1, 2. Die yen Baibol na ta kpahen ebuo rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ?

NONẸNA, ukoko rẹ Iseri rẹ Jihova fẹnẹre. Vwọrẹ uyota, ihwo ri jẹgba yehẹ evun rọyen. Dedena, ẹwẹn ọfuanfon rẹ Ọghẹnẹ yen nẹrhẹ ukoko na rhuaphiyọ, je yanphiaro. E jẹ roro kpahen erọnvwọn iyoyovwin evo rẹ Jihova reyọ ihwo ri jẹgba nana vwo ruẹ.

² Ẹdẹ rẹ oba na tonphiyọ vwẹ 1914, ọke yena, ihwo rẹ Ọghẹnẹ ghwe bu-un. Ẹkẹvuọvo, Jihova bruba iruo rẹ aghwoghwo rayen. Fikirẹ ọnana, iduduru rẹ ihwo de rhi yono Baibol na, ayen da je rhe dia Iseri rẹ Jihova. Jihova ta ota kpahen ebuo nana, rọ vwọ ta: “Unuwevwi ọvo ko hirhe phihọ ẹgborho, ọ rọ ma havwe ejobi kẹ ẹgborho rode; Mẹvwẹ hẹ Ọrovwohwo na; vwẹ ọke rọye ki mi ruo kpata kpata.” (Aiz. 60:22) Aroẹmrẹ yena ruẹgba vwẹ ẹdẹ re koba nana. Ọtiọyena, o vwo ẹkuotọ buebun rẹ ihwo rehẹ evun rayen bun te idibo rẹ Ọghẹnẹ-ẹ.

3. Idjerhe vọ yen idibo rẹ Ọghẹnẹ vwo dje ẹguọnọ phia?

³ Vwẹ ọke nana, Jihova je vwẹ ukẹcha kẹ ihwo rọyen ayen vwọ vwẹrokere ẹguọnọ rọyen, rọ dia uwan rọ ma  rho ro vwori. (1 Jọn 4:8) Jesu rọ vwẹrokere ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ, da vuẹ idibo rọyen: “Urhi ọkpokpọ mi ji kẹ ovwan nẹ, ovwan guọnọ ohwohwo; . . . Vwẹ oma rẹ ọnana kọye ihwo ejobi vwọ riẹn nẹ ovwan ghine idibo me, ọ da dianẹ ovwan guọnọ ohwohwo.” (Jọn 13:34, 35) O krinọ-ọ na, a mrẹ odjephia rẹ ọnana womarẹ ifovwin ride sansan rẹ ẹgborho buebun phiri. Kerẹ udje, ihwo ri te omarẹ oduduru 55, yen e hweri vwẹ Ofovwin rẹ Akpọeje II. Ẹkẹvuọvo, Iseri rẹ Jihova vwobọ vwẹ ohwekufia nana-a. (Se Maika 4:1, 3.) Ọnana nẹrhẹ ayen dia “fuanfon kpahe ọbara” rẹ ihwo ejobi.—Iruo 20:26.

4. Diesorọ ẹyan obaro rẹ ihwo rẹ Jihova vwọ dia obo re niso?

⁴ Ihwo rẹ Ọghẹnẹ yan obaro vwẹ akpọ ọbrabra nana, rẹ Baibol na tare nẹ Eshu, rọ dia “ẹdjọ rẹ akpọ nana” suẹn na. (2 Kọr. 4:4) Ọ reyọ ihwo ri suẹn vẹ e re ghwa iyẹnrẹn vwo ruiruo. Ẹkẹvuọvo, ọ cha sa dobọ rẹ iruo aghwoghwo na ji-i. Jẹ ọ vwọ riẹn nẹ ọke rọyen rhe gron na-a, kọ reyọ ena sansan vwọ davwẹngba ro vwo si ihwo nẹ ẹga rẹ uyota.—Ẹvwọ. 12:12.

