1. Die yen ofẹnẹ rẹ obo ra ghene guọnọ vẹ obo ra de guọnọ vwo?

OHWORAKPỌ guọnọ vwo erọnvwọn buebun, ẹkẹvuọvo obo rọ ghene guọnọ bunru-un. Ihwo buebun riẹn ofẹnẹ rẹ obo ra ghene guọnọ vẹ obo ra de guọnọ vwo-o. Die yen ofẹnẹ rayen? Obo ra “ghene guọnọ,” ọyen orọnvwọn rọ cha sa kanre owẹ-ẹ kidie e mu arhọ wẹn kpahọn. Erọnvwọn kerẹ emu, iwun, kugbe uwevwin. Obo ra “de guọnọ vwo,” ọyen orọnvwọn rẹ urhuru rọyen si we, ẹkẹvuọvo a ghwa guọnọ e ki se yeren akpọ-ọ.

2. Die yen erọnvwọn evo rẹ ihwo guọnọre?

² Oborẹ ihwo de guọnọ fẹnẹre vwẹ asan sansan. Vwẹ ẹkuotọ ri ghwe rhiẹro mamọ-ọ, ihwo buebun de guọnọ igho ayen vwọ dẹ ifonu, imotosaikoro, yẹrẹ otọ. Vwẹ ẹkuotọ re nabọ rhiẹro, ihwo buebun guọnọ iwun eghanghanre, iwevwin ride, yẹrẹ imoto eghanghanre. Ẹkẹvuọvo imuoshọ herọ vwẹ ẹdia ivẹ nana, ọyehẹ ẹvwọtua rẹ ekuakua rẹ akpeyeren, ra vwọ guọnọ ekuakua buebun, te e ra ghene guọnọ yẹrẹ e ra ghwa guọnọ-ọ, te e ra sa dẹ yẹrẹ e ra cha sa dẹ-ẹ.

3. Die yen ẹvwọtua rẹ ekuakua rẹ akpeyeren?

³ Die yen ẹvwọtua rẹ ekuakua rẹ akpeyeren? O mudiaphiyọ ra vwọ ghwọrọ ọke ejobi vwọ guọnọ ekuakua rẹ akpeyeren ukperẹ erọnvwọn rẹ ẹwẹn. Ojevwe romobọ, obo rehẹ ẹdia ẹsosuọ vẹ obo ra tẹnrovi vwẹ akpeyeren yen mu ohwo vwo vwo uruemu nana. Ọ nẹrhẹ avwanre vwo urhurusivwe rẹ ekuakua rẹ akpeyeren buebun. Ọ sa tobọ dianẹ ohwo ro vwo uruemu nana ghwe vwo igho-o, yẹrẹ ọ ghwa dẹ erọnvwọn eghanghanre-e. Ivwiogbere dede se shero ufi nana, ayen me rhe kpairoro vrẹ ọdavwẹ rẹ Uvie na.—Hib. 13:5.

4. Mavọ yen Eshu reyọ “ojevwe rẹ ẹro” vwo ruiruo wan?

⁴ Eshu reyọ ekiẹchuọ rẹ akpọ na vwọ riẹriẹ avwanre vwo roro nẹ re vwo vwo ekuakua buebun vrẹ obo ra ghene guọnọ yen sa kẹ ohwo omavwerhovwẹn. Ọ nabọ reyọ “ojevwe rẹ ẹro” vwo ruiruo dẹn. (1 Jọn 2:15-17; Jẹn. 3:6; Isẹ 27:20) Akpọ na vwẹ koka koka rẹ erọnvwọn vwọphia, i ri yoyovwin kugbe i ri fiemu vuọvo-o, evo ghini si ohwo urhuru mamọ. O vwo ọke ọvo wọ vwọ dẹ orọnvwọn wọ ghwa guọnọ-ọ, jẹ wọ dẹrẹ kidie wọ mrẹrẹ vwẹ asan re djere phiyọ yẹrẹ ọke re vwo ghwoghwo kẹ ihwo? Wọ rhe mrẹvughe nẹ wọ tobọ guọnọ orọnvwọn yena vwọ kẹ akpeyere-en? Erọnvwọn tiọyena tighi akpeyeren rẹ ohwo, ke rhoma dia oghwa vwọ kẹ ohwo. E sa dia ufi kẹ avwanre, i se si ẹwẹn avwanre vwo nẹ isese rẹ Baibol, egbemuo vwọ kẹ uyono kugbe e ji vwo vwobọ vwẹ ayen, ọtiọyen ji te iruo aghwoghwo rẹ ọkieje. Karophiyọ, ọyinkọn Jọn si avwanre orhọ nẹ, “Akpọ na cha wanvrẹn, kugbe ojevwe rọye.”

