1. Vwo nene obo rehẹ Hibru 12:​1, die yen ofori nẹ e ru a sa vwọ djonẹ rẹ arhọ na toba?

 BAIBOL na reyọ akpeyeren avwanre kerẹ Inenikristi vwo dje onẹ. A cha vwẹ arhọ ri bẹdẹ vwọ hwosa kẹ ihwo re sa djonẹ na toba efẹrọvo. (2Ti 4:​7, 8) O fori nẹ a davwẹngba rẹ avwanre eje vwo muomaphiyọ onẹ na, marho ọ vwọ dianẹ e sikẹrẹ oba rẹ onẹ na mamọ re na. Ọyinkọn Pọl rọ dia ohwo rọ djonẹ rẹ arhọ rọyen toba efẹrọvo, vuẹ avwanre obo re sa cha avwanre uko vwọ djonẹ na toba. Ọ tare nẹ “avwanre do koghwa koghwa ọhọhọhọ . . . kufia, rere a vwẹ erhiorin vwọ djonẹ rọhẹ obaro rẹ avwanre na.”​—Se Hibru 12:1.

2. Die yen o mudiaphiyọ re vwo “do koghwa koghwa ọhọhọhọ” kufia?

² Ọke ri Pọl vwo si nẹ “avwanre do koghwa koghwa ọhọhọhọ” kufia, kẹ o mudiaphiyọ nẹ Onenikristi rhe vwo oghwa vuọvo ro che mu-u? Ẹjo, ọ dia ọyen ota ri Pọl na mudiaphiyọ-ọ. Ukperẹ ọtiọyen, ọ tare nẹ e do koghwa koghwa ọhọhọhọ ra guọnọre-e kufia. Ọnyẹ rẹ oghwa tiọyena se si avwanre kpuko je nẹrhẹ oma bru avwanre ku. Re se vwo chirakon, e jẹ a fobọ vwo oniso ri koghwa koghwa ọhọhọhọ ro fori-i ro se si avwanre kpuko ji do ayen kufia. Ẹkẹvuọvo re vwo ru ọtiọyen na, avwanre guọnọ do oghwa ro fori nẹ e mu kufia-a. Kidie e de ru ọtiọyen, e rhe che muwan ra vwọ djonẹ na-a. (2Ti 2:5) Eghwa vọ yen fori nẹ e mu?

3. (a) Vwo nene obo rehẹ Galesha 6:​5, oghwa vọ yen fori nẹ e mu? (b) Die yen a cha ta ota kpahen vwẹ uyono nana, kẹ diesorọ?

 ³ Se Galesha 6:5. Pọl djunute oghwa ọvo ro fori nẹ e mu. O siri nẹ “dohwo doghwa rọyen yen che mu.” Vwẹ ẹkpo ri Baibol nana Pọl ta ota kpahen oborẹ Ọghẹnẹ guọnọ mie idibo rọyen ọvuọvo, rọ dia oghwa rẹ ohwo ọfa che se mu kẹ avwanre-e. Vwẹ uyono nana, a cha ta ota kpahen oborẹ “dohwo doghwa rọyen” churobọsi kugbe oborẹ avwanre se vwo muo. Vwọba, a je cha ta ota kpahen eghwa ehọhọhọ ri fori-i rẹ avwanre muẹ kugbe obo re se vwo do ayen kufia. Re vwo mu oghwa rẹ avwanre ji do i re ehọhọhọ ri fiemu-u kufia cha cha avwanre uko vwọ djonẹ rẹ arhọ na toba.

4. Diesorọ ive rẹ omaẹvwọkpahotọ avwanre vwọ dia oghwa re se mu? (Ni uhoho na.)

⁴ Ive rẹ omaẹvwọkpahotọ rẹ avwanre. Ọke ra vwọ vwomakpahotọ kẹ Jihova, e veri nẹ a cha vwẹ ẹga kẹ ji ru ọhọre rọyen. O fori nẹ e ru nene obo re veri. Ra vwọ yanmu ive rẹ omaẹvwọkpahotọ rẹ avwanre dia ọmọrhiẹ  oghwa-a ẹkẹvuọvo e se muo. Kidie Jihova ma avwanre re vwo ru ọhọre rọyen. (Ẹvw 4:11) Ọ ma avwanre họhọ oma rọyen vẹ ọdavwẹ ra vwọ riẹn je vwẹ ẹga kẹ. Ọtiọyena, kẹ avwanre se sikẹrẹ ji vwo omavwerhovwẹn re vwo ru ọhọre rọyen. (Un 40:8) Vwọba, E de ru ọhọrẹ rẹ Ọghẹnẹ ji nene odjekẹ rẹ Ọmọ rọyen, kẹ avwanre cha mrẹ “omaerovwon.”​—Mt 11:​28-30.

