1-2. (a) Idjerhe vọ yen ẹdia rẹ avwanre vwọ họhọ ọ rẹ ihwo ri Ju ri rhivwin rhe Jerusalẹm? (b) Djisẹ rẹ ebẹnbẹn rẹ ihwo ri Ju hirharoku. (Ni ekpeti na “ Ọke ri Hegae, Zekaraya kugbe Ẹzra.”)

 O VWO ọke evo rẹ udu vwo bru we wo de roro kpahan oborẹ obaro na cha dia? Ọ sa dianẹ iruo wẹn va wẹ abọ yẹrẹ wọ ro ẹnwan kpahen oborẹ wọ sa vwọ vwẹrote orua wẹn. Ọ je sa dianẹ wo roro kpahan oborẹ wọ sa vwọ sẹro rẹ orua wẹn fikirẹ usuon rẹ ẹkuotọ ro shephiyọ-ọ, omukpahen yẹrẹ ẹvwọsuọ fikirẹ owian rẹ aghwoghwo na. O vwo ọvo usun rẹ ebẹnbẹn nana ru wo hirharokuẹ? Ọ da dia ọtiọyen, wọ cha mrẹ erere wo de yono kpahen obo ri Jihova vwẹ ukẹcha kẹ ihwo ri Izrẹl ọke rẹ awanre rẹ ayen vwo hirharoku oka rẹ ebẹnbẹn nana re djunute na.

² Esegbuyota yen mu ihwo ri Ju re dia Babilọn ghwanre vwọ yanjẹ akpọ rẹ ofuvwegbe rẹ ayen yerẹn vwo, vwo kpo ẹkuotọ ri buebun rayen ghwa riẹn emuọvo kpahe-en. Ayen ghwe vwo te ẹkuotọ na, o rhe kri-i ayen de hirharoku uweren ọgangan kugbe usuon rẹ ẹkuotọ ro shephiyọ-ọ, ọtiọyen ji te ẹvwọsuọ. Evo da rhe mrẹ bẹnbẹn rẹ ayen vwo muomaphiyọ owian rẹ ebanbọn rẹ uwevwin rẹ ẹga ri Jihova. Ọtiọyena, omarẹ 520 B.C.E., Jihova de ji emraro ivẹ Hegae kugbe Zekaraya vwọ bọn ihwo na gan rere oruru rẹ ayen vwori jovwo vwọ ganphiyọ. (Heg 1:1; Zek 1:1) Kirobo ra cha mrẹ vwẹ uyono nana, uchebro rẹ emraro na vwọ phia ghene bọn ihwo na gan. Dedena omarẹ ẹgbukpe 50 vwọ wan nu, ihwo ri Ju ri nẹ Babilọn rhe na da rhoma she ọkuọrọn. Ẹzra rọ dia osiọbe rẹ urhi rọ tẹn ona de nẹ Babilọn rhe Jerusalẹm, rhe bọn ihwo rẹ Ọghẹnẹ gan ayen se vwo phi ẹga rẹ uyota phiyọ ẹdia rẹsosuọ.​—Ẹzr 7:​1, 6.

3. Enọ vọ yen a cha kpahenphiyọ? (Isẹ 22:19)

 ³ Kirobo rẹ aroẹmrẹ ri Hegae kugbe Zekaraya vwẹ ukẹcha kẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ ọke re wanre, ayen sa vwọ vwẹroso Jihova ọkieje rẹ ayen de hirharokuẹ ukpokpogho, ọtiọyen aroẹmrẹ na je sa cha avwanre uko nonẹna vwo fiudugberi nẹ Jihova cha vwẹ ukẹcha kẹ avwanre ọkieje, o toro ebẹnbẹn re hirharokuẹ vwẹ akpeyere-en. (Se Isẹ 22:19.) A cha vwọ fuẹrẹn ovuẹ rẹ Ọghẹnẹ ri Hegae kugbe Zekaraya vuẹ ihwo na ji te udje ri Hegae na, a cha mrẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ nana: Idjerhe vọ yen ihwo ri Ju ri rhivwin kpo Jerusalẹm vwo hirharoku ebẹnbẹn rẹ akpeyeren? Diesorọ e vwo muomaphiyọ eruo rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ ọke re de hirharokuẹ ebẹnbẹn? Kugbe, mavọ yen e se vwo ru imuẹro re vwo kpahen Jihova ganphiyọ ọke re de hirharokuẹ ebẹnbẹn?