5. Die yen sa phia kẹ ihwo re ghwọrọ ọke rẹ ayen ejobi vwo koko ekuakua buebun?

⁵ Eshu guọnọre nẹ Igho dia onini avwanre ukperẹ Jihova. (Mat. 6:24) Ihwo re ghwọrọ ọke rẹ ayen ejobi vwo koko ekuakua buebun yeren omamọ akpọ-ọ, kidie ojevwe romobọ rayen ọvo ayen riẹnre, ayen ji rhiẹromrẹ ọkanrovwẹ rẹ emu rẹ ẹwẹn, ẹnwan vẹ ofudjevwe. (1 Tim. 6:9, 10; Ẹvwọ. 3:17) Ọtiọyen Jesu djisẹ rọyen vwẹ udje rẹ ọkekankọn na. Ovuẹ rẹ Uvie na ra “kọn phihọ ohri rẹ inwe . . . , urhuru sivwe rẹ emuefa rhe vwọ ruọ, rhi keke ota na, ọ gbe rha mọ emamọ-ọ.”—Mak 4:14, 18, 19.

6. Die yen udje rẹ Barọk na yono avwanre?

⁶ Roro kpahen obo re phia kẹ Barọk, osiẹbe rẹ ọmraro Jerimaya. Oghwọrọ rẹ Jerusalẹm vwo siẹkẹrẹ, Barọk kọ guọnọ “imu ride” vwọ kẹ oma rọyen, re dia erọnvwọn ra cha ghwọrọ. Ẹkẹvuọvo, orọnvwọn vuọvo ro fori nẹ ọ rhẹro rọyen ọyehẹ oborẹ Jihova ve kẹ: “Me cha vwẹ arhọ wẹn kẹ wẹ.” (Jer. 45:1-5) Ọghẹnẹ cha sẹro rẹ ekuakua rẹ ohwo vuọvo vwẹ orere rọ cha ghwọrọ na-a. (Jer. 20:5) Oba rẹ eyeren nana vwo siẹkẹrẹ na, ọnana rha dia ọke re vwo koko ekuakua rẹ akpeyeren buebun kẹ oma avwanre-e. Otoro oborẹ ekuakua rẹ avwanre vwori ghanre te-e, e cha wanvrẹ ukpokpogho rode na-a.—Isẹ 11:4; Mat. 24:21, 22; Luk 12:15.

7. Die yen a cha ta ota kpahen, kẹ diesorọ?

⁷ Jesu kẹ avwanre omamọ rẹ uchebro ro shekpahen obo re vwo vwo erọnvwọn ra ghene guọnọ vwẹ akpeyeren, rere emu vuọvo vwo jẹ avwanre  ẹyanghọn, a me je vrabọ rẹ ẹvwọtua rẹ ekuakua rẹ akpeyeren kugbe ẹnwan. Ọ vwẹ uchebro nana phia vwẹ Ota rọ tare vwẹ enu Ugbenu. (Mat. 6:19-21) E jẹ e se ẹkpo rọhẹ Matiu 6:25-34, a fuẹrẹn. Ofori nẹ ọnana mu avwanre vwọ ‘guọnọ Uvie na ọkieje,’ ukperẹ ekuakua.—Luk 12:31.

8, 9. (a) Diesorọ o vwo je fo nẹ a ro ẹnwan ọgangan kpahen erọnvwọn ra ghene guọnọ? (b) Die yen Jesu riẹn kpahen ihworakpọ vẹ edavwẹ rayen?

