1. Ono yen kẹ avwanre arhọ?

JIHOVA “ọye Ọghẹnẹ rẹ urhuarhọ.” (Jerimaya 10:10) Ọyen ma avwanre, ọyen je kẹ avwanre arhọ. Baibol na tare: “Wọwẹ re mama emu ejobi, ọhọre wẹn ayen vwọ herọ kọye a vwọ mama ayen.” (Ẹvwọphia 4:11) Jihova ghene guọnọ nẹ avwanre vwo arhọ. Arhọ ọyen okẹ ọghanghanre ro nẹ obọ rọyen rhe.—Se Une Rẹ Ejiro 36:9.

2. Mavọ yen avwanre se vwo yeren omamọ rẹ akpọ?

² Jihova kẹ avwanre oborẹ avwanre guọnọre vwẹ akpeyeren kerẹ emu vẹ ame. (Iruo Rẹ Iyinkọn Na 17:28) Vwọ vrẹ ọyena, Ọghẹnẹ guọnọre nẹ avwanre re avwerhen rẹ akpeyeren. (Iruo Rẹ Iyinkọn Na 14:15-17) E se vwo yeren omamọ akpọ, ofori nẹ avwanre ru nene irhi rẹ Ọghẹnẹ.—Aizaya 48:17, 18.

3. Die yen Jihova ruru ọke rẹ Ken vwo hwe Ebẹl?

³ Baibol na yono avwanre nẹ arhọ rẹ avwanre vẹ ọ rẹ ihwo efa pha ghanghanre vwọ kẹ Jihova. Kerẹ udje, ọke rẹ ophu vwo mu ọmọ rẹ Adam vẹ Ivi re se Ken kpahen oniọvo rọyen Ebẹl, Jihova de si Ken orhọ nẹ o sun ophu rọyen. Ẹkẹvuọvo, Ken kerhọ-ọ, ophu rọyen kọ rhoma ganphiyọ te ẹdia rẹ ọ “da vwọso oniọvo rọye Ebẹl, o de hwe ghwu.” (Jẹnẹsis 4:3-8) Ọtiọyena, Jihova de gboja kẹ Ken. (Jẹnẹsis 4:9-11) Ophu vẹ utuoma yovwiri-in, kiridie e sa nẹrhẹ avwanre dẹ ozighẹ. Ohwo ọtiọyena che se vwo arhọ rẹ bẹdẹ-ẹ. (Se 1 Jọn 3:15.) Oma cha vwerhen  Jihova siẹrẹ avwanre de vwo ẹguọnọ rẹ ihwo eje.—1 Jọn 3:11, 12.

4. Die yen ọvo usun rẹ irhi rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ ihwo rẹ Izrẹl yono avwanre kpahen arhọ?

⁴ Ikpe uriorin buebun vwọ wan nu, Jihova de djephia nẹ ọ vwẹ ẹro ọghanghanre vwo ni arhọ ọke rọ vwọ vwẹ Irhi Ihwe vwọ kẹ Mosis. Ọvo usun rẹ irhi na da ta: “Wo hwe ohwo-o.” (Urhi Rivẹ 5:17) Ohwo rọ vwẹ arogba vwo hwe ohwo, ke ji hwe.

5. Ẹro vọ yen Ọghẹnẹ vwo ni evun-ẹkparọn?

⁵ Ẹro vọ yen Ọghẹnẹ vwo ni evun-ẹkparọn? Arhọ rẹ ọmọ rọhẹ evun rẹ oni rọyen je ghanre kẹ Jihova. Vwevunrẹ Urhi rẹ Jihova vwọ kẹ ihwo rẹ Izrẹl, Jihova tare nẹ siẹrẹ ohwo da wan aye rọ mrevun oma, ọmọ rọhẹ evun rọyen na de ghwu, e che hwe ohwo na. (Se Eyanno 21:22, 23; Une Rẹ Ejiro 127:3.) Ọnana yono avwanre nẹ evun-ẹkparọn chọre.—Ni Eta rẹ Odjefiotọ 28.

6, 7. Mavọ yen avwanre se vwo djephia kẹ Jihova nẹ avwanre ni arhọ ghanghanre?

⁶ Mavọ yen avwanre se vwo djephia kẹ Jihova nẹ avwanre ni arhọ rẹ avwanre vẹ ọ rẹ ihwo efa ghanghanre? Wo ruẹ orọnvwọn vuọvo ro che phi arhọ wẹn vẹ ọ rẹ ihwo efa phiyọ imuoshọ-ọ. Ọtiọyena, avwanre se itaba, phopho isigati, yẹrẹ reyọ ihuvwun eganga-an, kiridie ayen cha wan avwanre oma, yẹrẹ so ughwu kẹ avwanre.