5. Diesorọ ihwo vwo gbe avwanre kuẹ ọke evo? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

⁵ Ukoko rẹ Inenikristi kanrunumu obo rọ ghanre te re vwo vwo ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ vẹ ihwo efa. Ọtiọyen Jesu je ta. Ọke rọ vwọ kpahenphiyọ onọ ro shekpahen urhi rọ ma rho, ọ da ta: “Guọnọ Ọrovwohwo Ọghẹnẹ wẹn vwẹ udu wẹn ejobi, vwẹ ẹnwẹn wẹn ejobi, kugbe iroro wẹn ejobi. Ọnana hẹ urhi rẹsosuọ kugbe ọ rọ marho. Ọ ro chekọ je họhọ ọnana, Guọnọ ọrivẹ wẹn kirobo wọ guọnọ oma wẹn.” (Mat. 22:35-39) Dedena, Baibol na tare nẹ avwanre gbare-e fikirẹ umwemwu rẹ Adam. (Se Rom 5:12, 19.) Ọtiọyena, iniọvo evo se gbe avwanre ku womarẹ eta yẹrẹ uruemu rayen. Ọnana sa davwen ẹguọnọ rẹ avwanre vwo kpahen Jihova vẹ ihwo efa ni. Die yen ofori nẹ e ru vwẹ ẹdia tiọyena. Idibo rẹ Ọghẹnẹ vwẹ ọke awanre ji gbe ihwo efa ku womarẹ eta yẹrẹ uruemu rayen, oborẹ Baibol na ta kpahen ẹdia nana sa dia erere kẹ avwanre.

6. Diesorọ a sa vwọ tanẹ Eli rhọnvwe ghwọku emọ rọye-en?

⁶ Kerẹ udje, Eli, rọ dia Orherẹn Rode vwo emeshare ivẹ re yọnrọn irhi ri Jihova-a. Baibol na da ta: “Emo rẹ Eli kẹ erharhe rẹ ihwo; ayen se Ọrovwohwo gbe emu-u.” (1 Sam. 2:12) Dede nẹ ọsẹ rayen toroba ẹyan obaro rẹ ẹga rẹ uyota, jẹ emọ rọyen na ru umwemwu egangan. Eli rha ghwọku ayen kidie ọ riẹn kpahen oborẹ ayen ruẹ na, ẹkẹvuọvo ọ vwẹ abọ ri jodo jodo vwọ yọnrọn ayen. Ukuotọ rọyen, Ọghẹnẹ de brorhiẹn hwe evwruwevwin rẹ Eli. (1 Sam. 3:10-14) Ọke vwọ yanran na, a rha rhọnvwe kẹ uvwiẹ rọyen nẹ e ga kerẹ irherẹn ride-e. Ọ da dianẹ wọ herọ vwẹ ọke yena, mavọ yen uruemu ri jodo jodo rẹ Eli rhe djobọte we? Ọ rha dia ekprowọ kẹ wẹ te ẹdia rẹ wọ da dobọ rẹ ẹga rẹ Ọghẹnẹ ji?

7. Umwemwu ọgangan vọ yen Devid ruru, kẹ die yen Ọghẹnẹ ru kpahọn?

⁷ Jihova vwo ẹguọnọ rẹ Devid, ohwo “ro ru obo rẹ udu [rọyen] guọnọre.” (1 Sam. 13:13, 14; Iruo 13:22)  Dedena, Devid nene Batsheba gbe ọfanrhiẹn, ọ da rhe mrevun. Ọnana phiare ọke rẹ ọshare rọyen, Yuraya vwo kpo ofovwin. Rọ vwọ rhe uwevwin vwẹ ọmọke krẹn, Devid de hworo ona rẹ ọ vẹ aye rọyen Batsheba vwọ vwerhẹn rere ọ vwọ dianẹ Yuraya yen vwo evun na. Yuraya ru oborẹ Devid vuẹrẹ-ẹ, ọtiọyena Devid de ru ọrhuẹrẹphiyotọ re vwo hwe vwẹ ofovwin na. Ọnana so ukpokpogho vwọ kẹ vẹ evwruwevwin rọyen. (2 Sam. 12:9-12) Dedena, Ọghẹnẹ gbe arodọnvwẹ vwọ kẹ kidie vwẹ akpeyeren rọyen eje ọ yan nene Jihova vẹ “udu esiri.” (1 Ivie 9:4) Ọ da dianẹ wọ herọ ọke yena, die wo che ru? Orharhe rẹ uruemu rẹ Devid na rha dia ekprowọ kẹ we?

