Wọ da guọnọ ukẹcha wo vwo yerin ghene uvweri, wọ cha mrẹ iroroẹjẹ buebun, evo fierere vrẹ efa. Kirobo re djunute siẹvure, ọ sa dianẹ ọnana phia kidie, oborẹ ihwo vwere uvweri wan fẹnẹre. Iroroẹjẹ ro che fierere kẹ ohwo ọvo se jẹ erere e fio kẹ ohwo ọfa.

Dedena, o ji vwo iroroẹjẹ evo kiriguo ri fierere kẹ ihwo buebun re. Enana uchebro rẹ ihwo re reyọ ukẹcha phia kpahen uvweri [grief counselors] ta ota kpahan kọke kọke, jẹ enana ji churobọ si odjekẹ rehẹ Baibol na, rọ dia ọbe rẹ aghwanre ra sa vwẹroso.

• Ihwo evo ri yono ẹbe kodo mrẹ ọnana kerẹ obo ri me yovwin rọ sa chọn ohwo uko vwo yerin ghene uvweri. Jẹ ọke evo, ọ sa dianẹ wẹwẹ ọvo ghwa guọnọ dia ọromobọ wẹn. Ofu rẹ ihwo re guọnọ chọn wẹn uko sa tobọ dje we. Ọnana obo ra ghwa mrẹ.

• Wo no nẹ ofori wọ vwọ dia ohri rẹ ihwo ọkieje-e, ẹkẹvuọvo wo ji sioma nẹ ihwo-o. Vwọ vrẹ ọyena, wọ je sa guọnọ ukẹcha rayen vwẹ ọke ọfa vwẹ obaro na. Jẹ ihwo riẹn kpahen obo wọ ghene guọnọ vẹ obo wọ guọnọre-e vwẹ ọke ro fori.

• Vwo nene obo wọ guọnọre, vwẹ ẹro rẹ abavo vwo ni ọke wẹ vẹ ihwo efa sa ghwọrọ kugbe vẹ ọke wọ vwọ dia ọromobọ wẹn.

ODJEKẸ: “Emu ivẹ yovwi nọ ọvo . . . Kidie ayen de she, ọvo kọ kpare ọrivẹ vrẹn.”​—Aghwoghwo 4:​9, 10.

• Omamọ rẹ emu sa chọn wẹ uko vwo yerin ghene ofudjevwe rẹ uvweri ghwa cha. Davwẹngba wọ re emamọ, ifọ kugbe emu efa re kẹ ohwo ọbara.

• Wọ me rha da ame obuebu kugbe idi ri shephiyọ kẹ omakpokpọ wẹn.

• Ọ da dianẹ emu rhe wenwe-e, gba re emerha rẹ emu nọke ra ruọke. Wọ je sa nọ idọktọ wẹn kpahen ihuvwun wọ sa reyọ. a

• Ra vwọ yan oyan vwọ sasa oma, ji vwobọ vwẹ oka rẹ omaẹsasọ efa siobọ rẹ iroro echọchọ kpotọ. Omaẹsasọ sa nẹrhẹ wọ mrẹ ọke vwo roro kpahen ohwo wẹn ro ghwuru na yẹrẹ chọn wẹ uko vwo je roro kpahọn.

ODJEKẸ: “O ji vwo ohwo ro vwo utuoma kpahan oma rọyen dẹvo-o ẹkẹvuọvo ọ ghẹrẹ je vwẹrote.”​—Ẹfesọs 5:​29, NET Bible.

• Ovwerhẹn yovwirin mamọ ma rho vwọ kẹ ihwo ri vwere uvweri, kidie uvweri sa so omaẹkuọrọn ọfa kẹ ayen.

• Jomaphiyotọ kpahen eka rẹ ihuvwun kugbe idi rẹ wọ da kidie e sa djẹ wẹ ovwerhẹn.

ODJEKẸ: “Oyovwi kẹ obọ ọvo rọ vọnre vẹ ufuoma nọ abọ ivẹ rọ vọnre vẹ owian vẹ odju re nene họnra.”​—Aghwoghwo 4:6.

• Karophiyọ nẹ oborẹ ihwo vwere uvweri wan fẹnẹre. O muẹro nẹ wọ cha fuẹrẹn owọẹjẹ ri se shephiyọ kẹ wẹ.