⁸ Se Matiu 6:25. Jesu vwọ vuẹ ihwo nẹ ayen “rua ẹnwan kẹ oma [raye-en],” ọ vuẹ ayen nẹ ayen “dobọ rẹ ẹnwan ji.” Ayen ro ẹnwan kpahen erọnvwọn ro fori nẹ ayen ro ẹnwan kpahe-en. Jesu vuẹ ayen nẹ ayen dobọ rọyen ji; o ji vwo oboresorọ. A da tobọ ro ẹnwan okamuka kpahen orọnvwọn ra ghene guọnọ, ọ sa yanghan ẹwẹn vẹ iroro rẹ ohwo, ọ me nẹrhẹ a kpairoro vrẹ ekuakua rẹ ẹwẹn. Jesu vwo ọdavwẹ rẹ idibo rọyen mamọ, ọ da nẹrhẹ o si ayen orhọ kpahen ẹdia nana abọ ẹne vwẹ ota rọ tare vwẹ enu rẹ ugbenu na.—Mat. 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Diesorọ Jesu vwọ tanẹ a ro ẹnwan kpahen obo ra re, ra da, yẹrẹ re kuphiyọ-ọ? Enana die erọnvwọn ra ghene guọnọ vwẹ akpeyeren? A ghene guọnọ ayen! E rhe vwo igho ra vwọ dẹ erọnvwọn nana-a, ọnana cha ghene nẹrhẹ avwanre ro ẹnwan? Ọtiọyen dẹn, Jesu je riẹn ọnana. Ọ riẹn ọdavwẹ rẹ kẹdẹ kẹdẹ rẹ ihwo. Vwọ vrẹ ọyena, ọ riẹn ẹdia ọgangan rẹ idibo rọyen che hirharoku “vwẹ oba rẹ ẹdẹ na” rọ cha dia “ẹdẹ ebrabra” na. (2 Tim. 3:1) Ẹdia nana churobọ si jẹ iruo evwo, erọnvwọn re cha ghanre, ọkanrovwẹ rẹ emu, kugbe ọbẹnvwẹ rẹ ihwo che rhiẹromrẹ. Dedena, Jesu je riẹn nẹ ‘arhọ ghanre nọ emu, ugboma na ghanre nọ amwa.’

10. Jesu vwo yono idibo rọyen oborẹ ayen nẹrhovwo wan, die yen ọ tare nẹ ọyen ma ghanre vwẹ akpeyeren rayen?

¹⁰ Ẹsosuọ, Jesu yono ihwo na nẹ ayen nẹrhovwo kẹ Ọsẹ rayen rọhẹ odjuvwu kpahen ọdavwẹ rẹ ugboma rayen: “Emu ri kẹdẹ kẹdẹ vwẹ ọ ri nonẹ kẹ avwanre.” (Mat. 6:11) Yẹrẹ, kirobo rẹ Jesu rhoma ta vwẹ ọke ọfa: “Kẹ avwanre emu ri kẹdẹ kẹdẹ.” (Luk 11:3) Ẹkẹvuọvo, ọ diẹ ọnana mudiaphiyọ nẹ avwanre ki roro kpahen ọdavwẹ rẹ ugboma ọkieje-e. Vwẹ ẹrhovwo yena, Jesu vwẹ ẹcha rẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ vwọ kobaro. (Mat. 6:10; Luk 11:2) Rere ẹwẹn rẹ ihwo na se vwo totọ, Jesu de ji djephia nẹ Jihova yen Ohwo rọ kẹ avwanre obo ra guọnọre ọkieje.

11, 12. Die yen idjerhe rẹ Jihova vwọ vwẹrote emephran na yono avwanre? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

¹¹ Se Matiu 6:26. Ofori nẹ e “ni emephran re hẹ obenu na.” Dedevwo nẹ emephran pha hanhanvwe, ayen riemu mamọ; emu kerẹ emamọ, iyẹn yẹrẹ ididẹ. Emu rẹ ọphran ria che bun vrẹ ọ rẹ ohworakpọ, ọ da dianẹ ọ rho te ohworakpọ. Dedena, ayen kọ-ọn. Jihova kẹ ayen erọnvwọn ejobi rẹ ayen guọnọre. (Une 147:9) Vwọrẹ uyota, ọ diẹ o phi emu phiyọ unu raye-en! Emu na herọ, ayen ọvo yen cha yanran ra guọnọ.

¹² Jesu vwo imuẹro dẹn nẹ Ọsẹ rọyen da sa vwẹ emu kẹ emephran, ọ je cha kẹ ihworakpọ oborẹ ayen ghene guọnọ. ^[1] (1 Pita 5:6, 7) O che phi emu na phiyọ unu avwanre-e, ẹkẹvuọvo o che ku  ebruphiyọ ku ekankọn yẹrẹ iruo avwanre e se vwo vwo obo ra guọnọre kẹdẹ kẹdẹ. Emu da kanre avwanre, o se phio phiyọ ẹwẹn rẹ ihwo rere ayen vwọ chọn avwanre uko. Dede nẹ Jesu ghwa ta ota kpahen asan rẹ emephran cha dia-a, jẹ Jihova kẹ ayen iroro, ona, vẹ ekuakua rẹ ayen sa vwọ bọn ẹho. Jihova je sa vwẹ ukẹcha kẹ avwanre vwọ mrẹ asan rẹ orua avwanre sa dia.

