E vwiẹ vwẹ vwẹ 1948 vwẹ ọmọko ọvo vwẹ ẹbẹre ọnre she ra vwẹ Nigeria. Uvwre rẹ ọke yena, oniọvo ọsẹ mẹ Moustapha vẹ oniọvo mẹ ọkpako Wahabi, de bromaphiyame kerẹ Iseri ri Jihova. Me vwọ hẹ ẹgbukpe irhirin, ọsẹ mẹ de ghwu. Ọnana so ọkuọrọn kẹ vwẹ mamọ. Wahabi vuẹ vwẹ nẹ avwanre sa mrẹ ọsẹ rẹ avwanre vwẹ ọke ra da cha rhọvwọn ihwo nushi. Eta rẹ ọbọngan rọyen na yin mu vwe vwo yono Baibol na. Mi bromaphiyame vwẹ 1963. Iniọvo mẹ erha de ji bromaphiyame.

Vwẹ 1965, me da vwomaba oniọvo mẹ ọkpako Wilson vwẹ Eko [Lagos] je riavwerhen rẹ oyerinkugbe vẹ ekobaro ọkieje efa vwẹ ukoko rẹ Igbobi. Aghọghọ vẹ oruru rayen yin mu vwe vwọ ghwobọphiyotọ kerẹ ọkobaro ọkieje vwẹ January 1968.

Avwanre ighene na vẹ oniọvo ọvo rọ ga vwẹ Bẹtẹl re se Albert Olugbebi, de vwobọ vwẹ echidiotọ rẹ oghẹresan, ọ da vuẹ avwanre ọghanrovwẹ rẹ oboresorọ a vwọ guọnọ ekobaro oghẹresan vwẹ obohwẹre ọnre vwẹ Nigeria. Me je karophiyọ eta rẹ ọbọngan rẹ Oniọvo Olugbebi na: “Ovwan ighene, ovwan sa reyọ ọke vẹ ẹgba rẹ ovwan vwọ ga Jihova. Ewian vọn otọ rẹ ovwan che ru!” Vẹ owenvwe me vwọ vwẹrokere ẹwẹn rẹ omaevwoze rẹ ọmraro Aizaya, me da ghwobọphiyọ ọbe me vwọ ga kerẹ ọkobaro rẹ oghẹresan.​—Aiz 6:8.

 Vwẹ May 1968, mi de vwo uphẹn me vwọ ga kerẹ ọkobaro oghẹresan vwẹ orere ri Kano, rọhẹ obowhẹre ọnre ri Nigeria. Ọyen uvwre rẹ ọke re vwo phi Ofovwin ri Biafra (1967-1970), ofovwin nana so ojaẹriọ vẹ ughwu kẹ ihwo rehẹ obohwẹre ọnre ri Nigeria, ọ ke rhe hrabọ ro ẹbẹre ọnre va nẹcha vwẹ Nigeria. Oniọvo ọvo davwẹngba ọ vwọ da vwẹ obọ ji rere mi vwo jẹ ra. Me da vuẹ nẹ, “Wẹ kobiruo vwọ kẹ erorokẹ wẹn. Ẹkẹvuọvo, Jihova da guọnọ nẹ me wian owian ra vwọ kẹ vwẹ na, aphro herọ-ọ nẹ o che bicha vwẹ.”

Obo re phiare vwẹ Kano vọnre vẹ omaemuophiyọ mamọ. Ofovwin na ghwọrọ orere na totọ. Ọkievo avwanre dahẹ iruo aghwoghwo na, avwanre mrẹ irivwin rẹ ihwo re hweri vwẹ ofovwin na. Dede nẹ ikoko buebun yehẹ Kano, jẹ iniọvo na buebun djẹ nẹ orere na re. Ighwoghwota ri chekọ te ihwiori-i [15], oshọ muẹ ayen, udu ji nẹ ayen awọ. Oma vwerhen iniọvo na mamọ rẹ ayen vwọ mrẹ nẹ avwanre ihwo esan re dia ekobaro oghẹresan re ji rhe orere na. Avwanre bọn iniọvo na gan, ọ da nẹrhẹ oma vwerhen ayen. Avwanre chọn iniọvo na uko vwo ru ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ uyono vẹ iruo aghwoghwo na, je rhoma ton iyẹnrẹn ẹnẹ vwo rhe oghọn ukoko phiyọ.