8. (a) Die yen djerephia nẹ Pita ru nene ota rọye-en? (b) Diesorọ Jihova je vwọ reyọ Pita vwo ruiruo dede nẹ o ruchọ?

⁸ Udje ọfa yen ọyinkọn Pita. Ọyen ọvo usun rẹ iyinkọn rẹ Jesu; dede na, o vwo ọke evo rẹ Pita vwọ ta eta ji ru erọnvwọn rọ nẹrhẹ ọ viẹ diekpọvwẹ. Kerẹ udje, iyinkọn rẹ Jesu djẹ jovwo ọke rọ vwọ hẹ ẹdia ọbẹnbẹn. Pita yoma jovwo nẹ ihwo ichekọ na da tobọ djẹ, ọyen cha djẹ-ẹ. (Mak 14:27-31, 50) Ẹkẹvuọvo, ọke re vwo mu Jesu, iyinkọn na ejobi da ghene djẹ, tobọ ji te Pita. Ọ tobọ sen Jesu abọ ibro. (Mak 14:53, 54, 66-72) Jẹ, Jihova je reyọ Pita vwo ruiruo kidie obo ro ruru na darọ mamọ. Ọ da dianẹ wẹ odibo vwẹ ọke yena, uruemu rẹ Pita na rhe djobọte evun-ẹfuọn wẹn kpahen Jihova?

9. Diesorọ wo vwo vwo imuẹro nẹ Ọghẹnẹ brorhiẹn rẹ abavo ọkieje?

⁹ Enana udje sansan rẹ ihwo ri gbe ihwo efa ku. Idje efa je herọ vwẹ ọke awanre vẹ ọke nana rẹ idibo rẹ Jihova vwo ru umwemwu, yẹrẹ gbe ihwo efa ku. Orọnvwọn ọtiọyen  da phia, die wo che ru? Wọ cha vwẹ uphẹn kẹ echobọ rayen nẹ e dia ekprowọ kẹ wẹ, te ẹdia rẹ wọ da sen Jihova vẹ ihwo rọyen? Yẹrẹ wọ cha mrẹvughe nẹ Jihova sa vwẹ uphẹn kẹ irumwemwu tiọyena nẹ i kurhẹriẹ, ji vwo imuẹro nẹ ọ cha rhuẹrẹ ẹdia na phiyọ vwẹ idjerhe rẹ abavo? Ọ sa je dianẹ ihwo evo ri ru imwemwu egangan rhọnvwe kurhẹriẹ-ẹ, ayen rha je mrẹ arodọnvwẹ rẹ Jihova-a. Vwẹ ẹdia tiọyen, wo vwo imuẹro nẹ Jihova cha vwẹ ayen vwo guẹdjọ yẹrẹ si ayen nẹ ukoko na siẹrẹ ọke rọyen de te?

10. Die yen Jesu mrẹvughe kpahen echobọ rẹ Judas Iskariọt vẹ Pita?

¹⁰ Baibol na niyẹnrẹn rẹ idibo rẹ Ọghẹnẹ re fuevun kẹ Jihova vẹ ihwo rọyen dede nẹ ihwo efa gbe ayen ku. Kerẹ udje, Jesu sane iyinkọn 12 na ọke rọ vwọ nẹrhovwo kẹ Ọsẹ rọyen vwẹ ason nu. Judas Iskariọt ọyen ọvo usun rayen. Ọke rọ vwọ shẹ, Jesu vwẹ uphẹn kẹ ogbeku yena nẹ o djobọte oyerinkugbe rọyen vẹ Ọsẹ rọye-en, ọtiọyen ji te ọke rẹ Pita vwọ siọn. (Luk 6:12-16; 22:2-6, 31, 32) Jesu riẹnre nẹ ọ diẹ Jihova yẹrẹ ihwo rọyen yen so orharhe uruemu rẹ idibo nana-a. Jesu ruiruo rọyen dede nẹ idibo rọyen evo kurophiyotọ. Jihova da hwosa kẹ rọ vwọ rhọvwọn nẹ ushi, ọ da rhe dia Ovie rẹ Uvie rẹ odjuvwu na.—Mat. 28:7, 18-20.