4-5. Die yen a sa tanẹ ọyen nẹrhẹ oruru rẹ ihwo ri Ju vwori vwẹ owian rẹ ebanbọn rẹ uwevwin rẹ ẹga na shekpotọ?

⁴ Ọke rẹ ihwo ri Ju ri rhivwin kpo Jerusalẹm vwo te oboyin, ayen da rhe mrẹ nẹ o vwo owian buebun rẹ ayen cha wian. Ayen da rhoma bọn agbada ri Jihova ji mu uchivwo rẹ uwevwin rẹ ẹga na vi. (Ẹzr 3:​1-3, 10) Ẹkẹvuọvo, o rhe kri-i ayen de she ọkuọrọn. Diesorọ? Kidie vwọ vrẹ uwevwin rẹ ega na rẹ ayen bọn, ayen je cha bọn iwevwin robọ rayen, wian owian rẹ idju je ghẹrẹ erua rayen. (Ẹzr 2:​68, 70) Ayen ji hirharoku ẹvwọsuọ ro nẹ obọ rẹ ivwighrẹn rayen rhe, re davwẹngba ayen vwọ dobọ rẹ owian rẹ ẹrhoma bọn rẹ uwevwin ẹga na ji.​—Ẹzr 4:​1-5.

⁵ Ihwo ri Ju ri nẹ ighuvwu rhe na ji hirharoku uweren ọgangan kugbe usuon rẹ ẹkuotọ ro shephiyọ-ọ. Usuon ri Pẹsha kọyen suẹn ẹkuotọ rayen ọke yena. Ọke rẹ Ovie ri Pẹsha re se Sairọs vwo ghwu nu vwẹ 530 B.C.E., ohwo rọ reyọ ẹdia rọyen re se Cambyses vẹ isodje rọyen de muegbe rẹ ayen vwọ ghwọrọ Ijipt. Ayen vwo kpo Ijipt, ọ sa dianẹ isodje rọyen guọnọ emu, ame kugbe asan rẹ ayen cha dia mie ihwo rẹ Izrẹl rọ nẹrhẹ akpeyeren rhoma gan ke ayen. Vwẹ ọtonphiyọ rẹ usuon ri Dariọs I rọ vwọ kpahen usuon rẹ ovie Cambyses, usuon na da rhe vọn vẹ egbevwọsua kugbe oseghe. Aphro herọ-ọ nẹ enana eje re phiare na nẹrhẹ ihwo ri Ju eje ri nẹ ighuvwu rhe na ro ẹnwan kpahen oborẹ ayen sa vwọ vwẹrote orua rayen. Fikirẹ ebẹnbẹn nana eje rẹ ayen hirharoku na, ihwo ri Ju evo rorori nẹ ọ dia ọke yena yen o vwo fo nẹ ayen vwọ rhoma bọn uwevwin rẹ ẹga na-a.​—Heg 1:2.

6. Vwo nene obo rehẹ Zekaraya 4:​6, 7, ebẹnbẹn efa vọ yen ihwo ri Ju hirharoku, kẹ imuẹro vọ yen Zekaraya vwọ kẹ ayen?

⁶ Se Zekaraya 4:​6, 7. Vwọ vrẹ uweren ọgangan kugbe oseghe rẹ usuon rẹ ihwo ri Ju hirharoku, ayen ji chirakon rẹ omukpahen. Vwẹ ukpe ri 522 B.C.E., ivwighrẹn rayen da ayen obọ ji rẹ ayen vwo jẹ uwevwin rẹ ẹga ri Jihova na ẹrhoma bọn. Ẹkẹvuọvo, Zekaraya vwẹ imuẹro kẹ ihwo ri Ju nẹ Jihova cha reyọ ẹgba rẹ ẹwẹn ọfuanfon Rọyen vwo si ebẹnbẹn eje rẹ ayen hirharokuẹ no. Vwẹ 520 B.C.E., Ovie Dariọs de si obọ ẹdajo rẹ owian rẹ ebanbọn rẹ uwevwin rẹ ẹga na no, ọ da je vwẹ igho vwọ cha ihwo ri Ju na uko je vuẹ usuon rẹ ẹkuotọ na nẹ e vwẹ ukẹcha kẹ ayen.​—Ẹzr 6:​1, 6-10.

7. Ebruphiyọ vọ yen ihwo ri Ju ri rhivwin kpo Jerusalẹm mrẹre ayen vwo phi eruo rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren?