• Ihwo buebun tare nẹ ayen de rhievun ta ota kẹ ihwo efa, ọ chọn ayen uko vwo yerẹn ghene uvweri jẹ efa brorhiẹn rẹ ayen vwo dion phiyọ oma. Ihwo ri yono ẹbe kodo vwo iroroẹjẹ sansan sẹ e vwo rhievun ta ota kẹ ihwo efa sa nẹrhẹ e yerin ghene uvweri. Ọ da dianẹ ọ bẹn kẹ wẹ wo vwo rhievun ta ota kẹ ohwo ọ cha lọhọ wọ vwọ ta ota kẹ ugbeyan rọ kẹrẹ owẹ ememerha vwo nẹ otọ rẹ evun rhe.

• Ihwo evo niro nẹ oviẹ sa chọn ayen uko vwo yerin ghene uvweri, efa de rhe no nẹ ayen se yerin ghene ọ da tobọ dianẹ ayen ghwa viẹ emuọvo-o.

ODJEKẸ: “Ubiudu ọvuọvo riẹn imwenu rehẹ evun rọyen.”​—Isẹ 14:​10, New International Version.

• Ihwo evo ri vwere uvweri davwẹngba vwo yerẹn ghene ọmiaovwẹ na womarẹ ayen vwọ reyọ ihuvwun egangan je da udi vrẹ oma. Re vwo yerin ghene uvweri vwẹ “idjerhe ọtiọna” sua omaẹwan kẹ ohwo tiọyena. Omafuvwe rẹ ohwo ọtiọyen che vwo cha dia ọ rẹ ọmọke, jẹ obo re brare yen che nẹ obuko rọyen rhe. Davwen ena re vrabọ rẹ omaẹwan.

ODJEKẸ: “E jẹ avwanre ru oma rẹ avwanre fuanfon vwo nẹ kemu kemu ro se gbe.”​—2 Kọrẹnt 7:1.

• Ihwo buebun niroso nẹ obo re sa chọn ayen uko vwo jẹ tẹnroviẹ ọmiaovwẹ na yen ayen vwo vwobọ vwẹ owian rọ sa chọn ayen uko vwo yerin ghene uvweri na.

• Wọ sa mrẹ omafuvwe rẹ ọmọke siẹrẹ wo de mu ugbeyan rọ ghwotọ, yono ena kpokpọ yẹrẹ vwobọ vwẹ akpọẹriọ.

• Ọke vwọ yanran na, ewene cha vwomaphia vwẹ ọke wọ rhuẹrẹre na. Wo che rhi vwo oniso nẹ ọke wọ vwọ kpairoro vrẹ uvweri na rhoma gron phiyọ je nabọ rhe ghwotọ phiyọ​—ọnana obo ra ghwa mrẹ siẹrẹ wo de che phi ẹdia na kparobọ re.

ODJEKẸ: “Kidie vwọ kẹ kemu kemu o vwo ẹghẹre, . . . ọke ra vwọ viẹ, vẹ ọke ra vwọ hwẹ; ọke re vwo muomahọ, vẹ ọke ra vwọ heha.”​—Aghwoghwo 3:​1, 4.

• Davwẹngba vwọ fobọ ton irueru ri kẹdẹ kẹdẹ wẹn phiyọ.

• Wo de vwo ọrhuẹrẹphiyotọ vwọ kẹ ovwerhẹn, owian kugbe irueru efa, ku wọ sa fobọ nẹ ẹdia rẹ uvweri wẹn na.

• Wo de vwobọ vwẹ owian ru wọ wian ọkieje, ọ sa chọn wẹ uko vwo siobọ rẹ ọmiaovwẹ rẹ uvweri na kpotọ.

ODJEKẸ: “Kidie ọ rha sa karohọ ẹdẹ rẹ akpọ eyere rọye-e fikiridie Ọghẹnẹ ghwẹ aghọghọ vọn udu rọye.”​—Aghwoghwo 5:​20.

• Buebun rẹ ihwo ri brorhiẹn ride ọmọke ohwo rẹ ayen vwo ẹguọnọ kpahen vwo ghwu nu rhoma viẹ diekpọvwẹ kpahen orhiẹn tiọyena.

• Ọ da dia obo wo se ru, hẹrhẹ ọmọke wanvrẹ tavwen wọ ke kua, wene iruo yẹrẹ jẹ iroro kpahen ekuakua rẹ ohwo wẹn ro ghwuru na.

ODJEKẸ: “Iroro rẹ ohwo rọ vwẹ ẹro te otọ je yovwo-o, ẹkẹvuọvo ohwo ro bru okpakpa che fiabọ.”​—Isẹ 21:5.