⁷ Ofori nẹ avwanre vwẹrote ugboma rẹ avwanre, ji ni arhọ ghanghanre kiridie Ọghẹnẹ yen vwẹ ayen kẹ avwanre. Ofori nẹ avwanre vwẹrote oma rẹ avwanre. Siẹrẹ e rhe ru ọtiọye-en, avwanre rha cha dia ihwo re fonro vwẹ ẹro rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. (Rom 6:19; 12:1; 2 Kọrẹnt 7:1) Siẹrẹ avwanre rhe ni arhọ ghanghanre-e, avwanre cha sa ga Jihova-a. Dede nẹ ọ bẹn re vwo siobọnu iruemu  re brare, Jihova cha vwẹ ukẹcha kẹ avwanre siẹrẹ a da davwẹngba kiridie avwanre ni arhọ ghanghanre.

8. Die yen avwanre che ru e vwo jẹ arhọ rẹ avwanre vẹ ọ rẹ ihwo efa ephio phiyọ imuoshọ?

⁸ Avwanre yonori nẹ arhọ ọyen okẹ rọ pha ghanghanre. Jihova vwẹroso avwanre nẹ avwanre che ru orọnvwọn vuọvo ro che phi arhọ rẹ avwanre vẹ ọ rẹ ihwo efa phiyọ ẹdia rẹ imuoshọ-ọ. Avwanre se ru ọnana womarẹ oborẹ avwanre djẹ imoto, imotosaikoro vẹ erọnvwọn efa wan. Avwanre kẹnoma kẹ eha ri che phi arhọ rẹ avwanre phiyọ imuoshọ. (Une Rẹ Ejiro 11:5) O ji fo nẹ a rhuẹrẹ ekuakua rẹ uwevwin avwanre phiyọ rere ihwo vwo jẹ oma ẹwan. Jihova da vuẹ ihwo rẹ Izrẹl: “Wọ da bọn uwevwi ọkpokpọ, wo mi fi igbẹhẹ otete riariẹ akọkọ rẹ ebọ rọye, rere abe rẹ ọbara rẹ ohwo ro she norhe, vwo jẹ uwevwi wẹn ete.”—Urhi Rivẹ 22:8.

9. Mavọ yen avwanre yọnrọn eranvwe wan?

⁹ Oborẹ avwanre yọnrọn eranvwe wan je ghanre kẹ Jihova. Ọ rhọnvwere nẹ e se hwe eranvwe vwọ kẹ emuọre, vwo ru iwun, yẹrẹ eranvwe na da dia imuoshọ kẹ avwanre. (Jẹnẹsis 3:21; 9:3; Eyanno 21:28) Ẹkẹvuọvo, avwanre che se hwe eranvwe ekueku yẹrẹ fikirẹ eha-a.—Isẹ 12:10.

10. Mavọ avwanre ru riẹn nẹ ọbara na mudiaphiyọ arhọ?

¹⁰ Ọbara pha fuanfon kẹ Jihova kidie ọbara na mudiaphiyọ arhọ. Ọke rẹ Ken vwo hwe Ebẹl nu, Jihova da vuẹ Ken: “Urhuru rẹ ọbara rẹ oniọvo wẹn kperi nẹ otọ bru vwe rhe.” (Jẹnẹsis 4:10) Ọbara rẹ Ebẹl mudiaphiyọ arhọ rọyen, ọtiọyena Jihova de gboja kẹ Ken kidie o hwe Ebẹl. Oghwe rẹ ọke rẹ Noa vwọ wan nu, Jihova da rhoma dje phephẹn nẹ ọbara na mudiaphiyọ arhọ. Jihova da vuẹ  Noa vẹ orua rọyen nẹ ayen sa re eranvwe. Ọ da ta: “Emu kemu ejobi rọ yan ro vwo arhọ kọ dia emuọre kẹ wẹ; kirobo me vwẹ ifọn kẹ wẹ na, me je kẹ wẹ emu ejobi.” Ẹkẹvuọvo, o vwo orọnvwọn ọvo rẹ Jihova si ayen orhọ nẹ ayen ria-a: “Wọ ria uvwo vẹ arhọ rọye-e, kọye ọbara rọye.”—Jẹnẹsis 1:29; 9:3, 4.