 ⁷ Womarẹ Hegae kugbe Zekaraya, Jihova ve kẹ ihwo rọyen nẹ ọyen cha vwẹ ukẹcha kẹ ayen siẹrẹ ayen de phi owian rẹ ẹrhoma bọn rẹ uwevwin rẹ ẹga na phiyọ ẹdia rẹsosuọ. (Heg 1:​8, 13, 14; Zek 1:​3, 16) Fikirẹ ọbọngan rẹ emraro  na vwọ kẹ ihwo ri Ju, ayen da rhoma ton owian rẹ ebanbọn rẹ uwevwin rẹ ẹga na phiyọ vwẹ ukpe ri 520 B.C.E. je bọn re uvwre rẹ ẹgbukpe iyorin. Kidie nẹ ihwo ri Ju phi eruo rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren dede nẹ ayen hirharoku egbabọse buebun, Jihova da kẹ ayen ekuakua rẹ ugboma rẹ ayen guọnọre je nẹrhẹ oyerinkugbe rọ vẹ ayen vwori ganphiyọ. Ukuotọ rọyen ayen da ga Jihova vẹ aghọghọ.​—Ẹzr 6:​14-16, 22.

8. Mavọ yen eta ri Hegae 2:4 sa vwọ cha avwanre uko vwo mu oma phiyọ eruo rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ? (Ni eta rehẹ obotọ na.)

⁸ Ukpokpogho rode na vwo siẹkẹrẹ na, ọyen obo re ghanre mamọ re vwo nene iji ri Baibol rọ tare nẹ e vwobọ vwẹ owian rẹ aghwoghwo na. (Mk 13:10) Ọkiọvo, a sa mrẹ bẹnbẹn re vwo muomaphiyọ owian rẹ aghwoghwo na ọ da dianẹ e hirharokuẹ obẹnbẹn rẹ igho yẹrẹ omukpahen. Die yen sa cha avwanre uko vwo phi Uvie na phiyọ ẹdia rẹsosuọ? Ọyen ọ re vwo fiudugberẹ ọkieje ra vwọ riẹn nẹ “Ọrovwohwo rẹ otuofovwi na” b vẹ avwanre herọ. O che bicha avwanre ọkieje siẹrẹ e de phi Uvie na phiyọ ẹdia rẹsosuọ ukperẹ ọ romobọ avwanre. Ọtiọyena o rhe vwo emu vuọvo rẹ avwanre cha djoshọ rọye-en.​—Se Hegae 2:4.

9-10. Mavọ yen aye gbe ọshare ọvo vwọ mrẹ orugba rẹ uyota rẹ ota ri Jesu re si phiyọ Matiu 6:33?

⁹ Jẹ a ta ota kpahen udje ri Oleg kugbe Irina, c aye gbe ọshare re ga kerẹ ekobaro. Ayen vwo vrẹn nẹ ukoko rayen re bicha ukoko ọvo vwẹ ekogho ọfa, owian rẹ ayen wian ayen vwọ mrẹ igho da va ayen abọ fikirẹ uweren ọgangan rọ braphiyọ braphiyọ vwẹ ẹkuọtọ rayen. Dede nẹ o ghwe vwo iruo kiriguo rẹ ayen ruru vwẹ omarẹ ẹgbukpe ọvo-o, jẹ ọkieje yen ayen vwọ mrẹ ẹguọnọ vẹ obicha ri Jihova.  Vwẹ ẹdia evo iniọvo na je cha ayen uko. Mavọ yen ayen se vwo yerin ghene ebẹnbẹn rayen na? Oleg rẹ ofu djeri jovwo da ta: “Kidie nẹ avwanre muomaphiyọ owian rẹ uvie na ọkieje, ọnana cha avwanre uko vwọ tẹnrovi obo re ma ghanre.” Dede nẹ ọ vẹ aye rọyen guọnọ iruo rẹ ayen che ru nọke ra ruọke, ọkieje yen ayen vwo muomaphiyọ owian rẹ aghwoghwo rẹ uvie na.

¹⁰ Ẹdẹ ọvo rẹ ayen vwo nẹ owian rẹ aghwoghwo te uwevwin, ayen da rhe mrẹvughe nẹ ugbeyan rọ kẹrẹ ayen mamo yan iroko 160 (imaili 100) vwo mu emu rọ vọn ekpu ivẹ vwo rhe ayen. Oleg da ta: “Vwẹ ẹdẹ yena, kẹ avwanre rhoma rhe mrẹ obo ri Jihova vẹ ukoko rọyen vwẹrote ọdavwẹ rẹ ihwo rọyen. Ọnana nẹrhẹ o mu avwanre ẹro nẹ Jihova cha sa kpairoro vrẹ idibo rọye-en, o toro oborẹ ẹdia rẹ ayen hepha bra te-e.”​—Mt 6:33.

