E VWIẸ vwẹ vwẹ Wichita, obẹ Kansas, U.S.A., vwẹ December 10, 1936. Mẹvwẹ yen ọmọkpako rẹ emọ ẹne rẹ ọsẹ vẹ oni mẹ vwiẹre. Ọsẹ vẹ oni mẹ re se William vẹ Jean nabọ ga Jihova. Ọsẹ mẹ yen odibo rukoko, ọyen odẹ re se oniọvo rọ vwẹrote ukoko na vwẹ ọke yena. Oni mẹ rode re se Emma Wagner yen vwẹ Baibol na vwo yono oni mẹ. Ọ je vwẹ Baibol na vwo yono ihwo efa buebun kerẹ Gertrude Steele rọ gare kerẹ imishọnare vwẹ Puerto Rico. * Mi de rhi vwo ihwo sansan re dia omamọ udje re me sa vwẹrokeri.

Vwẹ ovwọnvwọn rẹ Saturday ọvo, ọke me vwọ hẹ ẹgbukpe iyorin, me vẹ ọsẹ mẹ vwẹ ọbe rẹ Uwevwin Orhẹrẹ vẹ Consolation (re se Awake! enẹna), vwọ kẹ ihwo re wan urhuvwu na. Ọke nana jẹ ẹkuotọ na phi Ofovwin Akpọeje II. Idọktọ ọvo rọ da udi vroma kọ hanrhe ọsẹ mẹ nẹ ọ djoshọ kidie ọ rhọnvwe vwobọ vwẹ ofovwin na-a. Idọktọ na da vwẹ opharo rọyen vwo duvwun ọ rẹ ọsẹ mẹ, ọ da ta: “Diesorọ wọ sa teyen ovwẹ-ẹ, ọvwoshọ ri ghevweghe na!” Oshọ mu vwe, ẹkẹvuọvo oborẹ ọsẹ mẹ ruru na vwerhen ovwẹ oma mamọ. Ọ kpahen kẹ-ẹ, ọ ghwa tẹnrovi ẹbe rọ vwọ kẹ ihwo ri kokori na. Siẹvuọvo na, isodje ọvo kọ wanvrẹn, idọktọ na de bunu se nẹ, “Yanrhe rhi mu ọvwoshọ nana!” Isodje na vwọ mrẹ nẹ ọshare na da udi vroma, kọ vuẹrẹ nẹ, “Kpo uwevwin wẹn, wo jẹ udiẹda vwo!” Ayen ihwo ivẹ da yanran. Uduefiogbere rẹ Jihova vwọ kẹ ọsẹ mẹ vwẹ ẹdẹ yena kẹ vwẹ omavwerhovwẹn mamọ. Ọsẹ mẹ vwo asan ivẹ re de brẹto vwẹ Wichita, ọsẹ mẹ yen ji brẹto rẹ idọktọ yena!

Me vwọ hẹ ẹgbukpe ẹrenren, ọsẹ vẹ oni mẹ da shẹ uwevwin vẹ eki rẹ avwanre, ayen da bọn uwevwin otete re se muẹ nẹ asan kpo asan, avwanre da je kua kpo asan ra da ma guọnọ ukẹcha vwẹ Colorado. Avwanre dia kẹrẹ asan re se Grand Junction,  ọsẹ vẹ oni mẹ ekobaro, ayen ruiruo rẹ aghwa je vwẹrote eranvwe. Fikirẹ ebruphiyọ rẹ Jihova vẹ oruru rayen, a da rhe vwẹ ukoko mu. Vwẹ June 20, 1948, ọsẹ mẹ de bru vwe phiyame vwẹ ẹtẹrhe ame rọhẹ orhoma rẹ ugbenu, ọtiọyen ji te ihwo efa ri ji rhiabọreyọ uyota na, ihwo kerẹ Billie Nichols vẹ aye rọyen. Ayen ivẹ na ga kugbe ọke rẹ ọshare na vwọ dia oniruo okinriariẹ, ọtiọyen ọ je phia kẹ ọmọshare rayen vẹ aye rọyen.