11. Urhi vọ kpahen ọbara yen Ọghẹnẹ vwọ kẹ ihwo rẹ Izrẹl?

¹¹ Ikpe 800 yen wanre vwo nẹ ọke rẹ Jihova vwọ vuẹ Noa nẹ ọ re ọbara-a, ọ da rhoma vwẹ iji vwọ kẹ ihwo rọyen: “Ohwo kohwo rẹ uwevwi rẹ Izrẹl eyẹ ọrhorha rọ ohri rayen, rọ sa eranvwe eyẹ ọphran hwe, ọ da dia ọ ra sa ria ejobi o mi su ọbara rọye ejobi tototo phihọ otọ ọ me ghwẹ ekpẹn rhurho.” Ọ da je ta: “Ovwan ria ọbara” na-a. (Livitikọs 17:13, 14) Jihova ji guọnọ nẹ ihwo rọyen ni arhọ ghanghanre. Ayen sa re eranvwe, ẹkẹvuọvo ayen re ọbara na-a. Ayen da guọnọ re eranvwe, ayen bru ohọre rọyen rere ọbara na hwẹ no tavwen ayen ke riọ.

12. Ẹro vọ yen Inenikristi vwo ni ọbara?

¹² Ikpe evo rẹ Jesu vwo ghwu nu, iyinkọn na vẹ ekpako rehẹ ukoko rẹ Jerusalẹm da vwoma rere ayen vwo brorhiẹn rẹ ẹbẹre ro shekpahen Inenikristi vwẹ Urhi ra vwọ kẹ ihwo rẹ Izrẹl. (Se Iruo Rẹ Iyinkọn Na 15:28, 29; 21:25.) Jihova vwẹ ukẹcha kẹ ayen vwo vwo ẹruọ nẹ ọbara na je ghanre kẹ, ọtiọyena o ji fo nẹ ayen no ghanghanre. Inenikristi rẹ awanre re ọbara-a yẹrẹ eranvwe re jẹ ohọre rọyen ebro. Kidie ayen de ru ọtiọyen, a vwẹ uruemu yena vwo dje edjọẹgọ yẹrẹ ọfanrhiẹn egbe. Vwo nẹ ọke yena rhe, Inenikristi rẹ uyota rhọnvwe re yẹrẹ da ọbara-a. Kẹ nonẹna vwo? Jihova je guọnọ nẹ avwanre ni ọbara ghanghanre.

13. Diesorọ Inenikristi vwo jẹ ọbara e se phiyọ oma?

 ¹³ Ọnana ko mudiaphiyọ nẹ Inenikristi che se ọbara phiyọ oma-a? Ọtiọyen o mudiaphiyọ. Jihova vwẹ urhi vwọ kẹ avwanre nẹ avwanre re yẹrẹ da ọbara-a. Idọktọ da vuẹ wẹ nẹ wọ da udi-i, wọ cha vwẹ egbede vwo se phiyọ oma? Ẹjo! Vwẹ idjerhe vuọvo na, urhi rọ tare nẹ a re yẹrẹ da ọbara-a, mudiaphiyọ nẹ avwanre che se ọbara phiyọ oma-a.—Ni Eta rẹ Odjefiotọ 29.

14, 15. Mavọ yen ọghanre te rẹ Onenikristi vwo ni arhọ ghanghanre, je kerhọ rẹ Jihova?

¹⁴ Kẹ idọktọ da vuẹ avwanre nẹ avwanre rhe se ọbara phiyọ oma-a, avwanre che ghwu vwo? Ohwo ọvuọvo yen che brorhiẹn sẹ o che ru nene urhi rẹ Ọghẹnẹ ro shekpahen ọbara. Inenikristi vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ okẹ rẹ arhọ, avwanre cha reyọ ọbara-a, ẹkẹvuọvo avwanre che rhiabọreyọ ona rẹ omaesivwo efa ri churobọ si ọbara ẹreyọ-ọ.

¹⁵ Avwanre ruẹ oborẹ avwanre se ru ejobi rere avwanre se vwo vwo oma kpokpọ na, avwanre che se ọbara phiyọ oma-a, kiridie arhọ pha ghanghanre kẹ Ọghẹnẹ. Ofori nẹ avwanre kerhọ rẹ Jihova ukperẹ e vwo ru obo rọ vuẹ avwanre nẹ a kẹnoma kẹ kiridie avwanre guọnọ sivwin arhọ rẹ avwanre. Jesu da ta: “Kohwo kohwo ro sivwi arhọ rọye o kuofia: ọ ro ku arhọ rọye fia kọ mrẹ reyọ.” (Matiu 16:25) Avwanre kerhọ rẹ Jihova kidie avwanre vwo ẹguọnọ rọyen. Ọ riẹn obo ri me yovwin kẹ avwanre, ko fori nẹ avwanre vwẹ ẹro ro ghanre vwo ni arhọ kirobo rẹ Jihova niro.—Hibru 11:6.