Avwanre re dia ekobaro rẹ oghẹresan na da ton eyono rẹ ephẹrẹ rẹ Hausa phiyọ. Kidie nẹ avwanre vwẹ ephẹrẹ rẹ ayen nyo vwo ghwoghwota kẹ ayen, ihwo buebun re dia ekogho na da kerhọ kẹ avwanre. Ẹkẹvuọvo oma vwerhẹn ihwo ri kpo ẹga ro me titi vwẹ orere na nẹ avwanre ghwoghwota-a, ọtiọyena kẹ ofori nẹ avwanre nabọ nomaso. Ẹdẹ ọvo, ọshare ọvo da vwẹ aphia tua vwẹ vẹ ọkobaro oghẹresan ọfa. Akpẹvwẹ Ọghẹnẹ nẹ avwanre fobọ vwo oniso rọyen, avwanre da djẹ vabọ! Dede nẹ imuoshọ nana eje herọ, Jihova ji ruo avwanre vwọ “dia vwọrẹ ofuvwegbe, NW “ je nẹrhẹ uchunu rẹ ighwoghwota na bunphiyọ. (Un 4:8) Enẹna, ighwoghwota re vrẹ 500 yen ga vwẹ ikoko 11 vwẹ Kano.

Ọke vwọ yanran na vwẹ August 1968, avwanre vwọ dia Kano vwẹ emeranvwe evo nu, e de ji vwe vẹ ekobaro oghẹresan ivẹ efa kpo Niamey, rọ dia otorere ri Republic of Niger. Avwanre da rhe mrẹvughe  nẹ Niger ọyen ọvo usun rẹ ubrotọ vwẹ West Africa re ma rhorha kparobọ vwẹ otọrakpọ na. Vwọ vrẹ ebẹnbẹn rẹ oheri rẹ avwanre nene muabọ avwanre ji che yono ephẹrẹ ri French rẹ ihwo na jẹ. Dede nẹ ebẹnbẹn nana eje herọ, avwanre vwẹroso Jihova ji vwobọ vwẹ iruo aghwoghwo na vẹ ighwoghwota rẹ orere na ri ghwe bu-un. O rhe kri-i, emerha nuro ihwo eje re riẹn obo re se ẹbe vwẹ Niamey de rhiabọreyọ ọbe na The Truth That Leads to Eternal Life re vwo ruẹ uyono. Ihwo evo tobọ guọnọ avwanre cha fikirẹ ọbe na!

Ọke vwọ yanran na avwanre da rhe mrẹvughe nẹ ihwo ri suẹn na vwo ẹguọnọ rẹ Iseri ri Jihova-a. Vwẹ July 1969, avwanre de ru osikoko rẹsosuọ vwẹ ẹkuotọ na, omarẹ ihwo 20 yen rhere. Vwẹ ẹdẹ yena, iniọvo eshare ivẹ yen muegbe rẹ omaebromaphiyame. Ẹkẹvuọvo, vwẹ ẹdẹ rẹsosuọ rẹ osikoko na, enọkpa da rhe je dobọ rẹ ọrhuẹrẹphiyotọ na ji. Ayen de mu ekobaro oghẹresan vẹ oniruo okinriariẹ na kpo ogba rẹ enọkpa. Ayen vwọ nọ avwanre enọ nu, ayen da vuẹ avwanre nẹ avwanre rhivwin rhe ẹdẹ rọ vwọ kpahọn. Kidie nẹ avwanre riẹnre nẹ okpetu cha, avwanre de ru ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ota rẹ omaebrophiyame na vwẹ uwevwin rẹ oniọvo ọvo je bẹbẹ bru iniọvo na phiyame vwẹ urhie.