Avwanre vwo omamọ oyerinkugbe vẹ ihwo ri vwobọ vwẹ iruo rẹ Uvie na vọnvọn, ma rho ihwo rẹ orua rẹ Steele kerẹ Don vẹ Earlene, Dave vẹ Julia, kugbe Si vẹ Martha, ayen djobọte akpeyeren mẹ mamọ. Ayen nẹrhẹ ovwẹ mrẹ obo re vwo phi Uvie na phiyọ ẹdia ẹsosuọ sa vwọ kẹ ohwo aghọghọ.

Me vwọ hẹ ẹgbukpe 19, ugbeyan avwanre re se Bud Hasty da vuẹ vwẹ nẹ me rhe vwomaba ọyen vwẹ iruo ọkobaro na vwẹ United States. Oniruo okinriariẹ na da tanẹ avwanre kpo Ruston Louisiana, asan rẹ iniọvo buebun da dobọ rẹ iruo ẹga na ji. A vuẹ avwanre nẹ avwanre ru uyono rẹ udughwrẹn na eje otoro uchunu rẹ ihwo re rhere-e. Avwanre da rhe mrẹ omamọ asan re de se ru uyono na, a da je nabọ rhuẹrẹphiyọ. Avwanre ru uyono na eje, ẹkẹvuọvo, uvwre rẹ ọke ọvo, avwanre ihwo ivẹ ọvo yen dia uyono na. Ohwo ọvo ta ota na, ọrochekọ kọ rha kpahanphiyọ enọ na. Ọ da dia ẹbẹre rẹ udje, avwanre ihwo ivẹ yen kpo umukpe na, jẹ ohwo vuọvo nẹ avwanre-e! Ukuotọ rọyen, oniọvo aye ọvo rọ kpakore da rhe vwomaba avwanre. Ememerha na, ihwo evo rẹ avwanre yono kugbe ihwo re dobọ rẹ iruo ẹga na ji, da ton uyono ẹra phiyọ, o rhe kri-i avwanre de rhi vwo ukoko rọ nabọ ghwotọ.

Ẹdẹ ọvo, me vẹ oniọvo Bud da mrẹ oghwoghwota rẹ Church of Christ, rọ ta ota kpahen ẹkpo rẹ Baibol me ghwa riẹ-ẹn. Ọnana kpogho uvwe emerha, ọ da nẹrhẹ ovwẹ nabọ roro kpahen esegbuyota mẹ. Vwẹ ọsoso rẹ udughwrẹn ọvo, ọyen mi vwo ru uyono vwẹ ason rere me sa vwọ mrẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ rọ nọre. Ọyena nẹrhẹ mi ghini ru uyota na ọmẹ, ọtiọyena ke me rhẹro rẹ ọke ọfa me cha vwọ mrẹ ohwo ọfa tiọyen.

O rhe kri-i, oniruo okinriariẹ na da vuẹ vwẹ nẹ mi kpo El Dorado, obẹ Arkansas, ra vwẹ ukẹcha kẹ ukoko rọhẹ oboyin. Me vwọ hẹ oboyin, kọke kọke yen isodje rẹ Colorado vwo se vwe. Ẹdẹ ọvo me vwọ yanran, ekobaro evo da ro imoto mẹ, avwanre de vwo asidẹnti vwẹ Texas, imoto mẹ da  guọghọ yẹghẹyẹghẹ. Avwanre de se oniọvo ọshare ọvo, o de rhi mu avwanre kpo uwevwin rọyen kugbe uyono. E de ghwoghwo obo re phia kẹ avwanre vwẹ uyono na, iniọvo na da kẹ avwanre igho. Ayen da shẹ imoto mẹ na idọla 25.

