ri Gujarati rọ bẹn eyono na. Christine nabọ ghwoghwo ota kẹ. Aye na da vuẹ Christine: “O muẹro dẹn nẹ ovuẹ wẹn na pha ghanghanre.”

11. Die yen avwanre se ru e se vwo ghwoghwo ovuẹ rẹ Uvie na vwọ kẹ ihwo re jẹ ejajẹ efa?

¹¹ Vwọrẹ uyota, ọ dia ihwo eje yen che se yono ejajẹ ọfa-a. Dedena, avwanre ji se muegbe e vwo ghwoghwo ovuẹ rẹ Uvie na vwọ kẹ ihwo re jẹ ejajẹ ọfa. Vwẹ idjerhe vọ? Idjerhe ọvo yen wọ vwọ reyọ aplikeshọni ri JW Language^® vwo yono obo wọ sa vwọ  reyọ ejajẹ rẹ ihwo ma jẹ vwẹ ekogho wọ hepha vwo yeren ayen. Wo ji se yono emeta evo vwe ejajẹ na wọ sa vwọ kpare urhurusivwe rẹ ihwo ru wo ghwoghwo ota kẹ. Kpọ ẹwẹn rayen vwo kpo jw.org, wo ji dje ividio vẹ ẹbe sansan re herọ vwẹ vwẹ ejajẹ rayen vwọ kẹ ayen. Avwanre da reyọ ekuakua tiọyena vwo ruiruo vwẹ aghwoghwo na, e se vwo oka rẹ aghọghọ ro rhe iniọvo rẹ avwanre rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ ọke rẹ ihwo ri nẹ ẹkuotọ ọrhorha rhe vwo nyo iyẹnrẹn esiri na vwẹ “ejajẹ robọ rayen.”

12. (a) Idjerhe vọ yen ọmraro Joẹl vwọ rionbọ kpo emu rẹ igbevwunu rọ phiare vwẹ Pẹntikọst 33 C.E.? (b) Diesorọ idibo ri Jesu vwo rhẹro rọyen nẹ eta ri Joẹl na che rugba vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ?

¹² “Pita . . . de vrẹn mudia” ta ota kẹ ihwo buebun ri nẹ ẹkuotọ sansan rhe na. (Iru 2:14) O de djefiotọ kẹ kohwo kohwo rọ guọnọ kerhọ eje nẹ ẹgba rẹ igbevwunu ra vwọ jẹ ejajẹ sansan na, obọ rẹ Ọghẹnẹ yen o nurhe rere aroẹmrẹ ri Joẹl se vwo rugba: “Ki mi che ku erhi [“ẹwẹn,” NW ] mẹ ku ihwo ejobi.” (Joẹ 2:28) Tavwen Jesu ki kpo odjuvwu, ọ da vuẹ idibo rọyen: “Me cha nọ mie Ọsẹ na, kọ cha kẹ ovwan ọchuko ọfa.” Jesu djerephia nẹ ọchuko yena yen “ẹwẹn” na.​—Jọ 14:​16, 17.

13, 14. Idjerhe vọ yen Pita vwọ davwẹngba vwo te ubiudu rẹ ihwo re kerhọ rọyen, kẹ mavọ yen avwanre sa vwọ vwẹrokere ona rọyen na?

¹³ Eta ri Pita vwo ku ota rọyen phiyọ vwọ kẹ ihwo na nabọ ghwotọ: “E jẹ uwevwin rẹ Izrẹl ejobi riẹn vwọrẹ imuẹro nẹ, Jesu nana rẹ ovwan hwe mu urhe na yen Ọghẹnẹ vwo mu Ọrovwori kugbe Kristi.” (Iru 2:36) Vwọrẹ uyota, ihwo buebun re kerhọ ri Pita vwẹ ẹdẹ yena herọ ọke ri Jesu vwo ghwu vwẹ urhe rẹ oja-a. Dedena, kidie nẹ ayen ihwo rẹ ẹgborho ri hwe Jesu na, ayen eje kọyen riabe rẹ ughwu rọyen na. Jokaphiyọ nẹ Pita ta ota kẹ ihwo ri Ju na vẹ ọghọ, ota rọyen na de ji te ubiudu rayen. Ọdavwẹ ri Pita yen ọ vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo rẹ kerhọ rọyen na ayen vwo kurhẹriẹ ukperẹ o vwo brorhiẹn hwe ayen. Eta ri  Pita na so ivun emiovwo kẹ ihwo re kerhọ rọyen na? Ẹjo, kakaka. Ukperẹ ọtiọyen, ota rọyen na de “duvwun ayen te ubiudu.” Ayen da nọ: “Die yen ofori nẹ avwanre ru?” Ọ sa dianẹ idjerhe abavo ri Pita vwọ ta ota vwọ kẹ ihwo na yensorọ o se vwo te ubiudu rayen, ọnana da nẹrhẹ ayen kurhẹriẹ.​—Iru 2:37.