5. Die yen sa cha wẹ uko vwọ yanmu ive rẹ omaẹvwọkpahotọ wẹn? (1 Jọn 5:3)

⁵ Mavọ wo se vwo mu oghwa na? Erọnvwọn ivẹ sa cha wẹ uko. Ẹsosuọ, jẹ ẹguọnọ ru wo vwo kpahen Jihova ganphiyọ ọkieje. Wo se ru ọyena womarẹ wo vwo roro kpahen emuesiri eje ro ru kẹ wẹ re kugbe ebruphiyọ rọ cha vwọ kẹ wẹ vwẹ obaro na. Ẹguọnọ wo vwo kpahen Jihova vwọ ganphiyọ ye, ọnana cha nẹrhẹ ọ lọhọ kẹ wẹ wo vwo nyupho rọyen. (Se 1 Jọn 5:3.) Ọrivẹ, vwẹrokere Jesu. O se ru ọhọre ri Jihova kidie ọ nẹrhovwo rhe nẹ ọ cha ọyen uko je tẹnrovi osa na. (Hib 5:7; 12:2) Kerẹ Jesu, rẹ Jihova nẹ ọ kẹ wẹ ẹgba wọ me je tẹnrovi osa rẹ arhọ ri bẹdẹ na. Ẹguọnọ wo vwo kpahen Ọghẹnẹ vwọ ganphiyọ, wọ je vwọ vwẹrokere Jesu ye, ku wọ sa yanmu ive rẹ omaẹvwọkpahotọ wẹn.

6. Diesorọ o vwo fo re vwo mu oghwa rẹ orua avwanre? (Ni uhoho na.)

⁶ Oghwa ro te avwanre vwevunrẹ orua. Vwẹ onẹ rẹ arhọ rẹ avwanre na, ofori nẹ e vwo ẹguọnọ ri Jihova vẹ Jesu vrẹ ihwo rẹ orua avwanre. (Mt 10:37) Ẹkẹvuọvo, ọ dia ọnana mudiaphiyọ nẹ e che gbobọnyẹ oghwa ro te avwanre vwevunrẹ rẹ orua-a, kerẹsiẹ ra da mrẹ nẹ e yen sorọ e rhe se ruẹ obo re vwerhen Jihova vẹ Kristi oma-a. Ọtiọyena, e se vwo ru obo re vwerhen Jihova vẹ Kristi oma, ofori nẹ e mu oghwa ro te avwanre vwevunrẹ orua. (1Ti 5:​4, 8) E de ru ọtiọyen, oma cha vwerhen avwanre phiyọ. Kidie, Jihova ruro rere erua se vwo vwo omavwerhovwẹn siẹrẹ aye vẹ ọshare de vwo ẹguọnọ ji muọghọ kẹ ohwohwo, emiọvwọn de vwo ẹguọnọ ji yono emọ rayen, kugbe emọ de nyẹme rẹ esẹ vẹ ini rayen.​—Ẹf 5:33; 6:​1, 4.

7. Mavọ wo se vwo ru ẹkẹn ro te we vwevunrẹ orua na?

⁷ Mavọ wo se vwo mu oghwa na? Owenẹ wẹwẹ ọshare, aye yẹrẹ ọmọ vwevunrẹ orua na, vwẹroso odjekẹ aghwanre rọhẹ Baibol na ukperẹ ọ romobọ wẹn, ẹkuruemu rẹ asan wo nurhe yẹrẹ oborẹ egbaerianriẹn tare. (Isẹ 24:​3, 4) Nabọ reyọ ẹbẹ rẹ ukoko na tenyere vwo ruiruo vọnvọn. Ẹbe na vọnre vẹ evuẹ sansan ri shekpahen obo ra sa vwọ reyọ odjẹkẹ ri Baibol na vwo ruiruo. Kerẹ udje, ẹbẹre rẹ “Ukẹcha vwọ kẹ Orua” rọhẹ article series, vwẹ evuẹ kiriguo re ta ota kpahen ebẹnbẹn rẹ ihwo re rọnvwọnre, emiọvwọn kugbe ighene hirharokuẹ nonẹna. b Davwẹngba vwọ reyọ oborẹ Baibol na tare vwo ruiruo, ọ da tobọ dianẹ ihwo efa vwevunrẹ orua na ruẹ ọtiọye-en. Wo de ru ọtiọyen, orua wẹn cha mrẹ erere, ku wọ je cha mrẹ ebruphiyọ ri Jihova.​—1Pi 3:​1, 2.

