1. Die yen emiọvwọn guọnọ vwọ kẹ emọ rayen?

 EMIỌVWỌN, avwanre riẹnre nẹ ovwan ghene guọnọ chọn emọ ovwan uko vwọ riẹn ji vwo ẹguọnọ ri Jihova. Ẹkẹvuọvo Ọghẹnẹ ọyen ohwo re rhiẹromrẹ-ẹ. Ọtiọyena mavọ wọ sa vwọ chọn emọ wẹn uko vwo vughe Jihova kerẹ ohwo rọ herọ ji sikẹrẹ phiyọ?​—Jem 4:8.

2. Mavọ yen emiọvwọn se vwo yono emọ rayen kpahen iruemu ri Jihova?

² Idjerhe ọghanghanre ọvo rẹ emiọvwọn sa vwọ chọn emọ rayen uko vwo sikẹrẹ Jihova phiyọ yen e vwo nene ayen yono Baibol na. (2 Ti 3:​14-17) Dedena, o ji vwo idjerhe ọfa ri Baibol tare nẹ emọ ji se vwo yono kpahen Jihova. Vwẹ ọbe rẹ Isẹ, ọsẹ ọvo da karophiyọ ọmọ rọyen nẹ e jẹ iruemu ri Jihova ra mrẹ vwẹ obo rọ mare ghworiẹ vabọ-ọ. (Isẹ 3:​19-21) Avwanre che yono kpahen idjerhe evo rẹ emiọvwọn sa vwọ reyọ emama vwọ chọn emọ rayen uko vwo yono kpahen oka rẹ ohwo ri Jihova hepha.

3. Ukẹcha vọ yen emiọvwọn sa vwọ kẹ emọ rayen?

³ Baibol na tare nẹ “Nẹ ẹtuọho rẹ akpo na rhe ugboma rọye re jẹmre na, . . . a mrẹrẹ vughe vwẹ oma rẹ emu rọ mare.” (Rom 1:20) Emiọvwọn, o muẹro dẹn nẹ oma vwerhen ovwan siẹrẹ ovwan vẹ emọ rẹ ovwan da ghwọrọ ọke kuẹgbe vwẹ otafe. Vwẹ ọke nana vwọ chọn emọ wẹn uko vwọ mrẹ obo ri Jihova “mare” vẹ oborẹ iruemu rọyen vwo churobo si ohwohwo. Ọtiọyena, e ja mrẹ oborẹ emiọvwọn se yono vwo nẹ udje ri Jesu.

4. Idjerhe vọ yen Jesu vwọ reyọ emama vwo yono idibo rọyen? (Luk 12:​24, 27-30)

⁴ Jokaphiyọ oborẹ Jesu reyọ emama vwo yono ihwo. Ẹdẹ ọvo vwo te, Jesu da vuẹ idibo rọyen nẹ ayen ni emephran  vẹ idodo rẹ aghwa na. (Se Luk 12:​24, 27-30.) Jesu rhe se djunute erọnvwọn efa rẹ Ọghẹnẹ mare, ẹkẹvuọvo ọ da vuẹ ayen kpahen ephran kugbe idodo rẹ idibo rọyen nabọ vughe. Ọ sa dianẹ nẹ idibo ri Jesu mrẹ ephran re rhan vwẹ obenu kugbe idodo re nabọ ghwẹphiyọ vwevunrẹ aghwa na. Wọ sa vwẹ ẹwẹn roro Jesu rọ rionbọ phiyọ ayen ọke rọ vwọ ta ota? Die yen o ruru ọ vwọ ta ota kpahen ayen nu? Ọ reyọ ayen vwo yono idibo rọyen kpahen Ọsẹ rọyen rọhẹ odjuvwu na nẹ ọyen ohwo esiri rọ je kokẹ ghwologhwolo, nẹ ọ je cha vwẹrote idibo rọyen re fuevun kirobo rọ vwẹrote ephran kugbe idodo rẹ aghwa na.

5. Idje vọ yen a mrẹ vwẹ emama rẹ emiọvwọn sa reyọ vwo yono emọ rayen kpahen Jihova?

⁵ Emiọvwọn, mavọ wọ sa vwọ vwẹrokere Jesu vwo yono emọ wẹn? Wọ sa vuẹ ọmọ wẹn kpahen orọnvwọn ọvo ra mare ro me je we kerẹ eranvwe yẹrẹ urhe. Wo vwo ruẹ ọyena ye, davwẹngba vwo djefiotọ kẹ ọmọ na oborẹ orọnvwọn yena yono avwanre kpahen Jihova. Wo sa nọ ọmọ wẹn kpahen urhe yẹrẹ eranvwe ro me je. Ọ cha nabọ kerhọ siẹrẹ wọ da ta ota kpahen obo ra mare ri me je ri dje iruemu ri Jihova phia.