¹⁴ Avwanre je sa vwẹrokere idjerhe ri Pita vwọ ta ota ro se vwo te ubiudu rẹ ihwo na. E de ghwoghwo ota, ọ dia kota kota ro nẹ Baibol na rhe-e rẹ ohwo ro vwo uwevwin na tare yen avwanre cha kpahenphiyọ-ọ. Ukperẹ ọtiọyen, avwanre cha tẹnrovi ẹkpo ra vẹ ohwo na de vwo iroro ọvo. A vẹ ohwo na de se vwo iroro ọvo re, ka sa vwẹ idjerhe rẹ ona vwọ ta ota kẹ nẹ Baibol na rhe. Ọke buebun na, a da vuẹ ihwo kpahen uyota ri Baibol na vwẹ idjerhe rẹ abavo, ihwo re ve arhọ ri bẹdẹ na kẹ ki se rhiabọreyọ.

15. (a) Die yen Pita tare, kẹ die yen ọnana mu ihwo na vwo ru? (b) Diesorọ ihwo uriorin buebun ri nyo iyẹnrẹn esiri na vwẹ ẹdẹ ri Pẹntikọst na se vwo muwan vwọ kẹ omaebrophiyame vwẹ ẹdẹ vuọvo yena?

¹⁵ Vwẹ Pẹntikọst 33 C.E., rọ dia ẹdẹ rẹ omavwerhovwẹn na, Pita da ta kẹ ihwo ri Ju vẹ ihwo ri kurhẹriẹ kpo ẹga rẹ ihwo ri Ju: “Ovwan kurhẹriẹ rere e bru ovwan ohwo ọvuọvo phiyame.” (Iru 2:38) Ukuotọ rọyen, omarẹ ihwo 3,000 de bromaphiyame, ọ sa dianẹ ẹtẹrhe ame rehẹ Jerusalẹm yẹrẹ e re kẹrerẹ yen e de bru ayen phiyame. d Ọnana di mu phia? Ikuegbe nana yono avwanre nẹ ihwo ra vwẹ Baibol yono yẹrẹ emọ rẹ Inenikristi brokpakpa bromaphiyame dede nẹ ayen ji rhi muwa-an? Ẹjo, kakaka. Karophiyọ nẹ ihwo ri Ju vẹ ihwo ri kurhẹriẹ kpo ẹga rẹ ihwo ri Ju ri bromaphiyame vwẹ ẹdẹ ri Pẹntikọst 33 C.E. na omamọ rẹ emọ uyono rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ, ayen je ẹbẹre ọvo rẹ ẹgborho ra  vwọ kpahotọ vwọ kẹ Jihova. Kpobarophiyọ, ayen ji dje oruru rayen phia jovwore womarẹ oyan ogrongron rẹ ayen yan kpo orẹ ri kukpe kukpe re ruẹ vwẹ ọke yena. Ayen vwo rhiabọreyọ uyota eghanghanre ri shekpahen ẹdia ri Jesu kare vwẹ orugba rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ nu, ayen da rhe dia ihwo ri muegbe re vwọ ga Ọghẹnẹ kerẹ idibo ri Kristi ri bromaphiyame re.

16. Idjerhe vọ yen Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ vwo dje ẹwẹn rẹ omaevwoze phia?

¹⁶ Jihova ghini bruba ẹko yena. Ẹkpo ri Baibol yena da ta: “Ihwo ejobi ri segbuyota de kuomakugbe, ayen de nene ohwohwo ghare erọnvwọn ejobi rẹ ayen vwori, kẹ ayen shẹ etọ rayen kugbe erọnvwọn rẹ ayen vwori, ayen me ghare igho ro nuro rhe kẹ ihwo ejobi vwo nene oborẹ ohwo ọvuọvo guọnọre.” e (Iru 2:​44, 45) O muẹro nẹ Inenikristi rẹ uyota guọnọ vwẹrokere ẹguọnọ vẹ ẹwẹn rẹ omaevwoze tiọyena.

17. Erhọ yen owọẹjẹ evo rẹ ohwo cha jẹ tavwen o ki bromaphiyame?

¹⁷ Omaẹvwọkpahotọ vẹ omaebrophiyame churobọ si owọẹjẹ evo re mu kpahen Baibol na. Ofori nẹ ohwo na vwo erianriẹn rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ. (Jọ 17:3) Ohwo na che dje esegbuyota rọyen phia, o che kurhẹriẹ vwo nẹ imwemwu ro ruru jovwo re ji djephia nẹ obo ro ruchọ na darọ. (Iru 3:19) O ji fo nẹ o wene, yẹrẹ ku oma rhẹriẹ rere o vwobọ vwẹ iruo ri shephiyọ vẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ. (Ro 12:2; Ẹf 4:​23, 24) O de ru enana eje nu, kọ cha vwomakpahotọ kẹ Ọghẹnẹ vwẹ ẹrhovwo ji bromaphiyame.​—Mt 16:24; 1Pi 3:21.

18. Uphẹn vọ yen rhiephiyọ vwọ kẹ idibo ri Kristi ri bromaphiyame re?

¹⁸ Wẹ odibo ri Jesu Kristi rọ vwomakpahotọ ji bromaphiyame re? Ọ da dia ọtiọyen, gba vwẹ ẹro ọghanghanre vwo ni uphẹn nana ro te we obọ na. Kerẹ idibo rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ re vọnre vẹ ẹwẹn ọfuanfon ye, a je sa reyọ owẹ vwo soseri ro fiotọ ji ru ọhọre ri Jihova!