13. Die yen djerephia nẹ avwanre ghanre nọ emephran?

¹³ Jesu da nọ ihwo na: “Ovwan gbe ghare nọ [emephran na]?” Aphro herọ-ọ, Jesu riẹnre nẹ o rhe che kri-i, kọ cha vwẹ arhọ rọyen vwọ kpahotọ kẹ ihworakpọ. (Ji ni Luk 12:6, 7.) Ihworakpọ ọvo yen Jesu ghwu vwọ kẹ. Jesu ghwu vwọ kẹ emephra-an, o ghwu kẹ avwanre e se vwo vwo arhọ ri bẹdẹ.—Mat. 20:28.

14. Die yen ohwo rọ ro ẹnwan che se ru-u?

¹⁴ Se Matiu 6:27. Diesorọ Jesu vwọ tanẹ ohwo rọ ro ẹnwan che se bru emerha ba ugrogro rẹ akpeyeren rọye-en? Kidie ẹnwan rẹ okamuka kpahen oborẹ avwanre ghene guọnọ, che se phiba ikpe re che yeri-in. Ukperẹ ọtiọyen, ọ cha tobọ bru akpeyeren avwanre krẹn.

15, 16. (a) Die yen e yono nẹ idjerhe rẹ Jihova vwọ vwẹrote idodo rẹ aghwa na? (Ni uhoho rẹsosuọ na.) (b) Enọ vọ yen a sa nọ oma avwanre, kẹ diesorọ?

¹⁵ Se Matiu 6:28-30. Kohwo kohwo guọnọ omamọ rẹ iwun yẹrẹ emwa, ma rho vwẹ iruo aghwoghwo na yẹrẹ e  de kpo uyono vẹ eghwẹkoko. Dedena, ko fori nẹ a “ro enwan rẹ emwa?” Jesu da rhoma kpọ ẹwẹn avwanre kpo erọnvwọn rẹ Jihova mare. Vwẹ ẹdia nana, e se yono nẹ erhuvwu rẹ “idodo rẹ aghwa na.” Ọ sa dianẹ Jesu ta ota kpahen idodo sansan ri vwo erhuvwu. Idodo nana ko emwa-a. Dedena, a mrẹ vwo dje erhuvwu raye-en! “Sọlomọn vwẹ evun rẹ urinrin rọye, se rhuo emwa iyoyovwi kerẹ idodo nana-a”!

¹⁶ Vwo ẹruọ rẹ ota rẹ Jesu na: “Ọ da dia nẹ Ọghẹnẹ sa vwẹ amwa rhuo idodo rẹ aghwa . . . , komavọ o rhuo ovwan te, iri vwo esegbuyota krẹkrẹ na?” O che ghini ruo! Esegbuyota rẹ idibo rẹ Jesu ghwa ga-an. (Mat. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Ofori nẹ ayen vwo esegbuyota vẹ ẹroẹvwọsuọ ọgangan kpahen Jihova. Kẹ avwanre vwo? Avwanre ji vwo esegbuyota ọgangan nẹ Jihova vwo owenvwe vẹ ẹgba rọ vwọ vwẹrote avwanre?

17. Die yen se miovwo oyerinkugbe avwanre vẹ Jihova?

¹⁷ Se Matiu 6:31, 32. E jẹ a vwẹrokere “otu rẹ egedjọ” na-a, ayen vwo esegbuyota nẹ Ọsẹ avwanre vwẹrote ihwo ri phi Uvie na phiyọ ẹsosuọ vwẹ akpeyeren raye-en. Re vwo koko “emu nana ejobi otu rẹ egedjọ na guọnọ” che miovwo oyerinkugbe avwanre vẹ Jihova. Ukperẹ ọtiọyen, avwanre vwo imuẹro nẹ e de phi ọdavwẹ rẹ Uvie na phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren avwanre, Jihova che bruba kẹ avwanre. Ofori nẹ “uruemu esiri” yẹrẹ omaevwokpahotọ  kẹ Ọghẹnẹ mu avwanre vwo vwo ẹwẹn rẹ otekẹvwẹ kpahen “emuọre,” “emwa” yẹrẹ asan rẹ avwanre dia.—1 Tim. 6:6-8.