6. Die yen avwanre se yono nẹ udje rẹ oni ri Christopher na rhe?

⁶ Ofori nẹ emiọvwọn ghwọrọ ọke vwo ru ehiahiẹ kpahen oka rẹ eranvwe yẹrẹ urhe tavwen ayen ke vuẹ emọ rayen obo ro yono ayen kpahen Jihova? Ẹjo ọ dia ọtiọye-en. Jesu ghwọrọ ọke vwọ vuẹ idibo rọyen kpahen oborẹ ephran ria yẹrẹ oborẹ idodo djẹ wa-an. Vwọrẹ uyota, oma cha vwerhen ọmọ wẹn siẹrẹ wọ da nabọ frẹkotọ dje oborẹ emama na epha vwọ kẹ, ẹkẹvuọvo omota kprẹn sa vwẹ ẹkpo rẹ ota na phia. Vwo oniso oborẹ oniọvo ọvo re se Christopher karophiyọ ọke rọ vwọ hẹ emọ: “Oni mẹ reyọ eta elọlọhọ vwọ chọn avwanre uko avwanre se vwo dje ọdavwaro phia kpahen obo ra mare re riarẹ avwanre phiyọ. Kerẹ udje, ọke rẹ avwanre de sikẹre igbenu, ọ me ta: ‘Ni oborẹ igbenu na pha rhuarho yoyovwin! Jihova dia Ọghẹnẹ rẹ igbevwunu-u?’ Yẹrẹ ọke rẹ avwanre de sikẹre abadi, ọ sa ta: ‘Ni ẹgba rẹ ọgbogho rẹ urhie na! Ọghẹnẹ dia ohwo vẹ ẹgba-a?’ ” Christopher da ta: “Idje elọlọhọ tiọyen rẹ oni mẹ vwo ruiruo na te avwanre ẹwẹn mamọ.”

7. Mavọ yen wọ se vwo yono emọ wẹn ayen se vwo roro kpahen oborẹ Ọghẹnẹ mare?

⁷ Emọ wẹn vwọ ghwaran na, wo se yono ayen vwo roro kokodo kpahen oborẹ Ọghẹnẹ mare ji yono ayen kpahen oka rẹ ohwo rẹ Jihova hepha. Wọ sa ta ota kpahen orọnvwọn ọvo ri Jihova mare je nọ ayen, “Die yen ọnana yono uwe kpahen Jihova?” Oborẹ ayen cha ta se gbe we unu.​—Mt 21:16.

8. Uphẹn vọ yen ihwo rẹ Izrẹl re dia esẹ vẹ ini vwori ọke rẹ ayen da “yan vwẹ idjerhe”?

⁸ A vuẹ ihwo rẹ Izrẹl re dia esẹ vẹ ini nẹ ayen reyọ irhi ri Jihova vwo yono emọ rayen ọke rẹ ayen da “yan vwẹ idjerhe.” (Urh 11:19) Idjerhe buebun wan eko rẹ Izrẹl vrẹ. Wọ da wanvrẹ idjerhe tiọyena wọ mrẹ eranvwe, ephran kugbe idodo. Ọke rẹ erua rẹ Izrẹl da wan idjerhe tiọyena, ayen vwo uphẹn ayen vwo yono emọ rayen kpahen emama ri Jihova. Emiọvwọn, ovwan ji vwo uphẹn tiọyen enẹna ovwan vwo yono emọ rẹ ovwan  kpahen emama. Roro kpahen oborẹ emiọvwọn evo se vwo ru ọtiọyen.

