Wọ Riẹnre Jovwo?
Vwẹ ọke rẹ awanre, mavọ yen ohwo rọ guọnọ ro okọ kpo asan ruẹ ọrhuẹrẹphiyotọ na wan?
VWẸ ọke rẹ Pọl, a fobọ mrẹ okọ re vwo mu ihwo ọvo-o. Ohwo rọ guọnọ wan urhie kpo asan, nọ mie ihwo efa sẹ ayen riẹn okọ ro mu eghwa, rọ je guọnọ mu ohwo ro kpo ẹbẹre rọ ra na. (Iruo 21:2, 3) Ọ da tobọ dianẹ ọ dia asan rẹ ohwo na ra dẹn yen okọ na ra-a, ọ sa ro okọ na, o de te asan rẹ okọ na de won, kọ guọnọ okọ ọfa ro kpo ẹbẹre rọ ra na.—Iruo 27:1-6.
O vwo ọke re vwo bi okọ vwevunrẹ ukpe na, ibiokọ na ghwa yan muẹ ọrhuẹrẹphiyotọ raye-en. Aruọke na re shephiyọ-ọ, ibiokọ na rhọnvwa bi okọ-ọ. Vwọba, ibiokọ ri vwo esegbuyota kpahen uruemu rẹ orhan rhọnvwa bi okọ raye-en, siẹrẹ ọphran re se okpemu de bo vwẹ enu rẹ okọ na, yẹrẹ ayen da mrẹ okọ ro shuru vwẹ orhoma rẹ urhie. Ayen ni odju na, siẹrẹ odju na rha ga-an, kẹ ayen ro urhie. Ohwo ro kpo asan da mrẹ okọ ro kpo ẹbẹre rọ ra, ko mu eghwa rọyen kpo unuerhuru na ra hẹrhẹ bẹsiẹ e ki ghwoghwo phia nẹ o te ọke rẹ okọ na che vwo bi re.
“Ogbikuegbe Lionel Casson da ta: “Rom ruro lọhọ kẹ ihwo rere ayen vwo jẹ oma ẹlahọ ọke rẹ ayen da guọnọ ro okọ kpo asan. Unuerhuru rẹ Rom hẹ unu rẹ Urhie rẹ Tiber. O vwo asan rode ọvo ro rhiephiyọ, rọ kẹre orere rẹ Ostia, ra bọn ọfisi sansan riariẹ. Ihwo ri vwo okọ vwẹ unuerhuru sansan yen vwo ọfisi buebun rehẹ etiyin: ibiokọ rehẹ unuerhuru rẹ Narbonne [ra riẹn phiyọ France nonẹna] vwo ọvo, ibiokọ rehẹ unuerhuru rẹ Carthage [ra riẹn phiyọ Tunisia nonẹna] vwo ọfa, . . . eriyin ji te ihwo efa. Kohwo kohwo rọ guọnọ ro okọ, ko ghwe kpo ọfisi na da ra guọnọ okọ ro kpo asan rọ ra.”
Oyan rẹ urhie phẹrẹ, ẹkẹvuọvo, ọ vọnre vẹ imuoshọ. Ọke rẹ Pọl vwọ yan ọyan rẹ aghwoghwo rọyen, ọ rioja rẹ okọ ro shuru abọ buebun.—2 Kọr. 11:25.