UYOVWINROTA RẸ ỌBE NA | BAIBOL NA—IMUOSHỌ RO YERIN GHENE
Baibol na Yerin Ghene Ẹvwọsuọ
IMUOSHỌ RỌ HERỌ: Ilori ẹga vẹ isun buebun vwo iroro rọ vwọso ovuẹ rẹ Baibol na. Ọke buebun ayen gba ihwo nẹ i vwo Baibol na-a, ayen dobọ rẹ efanfan yẹrẹ ẹteyọn rọyen jẹ. Roro kpahen idje ivẹ nana:
-
Vwẹ omarẹ 167 B.C.E.: Ovie re se Antiochus Epiphanes da tanẹ a guọghọ Isiesi ọfuanfon ra vwẹ Hibru si kidie ọ guọnọre nẹ ihwo rẹ Ju eje rhe ẹga rẹ ihwo rẹ Grik. Ogbikuegbe Heinrich Graetz de si nẹ, ihwo re wiowian kẹ ovie na ke “bẹrẹ ẹbe rẹ Urhi na je torhẹ ayen vwẹ kasan kasan re hepha, ayen ji hwe ihwo ri se.”
-
Omarẹ ẹgbukpe 800 re wanre: Ivun miovwo ilori ẹga rẹ Ifada kidie ihwo rẹ ishọshi rayen ghwoghwo oborẹ Baibol na tare, ukperẹ iyono rẹ ishọshi na. Kohwo kohwo ro vwo ẹbe rẹ Baibol na efa vwọ vrẹ ẹbe rẹ Une Rẹ Ejiro rọ herọ vwẹ ejajẹ rẹ Latin na, pha kerẹ ohwo ro yono efian vwẹ ẹro rayen. Aguare rẹ ishọshi ọvo de ji ihwo rayen nẹ ayen “nabọ frẹkotọ guọnọ ihwo nana ọkieje . . . ayen hiẹ iwevwin sansan rẹ ayen rorori nẹ ẹbe rẹ Baibol na efa hepha. . . . Uwevwin ra da mrẹ ohwo ro vwo ẹbe efa tiọyena, ka ghwọrọ.”
Ọ da dianẹ ivwighrẹn rẹ Baibol na phikparobọ jovwo, kọyen ovuẹ rọhẹ evun rọyen ghwruru.
Baibol rẹ oyibo rẹ William Tyndale fanre diarọ dede nẹ e phi oba phiyọ iruo na ọke yena, a torhẹ Baibol buebun, a de je torhẹ Tyndale hwe vwẹ ukpe rẹ 1536
OBORẸ BAIBOL NA SA VWỌ DIA: Ovie Antiochus da tẹnrovi ihwo rẹ Izrẹl, ẹkẹvuọvo ihwo rẹ Ju na vwo asan rẹ ayen dia vwẹ irere efa buebun. Ọgbaerianriẹn ọvo tare nẹ vwẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ, asan rẹ ihwo rẹ Ju 100 hepha, omarẹ 60 yen dia asan ọfa. Ihwo rẹ Ju na sẹro rẹ Isiesi Ọfuanfon na vwẹ iwevwin rẹ ẹga rayen, ẹbe nana yen Inenikristi efa ji vwo ruiruo.—Iruo Rẹ Iyinkọn Na 15:21.
Ẹkẹvuọvo, vwẹ omarẹ ẹgbukpe 800 re wanre na, ihwo ri vwo ẹguọnọ kpahen Baibol na de fiudugberi fan Isiesi Ọfuanfon na ji sio, dede nẹ e mukpahen ayen. Ọ sa dianẹ ayen fan Baibol na kpo ejajẹ ri te 33 vwẹ ọke yena, tavwen a ke mrẹ ijini rọ teyen ẹbe vwẹ uherevie rẹ ukpẹ 15 C.E.! A vwọ mrẹ ọke yena nu, iruo rẹ efanfan vẹ ẹteyọn rẹ Baibol na da rhe yan obaro kpakpata.
OBO RI NẸ OBUKO RỌYEN RHE: Baibol na rhe dia ẹbe rẹ ihwo me vwo, rọ je herọ vwẹ ejajẹ buebun, dede nẹ ivie vẹ ilori ẹga vwọsuọ. Ọ nẹrhẹ irhi rẹ ẹkuotọ buebun vẹ ejajẹ rayen yovwinphiyọ, ọ je nẹrhẹ ihwo buebun yeren omamọ akpọ.