9. Die wo se yono mie Punitha vẹ Katya?

⁹ Ọmiọvwọn ọvo re se Punitha, rọ dia orere rode vwẹ India, da ta: “Ọnana okpuphẹn rode avwanre vwọ chọn emọ rẹ avwanre uko, ayen vwo yono kpahen emu rẹ igbevwunu rẹ Jihova mare ọke avwanre da kọn bru ihwo rẹ orua avwanre re dia evunrẹ ọko. Me mrẹ nẹ emọ mẹ vwo ẹruọ rẹ emama phiyọ siẹrẹ avwanre de vrẹn nẹ orere rẹ ihwo vọnre kpo evunrẹ ọko.” Emiọvwọn, ọke rẹ ovwan vẹ emọ rẹ ovwan ghwọrọ kuẹgbe vwẹ oka rẹ asan tiọyena cha sa chọrọ ayen ẹro-o. Katya, oniọvo aye ro nẹ Moldova rhe, da ta: “Obo re me ma karophiyọ ọke re me vwọ hẹ emọ yen ọke rẹ me vẹ ọsẹ kugbe oni me ghwọrọ kugbe vwẹ ọko tiọyena. Oma vwerhen ovwẹ mamọ kpahen oborẹ ayen yono uvwe ọke me vwọ hẹ emọ mi vwo roro kpahen obo ri Jihova mare ji vughe oka rẹ ohwo rọ hepha womarẹ obo rọ mare.”

10. Die yen emiọvwọn se ru siẹrẹ ayen da mrẹ bẹnbẹn ayen vwo vrẹn nẹ orere rẹ ayen dia? (Ni ekpeti na “ Ukẹcha Vwọ kẹ Emiọvwọn.”)

¹⁰ Ọ da dianẹ uphẹn ru wo vwo kpo oka rẹ ọko tioyena rha herọ-ọ vwo? Amol, rọ je dia India, da ta: “Vwẹ asan re me dia, emiọvwọn reyọ ọke buebun vwọ wian owian, jẹ oyan vwo kpo oka rẹ asan tiọyena sa reyọ igho buebun. Ẹkẹvuọvo, wọ sa mrẹ oborẹ Jihova mare je ta ota kpahen iruemu rọyen wo de yere enu yẹrẹ wo de chidia obuko rẹ uwevwin wẹn.” Wọ da nabọ frẹkotọ ni, wọ je cha mrẹ erọnvwọn buebun ri Jihova mare re kẹrẹ owẹ ru wo se dje kẹ emọ wẹn. (Un 104:24) Ọkiọvo wọ sa mrẹ ephran, irhe, emerọnvwọn re rhan, kugbe erọnvwọn efa ọtiọyen. Karina, ro nẹ Germany rhe, da ta: “Oni mẹ vwo ẹguọnọ rẹ idodo, ọtiọyena ọke me vwọ hẹ eghene, oni mẹ kọ rionbọ phiyọ idodo iyoyovwin ọke rẹ avwanre ihwo ivẹ da yan.” Emiọvwọn, ovwan je sa reyọ ividio buebun vẹ ẹbe ukoko na ruru  ri shekpahen emama vwo yono emọ rẹ ovwan. Uyota, o toro asan ru wọ dia-a, wọ sa chọn emọ wẹn uko vwọ fuẹrẹn oborẹ Ọghẹnẹ mare. Asaọkiephana e je roro kpahen iruemu ri Jihova evo ru wo se dje kẹ emọ wẹn.

11. Mavọ yen emiọvwọn sa vwọ chọn emọ rayen uko vwọ mrẹ ẹguọnọ ri Jihova vughe?

¹¹ Wọ vwọ chọn emọ wẹn uko vwọ mrẹ ẹguọnọ ri Jihova vughe, wo se dje oborẹ eranvwe buebun vwẹrote emọ rayen wan vwọ kẹ ayen. (Mt 23:37) Wo ji se dje igbevwunu sansan rehẹ emama rẹ avwanre riavwerhen rayen vwọ kẹ ayen. Karina, ra ta ota kpahen siẹvure, da ta: “Me vẹ oni mẹ da yan vwẹ otafe, ko jiro kẹ vwẹ nẹ me nabọ frẹkotọ fuẹrẹn oborẹ idodo ọvuọvo yovwin te kugbe oborẹ erhuvwu rayen vwo dje ẹguọnọ ri Jihova phia. Dede nẹ ikpe evo wan re, me je frẹkotọ fuẹrẹn ikọlọ rẹ idodo ọvuọvo kugbe oborẹ ayen vwọ fẹnẹ ohwohwo. Ọkieje yen ọ vwọ karophiyọ ovwẹ oborẹ Jihova ghini vwo ẹguọnọ rẹ avwanre te.”