8. Die yen se nẹ obuko rẹ erhiẹn rẹ avwanre rhe?

⁸ Obo ri nẹ obuko rẹ orhiẹn rẹ avwanre brẹ cha. Jihova kẹ avwanre okẹ rẹ ugbomọphẹ, ọ je guọnọ nẹ a mrẹ erere ro no cha siẹrẹ e de bru omamọ orhiẹn. Ẹkẹvuọvo Jihova che sivwin avwanre nẹ kemu kemu ro nẹ obuko rẹ orharhe orhiẹn rẹ avwanre bruru rhe-e. (Ga 6:​7, 8) Ọtiọyena, avwanre cha vwẹ uyovwin ghwa kemu kemu ro nẹ obuko rẹ orhiẹn  ọchọchọ rẹ avwanre bruru rhe, ọ dia eta, yẹrẹ iruemu ri fori-i rẹ avwanre ruru. Ẹwẹn obrorhiẹn avwanre se kpokpo avwanre fikirẹ obo re ruru. Ẹkẹvuọvo, ra vwọ riẹn nẹ avwanre che mu oghwa rẹ obo ri che nẹ obuko rẹ orhiẹn echọchọ rẹ avwnare bruru rhe, ọnana sa nẹrhẹ a fan imwemwu rẹ avwanre, ru ewene je davwẹngba re vwo jẹ oruchọ na ẹvwanriẹn. E de ru enana, ọ cha cha avwanre uko sa vwọ djonẹ rẹ arhọ na toba.

9. Die yen sa cha wẹ uko vwo yerin ghene orhiẹn ọchọchọ? (Ni uhoho na.)

⁹ Mavọ yen wo se vwo mu oghwa na? Ọ da dianẹ wo che se wene orhiẹn ọchọchọ ru wo bru ru-u, die yen wo che ru? Riẹn nẹ wo che se wene obo re phiare na-a. Wọ ghwọrọ ọke vẹ ẹgba wẹn vwo gun oma riase-e yẹrẹ guẹn nyẹ ihwo efa nẹ ayen yen sorọ wo vwo brorhiẹn rọ chọre-e. Ukperẹ ọtiọyen, rhọnvwe oruchọ wẹn na wọ je reyọ ẹdia ru wọ hepha na vwo ru obo ri fori. Ọ da dianẹ obo wo ruru na kpokpo uwe ẹwẹn, vwomakpotọ nẹrhovwo rhe Jihova, rhọnvwe oruchọ wẹn, je vuẹ nẹ o vwo ghovwo uwe. (Un 25:11; 51:​3, 4) Yovwunu kẹ ihwo ru wo gbeku, ọ da dia obo ri fori, nokpẹn rẹ ukẹcha mie ekpako na. (Jem 5:​14, 15) Yono nẹ oruchọ wẹn, je davwẹngba wo vwo jẹ ayen ẹvwariẹn. Wo de ru ọtiọyẹn, jẹ o muwẹro nẹ Jihova che gbe arodọnvwẹ kẹ wẹ je vwẹ ukẹcha ru wọ guọnọre vwọ kẹ wẹ.​—Un 103:​8-13.

10. Diesorọ ẹwẹn re vwo ru vroma vwọ dia oghwa re krun nyẹ oma? (Galesha 6:4)

¹⁰ Ẹwẹn re vwo ru vroma. A da vwẹ oma vwanvwe ihwo efa, e se krun oghwa nyẹ oma. (Se Galehsa 6:4.) A da vwẹ oma vwanvwe ihwo efa ọkieje, ọ cha nẹrhẹ a rioma ji no nẹ e yovwin vrẹ ayen. (Ga 5:26) A da davwẹngba re vwo ru oborẹ ihwo efa ru re dede nẹ ẹgba rẹ avwanre muro-o, ọ sa so okpetu kẹ avwanre. Ọ da dianẹ “emu rẹ phi ẹro phihọ nu ra da kparọ ọ nẹrhẹ udu rẹ ohwo mwa ọga,” mavọ yen ọ bra te e vwo phi ẹwẹn phiyọ obo re che se ru-u! (Isẹ 13:12) E de ru ọtiọyen, o se mie avwanrẹ ẹgba je nẹrhẹ e jẹ onẹ rẹ arhọ na ẹ djẹ toba.​—Isẹ 24:10.