Avwanre de kpo Wichita, asan rẹ ugbeyan mẹ, Oniọvo McCartney, de ruiruo ọkobaro. Emeshare rọyen Frank vẹ Francis, re dia ejimẹ, igbeyan mẹ rhi te nonẹna. Ayen vwo imoto awanre ọvo rẹ ayen shẹ kẹ vwẹ idọla 25, rọ ghwa dia igho me vwọ shẹ ọmẹ ro miovwirin na. Ọnana yen obọ ẹsosuọ me vwọ mrẹ phephẹn nẹ Jihova kẹ vwẹ obo me guọnọre kidie mi phi Uvie na phiyọ ẹdia ẹsosuọ. Me vwọ hẹ asan rayen, orua nana de dje Bethel Crane kẹ vwẹ, ọnana oniọvo aye ro vwo oruru mamọ. Oni rọyen, Ruth, ọyen ohwo ro ji vwo oruru vwẹ Wellington, Kansas, ro ruiruo rẹ ọkobaro te ọke rọ vwọ vrẹ ẹgbukpe 90. O te ẹgbukpe ọvo-o, me vẹ Bethel da rọvwọn vwẹ 1958, ọ da rhe vwomaba vwẹ kerẹ ọkobaro vwẹ El Dorado.

Fikirẹ omamọ udje sansan rẹ avwanre mrẹre nẹ ọkiemọ rhe, avwanre de brorhiẹn ra vwọ vwomakpahotọ kẹ kiruo kiruo rẹ ukoko rẹ Jihova vwọ kẹ avwanre. E ji avwanre kerẹ ekobaro oghẹresan kpo Walnut Ridge rọhẹ Arkansas. Vwọba, vwẹ ukpe rẹ 1962, oma vwerhen avwanre mamọ e vwo durhie avwanre kpo iklasi 37 rẹ Isikuru rẹ Gilead. Ọ kẹ avwanre aghọghọ rode, avwanre vwọ riẹn nẹ Don Steele jehẹ iklasi yena. Avwanre vwo wontọ nẹ isikuru na, e de ji vwe vẹ aye mẹ kpo Nairobi vwẹ Kenya. Oshọ vọn avwanre evun, ọke rẹ avwanre vwo vrẹn nẹ New York, ẹkẹvuọvo oshọ yena hirhe phiyọ aghọghọ ọke avwanre vwọ mrẹ iniọvo na ri rhi dede avwanre vwẹ asan rẹ aropleni de wontọ vwẹ Nairobi!

Avwanre de rhi vwo ẹguọnọ rẹ Kenya vẹ iruo aghwoghwo na. Ihwo ẹsosuọ avwanre vwẹ Baibol na yono re nabọ yanphiaro yen Chris vẹ Mary Kanaiya. Ayen jehẹ ẹga ọkieje rhi te nonẹna vwẹ Kenya. Ukpe rọ vwọ kpahọn, e de ji avwanre kpo Kampala vwẹ Uganda, avwanre yen imishọnare ẹsosuọ vwẹ ẹkuotọ yena. Ọnana ọke rẹ omavwerhovwẹn kidie ihwo buebun guọnọ yono kpahen Baibol na, ayen da je rhe dia iniọvo. Ẹkẹvuọvo, ẹgbukpe erha gbe ubro vwọ wan nu, avwanre de vrẹn nẹ Africa re vwo orua robọ avwanre. Avwanre de rhivwin kpo United States. Ẹdẹ avwanre vrẹn nẹ Africa, oshọ rọhẹ evun avwanre rho nọ ọ rọ herọ ọke ẹsosuọ avwanre vwọ cha. Avwanre nabọ rhi vwo ẹguọnọ rẹ ihwo rẹ Africa na re, avwanre ji vwo ẹwẹn nẹ ẹdẹ ọvo avwanre che rhivwin rhe.