11. Die yen avwanre se rhẹro rọyen siẹrẹ e de mu oma phiyọ eruo rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ?

¹¹ Jihova guọnọre nẹ avwanre muomaphiyọ owian rẹ idibo egbe ro che sivwin arhọ rẹ ihwo. Kirobo ra ta ota kpahen vwẹ  ẹkorota 7, Hegae vuẹ ihwo ri Jihova nẹ ayen rhoma ton ẹga ọfuanfon rẹ ayen vwọ kẹ Jihova phiyọ kerẹsiẹ ra da mrẹ nẹ ayen guọnọ rhoma muẹ uchivwo rẹ uwevwin ẹga na viẹ. Ayen de ru ọtiọyen Jihova veri nẹ o che “bruphihọ” kẹ ayen. (Heg 2:​18, 19) E ji se vwo imuẹro nẹ Jihova che bruphiyọ kẹ avwanre, siẹrẹ e de phi owian rọ vwọ kẹ avwanre na phiyọ ẹdia rẹsosuọ.

12. Diesorọ Ẹzra kugbe ihwo ri Ju ri rhivwin kpo Jerusalẹm vwọ guọnọ esegbuyota ọgangan?

¹² Vwẹ ukpe ri 468 B.C.E., Ẹzra vẹ ẹko rivẹ rẹ ihwo ri Ju de nẹ Babilọn kpo Jerusalẹm. Ayen sa vwọ yan oyan na, Ẹzra vẹ ihwo ri Ju na guọnọ esegbuyota ọgangan. Idjerhe rẹ ayen cha wan na vọnre vẹ imuoshọ, jẹ ayen mu oro kugbe idọnọ efuanfon buebun re torori vwọ kẹ uwevwin rẹ ẹga na. Ọnana sa nẹrhẹ iji gborho ayen. (Ẹzr 7:​12-16; 8:31) Vwọba, kẹ ayen je rhe mrẹvughe nẹ imuoshọ jehẹ Jerusalẹm. Ihwo buebun ghwa dia orere na-a, o ji fo nẹ a rhuẹrẹ igbehẹ kugbe ẹchẹ rehẹ orere na. Die yen e se yono vwo mie Ẹzra kpahen oborẹ avwanre se vwo ru imuẹro re vwo kpahen Jihova gan?   

13. Mavọ yen Ẹzra vwọ bọn esegbuyota ro vwo kpahen Jihova gan? (Ni eta rehẹ obotọ na.)

¹³ Ẹzra mrẹ obo ri Jihova vwẹ ukẹcha kẹ ihwo Rọyen ọke rẹ ebẹnbẹn. Tavwen a ke rhe mrẹ 484 B.C.E., ọhọhọre nẹ Ẹzra dia Babilọn ọke rẹ Ovie Ahasuerus vwo jurhi nẹ e hwe ihwo ri Ju re dia ẹkuoto ri Pẹsha eje. (Ẹs 3:​7, 13-15) Arhọ ri Ẹzra hẹ ẹdia ri muoshọ! Fikirẹ oborẹ ovie na tare, ihwo ri Ju rehẹ “ubrakpọ ọvuọvo” de chiri owẹnvwe ji muomaphiyọ, aphro herọ-ọ nẹ ayen nẹrhovwo rhe Jihova nẹ ọ cha ayen uko. (Ẹs 4:3) Vwẹro roro oborẹ oma vwerhen Ẹzra vẹ ihwo ri Ju ri chekọ te ọke rẹ iroro rẹ ayen jẹre rẹ ayen vwo hwe ihwo ri Ju na vwọ rhoma she hwe ayen! (Ẹs 9:​1, 2) Ọ sa dianẹ oborẹ Ẹzra rhiẹromrẹ vwẹ ọke rẹ ebẹnbẹn yena muegbe rọyen hẹrhẹ edavwini ro che hirharoku vwẹ obaro na, je nẹrhẹ imuẹro ro vwo kpahen Jihova nẹ ọ cha vwẹrote ihwo rọyen ganphiyọ. d