Idughwrẹn evo vwọ wan nu, ihwo ri vwo uturhi re vwọ vuẹ ihwo nẹ vrẹn nẹ ẹkuotọ rayen da vuẹ vwẹ vẹ ekobaro oghẹresan iyorin ri chekọ na nẹ avwanre vrẹn nẹ ẹkuotọ na. Ẹdẹ ivẹ yen ayen kẹ avwanre nẹ avwanre vwo vrẹn nẹ ẹkuotọ na, avwanre ọvo yen che muegbe rẹ igho rẹ ofan rẹ avwanre che vwo vrẹ nu ẹkuotọ na. Avwanre ru nene oborẹ ayen tare na, avwanre de rhivwin kpo oghọn ukoko ri Nigeria, a da rhoma reyọ owian ọfa vwọ kẹ avwanre.

E ju vwe kpo ọko ọvo re se Orisunbare vwẹ Nigeria, rọ dia asan me da nabọ riavwerhen rẹ iruo aghwoghwo mẹ je reyọ Baibol vwo yono ihwo vẹ ẹmẹko rẹ ighwoghwota re dia etiyin. Ẹkẹvuọvo emeranvwe esan vwọ wan nu, oghọn ukoko da rhoma durhie uvwe nẹ mẹvwẹ ọvo rhoma rhivwin kpo Niger. Ẹsosuọ o gbevwunu, oshọ ji muvwe jẹ omavwerhovwẹn nẹ me cha rhoma bru iniọvo na ra vwẹ Niger!

Mi de rhivwin kpo Niamey. Ẹdẹ ọvo vwọ wan nu mi vwo te oboyin, ọneki ọvo rọ dia ohwo ri Nigeria da rhe mrẹvughe nẹ mẹvwẹ Oseri, kọ nọ vwẹ enọ kpahen Baibol na. Avwanre yono Baibol na kugbe, ọnana da nẹrhẹ ọ dobọ rẹ isigati vẹ udi ẹda vroma ji, o de bromaphiyame. Oma vwerhen ovwẹ mẹ vẹ iniọvo na vwo ghwoghwota vwẹ asan sansan vwẹ Niger rọ nẹrhẹ ihwo buebun rhiabọreyọ uyota na. Mi ke vwo te ẹkuotọ na, Iseri 31 yen herọ, ẹkẹvuọvo mi ki rhi vrẹn no, ayen bun te 69.

Vwẹ December 1977, mi de rhivwin kpo Nigeria kidie a guọnọ yono uvwe kpobarophiyọ. Vwẹ oba rẹ udughwrẹn erha re vwo yono uvwe nu, Malcolm  Vigo rọ dia ọ rọ vwẹrote umẹ rọvwẹrote Oghọn Ukoko da vuẹ vwẹ nẹ mi se ileta rẹ oghọn ukoko ri Sierra Leone si rhe. Iniọvo na guọnọ ohwo rẹ oma royen nabọ gan, rọ dia oniọvo ọshare rọ dia ọkobaro rọ je rọvwọ-ọn, rọ riẹn obọ ra jẹ Oyibo vẹ French rọ cha ga kerẹ oniruo okinriariẹ vwẹ Guinea. Oniọvo Vigo da vuẹ vwẹ nẹ fikirẹ owian nana yen e vwo yono uvwe na. Ọ nabọ ju vwe riẹn nẹ owian na cha lọhọ-ọ. Ọ tare nẹ me nabọ roro te tavwen mi ki rhiabọreyọ owian na. Ichichiyin yena me da vuẹ nẹ, “Ọ vwọ dianẹ Jihova yen ju vwe yanran na, me cha ra.”