Avwanre kua kpo Colorado, asan rẹ ọsẹ vẹ oni mẹ dia. O rhe kri-i, aye mẹ de vwiẹ ọmọ ẹsosuọ rẹ avwanre Kimberly, ọ vwọ hẹ ẹgbukpe ọvo gbe emeranvwe iyorin, avwanre de rhe vwiẹ Stephany. Ọnana iruo kpokpọ. Kerẹ emiọvwọn, avwanre nabọ davwẹngba vwọ kọn uyota na phiyọ ubiudu rayen. Avwanre guọnọ dia omamọ udje vwọ kẹ ayen kirobo rẹ ihwo dia vwọ kẹ avwanre. Ọ da ohwo mamọ nẹ dede nẹ omamọ udje se djobọte emọ, ọ dia ọyen e vwo vwo imuẹro nẹ ayen cha ga Jihova siẹrẹ ayen da ghwanre nu-u. Oniọvo mẹ otete vẹ oniọvo aye ọvo de nẹ ukoko na. Ẹrhovwo mẹ yen, e jẹ ayen rhoma rhe vwẹrokere omamọ udje re phiyotọ kẹ ayen na.

 Ẹroevwote rẹ emetẹ na kẹ avwanre aghọghọ, avwanre je davwẹngba vwo ruẹ erọnvwọn kuẹgbe kerẹ orua. Ọ vwọ dianẹ ugbenu kẹrẹ asan avwanre dia na, orua avwanre heha ra da vwẹ orọnvwọn rọ pha kerẹ ophapha vwọ djẹ vwẹ enu rẹ imicho ri djemu ugbenu (skiing). Avwanre vwẹ ọke nana vwo nene emọ avwanre gbikun kuẹgbe. Avwanre ji gbikun ọke avwanre de chidia riariẹ erhanre vwẹ ovwọnvwọn. Dede nẹ ayen jehẹ imitete, ayen nọ enọ kerẹ, “Die mi che ru me da ghwanre?” vẹ “Oka rẹ ohwo vọ me cha rọvwọn?” Avwanre davwẹngba vwo yono emọ avwanre erọnvwọn rẹ ẹwẹn; oborẹ ayen sa vwọ tẹnrovi iruo rẹ ẹga ọkieje vẹ aghwanre rọ herọ ra vwọ rọvwọn ohwo ro ji vwo ẹwẹn tiọyen. Avwanre yono ayen nẹ orọnvwe ghwe fo vwọ kẹ imitete-e. Avwanre ta ota nana ọkieje, “Wo se vwo ẹwẹn rẹ orọnvwe wọ da vrẹ ẹgbukpe 23 re.”

Kirobo rẹ ọsẹ vẹ oni avwanre ruru, avwanre kpo uyono ji vwobọ vwẹ iruo aghwoghwo na kuẹgbe kerẹ orua. Avwanre vwo ọrhuẹrẹphiyotọ rere iniọvo rehẹ ẹga ọkieje vwọ rhe dia uwevwin avwanre. Avwanre je ta omamọ ota kpahen ọke avwanre vwọ ga kerẹ imishọnare. Avwanre ji vwo ẹwẹn nẹ ẹdẹ ọvo avwanre ihwo ẹne na se kpo Africa. Emọ avwanre ghene guọnọ kpo oyan yena.