11. Die yen Baibol na ta kpahen idibo rẹ Jihova re herọ nonẹna?

¹¹ Imuẹro rẹ Jesu vwo kpahen Jihova vẹ ihwo rọyen nabọ gan. Vwọrẹ uyota, o gbe ohwo unu mamọ, siẹrẹ e de roro kpahen erọnvwọn rẹ Jihova reyọ idibo rọyen vwo ruẹ nonẹna. O vwo ihwo efa ri ghwoghwo uyota na vwẹ akpọeje nonẹna-a, kidie Jihova sun ayen kirobo ro suẹn ukoko rọye-en. Aizaya 65:14 djisẹ rẹ ẹdia rẹ ẹwen rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ cha riavwerhen rọyen: “Nighere, idibo mẹ cha so ine fiki rẹ aghọghọ rọ hẹ udu rayen.”

12. Ẹro vọ yen e vwo ni echobọ rẹ ihwo efa?

¹² Oma vwerhen idibo rẹ Jihova fikirẹ erọnvwọn iyoyovwin rẹ ayen ruẹ kidie Jihova yen sun ayen. Ẹkẹvuọvo, akpọ rẹ Eshu nana brenu, rẹ erọnvwọn vwọ rhoma miovwẹn phiyọ na. Ọtiọyena, ọ cha dia emu rẹ ẹkpa ra vwọ hanrhe Jihova yẹrẹ ukoko rọyen fikirẹ echobọ rẹ idibo rẹ Ọghẹnẹ evo. Ofori nẹ a fuevun kẹ Jihova vẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rọyen ọkieje, a me je riẹn obo re ru kpahen echobọ rẹ ihwo efa.

13, 14. (a) Diesorọ e vwo chirakon rẹ ohwohwo? (b) Uve vọ yen avwanre karophiyọ?

¹³ Die yen e ru siẹrẹ oniọvo ọvo da ta ota yẹrẹ ru orọnvwọn ro miovwo avwanre ivun? Ẹkpo rẹ Baibol ọvo rọ sa chọn avwanre uko yen: “Wọ fobọ mu ophu-u kidie udu rẹ ẹkpa ọye ophu dia.” (Aghwo. 7:9) Ofori a vwọ karophiyọ nẹ avwanre hẹ ẹdia rẹ jẹgba omarẹ ikpe 6,000 re. Kọyensorọ avwanre vwo ruẹ chọ ọke sansan. Ọtiọyena, o rhe fo nẹ a rhẹro rẹ erọnvwọn buebun vwo mie iniọvo avwanre yẹrẹ vwẹ uphẹn kẹ echobọ rayen nẹ o gbowọphiyọ aghọghọ rẹ avwanre vwori kerẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ nonẹna-a. Iroro rọ ma chọ kparobọ  yen re vwo vrẹn nẹ ukoko rẹ Jihova fikirẹ echobọ rẹ ihwo efa. Kidie ọnana cha nẹrhẹ uphẹn re vwo ru ọhọre rẹ Jihova vẹ iphiẹrophiyọ rẹ arhọ ri bẹdẹ na, va avwanre abọ.

¹⁴ A sa vwọ sẹro rẹ aghọghọ vẹ iphiẹrophiyọ rẹ avwanre, ofori nẹ a nabọ karophiyọ uve rẹ Jihova nana: “Gbe nighe, Me ma idjuvwu ọkpokpọ vẹ akpọ ọkpokpọ; ekuakua rẹ awanre na a gbe karophihọ aye-en eyẹ iroro gbe ra-a.” (Aiz. 65:17; 2 Pita 3:13) Wo jẹ echobọ rẹ ihwo efa nẹrhẹ ebruphiyọ nana vawabọ-ọ.