14. Die yen oniọvo aye ọvo yonori ọke ri Jihova vwọ vwẹrote ro vwo hirharoku ebẹnbẹn?

¹⁴ A da mrẹ obo ri Jihova vwẹrote avwanre wan ọke re de hirharokuẹ ebẹnbẹn, ọnana nẹrhẹ imuẹro rẹ avwanre vwo kpahen Jihova ganphiyọ. E jẹ a ta ota kpahen udje ri Anastasia, rọ dia Eastern Europe. Ọ dobọ rẹ iruo ro ruẹ ji kidie ọ guọnọ vwobọ vwẹ usuon  rẹ akpọ na-a. Ọ da ta: “Ọna yen obọ rẹsosuọ vwẹ akpeyeren mẹ rẹ igho vwọ kanre ovwẹ. Me nẹrhovwo rhe Jihova ọ da nabọ vwẹrote vwe. Ọke ọfa mi rhe vwo iruo ri mi ruẹ-ẹ, oshọ che mu vwe-e. Ọsẹ mẹ rọhẹ ọdjuvwu da vwẹrote vwe nonẹna, ọ je cha vwẹrote vwe odẹ rọ cha na.”

15. Die yen vwẹ ukẹcha kẹ Ẹzra ro se vwo ru imuẹro ro vwo kpahen Jihova ganphiyọ? (Ẹzra 7:​27, 28)

¹⁵ Ẹzra mrẹ oborẹ Jihova vwẹ ukẹcha kẹ vwẹ akpeyeren. Ọ da karophiyọ ẹdia sansan ri Jihova da vwẹ ukẹcha kẹ vwẹ akpeyeren, aphro herọ-ọ nẹ, ọnana nẹrhẹ imuẹro ro vwo Kpahọn ganphiyọ. Jokaphiyọ ota na “obọ rẹ Ọrovwohwo rẹ Ọghẹnẹ mẹ vẹ ovwẹ herọ.” (Se Ẹzra 7:​27, 28.) Ẹzra reyọ eta re họhọ ọnana vwo ruiruo abọ esan soso vwẹ ọbe ro siri ra vwẹ odẹ rọyen se.​—Ẹzr 7:​6, 9; 8:​18, 22, 31.

16. Ẹdia sansan vọ yen a da sa mrẹ ukẹcha ri Jihova vwẹ akpeyeren avwanre? (Ni uhoho na.)

¹⁶ Jihova sa cha avwanre uko siẹrẹ e de hirharokuẹ ebẹnbẹn. Kerẹ udje, siẹrẹ a da vuẹ ohwo rẹ avwanre wian kẹ nẹ ọ kẹ avwanre ọke re vwo kpo ọghwẹkoko yẹrẹ ru ewene phiyọ ọke rẹ avwanre vwọ wian e se vwo vwobọ vwẹ emẹvwa rẹ avwanre eje, jẹ a vwẹ uphẹn kẹ Jihova nẹ ọ cha avwanre uko vwẹ akpeyeren. Obo ri Jihova che ru se gbe avwanre unu. Ukuotọ rọyen, imuẹro re vwo kpahen Jihova kọ cha rhe ganphiyọ.

17. Mavọ yen Ẹzra vwo djephia nẹ ọyen vwomakpotọ ọke ro vwo hirharoku ebẹnbẹn? (Ni uhoho rọhẹ opharo ọbe na.)

¹⁷ Ẹzra vwomakpotọ yare ukẹcha mie Jihova. Kọke kọke rẹ ofu de dje Ẹzra fikirẹ ewian ro fori nẹ ọwian, ọ vwomakpotọ nẹrhovwo rhe Jihova. (Ẹzr 8:​21-23; 9:​3-5) Uruemu ri Ẹzra nẹrhẹ ihwo efa vwẹ ukẹcha kẹ je vwẹrokere esegbuyota rọyen. (Ẹzr 10:​1-4) Siẹrẹ a da ro ẹnwan kpahen ekuakua rẹ ugboma yẹrẹ obo ra sa vwọ sẹro rẹ orua rẹ avwanre, e je fiudugberi nẹrhovwo rhe Jihova.