16. Diesorọ idibo rẹ Ọghẹnẹ vwọ kerhọ rọyen?

¹⁶ Idibo rẹ Jihova re fuevun brorhiẹn rẹ ayen vwọ kerhọ rẹ urhi rẹ Jihova ro shekpahen ọbara. Ayen cha re yẹrẹ da ọbara-a, ayen ji che se ọbara phiyọ oma fikirẹ  omaesivwo-o. * Ẹkẹvuọvo, ayen rhọnvwe phiyọ oka rẹ omaesivwo efa rere ayen se vwo sivwin arhọ rayen. O mu ayen ẹro nẹ Ọghẹnẹ rọ ma arhọ vẹ ọbara riẹn obo ri me yovwin kẹ ayen. O muwẹro nẹ Ọghẹnẹ riẹn obo ri me yovwin kẹ wẹ?

17. Vwẹ Izrẹl, ọrhọ yen idjerhe vuọvo rẹ Jihova rhọnvwe phiyọ nẹ a vwẹ ọbara vwo ruiruo?

¹⁷ Vwevunrẹ Urhi rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ Mosis, Jihova vuẹ ihwo rẹ Izrẹl: “Arhọ rẹ oma na evun rẹ ọbara na ọ epha me ke rha reyọ kẹ ovwan vwẹ enu rẹ agbada rẹ ẹga na rere a vwọ gọ ẹgua nẹ ovwan oma; kidie ọbara na ọye si ẹgua nẹ ohwo oma.” (Livitikọs 17:11) Ọke rẹ ihwo rẹ Izrẹl de ru umwemwu, ayen sa vuẹ Jihova nẹ o vwo ghovwo ayen womarẹ izobo rẹ eranvwe rẹ ayen che ze, ayen me vuẹ orherẹn na nẹ o ku ọbara na phiyọ agbada rọhẹ uwevwin rẹ ẹga na. Ọnana yen idjerhe vuọvo rẹ Jihova rhọnvwe phiyọ nẹ ihwo rẹ Izrẹl reyọ ọbara vwo ruiruo.

18. Die yen ughwu rẹ Jesu ru kẹ avwanre?

¹⁸ Ọke rẹ Jesu vwọ rhe otọrakpọ na, ọ vwẹ arhọ, yẹrẹ ọbara rọyen vwo wene izobo rẹ eranvwe fikirẹ evwoghovwo rẹ imwemwu rẹ avwanre. (Matiu 20:28; Hibru 10:1) Arhọ rẹ Jesu ghanre mamọ te ẹdia rẹ Jihova vwọ rhọvwọn kpo odjuvwu nu, uphẹn ko rhi rhiephiyọ kẹ ihworakpọ ejobi rẹ ayen vwọ dia bẹdẹ.—Jọn 3:16; Hibru 9:11, 12; 1 Pita 1:18, 19.

19. Die yen avwanre ru rere abọ rẹ avwanre vwọ dia “fuanfon kpahe ọbara” rẹ ihwo ejobi?

 ¹⁹ Avwanre kpẹvwẹ Jihova mamọ fikirẹ okẹ rẹ arhọ! Ọtiọyena, avwanre guọnọ vuẹ ihwo nẹ siẹrẹ ayen de se Jesu gbuyota, ayen sa dia bẹdẹ. Avwanre vwo ẹguọnọ rẹ ihwo, ọtiọyena, avwanre guọnọ ru asan rẹ ẹgba rẹ avwanre teri rere e vwo yono ayen oborẹ ayen se vwo vwo arhọ. (Izikiẹl 3:17-21) Ọtiọyena, kerẹ ọyinkọn Pọl, avwanre ke sa ta: “Abọ mẹ pha fuanfon kpahe ọbara rẹ ovwan ejobi, kidie mi sioma reyọ vwo jẹ iroro rẹ Ọghẹnẹ e dje kẹ ovwa-an.” (Iruo Rẹ Iyinkọn Na 20:26, 27) E, avwanre dje nẹ avwanre ni arhọ vẹ ọbara ghanghanre siẹrẹ avwanre da vuẹ ihwo efa kpahen Jihova vẹ oborẹ arhọ ghanre te vwọ kẹ.