11. Die yen sa cha wẹ uko vwọ kẹnoma kẹ ẹwẹn re vwo ruẹ vroma?

¹¹ Mavọ wo se vwo do oghwa nana kufia? Wo ruẹ vrẹ oborẹ Jihova guọnọ mie we-e. Ọ guọnọre nẹ wo ru vrẹ asan rẹ ẹgba wẹn muru-u. (2Kọ 8:12) Vwo imuẹro nẹ Jihova reyọ obo wo ruẹ vwọ vwanvwe ọ rẹ ihwo efa-a. (Mt 25:​20-23) O vwo omavwerhovwẹn kpahen ẹga ro nẹ otọ ubiudu wẹn rhe ru wọ vwọ kẹ, evun-ẹfuọn wẹn, kugbe akoechiro wẹn. Mrẹvughe nẹ ikpe wẹn, omakpokpọ wẹn kugbe ẹdia ru wọ hepha enẹna, sa nẹrhẹ obo wo ruẹ jovwo e ruo te. Kerẹ Barzillai, vwo owenvwe wo vwo siobọnu uphẹn rẹ ẹga ri rhe we siẹrẹ omakpokpọ wẹn da nẹrhẹ ọ bẹn kẹ wẹ wo vwo ru ayen. (2Sa 19:​35, 36) Kerẹ Mosis, rhiabọreyọ ukẹcha je vwẹ owian kẹ ihwo efa siẹrẹ o de fo. (Ey 18:​21, 22) Wọ da riẹn asan rẹ ẹgba wẹn teri, ọ cha cha wẹ uko wo vwo jẹ ẹwẹn re vwo ruẹ vroma e vwo, rọ sa nẹrhẹ oma bru we ku vwẹ onẹ rẹ arhọ na.

12. Siẹrẹ ihwo efa de brorhiẹn re chọre, avwanre yen sorọ? Djekpahọn.

¹² Re vwo roro nẹ avwanre yen sorọ ihwo efa vwo brorhiẹn rọ chọre. Avwanre che se brorhiẹn kẹ ihwo efa-a; yẹrẹ si ebẹnbẹn ri che nẹ obuko rẹ orhiẹn echọchọ rẹ ayen bruru no-o. Kerẹ udje, ọmọ se brorhiẹn nẹ ọyen rha cha ga Jihova-a. Orhiẹnbro rẹ ọmọ tiọyena sa so ọmiaovwẹ kẹ ọsẹ vẹ oni rọyen. Ọsẹ vẹ oni de no nẹ ayen sorọ ọmọ na vwo bru oka rẹ orhiẹn ọchọchọ tiọyena, jẹ ayen krun oghwa  ọhọhọhọ nyẹ oma rayen. Ẹkẹvuọvo, ọnana dia oghwa ri Jihova guọnọre nẹ ayen mu-u.​—Ro 14:12.

13. Mavọ yen ọmiọvwọn se vwo yerin ghene orharhe orhiẹnbro rẹ ọmọ rọyen?

¹³ Mavọ wo se vwo do oghwa na kufia? Mrẹvughe nẹ Jihova kẹ avwanre eje ugbomọphẹ. Ọ vwẹ uphẹn kẹ ohwo ọvuọvo rọ vwọ jẹ ojẹ romobọ rọyen. Ọnana churobọsi sẹ a vwẹ ẹga kẹ yẹrẹ a cha ga-a. Jihova riẹnre nẹ wẹ ọmiọvwọn rọ gbare-e; dedena ọ guọnọre nẹ wo ru asan rẹ ẹgba wẹn teri. Ojẹ rẹ ọmọ wẹn jẹre, ọyen oghwa rọyen ọ dia ọwẹ-ẹn. (Isẹ 20:11) Dedena, udu se bru we fikirẹ oruchọ romobọ wẹn. Ọ da dia ọtiọyen, vuẹ Jihova oborẹ oma ru we wọ je rẹ nẹ o vwọ ghovwo uwe. Ọ riẹnre nẹ wo che se rhivwin kpuko yẹrẹ wene obo re phiare na-a. Ọke vuọvo na, wọ da ọmọ na obo jẹ ro vwo jẹ obo rọ kọnre evuo-on. Vwo vwẹ ẹwẹn nẹ ọmọ na da davwẹngba ro vwo rhivwin bru Jihova rhe, O che rhiabọdede.​—Lu 15:​18-20.