18. Die yen sa cha avwanre uko vwọ nẹrhẹ imuẹro re vwo kpahen Jihova ganphiyọ?

¹⁸ A da vwomakpotọ rẹ Jihova nẹ ọ cha avwanre uko ji rhiabọreyọ ukẹcha rẹ iniọvo avwanre, imuẹro avwanre kpahen Ọghẹnẹ kọ cha ganphiyọ. Erika ro vwiẹ emọ erha, sẹro rẹ imuẹro rọyen kpahen Jihova ọke ro vwo hirharoku ebẹnbẹn ri muro rọ. Vwẹ uvwre rẹ ọke vuọvo, ọshare rọyen vẹ ọmọ evun ro ji vwiẹ-ẹ de ghwu vabọ. Fikirẹ enana eje re phia kẹ na, ọ da ta: “Wọ cha riẹn obo ri Jihova cha vwẹ ukẹcha kẹ wẹ wa-an. Ukẹcha se nẹ asan sansan rhe vwọrẹ igbevwunu. Me rhe mrẹvughe re nẹ womarẹ eta vẹ iruemu rẹ igbeyan mẹ, Jihova  kpahen phiyọ ẹrhovwo mẹ buebun re. Ọ lọhọ kẹ igbeyan mẹ rẹ ayen vwọ cha vwẹ uko, siẹrẹ mi de rhievun vuẹ ayen obo rẹ phia kẹ vwẹ vwẹ akpeyeren.”

19-20. Die yen avwanre yono mie ihwo ri Ju ri se rhivwin kpo Jerusalẹmu-u?

¹⁹ Avwanre ji se yono orọnvwọn ọghanghanre vwo mie ihwo ri Ju ri se rhivwin kpo Jerusalẹmu-u. Ọ sa dianẹ evo se rhivwi-in fikirẹ jẹ omakpokpọ evwo, ọghwo yẹrẹ owian ẹroevwote rẹ orua rayen. Dedena, ayen nabọ bicha ihwo ri rhivwin na womarẹ ayen vwo toro ekuakua rẹ ayen cha vwọba bọn uwevwin rẹ ẹga na. (Ẹzr 1:​5, 6) Ọhọhọre nẹ omarẹ ikpe 19, ẹko rẹ ihwo ri Ju rẹsosuọ vwo rhivwin rhe Jerusalẹm nu, ihwo ri Ju ri chekọ vwẹ Babilọn je vwẹ okẹ ri ghwologhwolo ro notọ rẹ ẹwẹn rhe, vwo rhe iniọvo rehẹ Jerusalẹm.​—Zek 6:10.

²⁰ Ọ da dianẹ e rhe se ruẹ te obo re ruẹ jovwo vwẹ ẹga rẹ Ọghẹnẹ-ẹ, jo mu avwanre ẹro nẹ Jihova vwo ọdavwaro kpahen oborẹ avwanre ruẹ kẹ eje vwo nẹ otọ rẹ udu cha. Mavọ yen avwanre ru riẹn? Vwẹ ọke ri Zekaraya, Jihova da vuẹ ọmraro rọyen nẹ o ru erhu rẹ ovie vwo nẹ idọnọ efuanfon vẹ oro rẹ ihwo ri Ju ri chekọ vwẹ Babilọn vwo rhe ayen. (Zek 6:11) “Erhu rẹ ovie” nana kọ cha dia “ẹkarophiyọ” rẹ itetoro ri ghwologhwolo rayen. (Zek 6:14) Jẹ o mu avwanre ẹro nẹ ẹgbaẹdavwọn rẹ avwanre ra vwọ vwẹ ẹga kẹ ọke re de hirharokuẹ ebẹnbẹn cha sa chọrọ ẹro-o.​—Hib 6:10.

21. Die yen sa cha avwanre uko vwo fiudugberi hirharoku ebẹnbẹn rẹ cha vwẹ obaro na?

²¹ Aphro herọ-ọ nẹ, ẹdẹ re koba na e che rhe hirharokuẹ ebẹnbẹn, erọnvwọn sa tobọ braphiyọ vwẹ obaro na. (2Ti 3:​1, 13) Ẹkẹvuọvo, ofori nẹ avwanre ro ẹnwan ganọ-ọ. Karophiyọ obo ri Jihova vuẹ ihwo rọyen vwẹ ọke ri Hegae: “Me vẹ owẹ herọ. . . Wa djẹ oshọ-ọ.” (Heg 2:​4, 5) Jẹ o mu avwanre ẹro dẹn nẹ Jihova ve avwanre herọ ọ da dianẹ avwanre davwẹngba avwanre eje vwo ru ọhọre rọyen. A da vwẹ oborẹ avwanre yono vwo nẹ aroẹmrẹ ri Hegae vẹ Zekaraya kugbe udje ri Ẹzra vwo ruiruo, kẹ avwanre sa sẹro rẹ imuẹro re vwo kpahen Jihova otoro ebẹnbẹn re se hirharoku vwẹ obaro na-a.