• Buebun rẹ ihwo ri vwere uvweri mrẹrẹ vughe nẹ ọyen emu rẹ erere siẹrẹ ayen de ruẹ erọnvwọn rọ cha nẹrhẹ ayen karophiyọ ohwo rayen ro ghwuru na.

• Wọ sa mrẹ onẹrhẹvwe siẹrẹ wọ da sẹro rẹ ifoto, yẹrẹ erọnvwọn re nẹrhẹ wọ karophiyọ ohwo ro ghwuru na yẹrẹ si kpahen ikuegbe kugbe obo re phiare ru wọ guọnọ karophiyọ kpahen ohwo na.

• Sẹro rẹ erọnvwọn re sa nẹrhẹ wọ karophiyọ obo re vwerhoma re phia wanre rere wọ rhoma ni ayen siẹrẹ wọ da guọnọ.

ODJEKẸ: “Karohọ ẹdẹ rẹ awanre.”​—Urhi Rivẹ 32:7.

• Wo se brorhiẹn wo vwo kpo omaerovwon.

• Ọ da dianẹ e vwo kpo omaerovwon ogrongron ghwe vwotọ-ọ, wo ji se ru erọnvwọn efa re sa kẹ wẹ omavwerhovwẹn vwẹ ẹdẹ ọvo yẹrẹ ivẹ, erọnvwọn kerẹ a vwọ yan vwẹ enu rẹ igbenu, re vwo kiẹn asan ra sẹro rẹ ekuakua rẹ awanre phiyọ, yẹrẹ a vwọ gua imoto vwẹ ekogho na.

• Wo vwo vwobọ vwẹ irueru ọfa rọ fẹnẹ obo ru wo ruẹ jovwo sa chọn wẹ uko vwo yerin ghene uvweri.

ODJEKẸ: “Ovwan yanrhe, rere e kpo asan ro siomanu, rere ovwan rovwoma emerha.”​—Mak 6:​31.

• Karophiyọ nẹ wọ vwọ chọn ihwo efa uko na, wọ je chọn oma wẹn uko.

• Wọ sa vwẹ ihwo efa rẹ ughwu rẹ ohwo ru wo vwo ẹguọnọ kpahen na ji mu oma vwọ tonphiyọ, ihwo kerẹ igbeyan kugbe ihwo rẹ orua re je guọnọ onẹrhẹvwe vẹ uchebro.

• Wọ vwọ vwẹ ukẹcha vẹ uchebro vwọ kẹ ihwo efa se toroba aghọghọ wẹn je chọn wẹn uko vwo yerin ghene ẹdia rẹ uvweri ru wọ hepha na.

ODJEKẸ: “Omavwerhovwẹn herọ ra vwọ kẹ okẹ vrẹ ra vwọ reyọ.”​—Iruo rẹ Iyinkọn Na 20:35.

• Uvweri sa chọn wẹ uko vwọ riẹn obo re ma ghanre kẹ wẹ.

• Reyọ uphẹn na vwọ fuẹrẹn obo wo yeren akpọ wan.

• Vwo nene obo wọ guọnọre, rhe ruẹ ewene vwo nene obo re ma ghanre kẹ wẹ.

ODJEKẸ: “Ofori re vwo kpo uwevwi rẹ uvweri nọ uwevwi rẹ ọriotu; kidie ọnana oba rẹ ihwo ejobi na, rere ihwo rẹ akpọ na vwọ vwẹ udu kpahe ona.”​—Aghwoghwo 7:2.

 Vwọrẹ uyota, o vwo emu vuọvo ro se si ọmiaovwẹ ru wo rhiẹromrẹ na no riẹriẹriẹ-ẹ. Ẹkẹvuọvo, buebun rẹ ihwo ri vwere uvweri rẹ ohwo rẹ ayen vwo ẹguọnọ kpahen ro ghwuru sa ta vwo nẹ oborẹ ayen rhiẹromrẹ re nẹ, ra vwọ yan nene owọẹjẹ sansan kerẹ e re djunute vwẹ uyovwinrota nana, chọn ayen uko vwọ mrẹ onẹrhẹvwe. Vwọrẹ uyota, ọ dia emu eje rẹ ohwo se ru vwo yerin ghene uvweri yen uyovwinrota nana ta ota kpahe-en. Ẹkẹvuọvo wọ da davwen owọẹjẹ nana, wọ cha mrẹ obo re sa chọn wẹn uko vwo yerin ghene uvweri.