15. Die yen Jesu ta kpahen obo re ru siẹrẹ ihwo de gbe avwanre ku?

¹⁵ Ẹkẹvuọvo, ọ vwọ dianẹ avwanre je ro akpọ kpokpọ na-a, ko fori nẹ a fuẹrẹn iroro rẹ Ọghẹnẹ kpahen obo re ru siẹrẹ ohwo de gbe avwanre ku. Kerẹ udje, roro kpahen eta rẹ Jesu nana: “Kidie we de vwo rhovwo ọrivẹ rẹ ovwan, Ọsẹ rẹ ovwan rọ hẹ obo odjuvwu ko ji vwo rhovwo ovwan. Ẹkẹvuọvo we gbi vwo rhovwo ihwo-o, Ọsẹ rẹ ovwan rọ hẹ obo odjuvwu rhe se vwo rhovwo ovwa-an.” Je karophiyọ nẹ ọke rẹ Pita vwọ nọ sẹ avwanre se vwo ghovwo ihwo “te akueghwrẹ,” Jesu da kpahen kẹ: “Me ta kẹ we nẹ, ọ dia akueghwrẹ ọvo-o, ẹkẹvuọvo [“abọ 77,” NW].” Ota rẹ Jesu nana mudiaphiyọ nẹ avwanre vwo ghovwo ihwo efa kọke kọke; e jẹ ọ diẹ orọnvwọn ẹsosuọ re ru ọkieje siẹrẹ e de gbe avwanre ku.—Mat. 6:14, 15; 18:21, 22.

16. Omamọ rẹ udje vọ yen Josẹf phi phiyotọ?

¹⁶ Josẹf rọ dia ọmọ rẹsosuọ rẹ Rachel vwiẹ kẹ Jekọp, dje omamọ rẹ udje rẹ obo re ru kpahen echobọ rẹ ihwo efa. Emọ-esẹ rọyen rioma kpahọn kidie ọsẹ rayen vwo ẹguọnọ rọyen. Ayen da shẹ Josẹf kpo eviẹn. Ikpe buebun vwọ wan nu, omamọ rẹ uruemu rẹ Josẹf da nẹrhẹ e vwo mu ẹdia rivẹ vwẹ Ijipt. Owẹnvwe vwo fi vwẹ ọke yena, iniọvo rẹ Josẹf da rhe dẹ emu vwẹ Ijipt, ẹkẹvuọvo ayen rhe vughe-e. Josẹf rha sa reyọ ogangan ro rhere vwo gboja kẹ iniọvo rọyen na fikirẹ oborẹ ayen ruro. Ukperẹ ọtiọyen, ọ da davwen iniọvo na ni sẹ ayen kurhẹriẹ re. Rọ vwọ mrẹvughe nẹ ayen wene re, Josẹf de djoma kẹ ayen. Ukuko na, ọ da je ta: “Wa djẹ oshọ-ọ; me je ghẹrẹ ovwan vẹ emọ rẹ ovwan. Kenẹ o phi udu phihọ ayen awọ o de bru ayen uche.”—Jẹn. 50:21.

17. Die wo ru siẹrẹ ihwo de gbe we ku?

¹⁷ Ofori a vwọ karophiyọ nẹ, e se gbe ohwohwo ku kidie avwanre gbare-e. Baibol na vuẹ avwanre nẹ e de noso nẹ e gbe ohwo ku, ofori nẹ e bru ohwo na ra rere a rhuẹrẹ kugbe. (Se Matiu 5:23, 24.) Oma vwerhen avwanre siẹrẹ ihwo de vwo ghovwo avwanre, ọtiọyena ofori e ji vwo ghovwo ihwo efa. Kọlose 3:13 vuẹ avwanre nẹ, “Ohwohwo chirako kẹ ohwohwo, fobọ si ophu nẹ evun rere ohwohwo vwo ghovwo ohwohwo nẹ otọ rẹ evun rhe: kirobo re Ọrovwohwo vwo ghovwo na, eriyin we ji vwo ghovwo rhe.” 1 Kọrẹnt 13:5 ta ota kpahen ẹguọnọ nẹ, “ophu fobọ muo-o.” E de vwo ghovwo ihwo, Jihova ko ji che vwo ghovwo avwanre. Eriyin na, kerẹ Inenikristi, e jẹ e gbe arodọnvwẹ kẹ ihwo efa kirobo rẹ Jihova gbe arodọnvwẹ kẹ avwanre siẹrẹ e de gbe ku.—Se Une Rẹ Ejiro 103:12-14.