18. Die yen Jihova riẹn kpahen avwanre ohwo vuọvo, kẹ die yen o ruẹ kẹ avwanre?

¹⁸ Se Matiu 6:33. Ofori nẹ idibo rẹ Jesu phi Uvie na phiyọ ẹdia ẹsosuọ vwẹ akpeyeren rayen. E de ru ọtiọyen, ka “vwẹ emu na ejobi ba kẹ” avwanre kirobo rẹ Jesu tare. Diesorọ ọ vwọ ta ọtiọyen? Ọ tarọ jovwo vwẹ owọ 32 nẹ, “Ọsẹ rẹ ovwan rọ hẹ obo odjuvwu riẹre nẹ ovwan guọnọ ayen,” rọ dia obo ra ghene guọnọ vwẹ akpeyeren. Jihova nabọ riẹn ọdavwẹ avwanre eje kerẹ emuọre, iwun, vẹ asan ra dia, tavwen avwanre ke tobọ riẹn nẹ a guọnerọ. (Fil. 4:19) Ọ riẹn ewun re che kuphiyọ, emu ra cha re, vẹ asan ro che te orua avwanre dia. Jihova che vwo imuẹro nẹ avwanre mrẹ obo ra ghene guọnọ.

19. Diesorọ avwanre vwo jẹ ẹnwan ẹruọ kpahen obo re cha phia?

¹⁹ Se Matiu 6:34. Jokaphiyọ nẹ Jesu rhoma vuẹ idibo rọyen nẹ, “Ovwan gbe ro ẹnwa-an.” Ọ guọnọre nẹ e ru ọdavwẹ rẹ ẹdẹ ọvuọvo, vẹ imuẹro nẹ Jihova cha chọn avwanre uko. Ohwo da ro ẹnwan okamuka kpahen obo re cha phia, kọ sa nẹrhẹ ọ vwẹroso oma rọyen ukperẹ Ọghẹnẹ; ọnana se miovwo oyerinkugbe rọyen vẹ Jihova.—Isẹ 3:5, 6; Fil. 4:6, 7.

20. (a) Ẹkẹn vọ wo se bru kẹ oma wẹn vwẹ ẹga rẹ Jihova? (b) Die wo se ru vwo ru akpeyeren wẹn lọhọ?

²⁰ Ọyena emu fefe ra vwọ reyọ vwọ tua ekuakua rẹ akpeyeren jẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ vwo. Ukperẹ ọtiọyen, e jẹ a reyọ vwọ tua ekuakua rẹ ẹwẹn. Kerẹ udje, wo se kpo ukoko ra da guọnọ ighwoghwota? Wo se ruiruo ọkobaro? Wọ da dia ọkobaro, wọ sa ghwobọphiyotọ wo vwo kpo Isikuru rẹ Ihwo ri Ghwoghwo Uvie Na? Wọ sa vwẹ ukẹcha rẹ ubrọke vwọphia vwẹ Bẹtẹl yẹrẹ asan re de ruiruo rẹ efanfan? Wọ sa vwomakpahotọ vwọ kẹ iruo rẹ ebabọn, wọ me ghwọrọ ọmọke vwẹ ebabọn rẹ Eguan Ruvie? Roro kpahen obo wo se vwo ru akpeyeren wẹn lọhọ rere wo se vwo muomaphiyọ iruo rẹ Uvie na. Vwọrẹ ẹrhovwo ẹnẹ, roro kpahen eta rehẹ ekpeti na, “ Obo Wo Se Vwo ru Akpeyeren Wẹn Lọhọ” wo ru nene iroroẹjẹ rehẹ etiyin, wo se vwo ru obo wọ guọnọ ru na.

21. Die yen cha chọn wẹ uko vwo sikẹrẹ Jihova?

²¹ Kọyensorọ, Jesu vwo yono avwanre nẹ a guọnọ Uvie na ukperẹ ekuakua. E de ru ọnana, a rha ro ẹnwan kpahen ekuakua ra ghene guọnọ vwẹ akpeyere-en. Avwanre che sikẹrẹ Jihova siẹrẹ a da vwẹrosuọ, je kẹnoma kẹ omudẹ rẹ korọnvwọn korọnvwọn re rhiẹromrẹ, ọ da tobọ dianẹ wo vwo igho na. E de ru akpeyeren avwanre lọhọ asaọkiephana, ọ cha nẹrhẹ avwanre “yọnrọn arhọ na rọ dia uvi rẹ arhọ na” rọ cha obaro na.—1 Tim. 6:19.