Me ro aropleni kpo Sierra Leone bru iniọvo rehẹ oghọn ukoko oboyin ra. Ọvo usun rẹ Umẹ Rọvwẹrote Oghọn Ukoko na da vuẹ vwẹ nẹ, “Vwẹ Guinea avwanre ghwa riẹn emu buebun kpahen iruo Ruvie na-a.” Dede nẹ oghọn ukoko yena yen vwẹrote iruo aghwoghwo na vwẹ Guinea kugbe Sierra Leone jẹ ayen vwo nene iniọvo na ta ota kugbe ghwa dia obo re lọhọre-e fikirẹ ebẹnbẹn ọgangan rẹ ihwo ri suẹn ẹkuotọ na soro. Oghọn ukoko davwenre abọ buebun ayen vwo ji oniọvo ọvo bru iniọvo rehẹ Guinea ra. Ẹkẹvuọvo, ayen mrẹ oniọvo vuọvo ji-i, ọtiọyena, a da vuẹ vwẹ nẹ mi kpo otorere ri Guinea re se Conakry, rere usuon rayen sa vwọ ghwobọphiyọ ọbe kẹ vwẹ nẹ me dia ẹkuotọ na.

Mi vwo te Conakry, me da ra mrẹ ohwo ro mudia kẹ Nigeria vwẹ ọfisi rọ da wian. Me da vuẹ kpahen owenvwe ri mi vwo ghwoghwota vwẹ Guinea. Ọ vuẹ vwẹ nẹ me dia ẹkuotọ na-a, kidie ayen se mu vwe phiyọ uwodi yẹrẹ wan vwẹ oma. Ọ tare nẹ, “Rhivwin kpo Nigeria wo re ghwoghwo vwẹ oboyin,” ẹkẹvuọvo me da kpahen kẹ nẹ, “Me guọnọ dia Guinea.” Ọtiọyena o de si ẹbe rhe ihwo ri Guinea ri vwo uturhi re vwọ vuẹ vwẹ nẹ me dia ẹkuotọ na, ayen da nabọ vwẹ ukẹcha kẹ vwẹ.

Ọmọke vwọ wan nu, mi de rhivwin kpo oghọn ukoko rọhẹ Sierra Leone ra vuẹ iniọvo na kpahen orhiẹn rẹ ihwo ri vwo uturhi na bruru. Oma vwerhen iniọvo na mamọ kidie ayen mrẹ ebruphiyọ ri Jihova vwẹ oyan mẹ na eje. A rhọnvwe kẹ vwẹ nẹ me dia Guinea!

Vwo nẹ 1978 ri te 1989, me wian owian rẹ ikiekin vwẹ Guinea, Sierra Leone, me da je ga kerẹ ọ rọ vwẹ ukẹcha kẹ oniruo okinriariẹ vwẹ Liberia. Ẹsosuọ, ọkieje yen me vwọ muọga. Ọkievo ọnana phia kẹ vwẹ vwẹ asan rẹ ihwo fobọ te-e, ro sheri kẹ orere. Ọtiọyena iniọvo na ke davwẹngba rayen eje vwo mu vwe kpo họspito.

Vwẹ ẹdẹ ọvo, ẹdia rẹ oma mẹ de rhi wene fikirẹ ọga rẹ odo kugbe ọga rọ guọghọ ibivun. Jẹ oma mẹ rhi vwo kpo nu, ke me rhe mrẹvughe nẹ iniọvo na jiroro rẹ asan rẹ ayen che shi vwe phiyọ! Dede nẹ mi hirharoku ebẹnbẹn ri muoshọ nana eje, me vwẹ ẹdẹ vuọvo jiroro nẹ me cha dobọ rẹ owian na ji-i. Ọnana nẹrhẹ o mu vwe ẹro ọkieje nẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ rọ dia ohwo rọ sa kpare ihwo ri ghwuru nushi, yen uvi rẹ ofuvwegbe nẹ cha.