Kọke kọke yen avwanre vwo ru ẹga orua, ọkiọvo avwanre ru udje rẹ ẹdia sansan re sa vwomaphia vwẹ isikuru. Emọ na me dia Iseri re kpahan phiyọ enọ. Ọnana kẹ avwanre aghọghọ, ọ je kẹ ayen uduefiogbere. Ayen vwọ ghwanra na, ọkiọvo kẹ ayen brenu kpahen ẹga orua na. Ẹdẹ ọvo, fikirẹ ofudjevwe, me da van ku ayen nẹ ayen kpo uvun rayen, avwanre rhe che ru ẹga orua na-a. O gbe ayen unu mamọ, kẹ ayen viẹ ayen da je tanẹ ayen guọnọ ruo. Ọ da nẹrhẹ avwanre mrẹvughe nẹ emọ na vwo ọdavwaro kpahen erọnvwọn rẹ ẹwẹn vwẹ ubiudu rayen. Ayen de rhi vwo ẹguọnọ rẹ uyono na, avwanre je kẹ ayen uphẹn vwọ ta ẹwẹn rayen. Ọ bẹn ọkiọvo siẹrẹ ayen da tanẹ ayen vwo imuẹro kpahen iyono rẹ Baibol evo-o. Dedena, avwanre riẹn obo rehẹ ubiudu rayen. Avwanre de nene ayen fuẹrẹn ota na nu, kẹ ayen rhiabọreyọ ẹro rẹ Jihova vwo ni ẹdia na.

Ememerha na, owian ra vwọ ghẹrẹ emọ na de rhi notọ. Womarẹ ukẹcha vẹ odjekẹ rẹ ukoko rẹ Jihova, emọ avwanre de rhi vwo ẹguọnọ rẹ Jihova. Oma vwerhen avwanre mamọ ayen vwọ ton iruo ọkobaro phiyọ ọke ayen ghwe vwo wontọ nẹ isikuru nu, ayen de ji yono iruo ayen sa vwọ ghẹrẹ oma rayen. Ayen vẹ iniọvo eya ivẹ efa de kpo asan ra da ma guọnọ ukẹcha vwẹ Cleveland rọhẹ Tennessee. Urhuru rayen si avwanre ọkieje, jẹ oma vwerhen avwanre nẹ ayen hẹ ẹga ọkieje na. Me vẹ aye mẹ da rhoma ton iruo ọkobaro phiyọ, rọ rhe kẹ avwanre uphẹn rẹ ẹga efa. Me gare kerẹ ọchuko rẹ oniruo okinriariẹ, avwanre je wiowian vwẹ eghwẹkoko.

Tavwen emọ na ki kpo Tennessee, ayen ke kpo oghọn ukoko rọhẹ London, obẹ England. Vwẹ oboyin, Stephany, rọhẹ ẹgbukpe 19 ọke yena da mrẹ Paul Norton, rọ ga vwẹ Bẹtẹl. Ayen vwọ yanran ọke ọfa, Kimberly da mrẹ Brian Llewellyn, rọ vẹ Paul gba wiowian vwẹ asan ọvo. Paul vẹ Stephany da rọvwọn ọke ro vwo te ẹgbukpe 23 nu. Brian vẹ Kimberly da rha rọvwọn ukpe rọ vwọ kpahọn, ọke rọ vwọ hẹ ẹgbukpe 25. Ayen ghene dia te ẹgbukpe 23 tavwen ayen ke rọvwọn. Ayen rọvwọn ihwo rẹ ayen guọnọ rọvwọn, avwanre nabọ ghwobọphiyọ ojẹ rayen.

Emọ na vuẹ avwanre nẹ omamọ udje rẹ avwanre kugbe esẹ vẹ ini rode rayen chọn ayen uko vwo nyupho rẹ iji rẹ Jesu nẹ ‘a ka guọnọ Uvie na ẹsosuọ,’ tobọ vwẹ ọke rẹ uweren ọgangan. (Mat. 6:33) Vwẹ April 1998, e de durhie Paul vẹ Stephany kpo iklasi 105 rẹ Isikuru rẹ Gilead. Ayen vwo wontọ nu, e de ji ayen kpo Malawi vwẹ Africa. Ọke vuọvo yena, e de durhie Brian vẹ Kimberly kpo Bẹtẹl rọhẹ London, ọmọke vwọ wan nu, e de wene ayen kpo Bẹtẹl rọhẹ Malawi. Oma vwerhen avwanre mamọ kidie ọnana yen akpọ ro me yovwin rẹ ighene se yerin.