12. Mavọ yen emiọvwọn sa vwọ chọn emọ rayen uko vwọ riẹn aghwanre ro rhe Ọghẹnẹ? (Une rẹ Ejiro 139:14) (Ni uhoho na.)

¹² Chọn emọ wẹn uko ayen sa vwọ mrẹ aghwanre rẹ Ọghẹnẹ. Jihova ghwanre nọ avwanre dibidibi. (Ro 11:33) Kerẹ udje, wọ sa vuẹ emọ wẹn kpahen oborẹ ame se vwo nẹ otọ kpenu o mi mu evwru phiyọ obenu, evwru na da ghran, o mi hirhephiyọ osio ame me djẹ ro asan eje. (Job 38:​36, 37) Wọ je sa ta ota kpahen igbevwunu rẹ oborẹ a ma ugboma rẹ ohworakpọ wan. (Se Une rẹ Ejiro 139:14.) Roro kpahen oborẹ ọsẹ ọvo re se Vladimir vwo ru ọtiọyen. Ọ tare nẹ: “Edẹ ọvo, ọmọshare avwanre de she nẹ idjighere rọyen ọ da wan oma. Ẹdẹ evo vwọ wan nu, ora na de kpo. Mẹvwẹ vẹ aye mẹ da nabọ djefiotọ kẹ nẹ Jihova ma ugboma na vẹ ẹgba rọ sa vwọ rhuẹrẹ oma phiyọ ora na mi kpo. A mrẹ oka re emu ọtiọyen vwẹ erọnvwọn rẹ ihworakpọ ruru-u. Kerẹ udje, imoto de vwo asidẹnti, ọyen ọvo cha sa rhuẹrẹ oma rọyen phiyọ-ọ. Udje nana vwẹ ukẹcha kẹ ọmọ avwanre vwo vwo ẹruọ rẹ aghwanre ri Jihova.”

13. Mavọ yen emiọvwọn sa vwọ chọn emọ rayen uko vwo vwo ẹruọ rẹ ẹgba ro rhẹ Ọghẹne? (Aizaya 40:26)

 ¹³ Jihova vuẹ avwanre nẹ avwanre kparẹ ẹro kpenu vwo ni ophephe na ji roro kpahen oborẹ ẹgba rọyen nẹrhẹ isio rehẹ obenu na vwọ hẹ ẹdia rayen. (Se Aizaya 40:26.) Wọ je sa vuẹ ọmọ wẹn nẹ o ni ophephe na ji roro kpahen obo rọ mrẹre. Jokaphiyọ oborẹ oniọvo aye re se Tingting, ro nẹ Taiwan rhe, tare nẹ ọ phiare ọke rọ vwọ hẹ emọ: “Ọke rẹ oni mẹ vwo mu vwe nene oma kpo oyan ọvo, ason rhi vwo te avwanre de ni ophephe na je mrẹ isio buebun rọ fẹnẹ oborẹ avwanre mrẹ ayen wan vwẹ orere siẹrẹ irhikpẹ da la. Ọyen uvwre ọke me vwọ ro ẹnwan oborẹ me vwọ fuevun ga Jihova kidie me hirhakuẹ okeke ro nẹ obọ rẹ emọ rẹ iklasi mẹ cha. Oni mẹ da vuẹ vwẹ nẹ mi roro kpahen ẹgba ri Jihova vwori rọ vwọ ma isio na eje je karophiyọ nẹ ọ je sa reyọ ẹgba ọtiọyena vwọ chọn vwẹ uko siẹrẹ mi de hirharoku ọdavwini. Me vwọ nabọ fuẹrẹn emama vwẹ oyan yena nu, ọnana de rhi mu vwe vwọ riẹn Jihova phiyọ, owenvwe re me vwọ ga da rhe ganphiyọ.”

14. Mavọ yen emiọvwọn sa vwọ reyọ emama vwọ nẹrhẹ emọ rayen riẹn nẹ Jihova ọyen Ọghẹnẹ rẹ oma vwerhan?

¹⁴ Emama ri Jihova djerephia nẹ ọyen ohwo rẹ oma vwerhan ọ je guọnọ nẹ oma vwerhen avwanre. Egbaerianriẹn vwo oniso nẹ eranvwe buebun heha, te ephran te iyerin. (Job 40:20) Wọ mrẹ emọ wẹn re hwẹ siẹrẹ ayen de nughe rẹ eranvwe rọ heha jovwo re? Ọ sa dia nẹ ayen mrẹ onogbo rọ vwọ tua ibọrọ yẹrẹ emọ rẹ eranko re heha kuẹgbe. Ọke wọ da mrẹ emọ wẹn rẹ eha rẹ eranvwe fovwon phiyọ ehwẹ, karophiyọ ayen nẹ Ọghẹnẹ rẹ oma vwerhan yen avwanre ga.​—1 Ti 1:11.