Vwẹ 1988, me da mrẹ Dorcas rọ dia ọkobaro ọkieje rọ vwomakpotọ ro ji vwo ẹguọnọ ri Jihova. Avwanre da rọvwọn, ọ da je vwomaba vwẹ vwẹ iruo rẹ ikiekin ri mi ruẹ na. Dorcas ọyen aye ro vwo  ẹguọnọ kugbe uruemu rẹ omaevwoze. Avwanre mu eghwa rẹ avwanre vwọ yan iroko 25 (imaili 15) kpo ikoko sansan. Ikoko na de sheri kẹ avwanre mamọ, kẹ avwanre reyọ koka koka rẹ omaefa vwo memerha wan idjerhe re vọnre vẹ ikpotọ kugbe ibehre.

Dorcas ọyen ohwo ro fiudugberẹ mamọ. Kerẹ udje, ọkievo avwanre wan ame re vọnre vẹ edjere. Avwanre vwọ yan oyan ẹdẹ iyorin ọvo wan urhie ra vwe irhe vwo ru agbada rọyen, irhe na de vwirhin, ọtiọyena avwanre da ro okọ ra vwẹ uvi biẹ. Dorcas che vwo vrẹn nẹ okọ na, o de she ro ame na. Avwanre ihwo ivẹ na riẹn obo ra rhẹrhẹ-ẹ jẹ edjere vọn evunrẹ urhie na. Akpẹvwẹ Jihova nẹ ighene evo pho ro ame na re sivwin Dorcas. Fikirẹ obo re phiare na, oshọ de mu avwanre mamọ vwẹ uvwre rẹ ọkievo, ẹkẹvuọvo ọnana nẹrhẹ avwanre dobọ rẹ owian na ji-i.

Vwẹ ọtonphiyọ ri 1992, o gbe avwanre unu mamọ avwanre vwọ riẹn nẹ Dorcas mrevun. Kẹ avwanre roro “ọna yen cha dia oba rẹ ẹga ọkieje avwanre na? Jihova yen kẹ avwanre okẹ nana!” Ọtiọyena, avwanre de mu odẹ na Jahgift kẹ ọmọtẹ rẹ avwanre na. Ẹgbukpe ẹne vwọ wan re vwo vwiẹ Jahgift nu, e de vwiẹ oniọvo rọyen ọmọshare Eric. Emọ rẹ avwanre ivẹ na ghini obọdẹn rẹ okẹ ro nẹ obọ re Jihova rhe. Jahgift gare ọmọke vwẹ asan re de ruiruo rẹ efanfan vwẹ Conakry, Eric ga kerẹ odibo rẹ owian.

Dede nẹ Dorcas dobọ rẹ iruo rẹ ọkobaro oghẹresan na ji, ọ ga kerẹ ọkobaro ọkieje ọ sa vwọ vwẹrote emọ rẹ avwanre na. Womarẹ ukẹcha ri Jihova, me jehẹ ẹga ọkieje rẹ oghẹresan. Emọ avwanre vwọ ghwanre nu, Dorcas da rhoma tuẹn iruo rẹ ọkobaro oghẹresan phiyọ. Enẹna avwanre ihwo ivẹ na ga kerẹ imishọnare vwẹ Conakry.

Ọkieje mi vwo kpo kasan kasan ri Jihova vuẹ vwẹ nẹ me ra. Mẹ vẹ aye mẹ nabọ mrẹ ebruphiyọ vẹ ochọnvwe ri Jihova. Kidie nẹ avwanre nabọ vwẹroso Jihova, ọnana nẹrhẹ avwanre vrabọ rẹ ofudjevwe rẹ ihwo re vwẹroso ekuakua rẹ akpọ nana hirharokuẹ. Womarẹ oborẹ avwanre rhiẹromrẹ vwẹ akpeyeren, mẹ vẹ Dorcas rhe mrẹvughe re nẹ Jihova yen “Ọghẹnẹ rẹ esivwo rẹ avwanre.” (1Ik 16:35) Mi vwo imuẹro nẹ arhọ rẹ ihweje re vwẹrosuọ “ke kron phihọ ekrun re ihwo re sivwe ka vwọ kẹ” Jihova.​—1Sa 25:29.