Vwẹ January 2001, ọyen e vwo se use yena mi djunute vwẹ ọtonphiyọ yen. Oniọvo Marais, rọ dia  oniruo rẹ Umẹ Rọvwẹrote Iruo rẹ Efanfan, da vuẹ vwẹ nẹ ukoko na guọnọ vwẹ uyono vwo mu kẹ ihwo ri ruiruo rẹ efanfan rehẹ akpọneje, ọtiọyena, a guọnọ yono uvwe me vwọ dia ọvo usun rẹ ihwo ri che yono ayen dede nẹ me hẹ ẹgbukpe 64. Me vẹ aye mẹ da nẹrhovwo kpahọn, je vuẹ ini avwanre kpahọn. Ayen guọnọre nẹ avwanre yanran, dede nẹ ayen rha cha sa mrẹ ukẹcha avwanre-e. Mi de se ukoko rhivwin nẹ avwanre vwomakpahotọ vwọ kẹ uphẹn ọghanghanre nana.

Ọke yena, avwanre da rhe riẹn nẹ oni mẹ vwo ọga rẹ ikansa. Me da vuẹ nẹ avwanre cha domaji rere avwanre vẹ oniọvo mẹ Linda sa vwọ vwẹrote. Oni mẹ da ta: “Wọ nama davwọ-ọn, ọga na cha tobọ ganphiyọ wọ rha yanra-an.” Ọtiọyen Linda je ta. Obicha vẹ omaevwoze rayen kugbe iniọvo rẹ ukoko na te avwanre ẹwẹn mamọ! Avwanre vwo kpo Watchtower Educational Center vwẹ Patterson nu, ọke vwo rhie, Linda de se vwe nẹ oni mẹ ghwu nure. Vwo nene ọdavwẹ rẹ oni mẹ, avwanre de muomaphiyọ iruo kpokpọ nana vọnvọn.

Asan ẹsosuọ re ji avwanre ra yen oghọn rẹ ukoko rọhẹ Malawi, asan rẹ emọ avwanre ivẹ vẹ eshare rayen hepha, a mrẹ vwo dje aghọghọ rọye-en. Oma vwerhen avwanre mamọ avwanre vwọ mrẹ ohwohwo! Vwo nẹ etiyin, avwanre de kpo Zimbabwe vẹ Zambia. Me vwẹ ẹgbukpe erha gbe ubro vwo yono ihwo ri ruiruo efanfan. Ọke yena vwọ wan nu, a da tanẹ avwanre rhivwin kpo Malawi re si ikuegbe rẹ iniọvo ri rhiẹromrẹ omukpahen kidie ayen rhọnvwe vwobọ vwẹ oseghe rẹ usuo-on. *

Vwẹ ukpe rẹ 2005, avwanre de rhivwin kpo Basalt vwẹ Colorado, me vẹ aye mẹ da rhoma ton iruo rẹ ọkobaro phiyọ. Vwẹ 2006, Brian vẹ Kimberly da rhe dia kẹrẹ avwanre ọke rẹ ayen vwo vwiẹ emetẹ rayen ivẹ Mackenzie vẹ Elizabeth. Paul vẹ Stephany je ga vwẹ Malawi, Paul ga vwẹ Umẹ Rọvwẹrote Oghọn Ukoko na. Asaọkiephana, mi vwo siẹkẹrẹ ẹgbukpe 80 re na, ọ kẹ vwẹ aghọghọ me vwọ mrẹ ighene ri nene uvwe wian jovwo ayen vwo vwobọ vwẹ iruo na vọnvọn. Avwanre vwo omavwerhovwẹn enẹna fikirẹ omamọ udje re phiyotọ kẹ avwanre, kugbe ọ rẹ avwanre ji phiyotọ kẹ emọ vẹ ivwrọmọ rẹ avwanre.