15. Die yen sa chọn emiọvwọn uko vwọ riẹn iroro ri rhe emọ rayen? (Isẹ 20:5) (Ni uhoho na.)

¹⁵ Ọkievo, emiọvwọn mrẹ bẹnbẹn ayen vẹ emọ na vwọ ta ota kpahen ebẹnbẹn  rẹ emọ na vwori. Ọ da dianẹ wo vwo obẹnbẹn tiọyen, ofori wọ vwọ riẹn iroro rọhẹ udu rẹ emọ wẹn. (Se Isẹ 20:5.) Emiọvwọn evo mrẹ lọlọhọ ayen vwo ru otiọyen siẹrẹ ayen vẹ emọ rayen de kpo otafe ra riavwerhen rẹ oborẹ Ọghẹnẹ mare. Diesorọ? Iroro ọvo yen, erọnvwọn ri se mu ẹwẹn rayen reyọ rhe che te emuọvo-o. Ọsẹ ọvo re se Masahiko vwẹ Taiwan vuẹ avwanre iroro ọfa rọ sorọ: “Ọke rẹ me vẹ aye mẹ de nene emọ rẹ avwanre ghwọrọ ọke kuẹgbe vwẹ otafe vwo yere enu rẹ igbenu yẹrẹ yan vwẹ akọkọ rẹ abadi na, avwanre ke sa nabọ mrẹ ọke vwo rovwoma. Ọtiọyena avwanre mrẹ lọlọhọ avwanre se vwo si ayen te oma ji vughe obo rehẹ ẹwẹn rayen.” Katya, ra ta ota kpahen siẹvure, da ta: “Ọkieje yen oni mẹ vwo mu vwe kpo egba iyoyovwin ra da heha ọke rẹ isikuru de kuphiyọ nu. Vwẹ asan tiọyen rọ hepha riẹin na, Ọ rha bẹn me vwọ vuẹ oni mẹ obo ri kpokpo uvwe ẹwẹn yẹrẹ obo ri phia vwẹ isikuru-u.”

16. Mavọ yen erua sa vwọ riavwerhen rẹ obo ri Jihova mare ọke rẹ ayen de rovwoma?

¹⁶ Emama ri Jihova ji se rhie uphẹn phiyọ kẹ erua rẹ ayen vwo rovwoma je riakpọ kugbe, ọnana me nẹrhẹ oyerinkugbe rayen ganphiyọ. Baibol na tare nẹ o vwo “ọke ra vwọ hwẹ” kugbe “ọke ra vwọ heha.” (Agh 3:​1, 4) O vwo asan buebun vwẹ otọrakpọ na ri Jihova mare re de se ru erọnvwọn re kẹ avwanre omavwerhovwẹn. Erua buebun mrẹ omavwerhovwẹn siẹrẹ ayen de siomakoko vwẹ asan ra da heha, kpo ọko, enu rẹ igbenu yẹrẹ yan vwẹ orhoma rẹ abadi. Siẹrẹ emọ da heha jẹ ayen djẹ onẹ, nughe rẹ eranvwe yẹrẹ họ vwevunrẹ urhie, ọnana kẹ ayen omavwerhovwẹn. Siẹrẹ avwanre de kpo otafe, uphẹn buebun herọ re vwo rovwoma je riavwerhen rẹ emama ri Jihova!

17. Diesorọ o vwo fo nẹ emiọvwọn chọn emọ rayen uko vwọ riavwerhen rẹ emama rẹ Ọghẹnẹ?

¹⁷ Vwẹ akpọ kpokpọ na, emiọvwọn vẹ emọ rayen cha riavwerhen rẹ oborẹ Jihova mare vrẹ oborẹ ayen ruẹ enẹna. Vwẹ ọke yena, avwanre cha djoshọ rẹ eranvwe vuọvo-o; oshọ avwanre ji che mu aye-en. (Aiz 11:​6-9) Avwanre cha dia bẹdẹ bẹdẹ je riavwerhen rẹ oborẹ Jihova mare. (Un 22:26) Ọtiọyena emiọvwọn, wọ hẹrhẹ te ọke yena tavwen wọ ke chọn emọ wẹn uko vwọ riavwerhen rẹ emama-a. Wọ vwọ reyọ emama vwo yono emọ wẹn kpahen Jihova na, ọnana cha nẹrhẹ ayen rhọvwenphiyọ oborẹ Devid tare nẹ: “E Ọrovwohwo, . . . o ji vwo iruo efa re họhọ ewẹ-ẹn.”​—Un 86:8.