14. Diesorọ abe rọ kamuka vwọ dia oghwa ro fori nẹ e do kufia?

¹⁴ Abe ọkamuka. E de ru umwemwu, a riẹnre nẹ ẹwẹn rẹ abe se kpokpo ohwo. Ẹkẹvuọvo, Jihova guọnọre nẹ avwanre mu oghwa rẹ ẹwẹn rẹ abe ọtiọyena ọke grongro-on. Ọyen oghwa ro fori nẹ e do kufia. Mavọ yen a sa vwọ riẹn nẹ ẹwẹn rẹ abe na gan nọ? A da fan imwemwu avwanre, kurhẹriẹ, je jowọ re vwo jẹ umwemwu na ẹvwariẹn, e se vwo imuẹro nẹ Jihova vwo ghovwo avwanre. (Iru 3:19) Siẹrẹ a da jowọ nana nu, Jihova rha guọnọ nẹ avwanre vwo ẹwẹn rẹ abe ọfa-a. Ọ riẹn oborẹ ọnana sa so kẹ avwanre siẹrẹ ẹwẹn rẹ abe na de krotọ gan nọ. (Un 31:10) E de muomaphiyọ gan nọ fikirẹ obo re ruru na, ọ sa nẹrhẹ e jẹ onẹ rẹ arhọ na ẹdjẹ toba.​—2Kọ 2:7.

15. Die yen sa cha wẹ uko vwo yerin ghene abe ọkamuka? (1 Jọn 3:​19, 20) (Ni uhoho na.)

¹⁵ Mavọ wo se vwo do oghwa na kufia? Siẹrẹ ẹwẹn rẹ abe de kpokpo uwe ọkieje, tẹnrovi  “evwoghovwo” ro nẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ cha. (Un 130:4) Jihova veri nẹ siẹrẹ ihwo de kurhẹriẹ notọ rẹ udu rayen rhe, Ọ “gbe cha karohọ umwemwu rayen ọfa-a.” (Jer 31:34) Ọnana mudiaphiyọ nẹ Jihova rhe che kere imwemwu ru wo ru vwẹ obuko re ba wẹ obọ-ọ. Ọtiọyena, wọ da rioja rẹ obo ru wo ruru, wo rhe roro nẹ Jihova ji rhi vwo ghovwo uwe-e. Wo jẹ ophu mu we kidie nẹ uphẹn rẹ ẹga evo va wẹ abọ vwevunrẹ ukoko na-a. Jihova rha karophiyọ imwemwu wẹn ọfa-a, ọtiọyena wo rhe jẹ i kpokpo uwe ẹwẹ-ẹn.​—Se 1 Jọn 3:​19, 20.

16. Kerẹ edjonẹ, die yen ofori nẹ a mrẹvughe?

¹⁶ Vwẹ onẹ rẹ arhọ rẹ avwanre djẹ na, “djẹ vwẹ idjerhe wo se vwo vwo osa na.” (1Kọ 9:24) E se ru ọtiọyen siẹrẹ e de vughe ofẹnẹ rehẹ eghwa ri fori nẹ e mu kugbe i ri fori nẹ e do kufia. Vwẹ uyono nana, e djunute udje rẹ eghwa evo ro fori nẹ e mu kugbe i ri fori nẹ e do kufia. Jẹ, efa je herọ ra cha ta ota kpahen. Jesu tare nẹ e nomaso “rere ọrevrẹ kugbe ọdavrẹ kugbe ẹnwan rẹ akpeyeren vwo jẹ oghwa ekron nyẹ” avwanre. (Lu 21:34) Ẹkpo ri Baibol nana vẹ efa sa cha wẹ uko vwọ jokaphiyọ ewene ro fori nẹ wo ru wọ sa vwọ djonẹ rẹ arhọ na toba.

17. Diesorọ o vwo mu avwanre ẹro nẹ e che phikparobọ vwẹ onẹ rẹ arhọ na?

¹⁷ A cha djonẹ rẹ arhọ na toba kidie a riẹnre nẹ Jihova cha kẹ avwanre ẹgba ra guọnọre. (Aiz 40:​29-31) Ọtiọyena, wo gbe phiyọ uko-o! Vwẹrokere ọyinkọn Pọl, rọ davwẹngba rọyen eje rere osa rọhẹ obaro rọyen se vwo te obọ. (Fil 3:​13, 14) O vwo ohwo vuọvo rọ sa djonẹ rẹ arhọ na kẹ wẹ-ẹ, ẹkẹvuọvo womarẹ ukẹcha ri Jihova wo se phikparobọ. Jihova sa cha wẹ uko vwo mu eghwa wẹn je nẹrhẹ wo do i ri fiemu-u kufia. (Un 68:19) Jihova je cha cha wẹ uko vwọ vwẹ erhiorin djonẹ na ji phikparobọ!